Nieuwe Leidsche Courant | 1956 | 6 januari 1956 | pagina 2

hcdimaat

Prot. en Roomse theologen op
interacademiaal congres

Zielszorg voor de pastores, een
klemmende waag

Wie kan (hoofd)leidster zijn op een
gesubsidieerde kleuterschool

Tere democratie

2

VRIJDAG 6 JANUARI 1956

KANTTEKENING

Navolg i

ers

Oecumenische ontmoeting van studenten,
die zich bezonnen op de eschatologie

F kerknieuw «redacteur I

driedaagse congres In Nijmegen
Stichting Verenigde Studenten in de
theologische faculteiten In Nederland
kunnen noemen. In de R.K.-unlveraiteÜ
hebben de honderdiestig jonge theolo
gen. «owel van Roomsen als van Prn-
teatantsen huize, een levendige discussie
gevoerd over: De toekomstverwachting
van het rijk Gods (eschatologie). Orde
broeders In witte of bruine pijen, stu
denten van de V.C., van de rijksuni
versiteiten en van de theologische ho
gescholen hebben in discussiegroepen.
In het kofflebalfuur. aan een gemeen
schappelijke maaltijd of elders elkan
der ontmoet en van gedachten gewiv
seld over theologische problemen. Een
prachtig stuk oecumene, vooral omdat
de R.K. broeders op dit jaarlijkse In
teracademiaal congres, voor het eerst
..officieel" deelnamen. Tot dusver was
het ..officieus", al waren er verleden
jaar bij een ontmoeting in Kampen
reeds verscheidene R.K. theologen. Bit-
maal was de Nijmeegse universiteit de
gastvrouwe en achter de katheder ln de
aula. hebben drie Protestantse hoogle
raren en een Jetulet gesproken over
de betekenis van het eschaton.

Dit congres is van grote betekenis

Jeweest voor het zuiver bepalen van
e verscheidenheid der standpunten, bij
de vorming van het opkomende theolo
gische geslacht een niet te verwaarlo
zen factor. Wie het onderwerp

congres heeft bedacht weten we niet,
maar wel hebben we mogen constate-

Het wondere ambt

In de Zwijndrechtse Kerkbode gaf
„Ds." een merkwaardig rake rijmelarij
weg over het wondere ambt van predi
kant.

Het waardig ambt van dominee
Valt ongetwijfeld lang niet mee.
Wat dominee ook zegt of doet
Hoe hij ook preekt, 't is zelden goed.
Neemt hli al A voortdurend in.

B doet hij 't niet vaak naar de zin.
Is hij wat levendig van aard.
Dan wordt hij als ..nerveus" verklaard.
Doch is hij rustig, nimmer boos.
Dan heet het: ..hij is levenloos!"
Indien zijn haar is peperzout.
Dan vindt men dominee te oud.

Werpt hij van 't oude terecht Iets omver,
Dan is hij revolutionair!

Heeft hij daarentegen 't oude hef,
Dan heeft hij geen ..initiatief'.
Hij spreekt ..vervelend" wanneer bleek,
Dat hij ruet houdt uit hoofd zijn preek.
Preekt hij uit 't hoofd, als hij dat kan.
Dan is hij een oppervlakkig man!

It hij van taal en stijl geleerd.
Dan vindt men dit glad verkeerd.

En is hij in het spreken plat.
Dan blijkt dat zelfs menigeen het nog
niet snapt'

Maakt hij bij 't spreken veel gebaar.
Dan ia hij een acteur, zo waar
Docb houdt hij d'armen strak aan 't lijf.
Dan is hij droog en aaai en stijf'
„Hij achreeuwt" zegt men als hij preekt
luid.

Is 't zacht. ,.'t komt er eentonig uit!"
Is hij veel thuis, werkt aan zijn preek.
Geeft hij om huisbezoek geen steek
Doch gaat hij dikwijls op bezoek.
Hij staat als ..drijver" dan te boek!
Bezoekt hij veel de arme man,
..Een socialist" noemt men hem dan!
Wendt Hij tnt de rijkdom zijn schree.
Dan is hii een geldzak-dominee'
Men merkt dus wel: 't valt lang niet
mee.

Het wondere ambt van dominee!

ren. dat t.a v de eschatologie het den
ken van Protestanten en Roomsen in
grote lijnen veel gemeen heeft. Een on-
bet derwerp dus. dat niet direct gericht was
op wat verdeeld houdt, maar wat sa
menbindt.

Had prof. dr. J. N. Sevenster van de
rijksuniversiteit te Utrecht op de eer
ste dag (zoals wij reeds melddem ge
sproken over de eschatologie in het
Nieuwe Testament, prot dr. Th. L.
Haitjema liet het licht vallen op het
trinltarisch standpunt. De Groningse
hoogleraar wees daarbij op de bijzon
dere verdiensten van het proefschrift
van prof. dr. A. A. van Ruler, die
spreekt van het heilrijk handelen van
God met deze wereld, al achtte prof.
Haitjema het voor de Prot. theologie
gevaarlijk de eschatologie in de toon
aard van de rijksgedachte te stellen en
er zo hardnekkig aan vast te houden
als prof. Van Ruler doet. De klassieke
orde. God de Vader, de Zoon ei de
Heilige Geest moet worden gehand
haafd, al is de Vader hierbij onbetwist
baar primair, zoals de Ned. Geloofsbe
lijdenis en ook het Credo aangeven. In
1 Cor. 15: 24 is neergelegd, dat aan
het einde door Christus het Koninkrijk
zal worden overgegeven aan God de Va
der. Mensen van alle tijden h- >oen
moeite gehad met het Koninkrijk Gods.
Het vrijzinnig protestantisme in onze
dagen legt er de volle nadruk op. aar-
zeiend soms om toe te geven aan de
drang tot verethlsering en anthropologi-
sering. In dit verband sprak prof. Hait
jema er zijn blijdschap over uit, dat
prof. dr. J de Graaf, de nieuwe hoog
leraar in Utrecht, bij zijn inauguratie
het eschaton in de volle Bijbelse zin
weer een plaats heeft gegeven. En zelfs
wfjlen prof Heering valt het moeilijk
ln zijn laatst verschenen werk over de
verwachting van het Kcmnkrijk Gods
zich te ontworstelen aan een vergeeste
lijking van het eschaton. Het rijk Gods
is niet alleen het werk van de Vader,
ook de Zoon en de Heilige Geest heb
ben er mee te doen.

Het Koninkrijk Gods is tegelijk het
Koninkrijk van Jezus Christus, zoals
Efeze 5 aangeeft: de ongelovigen heb
ben geen deel in het Koninkrijk
Christus en van God.

Van Ruler legt een zwaar accent ook
op het werk van de Heilige Geest,
uit de gedachte van de voleinding
het Rijk. In tegenstelling tot Brunner,
die het werk van de HG. personalis
tisch ziet. Van Ruler ziet de H G. als
schepper van de profane geschiedenis

Het patrocentnsche gezichtspunt,
waarbij alleen de Vader in het mid
delpunt staat, achtte prof. Haitjema
een bespiegelende constructi
door de genadebedeling in g«
kunnen komen. Prof. Haitjema legde
de nadruk er op. dat de belijdenis
van de wederkomst van Christus even
werkelijk is als het geloof in de ge
kruisigde en opgestane Heer. Die zit
ter rechterhand Gods vanwaar Hij ko
men zal om te oordelen de levenden
en de doden. De wederkomst van
Christus is een deel van de oerbely-
denis der gemeente. Reeds in de En-
gelenboodschap bij de Hemelvaart
werd aangekondigd, dat Jezus alzo
zal wederkomen als de discipelen
Hem ten hemel hebben zien varen.
Ta v de wederkomst van Christus
valt niets te vergeestelijken of te ver-
historiseren. Zijn wederkomst bete
kent een tijdspunt waarop de wereld
en de wereldgeschiedenis afbreken.
Het komen van de Heer is mede het
werk van de Heilige Geest, dat eigen
lijk reeds een aanvang nam op het
eerste Pinksterfeest. Een gemeente, die
bidt: Ja Here Jezus, kom haastiglijk.
bidt tegelijk om de scheppende kracht

Beroepingsiverk

NED. HERV. KERK

GEREF. KERKEN

Beroepen: Te Dordrecht (voor weTk
Jeugdhaven). J. Bonda te Staveren.

Aangenomen: Naar Raamsdonk-
Drhnmelen, cand. P. C. L. de Jager
te Maassluis, die bedankte voor Andel
N.Br.>. Sellingen en Vreeswijk.

GEREF. GEMEENTEN

MELODIE en WOORD

der Ethergolven

i I «02 ra. VARA: 7.00 Nws; 7.10
Gram. 00 Nwa; 8.15 Gram;
ulavr: 9.00 Gym v d vrouw: 9.10
Wa(er«t i VPRO 10 00 ..Tijde
lijk uitieachaked eau». 10 05 Morgenwij
ding VARA 10 io V d arb l d continu
bedrijven. 11.40 Sopr
apel; 12 -*• Land

van de Heilige Geest. Het eschaton
achtte prof. Haitjema het best aange
duid met de woorden verheerlijking
voleinding.

Het hele credo zet in met de belijd--
nis van de Vader, Die Schepper is. iF
Heer is, Die Koning is en Die Koning
wordt, en aan het slot de belijdenis
de opstanding des vleeses en het
wig leven. Uit de Schrift mogen we
lovig aanvaarden de vernieuwing
hemel en aarde in de welke gerechtig
heid woont.

Gistermiddag sprak dr. S. Schoonen-
berg S. J. over: De inhoud van het Es
chaton. een poging tof synthese der
Schriftgegevens en vanmorgen refereer
de prof. dr. H. de Vos over Filoso
fische Eschatologie, gevolgd door een
groepsbespreking en een discussie in
breed verband

Navolgers van Christus te zijn

dat willen zelfs mensen die in

Hem niet anders zien dan een

goed en edel schepsel. Zij zijn de

loochenaars van Zijn Godheid.

Er ziin ook andprpn dip Hpto "n zle,slor«- De generale synode
"J" OOK anaeren aie j de Ned. Herv. Kerk heeft uitvoerig

willen volgen: mensen die aan
Jezus denken als aan een goede,
e vriend in de hemel. Ze zin
gen de liedjes die

Niet reglementeren

EEN
WOORD
VOOR
VAN-
DAAG

hun jeugd
geleerd hebben
en ze kennen nog
de Bijbelteksten
van de zondags
school. Alles wel
lief, maar heel
vaag

Zij zien het
verkeerd zo
goed als diegenen het verkeerd
zien, die menen dat ze in de hemel
kunnen komen door hele Bijbel
hoofdstukken uit het hoofd te
leren.

Zie naar Christus, toen hij veer
tig dagen in de woestijn was
(Lucas 2); veertig dagen van
zielegemeenschap met God en
toen de duivel kwam werd hij
afgeweerd met Bijbelteksten. Ge
bed, zielsgemeenschap met de
Vader in de hemelèn kennis
van de Bijbel. Studeren in Gods
Woord. Dat is Christus' voorbeeld
voor christelijk leven.

ge-

de herderlijke zorg aan
predikanten. Er is een brief op komst
over deze aangelegenheid, een brief, die
gericht zal zijn aan de predikanten.

Ds. II. G. Groenewoud (Groningen)
schrijft ln het hervormd weekblad De
Gereformeerde Kerk. dat het even nood
zakelijk is een schrijven hierover tot de
kerkeraden te richten.

De predikant is verantwoordelijk voor
de indeling en het gebruik van zijn tijd;
maar de gemeente draagt er verant
woordelijkheid voor. dat de predikant
ook tijd heeft voor «de eigen zielszorg
en dat is ook voor z'n gezinsleven, want
die twee hangen nauw met elkaar sa
men, zo schrijft hij.

In een oude verordening op de kerk
visitatie komt de vraag voor of de pre
dikant wel de Heilige Schrift en stich
telijke lectuur voor zichzelf leest;
gelijke vraag wordt ook ten aanzien
de andere ambtsdragers gesteld. Het
gaat hier om de geestelijke oefening.

Dergelijke vragen werken stimulerend,
zonder dat ze op onbehoorlijke wijze in
grijpen in iemands persoonlijk geestelijk
leven Het spreekt vanzelf, dat ze pasto
raal. niet inquisitorisch dienen gesteld.
Misschien moet het zelfs niet bij een
officiële visitatie geschieden, maar in
een persoonlijk gesprek. Dit brengt de
vraag aan de orde: hoe gaan we als
ambtsdragers en predikanten met el
kaar om"' Hebben we alleen een zake
lijk arbeids-contact? of alleen een uit
wisseling van dogmatische inzichten?
Gaa't het ook dieper?

Tot de mensen die God roept tot de
zielszorg der predikanten behoren in
de eerste plaats de ouderlingen der
eigen gemeente, en de leden der ge-

Overgangsbepalingen in de
nieuwe wet om te komen
tot bevoegd personeel

TN 1954 WAREN ER ln ons
1 land 1355 R.K. kleuter
scholen, 947 Prot. Chr.. 783
andere bijzondere kleuter
scholen en 344 openbare
kleuterscholen. De verhou
ding van de Prot. Chr.
scholen tot de openbare
ligt hier gunstiger dan bij
het lager onderwijs,
valt te verwachten.

van de bijzondere kleuter- waarop de algemene toela- schriften A.'
scholen ccn ssnUl «ml tinf van kleuters, die de Deze wetleluks „kten ïul.

akte te behalen. Was ze
hoofdleidster en behaalt ze
voor 1 jan. '63 de akte als
leidster, dan kan ze hoofd
leidster blijven.

De helpsters vervallen.
Alleen kwekelingen, dat
zijn zij die een opleidings
cursus volgen, mogen onder
toezicht zich oefenen in de
praktijk van het kleuteron
derwijs en alleen met goed-
Kleuteron- vinden van de inspecteur.

DEf

UITVOERINGSBE-

- weneujAc «Kien zui- SLUITEN voor de sa-

orden omgezet In openba- door de wet vereiste leef- len in de toekomst verkre- ,la"ssei? en e
...Veto gemeenten zijn na- tyd van vie^ jaren hebben gen kunnen worden via het

met goed gevolg afleggen

verlofrege-
nog niet. Wel
heeft de minister enige glo
bale cijfers genoepid. Zo
kan een leidster met een
akte A ln een eerste klas
gemeente een salaris van
190 tot 265 per maand

iteujs. S2? hónnrx

melljk In de loop der jaren bereikt, zal plaats vinden,
overgegaan tot het ophef- Deze data gelden dan zt

fen van openbare kleuter- wel voor de openbare al
scholen. De cecwichilnf Is voor de «subsidieerde bij
dot van de nieuwe wet een rondere kleuterscholen in de ^leidings.ehool
stimulerende werking zal gemeente. Tussentijdse
uitgaan voor de oprichting lating van kleuters lllcl t

van openbare kleuterscho- dan niet meer plaats heb- akten

grond van het met goe(j ge_

Het bijzonder onder- ben. behalve

wijs zal op zijn tellen moe- betreft een kleuter, die al

ten passen wil het niet in een andere kleuter,

een ongunstiger positie ko- school heeft bezocht of voor

verkeren. He, kleu- wie op grond van medische

Een leidster met akte B

volg afleggen _T_.

Rien, dat aan redelijke ei-
•oldoet, nog worden

gingen.

terondcrwijs wordt eerste 0f sociale aanwijzing toela-
front van het Christelijk tine noodzakelijk wordt ge-
onderwljs! Dat men hier acht. Stelt de gemeente
en daar tracht te komen raad geen algemene toela-
tot het oprichten van com- tingsdatum vasf. dan mag 2jjn geplaatst r,
promlssrholen Is te veroor- een kind worden toegelaten het bezit

akte van bekwaamheid als

jaren oud i

delen. In wezen worden zodra het
het toch verkapte openba
re scholen. TOT DUSVER WERDEN
I de examens voor kleu-
Tot een gesubsidi- teronderwijzeres door par
eerde kleuterschool mogen ticuliere organisaties af-

alleen worden toegelaten genomen. De leidsters
kinderen die de leeftijd van nu bezitten dus geen rijks-,
door verenigin-

bekwaamheid op Ta,nn„'°;r,
u., j zal ongeveer 235

per maand kunnen krijgen
eneeD hoofdleidster al
naar gelang de grootte van
de school een honorarium
variërend tussen 275 en
f 425 per maand. Dit bete
kent in de meeste gevallen
uivct ?e" aanzienlijke verbe
leidster. ««ng.

j- Tot slot nog dit.

Op openbare kleuterscho-
leeftijd len mag binnen het kader

23 jaren heef! bereikt J"" hel 15!"ï*Sr.^

en tenmin?'- -en diensttijd f™*1 va? de kerk m<'
van drie iaren heeft ver- toestemming van de ge-
iniM ai« ij,? nf tiideiiiv meenteraad godsdiensten-

Sdster! w°róeV

elke kleuterschool moet

hoofdleidster.

toestemming

of tijdelijk

..v. ..jdoor "de aan de kleuter.

jaren hebben bereikt maar een door verenigin- In een gemeente met school verbonden leidster,
up een by Algemene Maat- gen uitgereikt diploma. Aan minder dan 50000 zielen Voorschotten op de ver
regel van Bestuur te bepa- de meeste kleuterscholen kan aan een kleuterschool goedingen zullen in geen
len leeftijd zullen de k eu- werfcen thans nog een met minder dan 3 leid- geval kunnen worden aan-
ters oe kleuterscnoo. moe- hoofd (met akte B>. onder- sters een hoofdleidster wor- gevraagd vóór 1 februari '56
ten verlaten. Waarschijnlijk wyzeressen (met A.akte of den benoemd van 21 jaar. de belangrijke teldatum
zal bepaald worden dat een» met en B) en helpsters met een diensttijd van 2 waarover wij in een vorig
kleuter bij het bereiken ,met of «onder enige be- jaar en alleen de akte als artikel schreven,
van de zevenjarige leeftijd voegdheid). De nieuwe wet leidster.

de kleuterschool moet veria- op het kleuteronderwijs die Dit kan alleen tot een na- Het schoolbestuur moet

ten- met 1 januari van kracht der te bepalen datum en is van 1 januari 1956 af

Kinderen, die reed! bij if eewnrden eist dat aan duidelijk een overjangabe- .j?'!,'™.™'*'?.',

de aanvang van h"t school, een gesubsidieerde kleuter- paling met het oog op 'fc het tarief te bepalen hij

•sar 1955-1956 tot pen kleu- school als hoofdleidster, of aanvankelijk gebrek aan Algemene Maatregel van

terschnnl ziin toegelaten en als leidster, werkzaam mo- volledig bevoegde leer- Bestuur. Het bedrag van

oDlianuari 1956noggeen gen zijn zij. die de bij de krachten. het wettel yk schoolgeld

vfer iaren maar wel ten- wet vereiste akte van be- Wie zonder enige akte op wordt ln mindering ge-

minste 3'- jaar oud waren kwaamheid bezitten 1 jan. 1955 als hoofdleidster bracht op de rijksvergoe-

mogen op school blijven Per^1 janjiar^ jl.^ had.te- oMe^er^aan^en^klejiter- dlJfn^i(.®alar,||en' 8chool.

voorlopig nog

behoudt de be- geen voorschotten kunnen

egdheid als zodanig verkrijgen op de wettellj-

•rkzaam te zijn. Heeft ze ke vergoedingen en toch

deze school 'reeds januari 1956 zijn uitgereikt echter in dit geval op 31 Inkomsten jzullen
moge.i worden toege- kunnen worden gelijk ge- dec. 1955 minder dan
laten kinderen, die de leef- steld met de nieuwe akten, dienstjaren of is ze d
tijd van 34 jaar hebben be- Verwacht wordt dat dit o. nog beneden de
reikt. Hiertoe moet dus

meente zelf. Tal van predikanten (en
ik behoor tot hen) gedenken met grote
dankbaarheid wat ouderlingen en an
dere gemeenteleden voor hen geweest
zijn. Men denke aan Abraham Kuy-
per en Pietje Baltus!

We zyn als predikanten met onze ker-
keraads- en andere gemeenteleden één
gezin, verbonden door de band van het
zelfde geloof en dezelfde liefde. In deze
gemeenschap is de een tot steun voor
de ander. Hier beweegt zich het leven
het geloof ook in deze zin, dat de
gemeente haar predikant draagt in haar
voortdurende voorbede en haar daad-
erkelijk geestelijk mede-leven.
Natuurlijk is er ook de wijdere kring
an heel de kerk. de collega's, de na
burige gemeenten. En stellig zal deze of
gene predikant wél eens behoefte heb-
met een collega over zijn eigen
geestelijke moeilijkheden te spreken, be
hoefte aan zielszorg door een ander.
Maar men reglementere hier niets.

Voor te schrijven dat iedere predikant
:h een zielszorger kiest is, dunkt
te weinig en te veel.

weinig, ómdat men op deze wijze
toekomt aan datgene wat een pre
dikant allereerst en allermeest nodig
heeft. nl. het waarachtige geestelijk sa-
■leven, de beleving der geloofsge
meenschap in de eigen gemeente. Men
laat dat gebrek dat de grond is van
stelijke nood bij predikanten onge-

Te veel. omdat we hier gevaar lopen
in het wettisch plichtmatige terecht te
imen, dat niet te volbrengen is en
<ch ook niet werkelijk helpt.

In het geloof in Jezus Christus, die
de opperste Herder en Zaligmaker
zer zielen is, moeten we het wagen
te veel voor te schrijven, maar iets over
te laten aan het waarachtig gemeente
leven, dat uit Hem is.

Waar waarachtig geestelijk contact en
belangstellende liefde is. daar is voort
durende onopzettelijke, maar niet
der krachtig werkzame zielszorg.

Mensen en feiten

Paus Plus. die acht talen vloeiend
spreekt en ook nog wat afweet van
een twaaltal andere. Is thans bezig
Russisch te leren. Een woordvoerder
van het vatlcaan zei, dat het niet in
de bedoeling van de paus liet de Rus.
sische taal volledig onder de knie te
krijgen, maar dat hjj zich er wel een
redelijke kennis van wil bemachtigen.

Benoemingen

.emd tot onderwUzer(es) as
te Hardenberg de heer J. v.
rkstede; Bethlehemschool (b
Ti. de heer M. G Luimes t

Van her-

.en

der

stand werd gehouden, gangsbepalingen is nu
nder dan 25 kleuters telt paald. dat de akten

5 hebben, zal er wel geen be
zwaar tcger worden ge
maakt, indien zij voorlopig

zal geschieden met de dan vervalt de bevoegdheid op de oude voet voortgaan
:ot dusver door de Vereni- op 1 jan 1963 Ze krijgt dus met het heffen van school-
gin? van Onderwijzeressen 7 jaar tijd om alsnog een geld of bijdragen.

Onder auspiciën van de Nederlandse
Jeugd Gemeenschap en ln samen
werking met de Stichting voor licha
melijke opvoeding. Spel en Sport in
het jeugdwerk en de Commissie sport
en spel In het r.k. Jeugdwerk wordt
op 17 januari a.s. een studiedag be
legd ln één der zalen van Artls te Am
sterdam. Rector P. Boymans. natio
naal sportadviseur van de Nederland
se Katholieke Sportbond, werd bereid
gevonden om 's morgens een Inlei
ding te houden over het verschijnsel
van de sport In onze samenleving,
wel naar de positieve als naar de ne
gatieve kanten bezien, 's Middags zal
de heer N. G. Vlot, directeur van de
Stichting voor lichamelijke opvoeding,
vooral nader ingaan op de gebonden
enquête.

De toren van de Ned. Herv. kerk te
Kootwykerbroek zal niet verdwljnei
maar wordt gerestaureerd. De spit»
zal een andere vorm krijgen cn rond
om worden verzwaard met een enkel,
steens muur. De oude kerk bij deze
toren zal worden afgebroken en e
een nieuw bedehuis voor ln de plaats
komen. De aanbesteding hiervan is
dezer dagen gehouden. Wat de toren
betreft, zal de kerkvoogdij zich waar
schijnlijk tot de gemeenteraad rich
ten, met het verzoek, de restauratie
te willen subsidiëren.

Tussen de Egyptische regering en de
ortodoxe christelijke Kopten van
Egypte is een overeenstemming be
reikt, die tegemoet komt aan de wen
sen van de Koptische kerk. De kerk
had geprotesteerd tegen het overdra
gen van zekere rechtsbevoegdheden
aan nationale gerechtshoven. De be
treffende rechtsbevoegdheden zij
hebben betrekking op huwelijk, echt
scheiding, erfeniskwesties en derge
lijke berustten vroeger bU „kop
tische gerechtshoven".

'TOEN in Duitsland Hitier aan het
bewind was gekomen en daar zijn
barre dictatuur uitoefende, verscheen
Amerika een boek onder de
titel „Dat kan hier niet gebeuren"-
De strekking van dit boek was in
tussen: te doen uitkomen, dat de be
dreiging van de democratie zich niet
beperkte tot Duitsland, maar dat de
democratie overal ter wereld en ook
in Amerika gevaar kon lopen.

Frankrijk is deze week naar de
stembus gegaan en de uitslag heeft
allerwegen schrik en ontsteltenis te
weeggebracht. Wij willen hopen, dat
;t een heilzame schrik is.

Toen de uitslag van de Franse ver-
kiezingen bekend werd, moesten wij
denken aan een woord van de Franse
staatsrechtgeleerde Guizot, die ook
op onze Groen van Prinsterer grote
invloed heeft uitgeoefend: „Hoe meer
ik er over denk, hoe meer ik over
tuigd word, dat het grote kwaad in
Frankrijk, het kwaad dat aan al zijn
kwaad ten grondslag ligt, dat de rege
ringen en de vrijheden, de waardigheid
het geluk ondermijnt en verwoest,
het kwaad is, dat ik bestrijd: de af
goderij met de democratie".

Wij weten niet, of wat tot de uit
slag van de verkiezingen van deze
week geleid heeft gebracht mag wor
den onder het hoofd „afgoderij met
de democratie". Onze indruk is, dat
hier eer sprake is van een verschrik
kelijke verwaarlozing van de demo
cratie en daarom ook van een mis
kenning van aard en karakter der
democratie.

q^ROUWENS, hoe vreemd het klin
ken, moge, beide: afgoderij en
verwaarlozing, liggen wel zowatin
eikaars verlengde. Wie met de demo
cratie afgoderij bedrijft, kan gaan
menen, dat de democratie hem alles
veroorlooft en tot alles in staat stelt.
Maar democratie is niet iets om af
goderij mee te bedrijven. Wat zij dan
wel is?

In hetzelfde Frankrijk, waarin deze
week de democratie op zo zware proef
is gesteld, kwamen enkele jaren gele
den geleerden uit alle werelddelen
bijeen om te zöeken naar een juiste
omschrijving van het begrip demo
cratie. Wij weten niet, of zij in dit
pogen zijn geslaagd. Het zou ons niet
verbazen, wanneer dat niet het geval
geweest.

Democratie is een gezindheid. In
Engeland zegt men: „Democracy is a
state of mind"- En daaruit kan al
blijken, dat democratie afhankelijk is
wat mensen er van maken. Demo
cratie is een levensvorm.

In Frankrijk heeft nu een grote
overwinning behaald een man, die
nauwelijks serieus is genomen en over
wie miljoenen zich hebben vrolijk ge
maakt. Misschien denken wij wel: zo
iets kan hier niet gebeuren. Intussen,
wij hebben ze ook gehad: onze „Had-
lar's", een Van Burink, een
Ter Hall, een Coremans. Ook wij in
ons land hebben een tijd gekend, en
het is nog niet eens lang geleden,
waarvan Colijn moest schrijven: „De
democratie, instede van voort te
schrijden van overwinning tot over
winning, bevindt zich op een orde
loze terugtocht".

de. 12 maat. 14 voegwoord. 15 telwoord.
18 struisvogel. 19 land. 20 steen, 21 gek
heid maken

Vertikaal: t Vogel. 3 kommervolle om
standigheden. 4 maanstand. 5 drietal 7
het visnet inhalen. 8 bult. 9 onvrucht
baar. 10 dier. 13 masker. 16 maatstaf. 17
telwoord, 20 klas.

OPLOSSING PUZZLE NO. 306
Horlsontaal: 1 Corrupt. 7 slop. 8 kam.
10 tuk 12 Leo. 13 eb. 14 gemeen. 16
pot 17 portée. 19 de, 20 EU. 21 pon

lied. 24

eksters

I Club. 2 ook, 3 R P4 uk.

3 palet. 4 tree. stempel 9 nonsene. 11
peper 14 gat. 15 moe. 16 kriek, 18 oiif.
19 dons. 21 per. 23 ds 24

26.

„Zei u dat dokter Letheny dood is?" vroeg
ik. De woorden kwamen er met die eigenaar
dige moeite uit. die je ondervindt als je droomt.

„Hij is dood," antwoordde hij ernstig.

,,Nee nee Zegt u mij hoe hij aan zijn
eind 13 gekomen."

„Weet u wel zeker dat u ertegen kunt? In elk
geval moet u het toch te horen krijgen."

„Ga voort," zeide ik, moed vattende.

„Hij is al meer dan twaalf uur dood. Hij was
in die kast in kamer 18 Hij hield weer op,
keek weifelend naar mij, maar toen ik een ver
schrikt gebaar maakte, ging hij voort: „hij had
een of andere slag gekregen. Daardoor was zijn
schedel ingeslagen. Hij moet dadelijk dood zijn
geweest."

„Wacht u even." Ik stond op en liep naar het
raam toe. staarde met ogen. die niets zagen,
naar het van regen druipende landschap, merk
te dat mijn handpalmen pijn deden van de druk
van mijn nagels erin, deed ze open en klemde ze
telkens weer dicht en keerde mij om en zag
O'Leary in het gezicht.

Het was waar dat ik niet bijzonder gesteld op
dokter Letheny geweest was maar ik had
dikwijls aan zijn zijde gewerkt

..Hoort u eens. zuster Keate," betuigde Lance
O'Leary jongensachtig. ..het spijt mij vreselijk
dat ik het zo ruwweg gezegd heb Maar u be
grijpt dat ik moest weten, of het iets nieuws
voor u was. U begrijpt dat iemand die kastdeur
op slot moet gedaan hebben. En in mijn vak
verdenken wij alles iedereen tot de mu
ren toe."

Ik was te nevig ontsteld om verontwaardigd
te zijn over het weinig complimenteuze dat m
zijn verklaring la? opgesloten

Na een ogenblik ging hij voort: „Er is nu
niets meer waarmee u mij behulpzaam kunt
zijn.' zeide hij ..Wij hebben vanmiddag het lijk
van dokter Letheny gevonden toen wij de kast-

het

deur van haar hengsels lichtten. Ik heb
dadelijk alles onderzocht, de brancaid laten
Komen en nu kan de kamer schoongemaakt
en weer gebruikt worden. Het enige wat u nog
aan a! die narigheid zal herinneren is, hoop
/K. dat ik hier waarschijnlijk nog een paar da-
?en of langer rond zal lopen. Dit hangt af
van net geluk dat ik heb." Hij glimlachte weer.
Blijkbaar deed hij zijn best om zoveel mogelijk
consideratie te gebruiken en ik begon hem aar
dig te vinden. „Natuurlijk zal de lijkschouwer
zijn verhoor moeten houden, maar dat is niets
dan een formaliteit, en daar behoeft u zich niet
over te agiteren Nu heb ik niets meer, merci,
zuster Keate. Kunt u niet wat gaan rusten? Hebt
u vannacht weer dienst?"

..Ja." antwoordde ik op de laatste vraag.
..Mijnheer O'Leary. hebt u enig idee wie wie
het gedaan kan hebben?"

Zijn gezicht werd dadelijk strakker. „Neen."
zei hij eenvoudig ..Wilt u mij helpen daarachter
te komen?"

„Ja." zeide ik peinzend ..Het is niets anders
dan rechtvaardig en billijk om dat te doen."

.Ik dank u voor uw toezegging Hij keek op
recht. ..Het zal u misschien interesseren te we
ten dat u mij al tot hulp bent geweest."

„Tot hulp geweest! Hoe? Wat ik u verteld heb.
betekende niets

„Ik spreek u nog wel. zuster Keate A propos,
ik laat vanavond hier een paar agenten. Dat kan

sommige zenuwen in het ziekenhuis tot rust hel-,
pen brengen."

Hij deed de deur open en voor ik het wist,
was hij al in de grote gang, terwijl mijn vraag
nog altijd niet beantwoord was.

Ik voelde mij nog altijd van streek en slap
van de schrik, en het was een geluk dat de toe
stand vereiste dat er gehandeld werd. Dit was
de enige goede kant van die vreselijke dag'
Wij hadden het allemaal zo druk, dat wij weinig
tijd voor {ïiekeren hadden.

Het bericht was voor de verpleegsters natuur
lijk niet stil te houden, ofschoon ik hoop had dat
wij het voor de patiënten konden verheimelij
ken, van wie velen rechtstreeks door dr. Letheny
behandeld waren. En dan was Corole er nog
de burgerlijke beleefdheid eiste dat ik naar haar
toe ging.

Tk griste de regenjas van de een of ander
de kapstok bij de hoofddeur en sloeg de gang
naar de zuidelijke vleugel in. met het voorne
men om de deur op het Zuiden uit te glippen en
dan het pad naar het huisje van Corole te vol
gen, daar dat veel nader was.

In de gang kwam ik dr. Balman tegen.

„Ik heb het gehoord," zei ik kort. „Ik ga Coro
le opzoeken."

Hij knikte.

„Op het verzoek van het bestuur zal ik de
plaats van dokter Letheny innemen tijdelijk
althans. Ik heb daareven een vergadering van
het gehele verplegend personeel bijeengeroepen,
zuster. U was met O'Leary in conferentie, dus
n«to ik u niet gestoord."

„Ik heb hun verteld, hoe de toestand was, last
gegeven, dat de patiënten het niet te horen krij
gen, de opleidingscursussen voor enkele dagen
geschorst en het aantal zusters dat in de ver
schillende vleugels en ziekenzalen dienst doet,
verdubbeld, tot wij de gang van het werk defini
tief kunnen regelen. Ik merk, dat J. meisjes ze
nuwachtig zijn, wanneer zij alleen zijn."

Wordt vervolgd)

'yERSTANDlG doen wij, aan al
deze dingen nog eens goed te
denken. De democratie is een zaak,
die wij ernstig moeten riemen en
waarmee wij ook ernst moeten maken.

Want ook voor ons Is de democratie
behalve een gave een opgave. En
daarom behoren wij ons allen in deze
dagen de vraag voor te leggen: een
democratie kan iets prachtigs zijn,
maar zjjn wij er ook werkelijk altijd
weer op uit, van de democratie iets
behoorlijks te maken?

Niet, dat voor ons een democratie
nu maar de laatste en de hoogste
wijsheid is- In zijn scherpe maar bijna
altyd rake ironie heeft Churchill eens
gezegd: „Democracy is the worst
possible form of government, except
all the others which have been
tried" (democratie is de slechtst mo
gelijke regeringsvorm, met uitzonde
ring van alle andere die geprobeerd
zijn).

Wij mensen mopperen nogal eens
graag en ook daarvoor biedt de de
mocratie voldoende levensruimte.
Maar om het te zeggen met de woor
den, die wij eens optekenden van een
Amerikaan: „In een democratie wordt
veel geklaagd en weinig geleden; in
een dictatuur wordt veel geleden en
weinig geklaagd".

En om het te zeggen in de woorden
uit het bekende Herderlijk Schrijven
van de Synode der Nederlands Her
vormde Kerk: „Hoewel«rechtsstaat en
democratie voor ons niet hoogste en
laatste waarden moeten zijn, achten
wij het niettemin de opdracht der
Kerk, op de bres te staan voor de
verdediging en handhaving van een
staatsinrichting, waarin een recht, dat
ook voor de staat van volstrekte gel
digheid is, een garantie vormt voor
de gelijkgerechtigheid van de burgers
en voor hun geestelijke vrijheid".