Berkhof over Van
Herderlijk
Rulers reactie op
Schrijven
Dokter Commandeur blijft
Leiden wonen
m
Jonge Indische Nederlanders
worden goed „opgevangen'
NIEUWE LEIDSCHE COUEANT
MAANDAG 2 JANUARI 195€
andermaal aandacht
i brochure
i prof. Van Ruler over het Herderlijk
Schrijven, willen wij niet nalaten, ook
over te nemen wat dr H. Berkhof over
prof. Van Rulers brochure in „In de
Waagschaal" schreef. Zijn verhandeling
draagt als titel „Tweeërlei theocratie":
PROF. VAN RULER heeft een brochure
gepubliceerd, die „Achtergronden van
het Herderlijk Schrijven" heet en zich
bezig houdt met dat Herderlijk Schrijven
der Hervormde Synode, dat onder de
titel „Christen-zijn in de Nederlandse sa
menleving" in dit voorjaar verscheen.
Het boekje is, zoals we van Van Ruler
konden verwachten, speels en springerig.
Maar het ls ook verward. Het stelt een
leger van vragen, maar geeft zelden ant
woord, is vaak tegenstrijdig en arm aan
positieve contra-stellingen. Het ls „echt
Van Ruler" in zijn hartstochtelijke toon.
Maar deze toon is tegelijk geïrriteerd,
soms gewoonweg nijdig, een enkele keer
honend. Het valt niet mee om zich voor
ogen te houden, dat deze brochure af
komstig is van de auteur van „De Ver
vulling der Wet". Bestrijding er van is
geen plezierig werk. Toch kan dit ge
schrift niet onweersproken blijven. Dat
geldt vooral van het laatste hoofdstukje,
getiteld ..Men laat de kwestie van de ver
houding van de kerk en de staat schie
ten". Het komt me voor, dat deze zaak
Van Ruler het hoogst van alle zit; hij
noemt haar „de uitdrukkelijke verlooche
ning van het theocratische visioen aan
gaande de verhouding van de kerk en
de staat" (34).
T)E VERLOOCHENING vindt volgens de
schr. op twee terreinen plaats. Het
eerste is het terrein der verhouding
-kerk en staat. „Het meest ontstellende
verbijsterende element in het H.S.
zonder enige twijfel wel de definitie
de veroordeling van de kerkstaat en
staatskerk" (35) Dat is geen kleinigheid.
Wat is het geval? Het H.S. betoogt (blz.
17 v.), dat de kerk bij de prediking
het Woord Gods vertrouwt op de macht
van de Heilige Geest en het zich daarom
kan permitteren, ook politieke ruimte te
laten voor het ongeloof, zonder dit mi
machtsmiddelen van de staat geweld
dadig te willen onderdrukken. Dat is haar
„weerloze weg", waarop ze de democra
tische orde met haar consequenties ter
volle aanvaardt. Daarom verwerpt ze d«
staatskerk en ook de kerkstaat, „waarin
de Kerk zich met geweld aan de me
en verhoudingen oplegt en de overheid als
haar werktuig hanteert". In Van Rulers
ogen is die laatste verwerping verschrik
kelijk. Hij roept uit: „Alsof in deze zin
beschreven was, wat de Reformatie onder
de kerkstaat verstond!" (35). Het ant
woord moet luiden: Alsof het H. S. in
deze zin niet juist een niét-reformatori-
sche opvatting wilde omschrij"en! Het
H. S. bakent met de woorden „staats
kerk" en „kerkstaat" de weg van het ge
reformeerd protestantisme af. Het ge
bruikt daarvoor alom gebruikte kerkhis
torische typeringen. Bij de kerkstaat
denken we aan de tijd van paus Innocen-
tius III en de theorie van paus Bonifa-
tius VIII. Het is juist de Reformatie, die
met de byzantijnse en de middeleeuw
conceptie gebroken heeft Wel heeft mi
van lutherse en neo-calvinistische zijde
Calvijn verweten, dat hij de kerkstaat
beoogde. Het zijn juist onze Nederlandse
„theocraten" geweest, die niet moede
werden te betogen, dat wat Calvijn
Joeg, iets geheel anders was. omdat in zijn
conceptie de overheid juist zelfstandig
had te oordelen en zich niet door de kerk
had te laten dicteren. Van Ruler gebruikt
hiervoor de uitdrukking „de dualiteit
kerk en staat". Of moet ik zeggen:
bruikte? Want nu gaat hij er van uit, dat
Calvijns theocratische visie wèl als „kerk
staat" kan worden getypeerd. Dat brengt
de discussie een grote stap achteruit. Van
de „dualiteit" van kerk en staat horen
we in deze brochure dan ook niet r
alleen van „de ideale vereniging va
kerk en de staat als geloofsuit-
zicht"! (36).
staat, moet hij ook het begrip weerloze
weg misverstaan. Ook dat wordt in zijn
argwaan ver uitgedijd over de grenzen
van de klaarblijkelijke Inhoud heen. Van
Ruler meent dat het betekent' lijdelijk,
alles accepterend, geen appèl doende op
de overheid .afziende van elke tegemoet
koming van de zijde der overheid. Daar
tegen worden Zondagswet, subsidies, theo
logische opleiding door de staat, en zelfs
de liggers der predikanten in stelling ge
bracht Dat ls alles een slag in de lucht
„Weerloos" betekent hier eenvoudig: de
veelvormigheid van het politieke leven
in democratische zin aanvaardend,
der dit met uniformerend geweld te wil
len „kerstenen".
T7ANWAAR AL DEZE misverstanden?
Ik vrees, dat het toch geen misver
standen zijn. Ik vrees, dat Van Ruler
eigenlijk een kerkstaat wil, en op zijn
minst de verhouding van kerk en staat
zoals die in Engeland en Zweden bestaat
Nu, dan ligt hier een echt verschil. Want
in die landen wordt „het christendom"
onvermijdelijk tot de chrlstelijk-nationale
levens- en wereldbeschouwing, die ieder
een „aanhangt" en dus bijna niemand ge
lóóft. Daar heeft de ontkerkelijking er
ont-theocratisering van het leven eer
veel hoger graad bereikt dan In Neder
land onder het mom der uitwendige
theocratie. Wij willen die kant niet uit
En persoonlijk voel ik al evenmin als Ds
Van Nieuwpoort, die hierover onlangs
schreef, voor het pleidooi, dat Van Ruler
in Mei van dit jaar in de vergadering
van kerkvoogdijen heeft geleverd voor
subsidie van kerkbouw door de overneid.
Laat men er voor pleiten, dat giften voor
deze doeleinden niet voor de belasting
in aanmerking komen. Ook dat is „theo
cratie". Dan blijft de bouw der kerken
een zaak van de vrijwilligheid en de lief
de der Gemeente zelf. Zo behoort het
Wie meer „theocratie" wil, wil In werke
lijkheid mlndi
[AAR DE I
L Ruler elders. „Het eigenlijke vraag
stuk luidt: wat moet de staat zelf op zijn
eigen terrein van de wetgeving, het be
stuur en de rechtspraak religieus,
zien van God en voor Gods aangezicht
doen?" (37). De schr. suggereert dat dat
ontzaglijk veel meer heeft te zijn dan
wat het H. S. nodig acht Evenals in bijna
al zijn werken, hanteert hij ook hier weer
woorden als „thecratisehe droom"
„theocratisch visioen". Ik weet niet wat
we met die woorden in de theologie moe
ten beginnen. In het O.T. duiden zij open
baringsmiddelen aan, waardoor God Zijn
plannen van gericht en genade ontsluit
Die geladen betekenis hebben ze bij Van
Ruler niet. Zijn gebruik er van ligt op
het terrein van de ethiek en komt in de
^>uurt van het revolutionnair-ideallstlsch
spraakgebruik. Aesthetlsch Is dat zeer
aantrekkelijk. Maar in de ethische sector
spreekt de Schrift van belofte, gebod en
gehoorzaamheid. Het wekt wantrouwen
dat Van Ruler aan deze nuchtere en
machtige woorden niet genoeg heeft
>cratle
worden verstaan? Als het Evangelie er
gens doordringt, zet het niet alleen de
verandert het ook het
gelaat van staat en maatschappij. Er ls
aantal factoren, waaraan dat overal
duidelijk te zien is: de Zondag wordt pu
blieke rustdag, het huwelijk wordt alleen
in monogame vorm erkend, de enkeling
wordt geëerbiedigd, de zwakke geholpen,
ook als het de maatschappij niets baat,
de principiële gelijkheid der mensen
wordt geponeerd, de tolerantie doet haar
intrede, de overheid verliest haar sacraal
karakter en wordt aan normen gebonden,
sociale gerechtigheid wordt nagestreefd,
de natuur wordt ontgoddelijkt, men vraagt
laar de zin der geschiedenis, enz. De
machten" worden onttroond, geneutra
liseerd, verzakelijkt. Dat is een geweldige
feitelijkheid. Wie wel eens geademd heeft
In het Nazi-Duitsland of in landen dli
vanuit Moskou of Mekka geordend wor
den. weet hóe geweldig dit is en hoe diep
het gaat. Er zijn tijden, dat deze feitelijk
heden met kracht oprijzen en zich door
zetten: de 4de eeuw, de tijd van de ker
stening der Germanen, de Reformatie,
op de zendingsvelden in de vorige en deze
In de oorlog zijn wij ons onze theo
cratische schat weer bewust geworden,
weten, dat zij slechts kan bestaan als
levende en waakzame Kerk haar be
hoedt, bevestigt, verdedigt, uitbreidt. Ne
derland leeft principieel in de theocratie.
Dat is niet het minst daaraan te zien, dat
het bij ons zo zakelijk toegaat, niet ideo
logisch of sentimenteel of pseudo-sacraal
of totalitair. Ziet men dan niet, dat
zakelijkheid een vrucht der prediking
één der hoofdbestanddelen van een echt
theocratisch bestel is? En dat het H.S.
met zijn strijd voor de zakelijkheid èn
de geestelijke grondslagen
rust, typisch theocratisch is?
loochend .Het is duidelijk, dat we hier
met tweeërlei theocratie te doen hebben.
Het is ook duidelijk, wat het H. S. daar
onder verstaat; dat schenkt kiare poli
tieke en sociale wijn. Maar wat verstaat
Van Ruler er onder? Van Niftrik heeft
al eerder in verband met de theocratische
critiek op het H.S. gevraagd: „Wat willen
de theocraten nog meer?" «Van Ruler
gordt zich aan om die vraag te beant
woorden (blz. 39 v Maar het antwoord
blijft uit. het blijft bij algemene redene
ringen. We moeten dus raden. Wil hij de
uitgeroeid zien? Deze gedachte heeft
ia „Religie en Politiek" bij mijn w
niet herhaald. Moeten de christelijke lan
den de koloniale verhoudingen handhaven
of herstellen? Ook daarover horen we
Visie en Vaart" niet meer. Moeten
dan de idealen van Ds Zandt overneme
Maar Van Ruler is beslist geen S.G.P.-i
voor is hij veel te „modern". Moet
dan de eenheid en het theologische karak-
der theologische faculteit worden her
steld? Van Ruler is daar nu Juist niet
Strijdt hij dan tegen de verzuiling,
in het Woord Gods wordt omgezet
in de levensbeschouwing van het chris
telijk volksdeel? In dit geschrift doet hij
het omgekeerde. Maar wat wil hij dan
wel? Het meest voor de hand liggend is:
verbod van humanistische activiteit op
die terreinen die de overheid controleert
Maar Van Ruler heeft dit zo voor de hand
liggend theocratisch teken afgewezen.
Juist op dit punt, waar zijn verschil met
het H.S. concreet kon worden, moet hij
het bijvallen. Maar wat dan??
We herlezen blz. 39 v. (het antwoord
an Van Niftrik) en vernemen, dal
el eens van de preekstoel af moeten
■n bij een minister op audiëntie te gaan
1 dat er dan fundamentele problemen
opduiken, o.a. de tolerantie (die Van
r juist wil handhaven). Er wordt
verzekerd, dat op politiek terrein
voetangels en klemmen liggen. Tegenover
het verwijt van „romantiek", door Van
Niftrik geuit, roept Van Ruler dan uit:
„Op al deze (welke? H. B.) practlsche en
tactische en dan ook principiële en gees
telijke problemen Ingaan en daar dage
lijks ernstig mee bezig zijn dat is toch
niet bepaald romantiek?" (40). Hier sta ik
perplex. Alsof de „theocraten" zich
juist van hun tegenstanders onderscheid
den door zulk een dagelijks ernstig bezig
zijn met de staatsproblemen! Dat is nu
precies wat het H. S. doet. Het doet het
n niet met speelse kreten, maar in
nuchtere, afgewogen zinnen, die slaan op
de problemen van het hedendaagse Ne
derland en daarin theocratisch bezig zijn.
Van Ruler wil meer. Maar dat meerdere
wordt ons noch bijbels noch po:itiek dui
delijk gemaakt M i. is dit het noodzake
lijke gevolg daarvan, dat de feitelijke
theocratie die met de doorwerking van
het Woord Gods gegeven is, wordt ver
vangen door een gedroomd theocratie-
ideaal. Dat wordt dan een droom zonder
gestalte Van Ruler wil een abstract theo
cratisch maximum. Het H.S. zoekt
het Nederland van heden naar het theo
cratisch optimum.
AGENDA VAN LEIDEN
Maandag
Schuttersveld, kwart voor 8 verbran-
ien van kerstbomen.
Dinsdag
Lakenhal, 2 uur: nieuwjaarwverga^erdng
Kamer van Koophandel
Stadsgehoorzaal, half 3: Leidee Jeugd-
aotie, toneelgezelschap Puck met „Pierrot
valt v
de c
Woensdag
Stadsgehoorzaal, half 11 en haüf 3: Leid-
se Jeugdactie. toneelgezelschap Puck met
„Pierrot valt van de maan".
Burcht. 7 45 üre: Fryske Joun mei de
Fryske foardraoh/tfomstoer Wybren Ai-
Tentoonstellingen
Prentenkabinet (Kioksteeg 25). 2-3 uur
Kersttentoonstelling, litho's in kleuren
door J Bezemer en J van Vlijmen (tot
19 februari).
Rijksmuseum voor volkenkunde 105
uur, Chinese houteneden (tot 4 maart).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Nieuwe Rijn, Nieuwe Rijn 18.
tel. 20523, en de Doeza-apotheek. Doeza-
suraat 31. tbl. 21313
Zoals wij in ons blad van zaterdag al
meldden, is dokter Commandeur ie Lei
den benoemd tot adjunctinspecteur van de
veeartsenij kundige dienst te Den Haag.
Dokter Commandeur kwam in 1927 naar
Leiden en nam op 1 februari 1928 de
praktijk over van dokter J. Roos. Toen
hij in Leiden zijn praktijk begon, stond
de t.b.c.-bestrijding bij koeien pas in ds
kinderschoenen. In het eerste jaar con-
keuringsdienst Hazerswoude, plaatsver
vangend inspecteur van het veeartsenij-
kundig staatstoezicht, technisch leider var
de vereniging voor K.I. „Vila Nova" u
Leiden, voorzitter van de vereniging vooi
vee-arbitrage kring Ledden, adviserend
bestuurslid van de Vebo te Leiden
van het gemeentelijke markttoezient.
Sinds 1938 heeft hij zitting in het best'
van de Drie-October-verendging en in deze
kring is hij vooral als voorzitter
optochtcommissie bekend.
Wij vernamen, dat dokter Commandeur
in Lelden blijft wonen en dat hij
schillende functies zal blijvi
Ook voor het bestuur van de Drde-
October-vereniging zal deze mededeling
zeker geruststellend zijn, want
vanger, die zó in de optocht zit,
moeilijk kunnen vtnden.
.Akkoord bereikt over
opheffing Unie"
Minister Sumitro naar
Europa vertrokken
De Indonesische minister van finan-
siën, Sumitro Djojohaddkusumo, is van
ochtend per vliegtuig naar Europa ver
trokken om zich bij de Indonesische dele
gatie te voegen voor de besprekingen op
isterieel niveau over de financiële en
lomische vraagstukken, welke in de
werkgroepen reeds behandeld zijn.
De Indonesische regering staat geheel
achter de delegatie die met Nederland
de conferentietafeü zit, en het over
leg kan normaal worden voortgezet, zo is
in Djakarta bekendgemaakt
Minister Makmur heeft verklaard dat
rereenstemming is bereikt over de ont
binding van de Nederlands Indonesische
het eerste van de vier agenda
punten.
Ten aanzien van de „overdracht van
Nieuw-Guinea" heeft Indonesië een ont-
wenp-resokitie opgesteld, die zal worden
ingediend wanneer de besprekingen
woensdag worden hervat. De besprekin
gen verlopen over het algemeen vlot,
meende Makmur.
Maar van zegslieden die nauw contact
met de Indonesische regering hebben,
verneemt Associated Press een geheel
ander gedund, nJL dat de conferentie tot
mislukking gedoemd is.
70-jarige verdronken. Zaterdag is de 70-
jarlge tegelzetter L. Brouwers ui) Born
(L.) vermoedelijk door de duisternis mis
leid, in de Berghaven van het Jullana-
kan^al bij Sittard gevallen en verdronken.
LEIDERDORP
Burgerlijke stand
GEBOREN: Marion Catharina Alida
dr van P. van Wcstrienen en A. Stlgter.
Frederik Agathus zn van P. van der
Sterre en A. J. Braat,
ONDERTROUWD: W. Ravens bergen
en C. Kagenaar.
GETROUWD: J. Hemerik en J. E. M.
Gevestigde en vertrokken personen
In de week van 27 lot en met 31 Decembei
tioleerde hij achthonderd koeden op
tuberculose; in deze tijd zijn het er niet
minder dan 12.000 per jaar. Heeft zijn
werk als zodanig wel resultaten gehad?
Bij'de boeren, drie het belang van de be
strijding der tuberculose inzien en er
iets voor over hebben, boekte de dieren
arts zeker succes.
Het is echter niet bij de t.b.c -bestrlj
ding gebleven. Dokter Commandeur heeft
eens meegedeeld, dat hij per jaar meer
dan tiend\iizend koeien tegen mond- en
klauwzeer inentte. In deze veerijke streek
zijn koeien in aantal de belangrijkst*
patiënten.
Dokter Commandeur heeft het vrtje
particuliere bedrijf altijd het interessantst
gevonden. Bij elkaar nam het consulta
tieve werk ongeveer dertig procert van
zijn gehele praktijk in bestag.
De heer Commandeur bekleedt naast
zijn gewone praktijk nog verschillende
andere functies. Hij is hoofd van de vlees-
De Leidse veemarkt
in 1955
irkt i
i de
Aan de Leidse
voer in het afgelopen jaar sterk toe, in
het bijzonder die van de slachtrunderen.
Hier volgen enige cijfers over 1955 met
tussen haakjes het corresponderende ge
tal over 1954. Stieren 670 (595), melk
koeien 4960 (3845), slachtkoeien 17825
(14650). vare-koeien 9851 '9396); totaal
33306 (28486). Procentueel bedraagt de
vooruitgang 17,25. Ook de andere aan
voeren geven een gunstig beeld te zien.
Afscheid van W. van der Plas
bij Gemeentewerken
IS 36 JAAR AAN DE DIENST VERBONDEN
GEWEEST
Zaterdagmiddag heeft de heer W. van der Plas, opzichter eerste klasse bij
de dienst van gemeentewerken afdeling gebouwendienst, in kamer 135 van
het stadhuis wegens pensionnering afscheid genomen van de collega's en
de werklieden. Voor dit afscheid bestond zeer grote belangstelling. De heer
Van der Plas is dan ook 36 jaar bij Gemeentewerken geweest.
Ir Boogerd. directeur van Gemeente
werken, merkte op, dat het ongetwijfeld
prettiger is. grote gebouwen en bruggen te
bouwen dan allerlei kleinere werkzaam
heden te moeten verrichten. Was het werk
i de heer Van der Plas technisch be-
i niet altijd even Interessant, het was
zeker niet mtnder belangrijk om. De
heer Boogerd stelde op de voorgrond, dat
•noet worden bezien uit het oogpunt
dienstbetoon, het hulp bieden aan
;en. die in verlegenheid zijn geraakt
Hij dankte de heer Van der Plas in het
bijzonder voor de wijze, waarop deze zijn
taak heeft opgevat. Mevrouw Van der
Plas ontving een plant en een boeket.
De heer Van der Woerd, die 25 jaar
iet de heer Van der Plas als dagelijks
opzichter heeft samengewerkt prees de
icheidende collega vooral om zijn persoon
lijke omgang met de anderen; die is altijd
uitstekend geweest. Namens de collega's
de werklieden werd een schilderij.
De heer J. de Groot
overleden
Op nieuwjaarsdag is op de leeftijd van
63 jaar vrij plotseling overleden de heer
J. de Groot, onderwijzer aan de Geref.
ulo-school aan de Hooglandse Kerkgracht
De heer De Groot werd geboren te St
Anna Parochie in Friesland en vond zijn
eerste werkkring aan de lagere school te
Veendam, waar hij na enige tijd over
stapte naar het uitgebreid lager onderwijs.
Op 1 oktober 1923 werd de heer De Groot
In Leiden benoemd, waar hij dus geduren
de 32 jaar en 3 maanden werkzaam is ge
weest Hij onderwees er voornamelijk han
delskennis en boekhouden. Door zijn gro
te toewijding heeft de heer De Groot
zich op de ulo aan de Hooglandse Kerk
gracht een belangrijke plaats verworven
De begrafenis zal uonderdag om kwart
over twee op Rhijnhof plaats hebben.
voorstellende een duinstreektafereel, aan
geboden. alsmede een mand met fruit.
De heer Voorbach, chef van de gebou
wendienst, wees eveneens op de prettige
omgang met de heer Van der Plas en wet
houder Jongeleen noemde vooral de trouv
'an de scheidende functionaris.
Tenslotte sprak de heer Mollenvangei
tamens de personeelsvereniging. Hij deel-
le mee. dat het geld voor een geschenk
ip verzoek van de heer Van der Plas
gestort in het fonds voor bijzondere noden.
De heer Van der Plas sprak toen
:n kort dankwoord.
Vreemde begrafenis
In de „Zeekanter" van 30
december troffen we een eigen
aardige advertentie aan. Ze
luidde: „Hartelijk dank voor
het begraven van onze poes in
de Noordwijkerhoutse magen."
Dit roept lugubere gedachten
op. Is dit een kwaad vermoe
den, of droeve werkelijkheid
We twijfelen nog, maar toch.
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Fenna Roeloffien. dr
L. J. Wanningen en C. G. C. Bolk. Annie
Petronella. dr van L. Engel en H. C Bee-
renfenger; Paulus Carolus Sylvester Ma
ria, zn van C. A. M. Rosdorff en A. C. J.
van Haasteren; David Martinus, zn van
P A. Kuivenhoven en H. van Leeuwen.
OVERLEDEN: M Schreurs. wed van
v d. Meer. 82 jr; G. F. P. v. d. Peijl, man.
69 jr.
Te Leiden vestigden zich:
P A Blumenthal, Writte Singel 85; K de
Boer. Hooigracht 97a; H. van Dijk-Boers-
ma, Mors la an 14; P C van der Werf-Born
en tam., Morslaan 46; R A S Brender
Brandis, vliegtuigmaker III KM, Noord-
einde 2a; T M G de Bruijn. boekhoudster.
Rijn- en Schiekade 48; A H E van Drecht.
echtgen. v.: Vroegop, secretaresse, Jan
Goijenkade 22; E J Feldbrugge, Roo-
denburgerstraat 59; J de Groot, vlieg-
tuigmaker III KM, Noordeinde 2a; C A
Hoogdalem en fam, bottelier. Mar-
nixstraat 99; D Heemrood en fam, schrijf-
mach.monteur, Manrixstraat 153; W B M
Hettinga, kantoorbediende, De Sitterlaan
43; C Homborg, tuindersknecht, Baatetr.
15; E W Hoogland, heilgymnaste-maseeuse
Haagweg 22; D R J-ans, Boerhaavelaan 21;
Kasteel en fam., ziekenverpleger
KM. Marnixstraat 119; L E M van Vee-
nendaal-Koet, Witte Singel 44; H C de
Koning, mach. monteur, Leemansstraat
F K van Lamoen, Mezenstraat 5; P
Stokvis-Van der Luit, Zeemanlaan 36; R
A J Mees, Witte Singel 71; B Merbls,
brievenbesteller, Sumatrastraat 42; R E
Nikkels, Rijnsb.weg 99; SLA Oei. Thor-
beckestraat 47; W. Overmars, Groene-
eteeg 78; A A van der Pool en fam. mi
litair. Marnlxstraat 93; L Kleinman-Riet-
hoven, Plantsoen 1; J A Sierink-Santman
fam., Marndxstraat 107; M L M Schil
lings, verpleegster, Rijnsb.weg 10; P Sloof,
dienstbode, Haari.straat 213; C G Smit en
militair, Marndxstraat 101; H M
Taets van Amerongen van Renswoude
(baron). Korte Mare 22; R K van Tonge-
fanv, Marndxstraat 131; J H A de
Vries, 11. verpleegster, Hooigracht 11-29;
M J Vrolijk, grondwerker. Ververstraat
M Westerhoff, 11. verpleegster,
Mezenstr. 2; L D Wdtoelar Kartaadipoetra
(Raden), Plantsoen 29; M. Zaalberg, pot
tenbakker. Lammenschansweg 31.
Uit Lelden vertrokken:
J Baak, Rijnsb.weg 10, '6-Gravenhage,
Pnnsessegracht 27; IJ v Berkum, Zee-
mahlaan 26, Wymbritseradeel Heeg, Schat
ting 7; A den Duik, Da Costastraat 9,
's-Gravenhage, IJmuddenetraat 55; P van
Egmond. Rijnsb.weg 10, Leiderdorp, Rui-
gekade 3; J J v d Voort-v d Eshof, A v
Saksenstraat 4b, Sassenheim. Rusthoflaan
40; M S R Kosemann-Fol lender, Mors weg
180a, Rotterdam. Station «singel 99c; H M
N Kooiman-Forbes de Timmerman, Bos-
hulzerkade 109, Valkenswaard, Lindestr
Guijt, Vestestraat lb. Katwijk,
Schoolstraat 36; J Haak, Maredijk 173,
"s-Gravenhage, Meppelweg 481; A Verël-
Hardeman, Boerbaavelaan 35, Arnhem,
Berrohardlaan 15 II; P v d Heide. G Dou-
straat 10, Voorburg, Ln v Nw Oosteindo
144; H W Hendrix, Groenhazengrt 12.
's-Gravenhage, Red test ra at 325; J P. Her
scheid en fam., J W Frisostraat 23 Den
Haag, Koekangestraat 83; H v d Heuvel,
W Singel 80. Rotterdam. Pr. Julianalaan
81; G HiUe Ris Lambers, O Vest 113, De
Bilt (U.), Leijenseweg 1 B J Hoff, Nwe
Rijn 30, Suriname; M C van Duijn-Hooft-
man, Haagweg 58, Boskoop, Burg. Colijn-
6traat 199; C M v d Hoorn, Hooigrt 13-27.
Breda, M v Coehoornstr 1; M A P v Huij-
gevoort. Mezenstr 2. Nijmegen, Burgh
v d Berghstraat 58; W F Janssen, Kuiper-
steeg 2, Amsterdam. Kerk6tr 224 III; E
Mols-de Koning, Apoth.dtjk 13, Leusden.
Julianalaan 35; A Kop en fam, Poelgeest
straat 16a, Hazerswoude. Lindelaan 6; C
F Hinskens-Kort, H Rijndijk 10. Rotter
dam, Sohoepstr 8; G C W Kuijk, Morsweg
92a, Zutphen, Groenmarkt 43; H Lammer-
tink. J van Goijenkade 19, Zutphen, Sid-
neystraat 76; J M Laurier en fam., Cla-
rensteeg 36, Hazerswoude. Rhijnenbureh
33; Q J P v Leeuwen. Rijnsb weg 116,
Delft. Oosteinde 226a; J v 't Loo, V d
Waalsstr 54, Nijmegen. Broerdijk 185; H
Meergart, L Rijndijk 140. Utrecht, V d
Mondestr 62hs; J A Haak-De Meij, Heren
singel 4a. 's-Gravenhage, Meppelweg 481;
C G Onderwater-Montanus. Herengrt 43,
's-Gravenhage, Betje Wolffstraat 158
v d Meer en fam. Vlaarddngen, Goudse-
6ingel 29; N Mul, Kanaalweg 13, Poort
vliet. Langestraat 219a; G A v Nes, Kore-
vaarstraat 41, Tilburg, Bredaseweg 430; J
Nieboer. Pr Hendrikstr 14, Leiderdorp,
Pinksterbloem 88; H K Reichenfeld. Ma-
riënpoelstraat 2b. Ver Staten van Noord-
Amer.ka; E Reicdere, Fruinlaan 16, Gas-
selte (D.), Hoofdstr 90; A W Scholten-
Roodbeen. Roodbstr 14. 's-Gravenhage,
Voorthuyzenslr 15; H Schnilzler en fam..
Haari.straat 145a, "s-Gravenhage. Hoog-
werfln 10; H Tenenbaum-Schniteler.
Haarl-str 145a, 's-Gravenhage. Hoogwerf
laan 10; F L Sep cn fam Dljkstr 29.
Haarlem, Van 't Hoffstraat 41, A v Slin
gerland. Langebrug 12, Oegstg6t., Endeg.
str.wg 5; J H Smit, Haagweg 56, Voorburg,
Middendorp 8; R G Smit en fam.
Stadhoudersin 8, Rotterdam, v Adrichem-
203V; J H Smits en fam., Levendaal
170b, Middelhamris, Pr Beatnixin 7; B G
d Stigohel, Stille Rijn 8, Wassenaar,
Meyendelseweg 8; B H Stumpel en fam.,
Hooigracht 40. Noordwijk, Atjehweg 11; B
Suvaal en fam., Zuidsingel 39. Hazers
woude, Rhijnenbureh 31; C A Tjemkes en
a'b. Warmond, Jachthaven Piet
A M Troost. Hooigrt 60, Oegstgeest,
L de Colignylaan 16, A C Turk, Joubert-
etraat 4a. Oegstgeest, Endeg.str.weg 5; A
d Veldt, Hooigrt 13-27, Breda. M v
Coehoornstr 1; P A Verllnt en fam., Leeu-
werlkstr. 39, Hazerswoude, Rhijnenbureh
H A Visser, Stille Rijn 8, '6-Graven
hage, De Sillestraat 208; M v d Voet en
fam Morsweg 21a, Oegstgeest, Emma-
35.000 gezinnen uit Indonesië naar Nederland teruggekeerd. Ener
giek zijn de hoofden van deze gezinnen aan de slag gegaan, want in
Juli waren er nog slechts 2256 families, die overheidssteun nodig
hadden. Maar er komen ook kinderen naar het oude moederland terug.
Afhankelijke minderjarige kinderen, die met de Nederlandse jeugd
alleen het Nederlanderschap en de taal gemeen hebben. Ook zij wor
den geholpen, -
Het merendeel van deze kinderen,
van 1721 jaar. overwegend jongens,
heeft een bruine huidskleur. Zij had
den meestal een Nederlandse voor
ouder, van wie zij onze nationaliteit
erfden. Hun ouders vinden het in veel
gevallen beter, dat zij in Holland hun
onderwijs voltooien en zijn niet altijd
ln de gelegenheid met de kinderen mee
te gaan. Veel kinderen zijn ook oor
logswezen, omdat hun vader als mili
tair van het Kon. Ned. Indisch Leger
sneuvelde of in een kamp omkwam en
moeder de taak van opvoedster alleen
niet meer aankan.
Vraag de kinderen, waarom zij naar
dat verre Holland kwamen, dat zij
nog nooit zagen, en men
krijgt onbevangen ant
woorden. die direct de
kern van de zaak treffen
Een meisje met grote
zwarte kijkers, drie dagen
ln het moederland, ant
woordde desgevraagd: „Ik
ben Nederlandse Een
Jongen: „Er is voor ons
geen toekomst meer ln
Indonesië
Tot dusverre zijn onge
veer 700 van deze Neder
landse kinderen in one
land aangekomen en
door ons volk opgenomen.
In de Commissie Maat
schappelijk Werk onder
Gerepatrieerden werken
kerkelijk en particulier
Initiatief samen, o.a. om
de ontvangst en de tijde
lijke verzorging van de
kinderen te regelen, vóór
ze ln pleeggezinnen of el
ders worden opgenomen
De heer J. M. Koenekoop,
die meer dan 25 jaar lang
ln Indonesië werkzaam
was bij Pro Juventute,
strekt zijn zorgen over
deze kinderen uit.
In een grote villa aan de
Nieuwe Parklaan nummer
95 in Schevenringen is sinds April 1955
het opvangcentrum gevestigd. Direct
na hun aankomst worden de kinderen
hier gehuisvest, van kleren voorzien
en wordt over hun toekomst gespro
ken. De heer en mevrouw Wiggers,
die lange tijd ln de Oost woonden,
treden op als pleegouders. Hun eerste
taak is te zorgen, dat de kinderen ge
durende de eerste dagen van hun ver
blijf in het „vreemde" land zich op
hun gemak gaan voelen. Gemiddeld
blijven de kinderen slechts een twin
tigtal dagen in dit centrum, waarna ze
naar pleeggezinnen gaan.
SAMENWERKING
pelljk werk verricht kan met blijd
schap spreken over de voortreffelijke
samenwerking tussen de kerkgenoot
schapper», die commissies gevormd
hebben om de opneming in een pleeg
gezin te regelen.
Hoewel hier toch sprake is van hon-
laan 69; A C Voskamp. Boerhaavelaan 42,
Delft, Rotterdamse weg 56; S v Wezel,
Kaarsenmakerstraat 7. 's-Gravenhage,
Nwe Schoolstr 15a; C C v Wijngaarden,
Zoeterwoudse Singel 41, Leiderdorp, Kas
ten j «la an 12.
Voorschotens Herv. Gemeente
hield bijzondere samenkomst
Baron Schimmelpenninck van der Oye nam
afscheid als president-kerkvoogd
Gistermorgen, na de kerkdienst, hield de Hervormde Gemeente in het ge
bouw voor Chr. belangen een ontmoetingssamenkomst. Een sinds enkele
jaren ingevoerde gewoonte, waar alles voor te zeggen is. Het was tijdens
deze samenkomst, dat afscheid werd genomen van Baron W. A. A. J.
Schimmelpenninck-van der Oye als president-kerkvoogd van de Ned.
Herv. Gemeente van Voorschoten en Veur.
Ds Meyering wees in zijn begroetings
woord op het bijzondere karakter van
deze nieuwjaarsbijeenkomst. In de eerste
plaats omdat deze nu op een zondag vieQ
ook, omdat deze stond in het teken
een afscheid. Spr. verwelkomde in
het bijzonder dr Gravemeyer, ltd van het
moderamen van de Generale Synode, en
burgemeester Van der Hoeven als hoofd
an de burgerlijke gemeente.
Dr Saraber wees er op dat het niet de
gewoonte was bij elk aftreden de perso
nen te bedanken. In de gemeente van
Christus gaat het niet om personen maar
■n de dienst aan de Heer.
Dit afscheid heeft groter betekenis dan
alleen het aftreden van een kerkvoogd,
zij het dat deze gedurende 43 Jaren dit
ambt heeft vervuld.
Met dit aftreden worden banden door
gesneden, die eeuwenlang hebben be
staan tussen de heer v. Duivenvoorde en
de plaatselijke Gemeente. Het zou niet
Juist zijn, aldus spr.. de historie te ver
geten Daarom ls een beroep gedaan op
de heer J. L. van der Gouw alhier, die
in een extra-nummer van „de kerk
klok" een uitvoerig overzicht heeft ge
geven van deze betrekkingen. Als bewijs
van erkentelijkheid van Gemeente er
kerkeraad overhandigde ds Saraber eer
exemplaar van deze extra-editie, op Oud-
Hollands papier gedrukt en ln perkamente
band ingebonden, aan baron Schimmel
penninck.
Dr Gravemeyer zei grote belangstelling
te hebben voor wat de president-kerk
voogd voor de kerk heeft gedaan.
„Ik heb veel goeds over u gehoord", ai-
dus spr Verder zei dr Gravemeyer. dat ei
de laatste Jaren in de Kerk een groot ver
langen ia naar Reformatie. Dit mag ech
ter niet verward worden met revolutie.
De Kerk heeft ook mede-bewaarster te
zlln van goede tradities. Zij heeft daar-
om perron en nodig die een bepaalde
kerkellike rttW handhaven en het ls lam
mer. als zo iemand zijn functie neerlegt
Sppr besloot met een Afrikaanse wens:
.Alle» van die beete en die beste van
aT! es"
Erkentelijk
Burgemeester Van der Hoeven was
erkentelijk voor de wize. waarop Baron
Sch'.mmr-lpemunck-v. d. Oije was opge
treden bij die gelegenheden, waarop de
burgerlijke en kerkelijke gemeente
tact hadden. Ten slotte sprak Baron
Schimmelpenninck-van der Oije van grote
dankbaarheid Jegens God en memoreerde
de prettige samenwerking met verschil
lende kerkvoogden in de loop van
40 Jaren. Het was mijn plan. aldus spr-,
•n reeds op 65-jarige leeftijd af te tre-
en maar speciaal op aandringen
•lilen kerkvoogd Turion ben ik nog
gebleven Ook memoreerde spr. verschil-
'ende predikanten, die hij gedurende z.Hn
ambtsperiode had meegemaakt Zo had hij
dB Fortgenis als predikant zien komen en
gaan. Sprekend over de materiële zaken
hoopte <or het te mogen beleven
te Rllndljk een nieuw ke-Webot»w t*
"e-HWen en hli «prak de hoop uit da»
het de Gemeente goed zal blijven gaan
ln vertrouwen op God en het geven van
m aan elkaar. Aan het «lot van
de bijeenkomst droeg ds Meyering het
presidium van de cent)rale kerkeraad over
aan ds Saraber.
Schaakvereniging „Voorschoten"
De door het bestuur van de schaakvere
niging samengestelde competitie van drie
ronden, is een groot succes geworden.
Eénparig waren de leden van oordeel, dat
dit een belangrijke bijdrage i6 geweest
de goede onderlinge verhouding. Niet
minder dan vijf spelere beëindigden de
drie ronden met drie punten. Dit waren
G. Sluiter, Braggaar, Oldeman. Braggaar
N. Segaar. Na loting verkreeg de
voorzitter, de heer G. Sluiter, de eerste
prijs: een kip! De volgorde van de vol
gende prijswinnaars was: N. Segaar, Ol
deman, Braggaar Jr en Braggaar Sr.
Verder kregen nog een prijs voor 214
punt Hulleman en Grobben. terwijl de
achtste pri)6, na loting, ten deel viel aan
V. d. Kooy.
Terugziende op het voorbije jaar mag
de schaakvereniging constateren dat dit
jaar geweest is van grote activiteit en
goede teamgeest en rekent op nóg
meer belangstelling.
Openbare bijeenkomst
Ds L. Vroegindewey, Ned Herv. predi
kant te Gameren, hoopt woensdag 8 uur
„Irene" te spreken over het onder
werp: „De wijzen uit het Oosten".
openbare bijeenkomst gaat uit van
de Ned. Herv. mannenvereniging op G.G.
„Onderzoekt de Schriften".
Duikboten in contact
met de R.M.S.
De regimentscommandant van Ambon,
luitenant-generaal Sukowata, heelt ver
klaard over rapporten te beschikken
.waaruit blijkt dat de R.M.S. streeft
jaar een gemenebest met Nederland"'.
Pamfletten zouden zijn gevonden, waar-
vc dit denkbeeld propaganda
wordt gemaakt.
Sukowati zei dat „onbekende duikbo
ten herhaaldelijk in de wateren van Am-
bon zijn gesignaleerd en dat ze in coo-
ct staan met de aclrivritelten van de
MS". Tussen de R.M.S. en Nieuw-
Gulnea moeet ook contact bestaan. Dat
bleek volgens Sukowati uit de vlucht van
twee R.M.S.-leidera, Walrteal en Manu-
sama, die op Nieuw-Guinea volledige
vrijheid rouden genieten.
Straalvliegtuigen voor
Indonesië
Half januari gaan de eerste straal
vliegtuigen van de Indonesische lucht
macht de lucht ln. Het rijn leetoestellen
van het type Havilland Vampire utt
geland
het moederland
derden kinderen, die een onderdek
moesten hebben, heeft de Nederlandse
bevolking begrepen, dat drit kinderen
van ons eigen volk zijn. Er zijn dan
ook voldoende pleegouders „voor-
Nu moet er direct bij worden ge
zegd, dat men van het ministerie van
Maatschappelijk Werk een vergoeding
krijgt van gemiddeld f 100 per maand
per kind. Via het Hoge Commissariaat
in Djakarta wordt onderzocht, in hoe
verre de kosten op de ouders kunnen
worden verhaald.
In het opvangcentrum. da< een capa
citeit heeft van 40 kinderen, is het een
drukte van belang als er weer een
boot uit Indonesië is binnengelopen.
In sommige gevadlen weet de leiding,
welke kinderen zullen aankomen,
meestal is niet veel meer don de naam
bekend. Gedurende hun verblijf in het
huls worden de kinderen stuk voor
stuk „bekeken", voor men ccn be
paald pleeggezin voor ze uitzoekt. Het
streven is de kinderen zoveet mogelijk
onder te brengen in milieus, waarin
zij zich ook maatschappelijk thuis zul-
len voelen. Over het algemeen ont-
vangen zij ki de pleeggezinnen veel
liefde.
De grotere Jongens en meisjes, die
ln een betrekking komen, krijgen ook
veel medewerking van de werkgever».
De jongens zijn vooral geschikt voor
precisiewerk. Voeg daarbij hun ar
tistiek gevoel, dan kunnen zij goede
arbeidskrachten worden in bepaalde
vakken, bij voorbeeld horlogemaker of
decorateur (-trice) ln een aardewerk
fabriek.
GEEN APARTHEID
J? EN GROTE aardewerkfabriek bood
het Comité zelfs aan een tehuis
te openen waar de Indlsch-Neder-
landse meisjes van alle gemakken voor
zien zouden kunnen wonen, als zij ln
de fabriek zouden werken.
Het comité wees dit prachtige aanbod
evenwel af. omdat men van oordeel is,
dat deze Nederlanders ln ons volk
moeten worden opgenomen en geen
aparte volksgroep moeten gaan
Roerige oudejaarsavond
in Den Haag
In bepaalde wijken van Den Haag is de
oudejaarsavond weinig rustig verlopen.
In de Westerbaanstraat moest de politie,
d!« daar met bakstenen werd bekogeld,
maal waarschuwingsschoten lossen.
In de Koningstraat kreeg een agent een
fles tegen het gezicht. Met een hersen
schudding moest hij naar het ziekenhuis
worden vervoerd. Een 21-jarig meisje
kreeg brandende rotjes ln haar nek, een
jonge adelborst, die de brandweer wilde
helpen werd afgeranseld. Een dronken
man liep volkomen beneveld door een
kerstbomen brand heen. De politie rukt*
ln het geheel 143 maal uit. Er waren 82
branden en 29 vechtpartijen
Rustige oudejaarsavond
in Amsterdam
De jaarwisseling is in Amsterdam be
trekkelijk rustig verlopen, hoewel acht
maal de hulp van de brandweer moest
worden Ingeroepen voor het blussen van
kerstboombrandjes, waarbij ln sommlga
gevallen het a«falt vlam vatte. Een veer
tienjarige jongen kreeg bij het afsteken
van een rotje een slagaderbloeding aan
zijn been.
Binnenskamers kwamen twee kerstboom-
brandjes voor, door het afsteken van
sterretjes, waarbij één persoon
dingen aan beide handen opliep.
Nieuwe brug over kanaal
Almelo-Nordhom
Over enkele weken zal worden begonnen
met de bouw van een veertien meter
brede brug over het kanaal A!melo-Nord-
horn ln de rijkstraverse Denekamp-Nord-
hom. De scheepvaart tussen Nederland en
Duitsland werd gedurende tien jaar door
een baileybrug b lemmerd, terwijl deze
brug voor het gemotoriseerde zware ver
keer op Noord-Duttsland en Scandmavi#
<-ven*en« een obstakel was.
Men hoopt de nieuvre bug ln september
te hebben voltooid.
