BENJAMIN
FRANKLIN
Raoul Dufy
Bij PIANO-STUDEREN
f
nimmer
met geschilderde
muziek
Cultureel
venster
Frans boek over
Russische Joden
EIN DEUTSCHES REQUIEM"
VAN BRAHMS
He',wcede h h ssslz
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 28 APRIL 1956
Mozart schreef werkt
Uitvinder van
muziekinstrument
en bliksemafleider
De Ai
het
instrument met de muzi
kale glazen, door Benjamin
Franklin uitgevonden en
waarvoor Mozart en Beet
hoven muziek schreven.
IN ARNHEMS MUSEUM
werkjes voor „muzi
ikale gl
azen
Toen de Amerikaanse staatsman Benjamin Franklin .aTr.S'AatshXn en gl
in juli 1762 op het punt stond uit Europa naar Philadelphia Ske"u Jeerrew„yl hd«t Too'fdb" su/d-
te vertrekken schreef hij een afscheidsbrief aan zijn vriend J"1vknw""nkl"e iiTdé
Giovanni Battista Beccaria te Turijn, waarin de volgende ikagdm«r ""'ite'ndV" rif ïltslut
zinsnede voorkomt: tend als «nle'diI>s °m
TT Carl van Doren die in 1939 de
„U zult het, wonend in een land. waarin net muziek- Pulitzer-prijs kreeg voor zijn bio-
l ..r,i grafie van Franklin, schreef ss
leven bloeit, ongetwijfeld prettig vinden een verslag te krij
gen over het nieuwe instrument, dat thans ter beschikking
staat van de muziekbeoefenaren en dat vroeger alleen bij
de mannen der wetenschap hekend was".
zijn boek: „Wat Franklin
gen had over melodie ware..
en originele ideeën, die door de |&L
psychologen eerst honderd jaar la-
ter werden ontwikkeld",
Het r
instrument, dat door
zijn vrienden te Parijs
was gebaseerd op de „muzikale
glazen" van Richard Puckeridge.
Zeven en dertig glazen, gemon
teerd op een ijzeren stang, die door
zijn uitvinding op muziekgebied
ijk vertoefde,
aan menige muzikale s
de toenmalige „society'
Passy, een voorstad
In 194
L945 werd i
de openingen in het midden
die glazen loopt, vormden het
naamste onderdeel van de „f
nica". De stang steunde horizon- servatorium
taal in een lange kast op vier po- vonden, dat
ten. die er enigszins uitzag als Franklin droeg,
een spinet; de speler ging voor het
instrument zitten, bracht de stang
aan het draaien door middel van
een trappedaal zoals bij een spin
newiel en raakte de randen van de
draaiende glazen met zijn vingers
aan. De glazen hadden de vorm
van een halve bol met een open tatie
voet in het midden; de grootste
was negen duim en de kleinste
drie duim in doorsnee.
„Dit instrument heeft het voor
deel". schreef Franklin, „dat de
er mee voortgebrachte tonen on
vergelijkelijk liefelijk zijn, dat zij
naar welgevallen harder
of zachter gemaakt kun
nen worden door de vin
ger sterker of minder
sterk aan te drukken en
Er zijn heel wat mensen
die pianospelen. Wie de lijst
van afgestudeerden van onze
conservatoria bekijkt, zal er
her Par ij se "con- bij de leerlingen het hoogste
vonden, dat ÏT aantal Pianostudenten vin-
den. Ontelbaar veel piano
leraren zijn er dan ook,
Kritiek op zang mensen die van het lesgeven
moeten leven. En er vaak
Klankstukken vol beweging en ritme
(Van onze kunstredacteur)
Er wordt muziek gemaakt in het Gemeentemuseum van
Arnhem. Het merkwaardige is echter dat men die muziek niet
hoort, alleen maar kijkend constateert. Oude muziekinstrumenten,
foto's van componisten en muziekhandschriften vormen met
elkaar de attributen voor de samenklank, die men als het ware
hoort in de aangrenzende zaal. Daar hangen aan de wanden
schilderijen, aquarellen en tekeningen van Raoul Dufy.\ Stuk
voor stuk zijn het kleine gevoelige klankstukken, vol beweging,
vol ritme, vol kleur.
De actieve directeur van Am- van Mozart op Dufy; hij vond er
hems museum, de heer A. J. de zichzelf in terug.
Lorm, wilde de herdenking van
Mozarts 200ste geboortedag ook gCH menuet
in Arnhem vieren en bracht daar
toe een prachtige collectie por- De sprankeling van een Mozart-
tretten. muziekhandschriften en menuet, het fijne, beweeglijke ci-
instrumenten van Mozart of uit seleerwerk, dat bracht Dufy tot
Mozarts tijd bijeen. Als rechtge- zijn heerlijke scheppingen. Arn-
aard museum-directeur wilde hij hems museum-directeur heeft bei-
toch ook het schilderkundige ele- de kunstenaars nu bij elkaar ge-
ment erbij halen. En zo kwam hij bracht, heeft het middel en de
t-i {Os T1 O terecht in Parijs, bij Raoul Dufy, werking der muziek in een ten-
I t V", L vl/ 11 de schilder van het musiceren, toonstelling ondergebracht. In zijn
Bij particulieren in Parijs heeft vele orkest-aquarellen heeft Du-
iü KORT
I B\j Daamen's Uilgevers Mij. Ie Den
Haag verscheen een bijzondere
aflevering van Critiscli Bulletin
(maandblad voor letterkundige kri
tiek) onder de titel „De onbeslagen
spiegel". Hic
oktobe
Den Has
over de
:yn
door de Jan Campei
organiseerde conferent.e
literaire krilick. De rcf'
van C. Rijnsdrop, Pierre H. Duboi
Jos Panhuysen en Annie Romein-
Verschoor. De replieken van Fedde
Schurcr, C. Bitlremicux, Th. Go-
vaart en Jan Walravens.
In de Ver. Staten en Canada zijn
niet minder dan 16.500 bioscoop
theaters, waarin cinemaScoop-films
kunnen worden vertoond. Daarvan
fonisch
>rdl v
icbracht.
adca
200ste
Franklin had een zeer bepaalde ->
smaak in de muziek. Hij noemde HOg een goede boterham in Hans
de „moderne" muzikale interpre- vinden ook. Hoe er les
tatie een „gemaakt versiersel". In
een brief aan zijn broer Peter WOrdt gegeven en hoe er
Franklin bracht hij zijn kritiek als wordt gestudeerd is vaak
Belangwekkend koek van Hans von Besele
komen, hij wil de dagelijkse oefe- Josef Hofmann: „Es würde das
ning meer geconcentreerd en meer musikalische Leben toten",
bewust doen geschieden. Het zou de moeite lonen verder
heel veel te citeren uit de uitvoe-
Bij die dagelijkse oefening gaat rjge gedeelten over vingertech-
r.opgaven niek_ iegato-spel
ken' i
i keurcollectie
i 25
l Dufy kunnen lenen, alle beeld gebracht,
zangers onderdrukken volgens de VOOr ernstige kritiek vatbaar, werk-studie, ^waarbij
huidige zangwijze alle harde me- Qm dat alles in goede banen
Besele van vier opgaven njeki legato-spel en pedalisering.
physieke voorbereiding, aues gebaseerd op een artistieke
inspelen dus (liefst des morgens beleving. Het is beter dat alles zelf
en in een goede lichaamshouding)te ]ezen en te bestuderen. Dit boek
b. technische training (grond-vor- een volkomen betrouwbare gids,
speciale oefeningen); c. je gebruiken door paedagogen
betrekking hebbend op de muziek.
Zijn leven lang heeft Raoul Du- ken, juichend
fy (18771953) zich eigenlijk ge- spannen soms
specialiseerd op de muziek, heeft heeft hij zelfs geen
hij er naar gestreefd de kleur en dig; achter de lessenaars
het ritme van de muziek picturaal alleen
te verbeelden. Een het bijzonde- het
re is daarbij, dat Dufy zich niet
liet inspireren door de
klankcomplexen v
ven, niet door de
die instrumenten de muziek klin-
sprankelend, ge-
ook. In zo'n orkest
apparaat in een enorm fortissimo
grote horen bij de tekening „Fortissi-
Beetho- m -
Schumann, niet door allemaal krasjes
de kakofonie van een Schönberg,
ook niet door de ritmische felhe-
de jazz,
0 Door het National
Opera Theatre in Amerika
herdenking vai
geboortedag een televisie-uitvoering
in kleuren verzorgd van de Mozart-
opera „Die Zauberflöte". De auteur
W. H. Auden maakte de Engelse
vertaling en de dans-chorcograaf
George Balanchine verzorgde de
regie.
0 Voor het 5e jaar wordt in Zermatt
(Zwitserland) een meestercursus
voor muziek gegeven van 21 augus
tus tot 8 september. Dc docenten
zyn Pablo Casals (interpretatie
viool- en cellowerken van Bach en
Schumann), Karl Engel (pianower-
ken Mozart en Schumann), Paul
Griiramer (kamermuziek Mozart en
Schumann), Hans Willi Haeuslein
(liederen en opera's van Mozart en
Schumann) en Sandor Végh (strijk
kwartetten). Aanmeldingen by het
Secrétariat des Cours Musicaux,
Zermatt (Suisse).
Elk detail heeft Dufy volkomen R.. TTi,pi,
de steer uiteewerkt. of beter BU
schaven alle „spre-
gen worden; d. herhaling
de'woor- te leiden liet Hans von reeds gestudeerde werken (reper- vaardig piano kan spelen. Hij zal
i wil i
.1 kunnen worden
en dat het instrument,
wanneer het eenmaal ge
stemd is, nooit meer
overgestemd behoeft te
worden. Ter ere van uw
taal. die de taal van de
muziek bij uitstek is. heb
ik daaraan de naam van
dit instrument ontleend
Besele bij Baren-
reiter-Verlag in Kas
sei onder de titel
..Das
een zeer instructief gevaar
boekje verschijnen.
door de be- uitgebeeld. Het is vrucht t
vaalr scherp opmerkingsvermogen. In
zo'n orkest van Dufy is niet éen
orkestlid, dat schetsmatig
sterdam
enkort
ryk-geïllustree
inbrandt
rde
deren, disputabel stellen. In geen scaia
geval overdrijven en in grote span- prachtige studie,
ning o a. in
ning en concentratie 8 uu.
Klavierspiel per dag studeren. Dan dreigt het
mechanisch spelen.
mmm -„leester en zyn werk" door dr. G.
mante, speelse geest. Een Duits keerd is verbeeld. Zij allen gaan Knuttel Wzn. In dit boek worden
cle problemen rondom Rembrandts
persoonlijkheid en rondom zyn
werk verwerkt.
musicoloog schreef
Een zart: „Sein Komponieren w
bewusztes Zahlen der Seele.
CORN. BASOSKI. juist
i Mo-
het
ge
noemd'
Jarenlang mocht dit instrument,
dat soms ook „harmonica" genoemd
werd, zich in een grote populari
teit verheugen en zowel Mo
zart als Beethoven, om van de klei- dan wam
nere componisten maar te zwij- wordt op
gen, hebben er speciale muziek-
werken voor gecomponeerd.
de physiek en artistiek
niets anders hoort dan meest verantwoorde wijze van
wonderlijk stemmetje en niet studeren,
veel meer van de tekst verstaat „De muziekstudent, of hij
Clara Schumann oefende niet
meer dan 3 uren per dag en Josef
Hofman adviseerde na 1 a Ui uur
even te rusten en dan bij elkaar
niet meer dan 4 uren per dag te
Alvorens oefenen. Wie langer studeert, aldus
de schrijver, moet steeds even pau
zeren. de vensters openen, frisse
Besele lucht inademen en beweging heb-
düideïijke uiteenzet- ben. Eventueel zelfs
Het is een muzikale en
technische handleiding
voor het werkelijk artis
tiek oefenen. Alvorens
tot de eigenlijke techni
sche training te komen
geeft Hans j|
anders
bij studeren. Fel gekant is de
schrijver tegen het stomme oefen-
klavier, daar dat alleei
nische mechanisering
r tech-
de hand de en laatste deel
hun instrument,, ii
ziek dus. De klarinettist blaast
zich bolle wangen, de paukenist
de aantrekkingskracht zwaait ais het ware zelf mee met
zijn stokken, de bassist verdwijnt
bijkans in zijn instrument en de
dirigent, tekent met veel gebaren
de partituur uit. Maar dit ziet men
pas bij nadere beschouwing, de
eerste indruk is die van muziek
zelf, niet van musici. Deze kunst
en daarnaast de Mozart-muziek en
Mozart-instrumenten, alles kundig
bijeengebracht door de Haagse
musicoloog Dirk J. Balfoort, het
bij elkaar een blij-makende
itoonstelling. Tot 3 juni
het Gemeentemuseum
Arnhem terecht en er tevens nog
een fraaie tentoonstelling Noorse
grafiek
^s/vwwwwwwws/wwwvwwwws/www"
Het onlangs met de Prix Gon- rika. De „Franse" tak wortelt tentoonstelling. Tot 3 juni kunt u
court bekroonde werk „Les ^eeds dieper ,r> ""vs
Vandaag is in Pitlochry (Schot
land) het Pitlochry Toneelfcstival
geopend, dat duurt tot 14 juli. Op
gevoerd worden „She stoops tot
conquer" van Goldsmith, „Sec how
they run" van Ph. King, „Bird in
hand" van John Drinkwater, „Ebb
Tide" van Donald Pleascnce, „The
Open" van Alexander Patcrson en
„Misallia
enkele
r The
Sr.
Als i
het i
op j
Blinde bespeelster
Deze instrumenten werden in
Londen voor 40 guineas verkocht
en Marianne Davies gaf reeds in
1762 uitvoeringen op dit instru
ment in Engeland en introduceer
de het aan het keizerlijk hof te
gelegd hebben hun instrumenten doende
te laten klinken als de menselijke kunstenaarschap. Hij
juist het om- kan zijn hoog
die siechts bereiken als
'nzijn vakstudie hand in
ij den hand gaat met de
sche beheersing alléén niet vol- bruik van de i iom herinnert fe de Printemps" reeds eerder
gekeerde, namelijk de
als een instrument moet klinken"
De muziek
was, volgens Franklin, eenvoudig wTkkefing'van zijn tota-
en aangepast aan de gebruikelijke je persoonlijkheid",
uitspraak van de woorden. In oude Het zijn de woorden
j. de schrijver f
liederen werd nooit een spelletje
_ljk ii' 'l ,c - -mm «v -
Wenen, waar Marie Antoinette met de taal gespeeld door onder iit standpunt uit bouwt
haar leerlingen werd. In het zingen een lange lettergreep hij eigenlijk zijn hele
december 1764 bereikte het instru
ment Philadelphia en werd daar
voor het eerst ten gehore ge
bracht in de Concertzaal in Lod-
Een kwart eeuw verstreek en
Wolfgang Amadeus Mozart bereikt
te Wenen het toppunt van zijn
roem. De stad was destijds de
muzikale hoofdstad
kort en een korte lang te maken, methode op. Hij haat
Het zingen op zich zelf voldeed dan ook het mecha-
meer omdat het een melodieuze nisch oefenen, het dril-
wijze van spreken was en alle gra- len. van het schrijf-
tie van het proza in zich verenig- machinesysteem. „Het
de, terwijl daar nog de schoon- aantal kunners wordt
heid van. de harmonie aan toege- steeds groter, het aan-
voegd werd. Het „moderne" lied tal kunstenaars steeds
o o uc hield daarentegen met al die kleiner". De schrijver
dc wereld eigenschappen
zich nooit gehéél thuis zal voelen.
Zijn zoon Simon huwt een Fran-
caise, de anderen, behalve het
buitenbeentje Clara, blijven
hun Joodse milieu. Hun kinde-
verscheen. Het geheel is thans ren verfransen eveneens, tot de
in één band uitgegeven. Het tweede wereldoorlog allen weer op
boek vertelt de geschiedenis wreede wijze aan hun Jood-zijn
van de Russisch-Joodse familie komt herinneren. De wateren heb-
Mykhanowitzki, vanaf 1898 tot ben zich echter blijvend vermengd
na de tweede wereldoorlog. ™l "~v
't eind van het boek ziet
de oude Yankel hoezeer zijn na-
,i. ao Yankel, komelingen zich van hun oor
die als jon- sprong verwijderd hebben. Daar
De centrale figuur
Avroms oudste zoon, j-, -r- -
ge man vlucht voor de dreigende zijn Simons kinderen, met Fran-
progroms. Hij vindt in Frankrijk sen gehuwd, dikwijls uit goed ge-
de gelegenheid, zijn beroep van situeerde kringen, van zijn dochtei
pettenmaker uit te oefenen. Na de Revkê, van wier gezin alleen de
overkomst van zijn vrouw breidt jonge Agnès
het gezin zich uit. Zijn ouders ko- ontkwam.
schoonheden wil tot een zo ratio-
de gewone spreektaal geen re- neel mogelijke studie
aantrekkingskracht uit. Daarl
bilode bespeelster ttctrtctrCrCrtrCririrlrtrtrtriiir-
„De pianoles", een tekening van Raoul Dufy,
thans tentoongesteld in hel Gemeentemuseum
van Arnhem. Een prachtige illustratie b\j
het nieuuie Duitse studieboek „Das Kluvier-
spiel".
trok ook
van de harmonica.
Kirchgesi
Marianna
vierjarige
leeftijd het licht uit de ogen ver
loren had en zich een grote vir
tuositeit op het nieuwe instrument
■üizirCrbttirCiirir{rbiiitliiitt>üütrtrCrirïc{rtrirïtii-L~üir{tirt!i?-ü-irüirirü-ü-trü-(rCr{r-irtc-tr{i-tr-üü-biT-ü-trirtrb-ü-ü-{rü-{i-ü-ü-to-ü-C:-iz'ü
had.
Mozart hoorde haar spelen en
diep getroffen zeide hij muziek
voor dit instrument te willen
schrijven. Hij componeerde zijn
Adagio en Rondo (K. Verz. 617),
een kwintet voor Glas-„Harmoni-
ca". Fluit, Hobo. Viool en Cello.
Hij schreef ook een kleiner werk- quiein"
™olf. merkwa
J\^AAST de talrijke requiem-compo-
ns-katholieke com-
__.j Adagio
nica. Mozart grifte om zo te zeg
gen zijn initialen in het instru
ment van Franklin.
Datzelfde jaar, 1791, stierf Mo
zart, nauwelijks 35 jaar oud.
Franklin heeft nooit de muziek
gehoord, die Mozart voor zijn in
strument geschreven had, want
staat „Ein deutsches Re- w—v.
•an Johannes Brahms als een
rdige uitzondering bij de
protestanten. Heeft het Protestantisme dan de verlichtende ^Qn^un^an" d<^aarinrr^de^gïans
de muziek in tijden van rouw miskend? Dat geloof van de eeuwige vrede doorglin-
dc componisten wisten toch altijd, dat hun werk stert. Het is niet alleen
betekenis v
ik niet, maa
maar zwak t
zo hebben v
•erlichtende Toten,die
Rudolf Kempe zal ook in Holland schreven*
oeten dirigeren.
■geleken bij too.TdiT£ B®bd"^rft.'murikfie "iSbeft
ii i,i: Grümmer en de bariton Dietrich
de gaskamers
xx uuucio zoon Fern and,
men uver. ma*, "vertrekken* later die nog het meest de traditie vast-
naar Palestina, twee broers, waar- houdt van zijn broer Moische
van de eerste later in de eerste vooral: Odette, de dokter, Guy,
wereldoorlog sneuvelt, vestigen de juwelier, René, de dominee, Sa-
zich eveneens in Frankrijk. An- lomon de beroemde violist Het
doet hem bijna geen verdriet
meer: met milde trots zoekt hij
hun namen en die van de aange
trouwde families in de telefoon
gids op.
Dit boek is uitstekend verteld,
over 't algemeen zeer evenwich
tig van compositie. Het is één
van die familieromans, waarvan
men verschillende figuren als het
ware lief gaat krijgen. Het is sober
in zijn tragiek en in zijn humor, rus-
tig en levendig tegelijk, mild en be
wogen. Misschien had het ons nog
iets meer gezegd, als de hoofdfi-
guur op zijn naïeve wijze geen
mystiek, geen romantische pathe- vrijdenker was geweest, maar een
tiek en ook geen orthodoxe stug- geiovjg Israëliet. Als voorbeeld
heid, maar een bewogenheid die $an een roman betreffende het
noot voor noot ontroert. Boven- joodse leven in onze eeuw is het
dien zijn de klankverhoudingen m echter zeer aan te bevelen: het is
de opname volmaakt afgewogen. vanuit een warm en groot hart ge-
ANNA MERTENS.
Mëlées."
VIA NAALD
CN PLAAT
Als het concert is afgelopen sjokken de vermoeide musici r
en bewonderende vrouwen wachten hen geduldig op. Een der vlot
schetse/i van Raoul Dufy, thans geëxposeerd in het Gemeentemuseu
van Arnhem op de tentoonstelling „Mozart en Dufy".
Editions Albin Michel I
KONINGINNEDAG
y^AN DE RADIO zal het niet liggen
BEVRIJDINGSDAG
het jaar daarvoor, 'in 1790 zijn met de requiem-composities,
te Philadelphia overleden.
In de daarop volgende jaren „Ein deutsches Requiem" van
werd zijn instrument in Duitsland Brahms is een unicum in de pro-
en Oosteqrijk meer bespeeld dan testantse religieuze muziek,
waar ook. De naam van Franklin Brahms heeft niet de traditionele
onder de Duitse musici om liturgische woorden van het room
se Requiem gecomponeerd, doch
zelf een keuze uit de Bijbel ge
daan en teksten genomen,
eigenlijk heel weinig werken, die te
i gevoelig Grümmer:
m i minstens
kend als onder de Duitse natuur
kundigen om zijn bliksemafleider.
Omstreeks 1880 was het echter
voor goed met de armonica ge
daan en als enige reden werd op
geven dat „de trilling van de gla
zen een vernietigende uitwerking
had op de zenuwen van de spe-
toepassing zijn op de dood
en het leven na de dood. Culmi
nerend in de woorden: „Zalig
zijn de doden die in de Here
stervi
Nu de harmonica tot de
seumstukken is gaan be!
wordt de naam van Franklin zel
den in verband gebracht met mu
ziek; hij genoot evenwel zeer van
muziek en had dienaangaande
zeer heldere en critische gedach-
ten.
In zijn jonge jaren oefende hij
zich in de zangkunst en had tek
sten geschreven vol.
wijsjes. Later vond hij zelfs tijd
om de viool, de harp, de cello
de guitaar te leren bespelen ev
als de harmonica, waarop
de bariton Dietrich
Fischer-Dieskau. Over laatstge
noemde schreef ik al meer in
deze rubriek. De solo-partij van
dit werk geeft hij een ideale ex-
u zyn pressie, muzikaal en doorleefd en
Columbia met een onvergelijkbaar mooie
,op_ ^derhalve stem. De sopraan Elisabeth Grüm-
Si mer hoorde ik voor het eerst in
1952 in Munchen als Octavian
„Der Rosenkavalier" var
Strauss. Ik schreef toen
haar: niet alleen
praanzangeres
maar ook een super-begaafde ac
trice". Daarna hoorde ik haar
De „openbare" onder
wijzer omstreeks 1906
als het maandag geen ouderw»
Koninginnedag wordt. De
verenigingen hebben een aat
lyk gezamenlijk programma
gesteld, dat de goede stemn
al brengen. Zelfs
De Berlijm
Brahms
sopraan Elisabeth
ie in Brahms' ,£in
juiem" als soliste
Rijdend als Peer Gynt
op de rug van mijn dromen
vertel ik je
mijn leven ver vooruit
landhuizen zal ik
bewonen
met open haardvuren
zal ik mijn gasten
avondfeesten zullen
met warme wijn
de vele vragen losweken
die nu nog vastgevroren zijn.
van de D.G.G.
het gehele werk
langspeelplaat uitgebracht
vertolking, die de vorige over
treft. (WALP 1505-6). Het koor
van de St. Hedwigskathedraal in
Berlijn «ingestudeerd door dr.
Karl Forster) en de Berliner
Philharmoniker staan onder lei
ding van Rudolf Kempe, de in
1910 in Niederpoyritz bij Dresden
geboren Duitse dirigent. Na enige
tijd hoboïst te zijn geweest in
het opera-orkest in Dortmund en
in het Gewandhausorkest te Leip
zig. werd hij later repetitor bij
de Leipziger Opera. In die functie
werkte hij met figuren als Furt-
wangler, Bruno Walter. Kleiber
en Klemperer. In 1935 bracht hij
als dirigent „Der Wildschütz" van
Lortzing en van 1942 tot 1948 was
hij leider van de Opera in Chem
nitz. Een jaar later volgde- hij
Joseph Keilberth op als muzikaal moeten hebben,
directeur van de Staatsopera in
bariton-solo los uit Dresden. Hij dirigeerde de Ween
de stemmengemeenschap van het se Staatsopera. de Berlijnse
koor en laat de vertwijfeling uit- Staatsopera, de Keulse Opera, tij-
spreken: „Herr. lehre doch mich. dens het Wagner I estival in Bar-
"it mir haben celona, in de Scala te Milaan, in
58), waarna Covent Garden te Londen, bij de
/are een Metropolitan in New York en bij
aring is na de twij- de Staatsopera van München,
.Wie lieblich sind deine waarvan hij twee jaar lang de
Wohnungen, Herr Zebaoth" (Ps. '.eiding had.
- ÊFi-AfcfiKi'ïïs:
'nt^oe lid S3BÜS 3&SÏ
ontroerende sopraan-solo. Kempe trekt de tempi nergens, is
In het zesde deel komt er een soms zelfs iets sneller dan men zou
enorme dubbelfuga op de woor- verwachten. Maar hij heeft een
het slot van dit deel den „Herr, du bist würdig zu spanning behouden die ik tot nu
ets van geloofsblijheid nehmen Preis und Ehre und nog bij niet één dirigent heb opge-
Kraft" (Opertb. 4 11) en Brahms merkt. Dit is m.i. de meest
besluit dan het werk met de ideale vertolking van dit Requiem,
waarachtige vertroosting uit ook technisch wat betreft koor-
maakt Openb. 14 13: „Selig sind die zang en orkestspel. Geen roomse
overigens geen toeval
dat Brahms een Duitse dodenmis
V*®1 geschreven heeft. Zijn leven was
gaan behoren fmme„ st„ds veraikerd in de
zwaarmoedige sfeer der Noord-
duitse landen. Aanvankelijk was
men de mening toegedaan, dat
Brahms dit werk geschreven zou
hebben onder de indruk van het
overlijden van zijn moeder (1885).
Later bleek echter dat de eerste
bëke'nde schetsen al van vier jaren daar
vóór dateren en dat het „Begraö-
nisgesang" van Brahms een voor
studie ervan is.
Het Requiem van Brahms is
eigenlijk een cantate van zeven
iniiiiihiiinmiiniiiiiiiinniiiiiiiniiiinnniiniiiiiiniiminiiiminiiiiniiii delen geworden. De inzet van het
werk typeert de gehele sfeer al d^sz
A-i t-j vt direct: een smachtende aanroep musi oa 0a
Als Beer Gynt decl a'u het
Ende
Hij staat op het omslag afge
beeld met een knevel en een si
gaar. Sigaretten waren nog niet
in de mode. Wel een rottinkje.
"Richard OP de binnenzijde van het nieu-
m over we Prisma-boekje dat ons een
aiietfii een so- verdiende herdruk brengt van Theo Nederland,
de eerste orde Thijssens eerste roman Barend na vr;i„
ae eei ste orae, Wc,s vinden we_ zoals gewoon
lijk een treffende karakteristiek,
welke aanvangt met de woorden:
nog enkele malen, steeds met Dg gr00tste 8moeiiijkheid van
SvVnenHmitQrW0nReJmifpm-^ het onderwijs is dikwijls niet de het spel ii
„Ein deutsches Requiem zingt kl maar de onderwijzer R V -zomei
zij de sopraan-solo zo prachtig Barend WelSf een strebertje. een
kleine tiran in de klas. die de
allereerste beginselen van de wa
re pedagogie nog met schade en
schande moet leren. Hij komt, na
het behalen van de hoofdakte,
Waar blijft haar debuut in Hol- wel wat plotseling tot inkeer, zo
land? Begrijpt u dat ik deze op- 3p de manier als toentertijd in
name van het Brahms-Requiem christelijke verhalen de bekering
een model-uitvoering vind, die al- vlot van* stapel liep.
koordirigenten in hun bezit Maar dit eerste boek van Thijs-
«en was toch een raak debuut,
CORN. BASOSKI iat later is gevolgd door
tal onvergetelijke romans over
kind en onderwijzer. Het algemeen
menselijke in dit verhaal domi
neert, waardoor het.
de nodige spanning gezorgd ling
De Bevrijdingsdag brengt vanaf
toe vier uur 's middags ccn nationaal
:P" programma. Om zeven uur wordt uit
tc- de Pieterskerk in Leiden een bezin-
ïn" ningssamenkoinst ter herdenking van
er de bevrijding uitgezonden. Prof.
'dt Scholten, prof. Dols en prof. Stuiv
toon, zo diep-doorvoeld
technisch zo beheerst, dat ik er
de opnamen van Maria Stader en
Elisabeth Schwarzkopf (twee gro
te zangeressen) graag voor geef.
het radiospel „Met vlag
wimpel", dat in 11 steden en dorpen
van Nederland speelt. In vyf uitzen
dingen geven radioryporters vage be-
:hryvingen van de plaats ergens in
:y zyn. En dan maar
iet vrijgeven van het wachtwoord
reporters in hun kraag grijpen,
wimpel vragen en nog snel naar
andere wimpel zoeken. Enfin,
ïspireerd op het N.C.
R.V.-zomerspcl van verleden jaar.
Maar dat geeft niet. Dit soort uit
zendingen kunnen niet genoeg ge
waardeerd worden, omdat de moge
lijkheden van de radio tot en met
worden uitgebuit. En dat is helemaal
geen luxe, nu de televisie zo in op
's Avonds tydens de nationale
feestavond „Nederland jubelt", uitge-
mden uit „Tivoli" in Utrecht, wor-
rollc
ïkomst het woord. De vrolijk
heid komt aan haar trek in de uit
zending „Leve de vrijheid", een vry
en bevrijdend programma, aldus de
aankondiging. Wim Kan zal deze
vrolijkheid bekronen door zijn op
treden van een jaar geleden, waar
over later nog zoveel gesproken is,
op verzoek van velen te herhalen.
DE REST VAN DE
WEEK
Er valt maandag en zaterdag heel
wat te genieten. Trouwens, het ge
halte van dc programma's is de gehele
week beter dan we gewoon zyn.
Vooral de liefhebbers van klassieke
muziek zullen veel van hun gading
vinden, uitgezonderd dan weer de
zondag.
klank. De berustende,
stemming wordt geaccentueerd
door het ontbreken van violen in
dit eerste deel. dat begint met
Matth. 5 4 „Selig sind die
da Leid tragen. denn sie sollen
getröstet werden" H
deel is van een geladen droef
heid. geschreven op de woorden
van 1 Petr. 1 24 „Denn alles
Fleisch ist wie Gras". Deze treur
mars dateert reeds uit 1854, toen
Brahms slechts 2-1 jaar
Eerst - - -
breekt
door: „Die Erlöseten des Herrn Kraft" (Openb. 4
werden wieder kommen"
35 10).
In het derde deel
y1)/" den de pryzen aan de winn
•ikt. Overigens mag dei
id, waaraan heel Nederls
kt, er ook zyn. De
Om t
doei
feest-
i frisheid d.
P.J-R. J. Kh
DOORSNEE
r zyn nog enkele regels over om
te zeggen over het laatsle bezoek
indagavond aan de familie Door-
In oktober worden de visites
We weten het dan, Sjaan en
n verwachten gezinsuitbreiding.
:bruikclyke emoties, maar
onder misschien onschul-
niettcmin pikante reacties
hcugelykc feit meegedeeld. Het
ordt tyd, dat deze familie
Zuid-Holland, mr.
id-gouverneur van Su-
Nedcrlandse Antillen,
spreekt in dit programma over de
verbondenheid van deze gebieden
met het moederland.
HERDENKING
Vry dag 4 mei, dc herdenkingsdag,
wordt 's middags in een gezamenlyk
programma een uitvoerige reportage
gegeven van dc onthulling door Ko
ningin Juliana van het Nationale
Monument op de Dam. Een berden-
Rudolf K.
j kwaad. Want car i
i dit gezin mag deze
>rkingen maken kwart
ir smakeloos.
mponeerd door Os-
rdagavond zendt de AVRO (8.05)
dc door Juan Manen uitgewerkte
schetsen vnn een onbekend vioolcon
cert van de jonge Beethoven uit. In
teressant is, dat dit concert duidelijk
de invloed van Mozart op Beethoven
moet verraden. Verder noemen we
nog: zondag, Bclgic (324 meter) 8
uur Symf. no. 3 van Beethoven;
dinsdag VARA 3.15 Symf. no. 9 van
Beethoven; NCRV woensdag 11 uur
's morgens „Verhaaltjes uit het kin
derleven", liederen van Moussorgsky;
11.20 's avonds NBC Symfonieorkest
o.l.v. Toscanini; VARA vrydag 9.00
's avonds Requiem van Luigi Che-
Harold Smart en zyn orkest speelt
donderdagmiddag om 3.15 (NCRV)
melodieën van Gershwin. Dit voor
liefhebbers van moderne muziek.
nationaal programma uitgezonden-
