„CINQ PORTS"
(Vijf havens) tellen zeven steden
AUTOMATISERING
heefi geheel eigen siijl
ZONDAGS
BLAD
BRIEVEN AAN DE
ilieuiu? Ceiïtsrftc (üoiiranl
ZATERDAG 16 JUNI 1956
ENGELSE LOGICA
gesmeed staal van gegoten ijzer is gemaakt,
omdat de MIRA rapporteerde, dat het laatste
materiaal voor dit soort krukas veel en veel
beter geschikt was, sterker en goedkoper is,
en veel minder aan vermoeidheid gaat lijden
dan de gesmeed stalen voorgangers. Wat we
niet zien, is het plaatje onder de motorkap,
waarop staat, dat de motor met dunne, grie
zelig dunne olie gesmeerd moet worden, om
langere levensduur, lichtere gang en zuiniger
brandstofgebruik te verkrijgen. Wat we piet
zien, is de kleine wijziging aan de voorwiel-
pphanging, die voor vering en wegligging
geen verschil maakt, maar die het hinderlijke
geruis van het wiel-wegcontact in de wagen
tot een minimum heeft teruggebracht.
Want MIRA werkt niet voor niets, en Austin
en Nuffield houden hiet voor mets hun dure
research-afdelingen in leven. De Britse auto-
industrie is op constructief gebied waarlijk wel
bij de tijd, en zij die op het conservatieve
van haar auto's smalen, kijken .waarschijnlijk
niet dieper dan de radiator en de lijn van
de spatborden. Als de britse auto-industrie ech
ter ergens bang voor is, is het wel voor over
drijving en waarlijk revolutionnaire con
structies zal men maar in weinig wagens vin-
COMPLEX
Wegebben zo het idee, dat het feit, dat wij
zo he^zwaartepunt leggen bij de MIRA en de
research-afdelingen, niet de bedoeling is ge
weest van de British Motor Corporation, die
ons voor een lang bezoek aan verschillende
van haar fabrieken uitnodigde maar aan
de andere kant weten we ook heel zeker, dat
het diezelfde BMC heeft gestreeld, voor haar
research zoveel lof te oogsten. Want dan mag
directeur Harriman van Austin op een pers
conferentie ons wel vragen: Heren, vertelt u.
me eens. wat mankeert er aan de Britse wa
gen?" en dan mag Nuffield-directeur Thornley
wel uitroepen „On-orthodoxie ter wille van
zichzelf is onaanvaardbaar!'' wij hebben zo
de indruk, dat men op het ogenblik in de
Britse auto-industsie laboreert aan een enorm
minderwaardigheidscomplex, en dat is dan het
Volkswagen-complex.
Geen persconferentie, of het woord Volkswa
gen viel meermalen, geen bespreking van con-
structiedetails, of er werden lachend vergelij
kingen met de VW gemaakt. En wij, Hollan
ders, vertegenwoordigers van een land met
een vrije auto-markt, hebben ons al die tijd
lopen afvragen, waaromZal iemand bij
ons de totale productie van de Britse indus
trie willen (en kunnen) vergelijken met de
VW? Zal iemand daar overigens behoefte aan
hebben? Zij hebben elk hun eigen plaats, de
enorm verfijnde, feestelijk handelbaar en
enorm geraffineerde Britse wagen, en het stoe
re, nuttige voertuig, dat de VW heeft be we-
GROOTSTE EXPORTEUR
In alle fabrieken van de BMC, combinatie
van Nuffield en Austin, rollen wagens van de
oand, in een enorme verscheidenheid van ty
pen, grootten en prijsklassen en het samen
gaan van die twee grote industrieën schonk
Engeland 's werelds grootste automobielex
porteur! Dat die samenwerking niet alleen
met dat doel aangegaan werd, is wel duide
lijk; dat de Austin A 30 en de Morris Minor,
ie Austin A 90, de Austin A 105 en zowel de
Morris Isis als de Wolseley 9-90 in wezen de
ielfde (BMC-) motor hebben, is een meer prac-
isch en economisch argument. En die typen
vereenvoudiging zal in de toekomst een sterk
vapen worden. Zo krijgt de Wolseley 4-44 dc
notor van de MG Magnette, en zo zullen in
le toekomst vele typen die toch een eigen
carakter en een eigen publiek behouden -
an meer dezelfde onderdelen gebruik maken
Dat geeft de BMC een enorme sterkte,
elfs nu al, in een tijd, dat niet alléén d»
Britse kranten volstaan met geruchten, als
zou het de Britse auto-industrie niet zo besi
gaan. Austin maakt meer wagens dan vorig
aar, ofschoon een deel van de arbeiders vier
lagen per week werkt, Nuffield is volledig in
ledrijf en slaat record na record wat produc
ie betreft. En nergens staan de fabriekster
reinen vol met wagen, die geen koper vinden
en wie bovendien in Engeland een show
room binnenloopt, om een gewone, Britse wa-
(Van onze Londense correspondent)
Er was een tijd, lang geleden, dat de „Cinq Ports"
grote militaire en maritieme macht konden ontwik
kelen. Dc tijden zijn veranderd en daarmee het mili
taire karakter van de „Cinq Ports", maar nog altijd
zijn de zeven havensteden aan het Nauw van Calais
een historisch (en daarom reëel) instituut, zó reëel,
dat het ambt van „Lord Warden of the Cinq Ports"
een der meest begeerde ereambten is, dat momenteel
wordt bekleed door Sir Winston Churchill en zel
den is het ambt door een beter geschikt persoon
waargenomen.
Speelgoedspoorweg is geen speelgoed
nonnen lag) ziet men in de
muren der steenkille zalen
tal van Franse, Nederlandse
of Vlaamse namen gekrast:
Willem van Ryckevorssel.
Johan v. d. Abe, Lodewyck
Hendricks. Het zijn de na
men van tijdens de zeeoor
logen gevangengenomen of
ficieren, die de tijd doodden
met het in steen vereeuwi
gen van het bewijs hunner
gevangenschap.
De „Cinq Ports" vormen
een door en door Engels in
stituut, vanwege hun histo
rische belang evenzeer als
hun onlogische
De Hermaid Streel i
die sinds de 14de
niet veranderd i
vijf doch zeven steden: de
oorspronkelijke vijf: Dover,
Hythe, New Romney, Sand
wich en Hastings, plus de
„ancient towns" (de „oude
steden Rye en Winchel-
sea. Zij hadden voormaals
dit gemeen, dat zij alle aan
zee lagen en zo van de En
gelse kant het Nauw van
Calais beheersten. Zij kregen
daarom tot taak de koning
van alle door hem benodig
de oorlogsschepen en hun
bemanningen tc voorzien, in
ruil waarvoor hun bepaalde
privileges, o.a. een eigen
rechtspraak en vrijdom van
belasting, werden toegekend
Men vindt in de Cinque
Ports tal van Vlaamse en
Hollandse invloeden, tot in
de bouwstijlen toe. Ver
scheidene huizen staan be
kend als „Dutch House" of
„Flushing House", en in de
waart men nog Vlaamse of
Hollandse woordvormen. De
oorzaak daarvan lag niet al
leen in de levendige han
del, die in de Middeleeuwen
bedreven werd tussen de ze
ven havensteden en Antwer
pen, Brugge, Brouwersha
ven. Veere, Rotterdam en an
dere havensteden in de La
ge Landen, doch ook in het
feit, dat honderden vluch
telingen voor het Spaanse
schrikbewind een veilig
heenkomen zochten in de
steden, waarmee zij zo lang
vertrouwde handelsrelaties
hadden onderhouden. Het is
Romney -Hylh-Dymchurch. voortleeft.
Nog een
„sandwich"
Hebt ge wel eens stilge
staan bij de vraag waar het
woord „sandwich" vandaan
komt? De etymologische af
leiding van het woord is mij
altijd een raadsel geweest,
tot ik een bezoek bracht aan
de historische „Guildhall" in
het niet minder historische
Sandwich. In de grote zaal
der Guildhall, die als raads
zaal gebruikt wordt, hangt
een drie-panelig schilderij
van de hand van Willem van
de Velde, een bekend Ne
derlands zeeschilder uit de
17e eeuw, die lange tijd in
Engeland gewoond heeft.
Het is een afbeelding van de
zeeslag bij Solebay. in 1672.
De Nederlandse vloot stond
onder bevel van Michiel
Adriaensz. de Ruyter, de
Britse onder bevel van Ed
ward, Eerste Graaf van
Sandwich. De Graaf sneu
velde in die slag, maar het
is niet door dit feit dat zijn
tot op de huidige dag
delend door het sprookjes-
achtig-oude Rye, ineens op
een brievenbus in een van
ouderdom scheefgezakt huis
je het opschrift „Brieven"
/iet staan, en ge wordt ge
pijnigd door het raadsel hoe
die brievenbus daar is ge
komen: was die brievenbus
het enige aandenken, dat een
Calvinistische réfugié uit
zijn bedreigde Antwerpen of
Middelburg op de vlucht had
meegenomen? Het is nauwe
lijks denkbaar, en toch
en tochhóe komt die
brievenbus daar?
En in het beroemde kasteel
van Dover, van welks formi
dabele wallen men op een
heldere dag de Franse kust
kan zien („Heli's Corner"
werd Dover tijdens de oor
log genoemd, daar het onder
bereik der Duitse kustka-
Wie thans een sandwich
bestelt of zelf klaarmaakt
wijdt geen gedachte aan een
Britse admiraal, die een eer
volle zeemansdood stierf, en
de admiraal zelf is daar
schuld aan. Want behalve
vlootvoogd en edelman, was
hij ook een geboren speler,
en als hij eenmaal aan de
speeltafel zat had hij zelfs
geen tijd om te eten, doch
gaf zijn bedienden eenvou
dig opdracht een paar sne
den brood belegd met vlees
klaar te maken. Al spoedig
gaf men deze broodjes de
naam van „sandwich", en zo
is het de eeuwen door ge
bleven.
Lilliputtreinen
Een der grootste attracties
van het gebied der Cinque
Ports is de miniatuur-spoor
weg. die New Romney ver
bindt met Kaap Dungeness.
Het aardigste van alles is,
dat deze spoorweg in een
reële vervoersbehoefte voor
ziet, en niet ontstaan is door
de grilligheid van de speelse
De „Romney, Hythe and
Dymchurch Railway", zoals
de spoorweg officieel heet,
werd in 1927 geopend dank
zij het initiatief van een
zekere captain Jack Howey,
een destijds bekend auto
renner. In de tuin van zijn
landgoed in Huntingdonshire
had hij reeds te eigen ple-
ziere een lilliput-spoorweg
gebouwd, doch hij was van
oordeel dat zulk een spoor
weg ook heel goed vervoers
diensten op commerciële
basis zou kunnen bewijzen.
De Britse spoorwegen waren
van de idee niet afkerig, en
zij raadden hem aan een
miniatuur-spoorweg aan te
leggen tussen Romney en
het kustplaatsje Dungeness.
dat totaal van het achterland
was geïsoleerd. Howey liet
er geen gras over groeien en
bouwde een 23 km lange
spoorweg met een spoor
breedte van 37 cm. compleet
met wisselstations, rangeer
terreinen en overkapte sta
tions, alles op schaal.
Het wagenpark van de
„R.H. D.R." omvat thans
9 locomotieven en 56 per
sonenwagens. Zomer en win
ter wordt er een geregelde
dienst onderhouden, al is de
zomerdienst belangrijk druk
ker vanwege de belangstel
ling der vacantiegangers. die
zich het genoegen van een
lilliput-treinreis in het Bro-
badignag-land der grote
mensen niet willen laten ont
gaan. Het is een kinderlijk-
puur genot met een vaart
vani 45 km per uur door het
wijde land te sporen, gezeten
in een tot in onderdelen
echte trein.
De locomotieven dragen
"amen als „Winston Chur
chill „Hurricane", „Hercu
les „Green Goddes", en men
voelt dat hier geen spot
achter steekt, want ondanks
hun dwergachtige afmetin
gen zijn deze locomotieven
fte.'-Me trekkers, die gemak
kelijk 150 tot 200 passagiers
kunnen vervoeren.
Tijdens de oorlog was deze
miniatuur-spoorweg van
groot belang voor de ge
allieerde oorlogvoering, want
het was vanaf Dungeness dat
ïC <P'Pe ^ine Unter
The Ocean), de pijpleiding
waardoor de geallieerde
legers in Normandië van
olie en benzine werden voor
zien de zee inging. Een groot
deel der voor de bouw van
„Pluto" benodigde materia
len werd door de miniatuur
treintjes, die met heuse
luchtafweerkanonnen waren
bewapend, aangevoerd.
Deze prachtige molen ,.De Vier Winden" te Ter-
bregge (gem. Rotterdam) werd in 1941 gerestau
reerd. Toen werd hij echter niet in werking gesteld.
Dat was jammer, want om van een molen ten volle
te genieten moet men hem in actie zieji. Maar dit
zal met deze reus gelukkig weer spoedig het geval
zijn. De molenaars van „De Noord" (de bekende
molen op het Oostplein, die enige jaren geleden
door brand werd verwoest) zijn voornemens in
,,De Vier Winden" een gerstpellerij te beginnen.
Dan is aan de rust een einde gekomen en klinkt
ook hier weer het lied van de arbeid.
Want als de vrachtwagen zijn voorgeschre
ven rondjes voltooid heeft, wordt de motor
uit het chassis gelicht, en dan verdwijnt die
motor in het prachtige laboratoriumgebouw
van MIRA, dat als een landhuis in Engelands
mooiste natuurschoon ligt. Die motor gaat uit
elkaar er. de niet zo aan de weg timmerende
technici van het laboratorium komen in ac
tie, om de onderzoeken, wat er in de motor
gesleten is, wat er mankeert aan elektrische
installatie, aan de carburatie.
En met die vrachtwagen is de proefkonij-
nenvoorraad niet uitgeput, want ginds hob
belt een Austin A 50 over een stuk ongebaan
de weg. over kunstmatige bobbels en kuilen,
over puntige stenen, krassend door het struik
gewas, en ginds rammelt een andere wagen
over lange, rechte stroken afgrijselijk slecht
keien-wegdek, welke strips de toepasselijke
naam van Belgian Road hebben gekregen. En
ginds stuift een auto in witte wolken van
scherp woestijnzand door de stof-tunnel, en
duikt een andere wagen in een waterbassin,
waar het water in sissende fonteinen op deze
stoornis reageert.
En als we dan verder rondkijken op de
MIRA-proefterreinen. zien we een wagen als
een dolle scherpe, gillende bochten draaien op
een betonnen vloer, zien we de chauffeur van
een andere wagen hardnekkige pogingen doen,
de vering te vernielen op een Wasbord-weg.
geribbelde betonplaat, die een imitatie is van
wegen in de woestijn.
OOK BIJ AUSTIN
In een klein laag gebouw, dat als het ware
is bijgeschoven aan de grootse, moderne fa
brieksgebouwen van Austin in Longbridge
stappen we door een enorme, gecapittioneer-
de deur een kleine kamer binnen. Het is er
bitter koud, om juist te zijn 20 graden onder
nul. en twee in bont-overalls gestoken man
nen doen wanhopige pogingen een Austinmo-
tor. die daar een dagje of wat 'erbleven
heeft aan de gang te krijgen. En wc stappen
in dé windtunnel, waar een Austin Healey in
de enorme windstorm van een vliegtuigpropel
ler op aërodynamische fouten wordt onder
zocht. En we zien krukassen en klepstelen
breken, en we bewonderen stil dat wonder
mooie apparaat, dat door middel van gepola
riseerd licht de belasting van tandwielen zicht
baar maakt.
En onder de indruk wandelen we verder
door de Britse auto-industrie. Een industrie,
die wat haar onderzoekingen betreft, up to
date is. zo up to date, dat men el' de eind.
produkten, die bij Austin en Nuffield, bij M.G.
en Riley van de band lopen, eens op aankijkt.
Ja. en dat is waarschijnlijk de fout dat
we de resultaten van al dat geld verslinden
de research-werk in het uiterlijk zoeken. Wat
we niet zien. is de krukas, die in plaats van
Wij ontvangen wel eens
brieven, waarop wij. niet
een-twee-drie een antwoord
kunnen geven. Soms moet
een en ander worden nage
zocht, dat we niet zo maar
bij de hand hebben. De
schrijvers van zulke brieven
zullen dus even geduld moe- i
ten hebben. Maar antwoord
komt in elk geval.
AMIES GEVRAAGD
Mej. J. V. te R. vraagt ons aan
welk adres dc populair-psyrliolo-
gische films (zie artikel zondags
blad 9 juni) kunnen worden
aangevraagd. Dat adres stond in
liet artikel vermeld: Federatie voor j
geestelijke volksgezondheid, Prin
sengracht, Amsterdam.
(HRISTEA E\ POLITIEK
Inderdaad, mijnheer H. v. D. tc D.: I
in Engeland liggen de politieke i
verhoudingen heel anders dan in
ons land. Maar dat werd ook I
duidelijk gezegd in hel artikel over j'
Mr. John Henderson.
WAT IS EE.V SEKTE?
In dit stukje in het zondagsblad j
van vorige week werden enige
definities gegeven, die niet van
ons waren. U hebt gelijk, mevr.
J. H. K. te G.: er zouden er nog
wel meer te geven zijn.
ALS men echter een hee'
bedrijf iaat automati
seren, zal dat wel anders
Een met betonblokken geladen vrachtwagen
dendert over een oude startbaan van het vliegveld
Nuneaton, in het liefelijke decor van Engelands
glooiend landschap. Maar de startbaan eindigt in een
bocht van wit, mat beton, een bocht die als de kom
van een wielerbaan scheef is gelegd, zo scheef, dat de
oude startbanen van liet niet meer gebruikte vlieg
veld met opgehoogde bochten een enorme race-baan
vormen, waar de zwaarbeladen vrachtwagen hard-
Research op hoog
wetenschappelijk
Kan Engeland dan in een land als Nederland
waar we ook veel lange, rechte en snelle
wegen hebben concurreren tegen de Franse
en Duitse producten? Dat is de vraag, die de
Britse industrie op het ogenblik bezig houdt.
Want Engeland is wakker, klaar-wakker
dat blijkt niet alleen uit MIRA, dat blijkt
ook uit de geraffineerd afgewerkte en oh zo
prettig berijdbare wagens, die het maakt.
DIJ de Standard Motor
Company is aan 2600
arbeiders ontslag aangezegd.
Oorzaak: voorgenomen auto
matisering van de productie
methoden. En als men dan.
met dit bericht nog in de
oren. door de fabrieken van
de B.M.C. wandelt, speurt
men onwillekeurig naar die
automatisering. En dan zie
je bij Nuffield de wissel
bakken automatisch vervaar
digen, dan zie je bij Austin
het gehele mwe. motorblok
op een lopende band in de
muil van een machine ver
dwijnen, om er enkele hon
derden meters verder geheel
bewerkt en klaar voor af-
montage uit te komen. Er
komen geen mensenhanden
bij te pas, maar er staan
evenveel arbeiders op de
grote schakelborden met ver
klikkerlampjes. van al die
machines te kijken als er
waarschijnlijk vroeger aan
de band stonden om de be
werkingen met de hand te
doen.
riE motoren van de ver-
schillende wagentypen bij
Austin gaan aan haken op
een soort rangeerterrein van
transportkettingen en zij
hangen daar dan geduldig
te wachten. Op een gegeven
moment wordt ineens een
motor afgevoerd langs de
transportketting, en als je
die motor op zijn weg door
de fabriek volgt, zie je hem
neerdalen in een chassis,
waarin hij thuishoort. Want
de opeenvolging van typen,
die op de lopende band ge
assembleerd worden, wordt
op een electronisch voorkies
systeem van die voorraad
zolder" ingesteld, en de
iuiste motortypen worden op
het juiste moment automa
tisch afgevoerd Maar voor
controle en instellina vav
deze ingewikkelde produktie-
vlanning zijn mensen nodip
wellicht wel evenveel als er
vroeger die motoren op kar
retjes met de hand naar dr
lopende band duwden
$en te kopen, wordt uitgelachen. Wachtlijsten,
wachtlijsten en nog eens wachtlijsten en
de tweede hands markt floreert: een Austin A
40 van drie jaar oud met 60.000 km op de
teller brengt nog rustig 5200 gulden op. een
Morris Minor van vorig jaar kost bijna net
zo veel als de catalogusprijs van een nieuwe..
Een week lang heb ik de fabrieken van de
BMC bezichtigd, en heb ik met de top-figuren
uit de leiding kunnen spreken. En als men
mij nu vraagt: gaat het de Britse autoindus
trie slecht? dan moet ik uit de grond van
mijn hart zeggen: ik weet het niet, maar ik
geloof het niet zo hardEen week lang heb
ik dank zij de voortreffelijke Britse gastvrij
heid in verschillende wagens van de BMC
(Van de sportieve MG tot de waardige Riley,
van de Morris Minor tot de luxueuze Wolse
ley) door Engeland gereden. En als Mr. Har
riman me dan vraagt: ..Wat mankeert er aan
de Britse auto?", kan ik hem oprecht de weder
vraag stellen: „Hoezo dan?"
EXPORT-MARKT
Nu moet ik eerlijk zijn, en erbij vertellen,
dat een dergelijk oordeel over industrie en
producten zeer gevaarlijk kan zijn. De Brit
se industrie maakt auto's naar haar eigen ka
rakter. Engelapd heeft bochtige, smalle we
gen met een goed wegdek dus bouwt Enge
land auto's met voldoende vering, matige top
snelheid en uitstekende besturing: Frankrijk
kent zijn lange, snelle, maar bochtige Routes
Nationales dus bouwt Frankrijk tempera
mentvolle, snelle wagens, die over het alge
meen een prima wegligging hebben. Duits
land heeft de lange, rechte Autobahnen dus
bouwt Duitsland auto's, die uren achtereen op
topsnelheid kunnen worden gereden, maar
waarvan de wegligging over het algemeen
achter ligt bij die van de Europese concur-
zijn, maar bij de B M.C. be
tekent automatisering: beter
werk, en nietminder werk.
En wil men dan het tegen
deel van automatisering
zien, dan moet men bij
Morris in Cowley eens de
afdeling Montage Instrumen
ten binnenlopen. Daar zit
namelijk een jongeman ge
hele instrumentenpanelen te
monteren, dóór te meren e:i
te controleren en die
jongeman is blind. Naast
hem zit een lotgenoot, snel
heidsmeters te monteren, en
verder op de afdeling ziet
men vele invaliden, die in
dit precisiewerk een dank
bare werkkring hebben ge
vonden
nekkig rondjes trekt, telkens even scheefliggend in
de bochten.
En die startbanen vormen inderdaad een race
baan, de „speed track" van MIRA, onderdeel van de
Proving Grounds en van onschatbare waarde voor
de auto van nu. én de auto van morgen. Want
MIRA betekent: Motor Industrie Research Associa
tion, onderzoekingscentrum voor de Britse auto
industrie en de vrachtwagen, die uur na uur op de
speed track rondjes draait, is een proefkonijn.
