i
De Hoge Veluwe in laat voorjaar
Raadsels om Mayer-miljoenen
thans opgelost? Twee Zwitsers zoeken
NA EEN EEUW SPEUREN
Sneeuw en ijs hebben een grote
achterstand gebracht
3 bij ons de droogste maand
65 JAAR
In 't draaiend kraaiennest'
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 17 MAART 1956
I O .1 nog één persoon 1
'V ULLEN binnenkort 70
Zwitserse Mayers, Mei
ers of Meyers versterkt
met ongeveer 100 Neder
landse naamgenoten, hun
deel krijgen van een mil-
joenenschat, die ongeveer
een eeuw geleden op won
derlijke wijze verdween?
Ziehier een actuele vraag,
die rijst naar aanleiding
van een nieuw onderzoek
naar het fortuin van de uit
een ZwitsersNederlands
geslacht stammende figuur
Joseph Mayer, grondlegger
van een rijke aardewerk- en
porseleinindustrie in Enge
land, overleden in Hanley
in het jaar 1860.
Joseph Mayer stierf kinderloos op 85-
jarige leeftijd en gaf zyn huishoudster
twee dagen vóór zijn dood opdracht, en
kele zinken kisten, die zij onder stren
ge geheimhouding" verstopt had,
voorschijn te halen en deze naar
executeur-testamentair, een zekere heer
Abington, te vervoeren. Het schijnt,
dat de miljoenen (hoeveel weet nie
mand precies) inderdaad daar aange
komen zijn, maar daarna werd het for
tuin om duistere redenen „voorlopig1
naar de Bank of England vervoerd e
werd daarna nooit meer gezien.
Slechts een kist, gevuld met vergeel
de familie-documenten, bleef buiten de
kluizen en bègon een vreemde lange
reis om na vele jaren via een Neder
lands scheepskapitein in Zwitserland te
belanden. En hier werd dit waar
devolle bewijsmateriaal door de erfge
namen, die al meerdere nutteloze pro
cessen gevoerd hadden, dankbaar aan-
Taal noch teken
Wel zelden heeft zich een wonderlijker
historie rond een miljoenenschat afge
speeld. In de loop der jaren heeft men
vanuit Zwitserland twee met documen
ten beladen advocaten naar Engeland
gestuurd. Beide gaven taal noch teken
en pas veel later kon vastgesteld wor
den, dat één van hen een groots opge
zette praktijk in Londen begonnen was.
Eerst in de twintiger jaren lukte het
een Duits detective, aan de weet te ko
men, dat de Bank of England zich over
het Mayerfortuin ontfermd had en toen
besloot de kleine groep erfgenamen, die
totnogtoe alleen de strijd gevoerd had,
alle rechthebbende Mayers of Meiers
om zich heen te verzamelen. Zo ver
schenen er in 1925 in enkele kranten te
Bern advertenties, waarin met reuzen
letters over de erfenis van Mayer of
Meier, toen ongeveer op 200.000 Eng.
ponden oftewel met rente en wederren-
te op 45.000.000 Francs geschat, gespro
ken werd en de kinderen van 8 Meiers
(volgens de stamboom van 6 maart
1874) opgeroepen werden.
Deze actie leverde 70 rechthebbende
Meiers op, die gezamenlijk zich weer
op de miljoenen wierpen zonder iets
tc bereiken. Maar deze groep wenste
de strijd niet op te geven en zo heeft
men er dan thans twee zeer bekwame
Zwitserse onderzoekers, de heren Tho
mas Steinegger en Fritz Ziegler, op uit
gestuurd.
Deze zijn na enkele jaren moeizame
speurarbeid eindelijk zover gekomen,
dat zij ons tijdens een gesprek in het
Schillerhotel te Amsterdam alwaar
zij tijdelijk hun intrek genomen hadden
om per advertentie de Nederlandse
Mayers op te roepen konden verze
keren, „dat de zaak practisch rond
was." Men had nog slechts één per
soon nodig om het sterkste bewijsstuk,
een onaanvechtbare stamboom, te kun-
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Jlicu wc jCdltóctic (foonrnl
Redactie-adres
Steenstraat 37, Leiden,
lllllllllllillllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllil;"
luee Zwitserse onderzoekers, d
en Thomas Steinegger flinks) e.
Iz Ziegler, bestuderen in hun kame
hotel Schiller te Amsterdam de i.
koffer meegebrachte oude Mayei
familiedocumenten.
Nederlandse tak
Inmiddels hebben zich reeds ongeveer
100 Nederlandse erfgenamen gemeld
en in dit verband willen we vermelden,
hoe deze vaderlandse Mayertak histo
risch gegroeid is. In het begin van de
18e eeuw emigreerden twee broers,
Hans Ulrich en Johannes Mayer uit
Niederbipp (Kanton Berm Via Bazel
naar ons land, waar beide huwden en
nazaten kregen. Hieronder bevond zich
ook een zekere Ilijah Mayer, die trouw
de met een Nederlands meisje Jane.
(De onderzoekers konden aantonen, dat
deze Jane Mayer een winkel in de Kal-
verstraat te Amsterdam bezat). We vin
den Ilijah Mayer later met zijn zoon
Joseph, die zoveel fortuin zou vergaren,
in Hanley. alwaar zich ook het familie
graf bevindt. Nu we op dit punt aan
gekomen zijn, gaan we het terrein der
raadselen betreden.
Blijkens de inscriptie rusten in dit
graf Ilijah, Joseph, Elisabeth en Mary
Mayer. De twee laatsten stierven resp.
1790 en 1779 en dus had Mary ge-
n de tijdsvolgorde bovenaan de
gedenkplaat moeten staan, gevolgd door
Elisabeth. Het blijkt echter precies om
gekeerd te zijn, zodat het niet onmo
gelijk is dat dit grafschrift vervalst
werd. Bovendien blijken er op het graf
twee vrouwennamen te ontbreken, die
volgens onderzoekingen wel dienden
zijn! Niemand weet (totnogtoe), wat
deze vreemde feiten te betekenen heb
ben. Steinegger en Ziegler waren bij
hun bezoek aan Hanley ook verrast,
dat het graf te midden van verval
len stenen zo goed onderhouden
bleek te zijn
Maar we hebben nog een raadsel. Zo
werden er fotocopieën van documenten
gemaakt, die o.a. betrekking hebben op
het huwelijk van Ilijah met Jane
hierin komt hardnekkig de „schrijf-
t" „Elijah Mare" voor, hoewel de
betrokkene zelf wel met Ilijah Mayer
ondertekende!
Iets scheef9
Op zijn minst mogen we dus zeggen,
»t er „iets scheef" zit met deze mil
joenenerfenis, al kunnen we ons aan
enkele conclusies wagen. De beide
Zwitserse onderzoekers, die in een grote
koffer de uit de bewuste zinken kist
overgehevelde Mayer-documenten mee
voerden met vriendelijke rode lintjes
tot bundeltjes verpakt wensten ove
rigens tegenover ons niet al te diep op
deze vreemde feiten in te gaan.
Inmiddels werd ons gesprek steeds
eer onderbroken door de een of andere
ïrveus telefonerende Meier, die be
lust op de zwevende „meiers" gaar
ne een afspraak wilde maken. Steines
ger verzekerde ons, dat een dergelijk
onderzoek veel van de zenuwen vraagt
iedere dag begon en sloot met de
zelfde naam: Mayer.
miljoenen. Maar de schoon
ste droom aller dromen
had toch een groenten-
boer in 1926 in Manchester,
een zekere mijnheer Janance.
Toen hij namelijk in de kranten
las, dat een groep Zwitsers aan
spraak maakte op het fortuin,
herinnerde hij zich plots, dat
zijn vaders tweede vrouw een
nicht was van een man, ge
naamd Joseph Mayer van Han
ley. Aangezien Mr. Janance het
„onwaarschijnlijk" achtte, dat
verdere „nadere bloedverwan
ten" gevonden zouden worden,
riep hij zich gezien ook het
feit, dat het geld al zolang „on
beheerd" was tot enig erfge
naam uit. Zijn foto met uitge
breid commentaar verscheen in
alle Engelse dagbladen. Mr.
Janance, die het fortuin toen op
18 miljoen schatte, zei, dat hij
het „eigenlijk niet nodig had"
maar ja op de een of andere
manier zou het wel nuttig kun
nen zijn.
Inmiddels is Mr. Janance 98 jaar ge
worden en ondanks het feit, dat hij in
het bezit is van een brief, die Joseph
Mayer eigenhandig lang voor 1831 aan
zijn stiefmoeder schreef, heeft hij tot
nogtoe geen cent gezien. Zeker is, dat
de bejaarde groentenboer de moed nog
niet opgegeven heeft, maar volgens het
bestaande testament zal hij waarschijn
lijk niet eens aan de tafel mogen aan
zitten, wanneer de buit tussen de vele
Mayers verdeeld wordt.
Maar het heeft er nu toch wel alle
schijn van, dat de dromen van anderen
werkelijkheid gaan worden. De twee on
derzoekers gaan binnenkort naar Enge
land en hopen dan de laatste hand te
leggen aan hun wel zeer bijzondere op-
JAAP STIGTER
isje, die in liet Park
'andelpad aanharken
de officiële werkkrachten,
Nationaal Park verwacht 350.000 bezoekers
Zacht waas in de bomen
ii de lucht. Of verbceldcr
dende
grau\
diep in ons hebben
Maar er zjjn kalenders
die kalenders staat de 21st<
wel heel dichtbij. En 21 ir
lente 21 maart luidt een
seizoen in. Dan kan de reg
zo druilerig vallen, dan I
bolle stormwind nog
kalender hanut met
zicht aan de muur; 2
kijken we
beslis
Vcrbeelder
Is het de
De natuur lgfct het ons welwillend
te willen bevé?tigcn. Want in de
nog kale bomen, in de berken
langs de laan. in de wilgen langs
de stille slootkant, kleurt zich een
pasteltint, een licht paarsig brons,
dat het landschap juist die aankle
ding geeft, die ons doet zeggen: de
doodsheid, is uit de natuur.
Het zijn niet alleen de bomen, de
dieren vertellen het i
'ogel i
de booi
s buis te zingen, de
vijver van het park roeren zich
t onrustige activiteit. Maar het
i alleen die onder ons, die hun
i de kost geven, die deze symp-
i kun,
echte t
dat
•hte
V,
waas in de bomen het zekerst,
teken. En waar zou deze eerst,
lentebode zich beter afteken,
in het prachtige, stuk landschap, dal
Park De Hoge Veluwe heet? Onze
verslaggever en onze fotograaf zijn
er in deze laatste winterdagen ge
weest, en wat zij er van de lent,
gaand artikel.
dan
bij-
(Van onze speciale verslaggever)
De man, die in het loket moet zitten, is er niet, maar er is dan
ook niemand, die het Park de Hoge Veluwe binnen wil, op de vroege,
zonnige morgen, dat ons wagentje voor het bakstenen kantoor tot
stilstand komt. Het is half maart en de zon kan de lichte guurheid
in de winterlucht nog niet geheel verslaan. Maar in het kantoor van
ons Nationale Park staan de zonnebanen als balken van de ramen
dwars de kamer in en daar merken we dan, dat het dan officieel
nog wel geen lente mag zijn, maar dat de voorbereidingen voor een
ongetwijfeld drukke zomer al in volle gang zijn.
Want in het kantoor klopt het hart
van een kleine organisatie, die zestif
man vast personeel en een wisselen,
aantal minder valide arbeiders uit de
omgeving aan het werk zet. En d
werk omvat planten, wegen en paden
orde maken, de afwatering en de bor
ders rond het jachtslot verzorgen,
wegwijzers, paddestoelen en de afraste
ring repareren en vervangen ei
is hard nodig, want als het dit jaar
druk wordt, moet men rekenen op bij
na 350.000 bezoekers met 32.000 auto';
en 2.800 autobussen!
Onrust
Bij de nestkastjes kwinkeleren de
vogels, de zwanen in de vijver ver
tonen de onrust, die aan het broeden
voorafgaat, en er zijn jonge varkens
en jonge, pasgeboren mouflons
park gezien. En die mouflons, daar
is men bij de Hoge Veluwe trots op
want het is daar de enige plaats
in Nederland, waar deze mouflons
buiten de dierentuinen voorkomen, al
sinds ze veertig jaar geleden hier zijn
ingevoerd.
Aan de vijver botten de wilgen uit in
parelgrijze katjes, en dat is een lentebode
te meer, ook al is men er zich terdege
van bewust, dat het dit keer een laat
voorjaar zal worden, omdat s
ijs de werkzaamheden en de natuur een
Door de tunnel
■aaide den, die de gekromdë stam over
het Park De Hoge Veluwe heeft gebogen,
uit over de met een heldere voor jaar szonneschijn overgoten heide
velden en dan hebben we alle elementen, die deze natuur-
symphonie maken, bij elkaar. En tevens: een van de vele mooie
doorkijkjes, waaraan het park zo rijk is.
Ook onze weerkundige
medewerker heeft de lente
weer in het hoofd. Hij
\chreef daarover een in te-
■essante bijdrage, maar hij
keek daarbij ook nog even
terug op de winter, die dit
jaar met een uiterst
koude februarimaand vaar
wel zegde, zonder dat er
jk maar iemand een traan
n zal storten. Dinsdag-
iddag om 16 uur 21 mi
nuten breekt de lente aan,
want dan bereikt de zon
het zogenaamde lentepunt
Nu is maart, zoals u ook
wel weet, een maand met
soms wonderlijke grilen.
Het is wel zo, dat een zo
koude maart als die van
verleden jaar (toen het op
de 21ste nog flink sneeuw
de) een zeldzaamheid is.
Met op het termijnstation
r77"^
Omdat de Noordzee zo koud is,
valt er meestal weinig regen
van het K.N.M.I. te Naald
wijk 18 tegen normaal 9
vorstdagen en 7 tegen nor
maal 2 sneeuwdagen, deed
maart verleden jaar weinig
voor een wintermaand on
der.
Maarwij hebben ook
betere ervaringen met de len
temaand, zoals in 1945 toen
op 22 maart al 22 graden
werd gemeten.
Toch zijn temperaturen bo
ven de 20 graden in maart
uitzonderingen, hetgeen niet
gezegd kan worden van het
aantal nachten met zware
nachtvorst.
Zeewater
De nog lange tijd vrij lage
Vergeefse droom
temperatuur van het Noord
zeewater (vooral na een
strenge vorstperiode) is er
oorzaak van, dat er in deze
voorjaarsmaanden hier in het
westen over het algemeen
maar weinig buien vallen, al
thans buien die gewicht in de -- u a.„„J,™
-.ch.al of in de regen- de Aras<el bliAmsterdam
neter!leggen.
Dat maart de gemiddeld
iroogste maand van het ge-
De zo beruchte gure maart
se buien, die vergezeld plegen
te gaan van hagel en sneeuw,
treft men meer in het bin
nenland aan dan in ons
kustgebied. Deze voorjaars
buien komen voor, wanneer
er af en toe met krachtige
noordwestelijke winden kou-
de-invallen plaats hebben
met in de bovenlucht zeer
lage temperaturen van op 5
km hoogte soms 40 gra
den, in welke omstandigheid
de lucht zeer onstabiel is.
Een ander rijmpje zegt
echter: „Maartse buien wil
len beduiden dat de zomer
aan komt kruien", zodat de
ze gure dagen eigenlijk bij
een normaal voorjaar horen.
W internaweeën
Toch zijn wij na maar
liefst de koudste februari
maand van de laatste
jaar, niet slecht weggeko-
Winters als die
1942 en 1947 duurden tot half
maart. In 1942 lag er op 15
maart in een groot deel
ons land nog een halve
ter sneeuw. Op 18 maart 1947
lagen het merendeel van on
ze grote rivieren nog met ijs
bedekt evenals het IJssel-
meer. Veel erger was het in
maart 1845, toen er op Twee
de Paasdag (23 maart)
men. daar binnen de hekken van
Nationale Park. Er is veel extra
voerd, veel hooi, mais en ander v
is uitgestrooid, er zijn wat bomen
gewaaid, maar over het algemeen is
geen reden tot klagen. Er zijn wat
ae ganzen en zwanen op hun trek in
het park geweest, en men heeft de
arend, die elk jaar komt, gemist, w
schijnlijk omdat de myxomatose
der de wilde konijnen een ware si
ting heeft aangericht.
Stoffering
Ja, de bosbouwers zijn wel blij
over dat vrijwel ontbreken van de ko
nijnen. maar de leiding van het park
vindt het toch wel jammer, dat deze
natuurlijke en levendige stoffering van
het landschap dit jaar ontbreekt, ook al,
omdat men nu de zee-arend bij gebrek
in voedsel niét heeft gezien.
De zestig man personeel en de losse,
minder valide arbeiders hebben werk
genoeg. Het planten van dennen
rixen had men einde februari al i
doen, maar de grond is zelfs nu nog
door de hardnekkige nachtvorst veel
te hard om daar aan te kunnen den
ken. Met het heibranden, het beste mid
del om de hei te regenereren en wat
wildvoer te verschaffen, moet men ook
eerstdaags beginnen, en dan wacht nog
omvangrijk werk aan paden en wegen,
aan hekken en wegwijzers. De levende
have is voor zover men dat kan
nagaan vrijwel intact: 75 reeën, on
geveer 120 herten, evenveel mouflons en
ongeveer 50 wilde zwijnen. Of die er al
lemaal nog zijn, kan met de beste wil
van de wereld niet gezegd worden,
want de varkens breken nog wel eens
uit, als het moet met veel geweld
dwars door de afrastering heen
Record-aantallen
Het afgelopen jaar heeft De
met 32.000 auto's, 2.800 autobussen
en 67.000 fietsen en bromfietsen kwa
men in de loop van 1955 een kijkje
nemen. Op Tweede Pinksterdag telde
men alleen al 7883 bezoekers, waar
van 3500 met 980 auto's en 2139 met
fiets en bromfiets.
twijfeld geëvenaard, zo al niet overtröf-
worden, en men rekent op de
drukte tegen Hemelvaartsdag, v
in de buurt het oude gebruik
„dauwtrappen", het er 's morgens
vroeg op uittrekken, nog in ere ge
houden wordt. Want het is een
dat steeds meer Nederlanders de
ke schoonheid van ons nationale park
gaan beseffen en waarderen. Geen won
der overigens, want zelfs nu, in deze
laatste winterdagen, biedt het park
onvergetelijke schoonheid.
Als men over de Hoge Veluwe
spreekt, denkt men gelijk aan de
heer A. B. Wigman, wiens functie
daar al vele malen omschreven,
maar nimmer goed gekarakteri
seerd is. Hij zelf noemt zich „na
tuurhistorisch medewerker", maar
dat geeft volgens onze bescheiden
mening veel te zwak weer welke
inspannende en intensieve be
moeiingen deze heer Wigman met
ons Nationale Park heeft.
WIST ALLES
Idylle
In een wandelpaadje bij het Kröller-
Miillermuseum harken een jongetje en
meisje de bladéren bij elkaar, een-
s arbeiders ruimen en rapareren
de wegen, de zon schijnt over een ver
waaide den in een zandverstuiving, de
'hei ligt glooiend en in onvatbare rust
in het klare daglicht, en het zijn t
zovele idyllische tafereeltjes, die
zoete van de parkaanleg missen er.
statige, het waardige van de ongerepte
natuur nog voluit bezitten.
Rond restaurant De Rijzenburg, waar
en nu al voortreffelijk kan lunchen
i dineren, rond de theeschenkerij „De
speren Pot", rond het jachtslot St.
Hubertus, bij het museum en de monu
menten zijn arbeiders in dc weer om
het park voor het ontvangen van de
vele duizenden gereed te maken.
Het wordt lente en niet alleen
het zachte, paarsgroene waas in
de licht bewegende boomtoppen
is er een teken van. Ook de arbei
der, die een pad aanharkt, ook
een kellner, die de ramen zeemt.
hij bij het Nationale Park, een r
die „er alles van wist", en die zich
al spoedig een vaste en onmisbare
plaats wist te veroveren tussen hen,
die met leiding en organisatie belast
zijn.
SCHRIJVER
En nu, donderdag jl., is de heer A. B.
Wigman, schrijver van vele boeken
en geschriften, vijfenzestig jaar
geworden. En wie daarbij denkt aan
pensionering, aan rentenieren en
kalmpjes-aan-doen, moest hem maar
eens onverwacht tegenkomen in een
van de laantjes van het park, dl
fiets aan de hand, het groene, ha
rige hoedje wat zwierig in de ogen.
IN BEDRIJF
Hij is nog „volop in bedrijf', zoals hij
zelf, wat bescheiden lachend toe
geeft, en als men hem vraagt naar
de juiste datum van zijn verjaar
dag zegt hij: „Ik ben één dag ouder
dan Jan Strijbos, vind je dat niet
toevallig
GELUKWENS
En onverbrekelijk verbonden aan dit
verhaaltje over de lente in De Hoge
Veluwe, een gelukwens voor de
heer A. B. Wigman, de man, die
hand en hart aan dit stuk natuur
schoon heeft gegeven.
Waar logeert u
werden verkocht
op het ijs staande ijs-
advertentie uit
groot dag-
blad aantoont.
tent, zoals
{£1 die dagen
uel
custgebied, is hierdoor
'erklaren. Maart is op dc goede weg.
Door de lage temperatuur Er zullen af en toe nog
an het zeewater, dat mo- nachtvorsten voorkomen
nenteel met 2 a 3 graden wel misschien ook nog enkele
-*rg koud is, komen er boven verdwaalde sneeuw- of hagel-
tet zo goed als geen buien buien, maar zoals het er op
tot ontwikkeling. Dc neerslag, het ogenblik uitziet staat het
die er in maart valt. is dan er klimatologisch voor de
in de regel ook toe tc schrij- land- en tuinbouw thans be
zen aan fronten van oceaan- ter voor dan verleden jaar,
iepressies. Is de depressie- toen wij strikt genomen tot
activiteit gering, dan valt eind mei hebben moeten
maart niet zelden als een wachten voor wij het zonder
zeer droge maand uit de bus. kachel konden stellen.
99
Velen van ons
lebben in verschil
lende hotels gelo
geerd met va-
cantie, voor za-
halen daarover
(vooral die uit die
vacantie aan het
Zwitserse berg-
meertje )zyn dan
ook doorspekt met
opsommingen van
alle comfort, alle
gemakken en bij
zonderheden van
dat betreffende
hotel. Maar wat
zou u er van den
ken, als u op de
vraag: „Waarheb
je toen gelo
geerd?" achteloos
kon antwoorden:
de kraaiennest
Dat kunt u zeggen, als u de moeite
wilt nemen, eens te gaan logeren in
het Kan Iti Hotel, aan de kust van
Atami in Japan, want de bouwers van
Kan Iti hebben met het kraaiennest,
een rond paviljoen, dat hoog op het
dak staat, een aardig grapje uitge
haald: het draait, met alles wat erin
,Oh, in het draaien-
is gebouwdka
mers, badkamers
en alle denkbare
comfort. De ka
mers, die nog
geen zes dollar
per dag kosten
(inclusief twee
maaltyden, 't is
maar dat u het
weet), draaien el
ke 54 minuten ge
heel rond, de be
woners zodoende
een prachtig pa
norama tonend
van de landzijde
en de Pacific in
de diepte. Het
komt wel eens
voor, dat gasten,
langzaam met hun
raam over die
diepe, diepe oceaan draaiend, een
beetje duizelig worden en de hotel
eigenaar vragen, het kraaiennest stil
te zetten. Maar dan duurt het nooit
lang, of gasten aan de andere kant
de rotonde willen wel eens wat
anders zien dan bergen en dan be
gint het kraaiennest weer te draaien.
Hoe het moet, als je je kamer wilt
verlaten en of je dan moet wachten
tot de trap "langskomt" wordt by
de historie niet vermeld...
