Waar gaat 't heen met onze
moderne samenleving?
Techniek stelt ontzaglijke eisen
aan mensen en maatschappij
VERPLEEGHULPEN
een werkkracht (mnl.ofvrl.)
elektrisch-autogeen lassers
machine bankwerkers
JONGELUI (mnl, en vrl.)
een jeugdig actief
medewerker(ster) of
een jongste bediende
L. W. F. v. d. STEEN
w
een bouwkundig
opzichter
Uf
Ervaren Steno-Typiste
Beginnend Steno-Typiste
ASSISTENT(E)
TELEFOON 31441
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
6
ZATERDAG 5 MEI 1956
DE TECHNIEK ONZE UITDAGING
(Dooi piot. di. ir. G. H. van Beusekom)
ZAL ONS de toekomst brengen
Ons leven staat nu eenmaal niet stil.
En onze levenswijze en onze levensstijl zijn
geen standvastige groothedenzij zijn aan
voortdurende veranderingen onderhevig.
Onze gehele menselijke samenleving is
trouwens geen statisch verschijnsel. Zij be
weegt en ontwikkelt zich, en dat nog niet
eens volgens vaststaande regels. Ten hoog
ste kunnen wij, wanneer wij een blik terug
werpen in het verleden, enkele vaste lijnen
ontdekken.
Maar waar gaat deze ontwikkeling heen? Vroegere geslachten hebben
de ontwikkeling van de samenleving als één voortdurende vooruitgang
gezien, als een groei van lager naar hoger, van een minder naar een meer
volmaakt stadium.
elkaar werken, heel vaak ook naast of
tegen elkaar.
Maar al deze menselijke krachten grij
pen in elkaar en zo ontstaan uit een be
paalde maatschappelijke situatie met be
hulp van alle middelen en mogelijkheden,
die de menselijke samenleving biedt,
nieuwe maatschappelijke verhoudingen
Zo dringt eigenlijk de mensheid zelf de
samenleving van het ene stadium naar
het volgende.
Geloven we toch nog wel in de
vooruitgang
Maar nog eens, zijn wij op weg van een
minder naar een meer volmaakt stadium?
Al spreken wij niet meer van een voor
uitgangsideaal. geloven wij dan toch nog
wel in de vooruitgang?
De vooruitgang is een gedachte uit de
18e eeuw. welke de godsdienst verving
door de rede en de theologie Joor de
natuurwetenschap en die ten slotte door
een reeks van schitterende uitvindingen
de grondslag legde voor de technische
ontwikkeling, die thans één van haar
hoogtepunten beleeft. Er scheen eei
nieuwe tijd te zullen aanbreken, die d<
vooruitgang definitief zou verzekeren ei
de mensheid zou brengen in het beloofde
land van de vrijheid.
Er is een tijd geweest, waarin men
sprak van het vooruitgangsideaal en ver
langend uitzag naar een blijde toekomst,
waarin de mens al zijn ontwikkelingsmo
gelijkheden ten volle zou hebben ver
wezenlijkt.
De mens van onze tijd, die als het ware
schoorvoetend het Jaar 1956 binnentrad
denkt hier geheel anders over. De ge
dachte aan een vooruitgangsideaal is wel
volkomen losgelaten.
De mens van heden ziet wel een ont
wikkeling van de samenleving, die voort
durend het aanzien van de wereld, waar
in wij leven, verandert, maar hij is geens
zins overtuigd, dat wij met elkaar op weg
zijn naar een betere wereld.
Intussen gaat de ontwikkeling door.
Onder onze ogen voltrekt zich de geschie
denis. soms langzaam, maar meestal in
een snel tempo. En wij zijn er zelf bij.
Wij hebben er zelf deel aan en wij be
ïnvloeden deze ontwikkeling.
Onze samenleving neemt telkens
dere vormen aan en de toestand op
bepaald tijdstip houdt verband met de
toestand op een vorig tijdstip. Maar de
ontwikkeling, die van het ene tot
andere stadium heeft geleid, is niet
zelf gekomen. Zij ls beïnvloed door de
mens. Niet door één mens. maar door
vele miljoenen mensen, die met en door
In werkelijkheid echter heeft deze ont
wikkeling geleid tot de verwereldlijking,
tot de secularisatie van de westerse be
schaving, totdat wij in 1956 gekomen zijn
in het stadium van de dreigende algehele
mechanisering van de cultuur.
Zo ver was men omstreeks 1800 nog
niet. Toen zag men nog maar alleen de
voordelen. Toen juichte men het
dat alle volken zich voor de vooruitgang
open stelden Vrijheid en vooruitgang
ren de grote goederen, die de achttiende
eeuw aan Europa had gebracht.
Vooruitgang werd het begrip, waarin
onbegrensde mogelijkheden van uitvin
dingen en ontdekkingen, van organisatie
en rationalisatie waren samengevat
Alle bewegingen, die de vooruitgang
trachtten te dienen, zijn echter op den
duur op een teleurstelling uitgelopen, om
dat zij wel het politieke resultaat brach
ten, dat geleidelijk de macht in handen
van de burgerij werd gebracht, maa
nieuwe geestelijke en maatschappelijke
orde achterwege bleef.
Strijd om eigen bestaan en
gemeenschapsgedachte
Prof. Quak heeft driekwart eeuw
leden in zijn standaardwerk „De Socialis
ten". in een betoog, dat nu nog actueel is,
de twee facetten getekend, die de
wikkeling van de menselijke samenleving
vertoont, de individuele en de sociale
De Individuele drang steunt op het
langen naar zelfhandhaving en verbete
ring van de eigen positie. De mens be
schouwt zich als geheel op zichzelf aan
gewezen en vraagt slecht om ruimte
waarin hij leven en werken kan. Ieder
krijgt gelijke voorwaarden toegewezen,
zorge dus voor zichzelf,
sociale drang doet de mens besef
fen. dat het menselijk leven samenwer
ken, samenleven is, dat alle aardse ver
houdingen moeten worden bezien in het
licht van de gemeenschapsgedachte. „Uit
gaande van de cirkel van het huisgezin
leert dit beginsel, dat de mensheid ook
waar zij zich op het verkrijgen -an wel
vaart toelegt, zich nog door andere motie-
laat leiden dan door eigenbelang al
leen; drijfveren, die aan zelfopoffering,
zelfverloochening, gemeenschapszin ver
want zijn. Deze gedachte van gemeen
schapszin leert, dat alle delen van een
volk voor elkander verantwoordelijk zijn.
Men moet zich werkzaam lid der grote
gemeenschap voelen en als zodanig han
delen, hulp bieden aan de zwakken, de
voorwaarden van het levensbestaan der
mingegoeden verbeteren."
Voor deze sociale zijde van het n
schappelijk leven hadden de vooruit
gangsoptimisten geen oog. De snelle in
dustriële ontwikkeling, die de arbeid'
naar de fabrieken dreef, de vrouwen-
kinderarbeid, de jammerlijke arbeidsver
houdingen, de slechte woningtoestanden
en zoveel andere verschijnselen meer
aanvaardde men als noodzakelijke gevol
gen van een economisch stelsel, zonder
hetwelk men geen welvaart mogelijk
achtte.
Ook het socialisme was te
kortzichtig
Ook het socialisme, dat ongeveer eei
eeuw geleden opkwam, bracht geen nieu
we geestelijke en maatschappelijke orde
Politiek en maatschappelijk was Marx eei
fel tegenstander van de heersende bur
gerklasse, in zijn wereldbeschouwing ech
ter niet. Marx is een volgeling van d«
liberale econoom Ricardo en stelt zich
volledig op het standpunt van de klas
sieke economie.
Het wetenschappelijke socialisme be
rust volledig op de verering van d<
tuurwetenschappen en op het vooruit
gangsoptimisme van de achttiende eeuw
Daarom heeft het in de ontwikkelings
gang van de mensheid geen verandering
gebracht.
Deze ontwikkelingsgang berustte op de
veronderstelling, dat de moderne me:
natuur beheerste en blijvend kon beheer
sen. Voor Marx was de drijfkracht vi
historische veranderingen te zoeken in de
Droduktieverhoudingen, dus in de m
rlële basis van de samenleving. Alle
dere beschouwingen, die van „burger
lijke" zijde werden gegeven, hadden maar
één doel: de bovenlaag van de samen
leving te beschermen tegen pogingen van
de onderlaag om de macht in handen te
krijgen.
Maar in werkelijkheid geloofde de be
wust geworden arbeidersklasse in dezelf
de technisch-materiële vooruitgangsleer
als de burgerklasse. „Vooruitgang" kon
nu eenmaal niets anders betekenen dan
de stggende iyn van de beheersing van
de produktiekrachten.
Het 19e eeuwse socialisme leefde uit de
gedachte, dat het kapitalistische stelsel
ip een gegeven ogenblik zou ineenstor
en. De rijken worden steeds rijker en de
irmen worden steeds armer, aldus de
,Verelendungstheorie" van Marx. Dit gaat
:o door, totdat de grote ommekeer komt.
Dan zullen de burgerlijke techniek en het
burgerlijke produktle-apparaat niet lan-
ten dienste van een aantal particu
liere personen staan, maar van de ge
meenschap. Maar zij werken gewoon door.
Maatschappij-organisatie stortte
niet ineen
Het socialisme heeft dus nooit gepoogd
te breken, principieel te breken met de
levensstijl van de gemechaniseerde cul
tuur. Het ging ervan uit, dat de bestaande
maatschappij-organisatie op een goede
dag zou ineenstorten. Dan zou de socialis
tische maatschappij komen, echter met de
zelfde techniek en hetzelfde produktle-
apparaat. Dan zou de vooruitgang eerst
recht beginnen en zou hij voor altijd
veilig zijn.
Prof. dr. Jan Romein noemt dit „de
rust der zekerheid, dat met de machine
de vaste basis is gevonden, waarop de
nieuwe maatschappij kan rusten."
Het socialisme kan dus niet worden ge
zien als een reactie op het vooruitgangs
optimisme van de achttiende eeuw. In
tegendeel, het heeft deze gedachte en
daarmede ook de taak van de burgerlijke
politici van de vorige eeuw overgenomen.
Het vooruitgangsoptimisme is ontstaan
in de sfeer, waarin de rationalistische ge-
dachtenwereld de zich snel ontwikkelen
de techniek ontmoette. Uit dit samentref
fen ontstond de maatschappelijke appara
tuur, waarvan de welvaart van de gehele
menselijke samenleving afhankelijk is
worden.
Op het ogenblik beleven wij een nieuwe
technische ontwikkeling, die de eerst»
in de schaduw stelt en voor de vooruit
gang ongekende perspectieven schijnt
openen.
De Manchesterschool heeft de schrik
wekkende sociale gevolgen van de eerste
technische ontwikkeling als onvermijde
lijk aanvaard, omdat zij de economische
wetten als natuurwetten beschouwde,
waartegenover de mens machteloos staat.
Het opkomend socialisme heeft tegen
de sociale misstanden geprotesteerd
heeft toen de door Marx voorspelde
ommekeer uitbleef langs de weg
de politieke hervorming zijn schouders
gezet onder de actie voor sociale verbete
ring.
Maar wat wij nodig hadden, een geheel
nieuwe geestelijke instelling tegenover de
gewijzigde maatschappelijke verhoudin
gen, dat hebben zij geen van beide 1
stand gebracht.
Nieuwe technische revolutie
stelt nieuwe eisen
De nieuwe technische ontwikkeling
waarvan wij thans nog maar aan het be
gin staan, roept nieuwe sociale vragen
op, die wellicht van nog veel groter be
lang zullen blijken dan de sociale vragen,
die wij de laatste tientallen jaren gelei
delijk hebben opgelost. Maar daarnaast ls
het probleem blijven bestaan van de
sociale en geestelijke ontwikkeling, die
bij de technische ontwikkeling ernstig is
achtergebleven en nu en in de toekomst
steeds verder dreigt achter te blijven.
Dit probleem heeft men met het voor
uitgangsoptimisme niet kunnen oplossen
en men zal het daarmede ook niet kunnen
oplossen.
En die geestelijke voorgangers van ons
volk. die met het oog op de grote sociale
nood van deze tijd menen de weg van
het socialisme te moeten kiezen, zullen
even teleurgesteld uitkomen als de lei
ding van de kerk, die een eeuw geleden
meende de vooruitgang te dienen door
liberaal'te zijn.
Met vooruitgangsoptimisme lossen wy
de grote vragen van deze tgd niet op.
De technische ontwikkeling van Je twee
de helft van de twintigste eeuw, die de
mensheid volkomen uit de hand dreigt
lopen, roept problemen op, die een
ital verstandige mensen, van hoe goe
de wil ook bezield, niet kunnen oplossen.
Wij kunnen deze vragen alleen aan,
anneer wij onze volkomen onmacht er
kennen en ons door Gods Woord willen
laten lelden.
Want het brandende sociale vraagstuk
van nu en van de komende Jaren, dat is
niet een meer rechtvaardige verdeling
van de opbrengst van de produktie of een
nog grotere sociale zekerheid van de wieg
tot het graf. Neen, het grote sociale
vraagstuk, waarvoor wij en zij die na
ons komen thans staan, wordt beheerst
door de vraag of wij de geestelijke kracht
zullen kunnen opbrengen, die de tech
nische ontwikkeling van nu en van mor
gen zal kunnen beheersen.
Of met andere woorden, of wij erin
zullen slagen, de achterstand In te halen,
die op het ogenblik tussen de sociale en
de technische ontwikkeling bestaat.
Deze achterstand Is in de loop der
jaren steeds groter geworden en de tech
nische ontwikkeling, die wij thans tege
moet gaan, dreigt hem zo groot moge
lijk te maken, dat het voortbestaan van
onze samenleving en van de westerse be
schaving op het spel staat.
De techniek opent ontzaglijke mogelijk
heden, ten goede of ten kwade. Gods
Woord alleen zal ons de weg kunnen
i. L Jfak'jlcJl
VACANTIE-BESTEDING.
Op de PSYCHIATRISCHE INRICHTING „VOGE
LENZANG" te Bennebroek (bij Haarlem) kunnen
geplaatst worden. Leeftijd van 17 jaar af.
Geldelijke vergoeding 83— per maand netto
plus reiskosten heen en terug naar ouderlijk huis.
Zij, die van Christelijke beginselen zijn en ten
minste één maand van hun vacantie daarvoor be
schikbaar stellen, kunnen zich schriftelijk wenden
tot de Geneesheer-Directeur.
Gehuwde vrouw, 25 jaar,
GEROUTINEERD TYPISTE,
zoekt tegen half juni a.s. een
kantoorbetrekking
>r halve dagen. Br. onder no. 33355 bureau van dit blad.
Bij het Gem. Lichtbedrijf-te Leidschendam
kunnen geplaatst worden
1 CASFITTER
bij voorkeur i.h. bezit van het fitters-diploma
1 HULPCASFITTER
i het diploma
2 MONTEURS-LEERLINGEN
in het bezit van het diploma Ambachtsschool.
2 GRONDWERKERS
Loon naar bekwaamheid volgens de gem. regeling. Inl. en
soil, vóór 15 mei a.s. bij de Directeur van het bedrijf,
Nieuwstraat 10. Tel. K 1761—1524.
J. M. BOUSCHOLTE'S
BOARD- EN TRIPLEXHANDEL C.V.
te Voorschoten, Molenlaan 35, tel. K. 17172821
vraagt voor spoedige indiensttreding bij voorkeur
ADMINISTRATIEVE KRACHT
Praktijkdiploma vereist.
Gevraagd, tijdelijk, voor e
Arbeid zal overdag verricht moeten worden. De werk
uren zijn in overleg te regelen. Aanmelding schriftelijk
Rijks-Psychologische Dienst. Rijnsburgerweg 96 of per
soonlijk aan dit adres, a.s. vrijdagavond van 8—9 uur.
Voor spoedige indiensttreding gevr.
Afdeling BROODBAKKERIj
Flinke
Broodbezorger
voor plm. 30 uur per week. Aanmelden: Korevaar-
straat 30.
(CotipezaÜe) VOORUIT
nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa
3 2
g c
3 Heb je nog geen werk, of zoek je werk g
W -4 C
2 dat je meer ligt dan wat je nu hebt) 2
2 Probeer het dan eens bij ons.
2 Wij hebben voor
3 j»
1 handige meisjes 5
V C
2 nog enkele geschikte plaatsen
2 in onze afdeling binderij en papterwaren. g
a N. Samsom"* Alphenl/d'Rii" l
nsa nsa nsa nsa nsa nsa nsa L/ nsa nsa
De Machinefabriek Noordwijkerhoul N.V.
Gravendamseweg 16. Noordwijkerhout, vraagt voor
recte. resp. spoedige indiensttreding
N.V.L. diploma strekt tot aanbeveling.
Inlichtingen betreffende sociale voon
verkrijgen bij:
C. Weenk. Binnenweg 11. Noordwijk f
C. van Tilburg. Hoogstraat la. Katwijk.
Bij de N.V. Nederiandsche
Rotogravure Mij.
Galgewater 22, Leiden, worden gevraagd:
Een correcfor of correcfrice
Een aankomend corrector of correcfrice
Sollicitaties met opgave van huidige werkkring, verlangd
salaris en verdere bijzonderheden worden gaarne inge
wacht bij de Hoofdredactie, N.R.M.-Tijschrlfteo, Poet
bus 163, Leiden.
van pos. chr. huize om als leerling-verpleger en
-verpleegster in dienst te treden. Leeftijd 17 jaar of
ouder. Opleiding voor Rijksdiploma B. Salaris vol
gens Rijksregeling. Eerste aanschaf van dienstkle
ding wordt van Stichtingswege verstrekt. Tegemoet
koming in reiskosten naar huis 2 x per maand.
Inlichtingen en soil, bij de Geneesheer-Directeur.
SIEMENS
NEDERLANDSCHE SIEMENS
MAATSCHAPPIJ N.V.
vraagt wegens uitbreiding voor haar
werkplaats te Rijswijk voor spoedige
Indiensttreding
Wikkelaars
Hulpwikkelaars
voor het wikkelen van draaistroom-,
gelijkstroommotoren en transforma
toren.
Sollicitanten gelieven zich persoonlijk
te vervoegen bij de chef van de werk
plaats van de Nederiandsche Siemens
Maatschappij N.V., Alexanderlaan 23
te Rijswijk.
ELECTRICITEIT MAATSCHAPPIJ
ELECTROSTROOM N.V.
r haar werkplaatsen:
a. constructie-bankwerkers
b. elektrofechnisch bankwerkers
c. auto-elektricien
'or de buitendienst:
d. elekfromonfeurs
voor de montage van hoog- en laagspan
ningsinstallaties
e. koeltechnisch monteur
Eveneens bestaat de mogelijkheid voor mondelinge
sollicitaties op dinsdag 8 mei en woensdag 9 mei
's avonds van 1921 uur bij het kantoor. Electro-
weg 22.
SchrlftelUke sollicitaties met vermelding van ieef-
tijd, opleiding en verrichte werkzaamheden aan het
Personeelbureau. postbus 301, Rotterdam.
Mondelinge of schrifteiyke sollicitaties aan Scheeps
werf „DE INDUSTRIE". Wtlhelmlnalaan 50. Telef
K 1720—2197. Alphen aan den Ryn.
Vol chroom uitvoering
In kleuren: groen, blauw,
wynrood ei
Elektr. benzine controleur.
LEIDSE MOTOR- EN RIJWIELHANDEL
Stationsweg 31
tel. 25346
N.V. VAN GEND EN LOOS TE LEIDEN vraagt voor s
dige indiensttreding
EEN AUTOMONTEUR
en een LOODSKNECHT
Gevraagd
MOTOR-MONTEUR
ln 4- en 2-taktmotoren). Eventueel bekendheid met trac
toren en landbouwmachines strekt tot aanbeveling. Mel
den: A. E v. d. Voet en Zn., Leiden. Zoeterwoudseweg 11,
Telefoon 23492. Na 6 uur Morsweg 21a.
oor spoedige inaiensnreüing gevraagd
:EN ALL ROUND KANTOORBEDIENDE (vrl.)
Sollicitaties: persoonlijk of per brief.
SCHEEPSWERF GEBR. AKERBOOM N.VOEGSTGEEST
Hoge Morsweg 56 Na kantoortijd Hogo Morsweg 39
N.V. PADOX
Houtbouw en Timmerfabriek Warmond
vraagt voor zo spoedig mogelijk
Timmerlieden en
Leerling-Timmerlieden
ROTTERDAM—PENDRECHT
Het Bestuur der Beatrixschool vraagt tegen 1 sept. a.s.
onderwijzer(es)
voor de middelklassen. Geref. Dipl. Schoolraad 120.-, niet
verplicht. Verpl.k.besluit van toepassing. Br. m. voll. inl.
z. sp. m. aan het H. d. S.: C. W. M. van Veelen, Katendr.
Lage dijk 470a, Rotterdam-Zuid.
voor woningbouw in de gemeente NoordwUk.
N.V. LEIDSCHE APPARATEN-
FABRIEK, LEIDEN,
kantoorbediende
leeftijd ca 18 jaar, voor het t.z.t. zelfstandig voerei
voorraadadministratie. Mulo-diploma gewenst.
Uitsluitend schriftelijke sollicitaties te richten
adres Os- en Paardenlaan 41-43.
Grote onderneming in de omgev. van
Leiden vraagt voor haar afdeling
Secretariaat
Administratickantc
ADMINISTRATIEKANTOOR
in de omgeving van Leiden vraagt:
KANTOORBEDIENDE
(vrl.), in het bezit van MULO-diploma en diploma typen.
Brieven onder opgave van verlangd salaris, godsdienst,
leeftyd etc. onder no. 7286 aan het bureau van dit blad.
VOOR ADVERTENTIES
