Gebrek aan verantwoordelijkheid
is dikwijls oorzaak van verloop
de bedrijven
MIGRATIE -
een noodoplossing
Emigratiestroom dient niet te
worden onderbroken
Er komt nooit 'n woning van
7
DONDERDAG 22 DECEMBER 1955
Nederland komt
handen tekort
II
Het tekort aan werkkrachten
waarmee het Nederlandse be
drijfsleven te kampen heeft, is
een onrustbarend verschijnsel,
omdat het onze exportpositie in
gevaar brengt.
Dit tekort is een verschijnsel
dat samenhangt met de huidige
hoogconjunctuur maar daar
mee is uiteraard niet alles ge
zegd. Allerlei andere factoren
spelen hierin mee.
Natuurlijk spreekt in dit tekort
de mentaliteit een woordje mee:
de mentaliteit van de arbeider
zo goed als die van de werk
gever. Vergeleken bij de jaren
voor de oorlog is er iets veran
derd in de menselijke verhou
dingen het is belangrijk na
te gaan in hoeverre die veran
deringen van invloed zijn op
het tekort aan arbeidskrachten.
Een vraagstuk van geheel an
dere aard is de emigratie. Is het
wel verantwoord het wegtrek
ken van goede arbeidskrachten
van overheidswege aan te moe
digen en zelfs te subsidiëren?
LIET IS altijd een tere kwestie, over „verantwoordelijkheid" te spreken.
Het woord alleen al lokt licht agressie uit en bovendien is ieder geneigd,
verantwoordelijkheid liever op te leggen dan aelf te dragen.
En tochhoe gemakkelijker een mens het heeft, hoe lichter hij
omspringt met de verantwoordelijkheid.
In hoeverre wordt er, bij de huidige arbeidsverhoudingen, verantwoorde
lijkheid voor bedrijf en persoon geëist van werkgever en werknemer?
Natuurlijk, er wordt in vrijwel ieder bedrijf bij bepaalde gelegenheden
gesproken over de saamhorigheid, de toewijding aan „de zaak" en andere
goede dingen, er is dikwijls een hooggestemd personeelsblad en er zijn onder
linge clubs, men kent een werknemerskern of een personeelsraad maar
daarmee raakt men lang niet altijd de practijk van de verantwoordelijkheid,
welke nodig is om een bedrijf staande te houden.
werknemer zijn betrekking opzeg-
De jeugd
Niemand zal tegenspreken, dat er
veel veranderd is in deze na-oorlogse
tijd. De werkgever, die een tiental
jaren geleden met voldoening allerlei
sociale voorzieningen in zijn bedrijf
kan aanbieden, behoeft daarmee nu
eigenlijk niet meer aan te komen:
sociale voorzieningen baren geen op
zien meer, maar zijn normaal en dus
vereiste geworden.
Tegenwoordig speelt het loon de
grootste rol en in dit verband gaat
straks de ev. in te voeren vijf-dagen-
werkweek van urgent belang worden.
Ook dit materiële zal dan, evenals een
nieuwe vacantieregeling, bij het aan
vaarden van betrekkingen doorslag
gevend werken.
Niemand zal de werknemer euvel
duiden dat hij voor zijn materiële om
standigheden opkomt, want wie doet
dat niet? Maar thans valt de vinger
te leggen op excessen, welke niet meer
binnen het normale kader passen en
twijfel aan de juiste verantwoordelijk
heid, het Ideële naast het materiële,
voedsel geeft.
In een middelgroot bedrijf, waar nog1
een pensioenfonds geldt, komt een
Betere weg: industrievestiging in de
„overse hotgebieden"
i beleid ten opzichte vai
voeren van meer arbeidskrachten
voor de Industrie is de migratie,
een veelomstreden object, waar
over nogal uiteenlopende meningen
bestaan.
Wanneer het er om gaat, aantal
len arbeiders uit de industrieel
niet-ontwikkelde Nederlandse ge
bieden te halen om om te scholen
en hen daarna te doen migreren
naar het dikhevoikte Westen, waar
men wel handen te kort komt, maar
al te krap rit met de woonruimte,
rRst de vraag. In hoeverre dit
Op het ogenblik heeft de industrie
er alles voor over. werkkrachten
te krjjgen en ook gaat het niet aan
in een tijd van welvaart groepen
overcomplete landarbeiders e.a.
buiten het productieproces te laten
staan en hun-een handvol steun
geld te geven, maar wanneer de
kansen keren, zullen dan niet in
de industrieën de laatst-bljgeko-
menen, i.e. de gemigreerden, het
eerst als „te veel" afvallen?
Zulke redenen....
Van overheidszijde werd ons ver
zeikerd, dat de migratie niet zo in
grijpend is. In aanmerking komen
nl. alleen ongeschoolden, die reeds
lang werkloos zijn en die via de
arbeidsbureau* worden aange
trokken.
Wil een bedrijf personeel aan
trekken uit de zgn. „overschotge-
bieden". dan krijgen deze werk
lozen huisbezoek van daarvoor
tijdelijk gedetacheerde rijksambte
naren, die zich. zonder dwang te
oefenen, voornamelijk richten tot
vaüde arbeiders beneden 35 jaar,
die onder de wachtgeld- en werk
loosheidsverzekering vallen.
Slechts wanneer een aanbieding
van werk herhaaldelijk wordt ge
weigerd en men dus mag aan
nemen, dat er geen werklust is,
loopt de werkloze kans van onder
steuning te worden uitgesloten.
Er kunnen allerlei redenen gel
den om het werk en daarmede
de migratie, te weigeren. De
samenstelling en de card van het
gezin spelen een belangrijke rol,
ook de gesteldheid van de vrouw.
Het is zeker niet de bedoeling,
dat een plattelandsgezin met een
tekort aan aanpassingsvermogen
derailleert tn een industriestad.
Maar niet zelden horen de amb
tenaren argumenten als: A. kan
onmogelijk het dorp verlaten,
want hij is een onvervangbaar lid
van de toneelverenigingB. zou
niet kunnen weggaan, want met
hem valt of staat de plaatselijke
voetbalclub; C. kan niet worden
gemist als secretaris en ziel van
de zangvereniging
Het is dan wel eens heel moei
lijk, de betrokkene er van te over
tuigen. dat het toch altijd nog
belangrijker is, dat hij zijn gezin
behoorlijk onderhouden kan.
Ook heeft het nogal eens voe
ten in de aarde, eer een gezin er
toe komt de geboortegrond, waar
heel de familie woont en woonde,
te verlaten. Hun komt migratie
voor als emigratie en men moet
daar niet licht overheen stappen.
Hiervan weten sociale werksters,
die het gezin door de eerste
moeilijke maanden heen heipén,
mee te praten. De migratie wordt
dus met de meeste zorg omringd.
Toch niet juist?
Er is echter een tegenspel, even
eens gestimuleerd van overheids
zijde. dat in feite geen migratie
verdraagt. Dat is: industrievesti
ging in de achtergebleven gebieden.
Veel beter zou het immers zijn,
wanneer, naar voorbeeld van en
kele ondernemingen, meer indus
trieën bouwden en werkten in deze
«treken
Het is niet zo. dat de migratie
de arbeiders reeds heeft wegge
haald. Een rapport van de'JKamers
van KoophaJidel in deze streken
zegt, dat de migratie niet van over
wegend belang is.
Sedert ln 1952 de migratie begon,
zijn tot eind September van dit jaar
2203 werknemers met hun gezinnen
vertrokken. Het rapport wijst er
ook op. dat deze mensen nu het
potentiële kader voor deze gebieden
ZIJ werkten allen op driejarige
arbeidscontracten en, aangezien de
meesten van hen sterk aan dc
eigen streek zijn gebonden, zou het
niet onmogelijk zijn, dat zjj gaarne
terugkeren wanneer zij de kans
krijgen om In eigen omgeving te
kuru
werker
Wel is de huisvesting bjj de mi
gratie een grote factor en meer
malen moet overkomst van arbei
ders afstuiten op gebrek aan woon
gelegenheid.
Van de gemigreerden lebben 1343
een woning gekregen, maar de rest
moest het gezin nog achterlaten
en woont in pension, met rljkstoe-
met het weekeinde naar
huis
gaan.
Ondervinding heeft geleerd,
dat de migratie gewoonlijk gun
stiger verloopt, wanneer de man
gedurende de scholingsperiode
alleen vooruit gaat. ~)e aanpas
singsmoeilijkheden van het gezin
zijn kleiner, wanneer de man
reeds thuis is in de nieuwe om
geving en vóór de verhuizing al
van allerlei heeft kunnen ver
tellen.
Ma/ir hoe het zy, de overheid
ziet de migratie slechts als een
noodoplossing en zeker niet als
een verkieslijk object. Indus
trievestiging in de ..overschotge-
bieden" is een betere weg, al is
het wel zeer duidèlijk, dat hier
aan voor de ondernemer wel een
en ander vastzit.
gen by de directie. Hij heeft een
behoorlijke positie en werkt reeds
jaren zonder klachten.
Wat is nu de reden om ontslag te
vragen? De gestelde mogelijkheid
is de gestorte pensioenpremie op
te vragen. Voor deze man: 800.
Hij redeneert bij zichzelf, dat het
Rijk straks toch pensioen gaat uit
betalen en dat hij de verzekering
via de zaak dus wel kan derven.
Hij laat de zaak in de steekneemt
zijn 800 en koopt daarvoor
bromfiets voor zijn vrouw en
zichzelf. Een week later werkt hij
bij een kleiner bedrijf en dan is er
nog maar een beetje geld op die
bromfietsen af te betalen.
Maarer gaan geruchten over een
mogelijke keer in de conjunctuur.
Hij leest tn de krant over tuime
lingen op de Amerikaanse beurs,
hoort op de tram het een en bij
een collega het ander, kortom, hij
gaat eens nadenken. Het bedrijf,
dat hij vanwege de pensioenpremie
(i.e. de bromfietsen in de steek
liet. is oud en goedgefundeerd, de
zaak waar hij nu werkt gaat op 't
ogenblik goed. maar... als er eens
een keer komt? Dan is hij één van
de laatst-bijgekomenen neen, hij
is toch niet zo verstandig geweest.
Hij meldt zich bij zijn vroegere direc
tie en vraagt, of hij nu, na twee
maanden, weer terug kan komen.
Maar wat moet de directeur doen?
De opvolger van deze man terug
zetten en hem weer zijn oude plaats
geven? Of deze man weer van onder
op laten beginnen? Beide maat
regelen zouden onrust en critiek in
het bedrijf verwekken. Resultaat: de
man wordt niet weer aangenomen
In dit geval heeft de werknemer ge
speeld met z\jn verantwoordelijk
heid. niet alleen tegenover de zaak
waar hij jarenlang goed heeft ge
werkt, maar ook tegenover zijn
gezin.
En hij is lang niet de enige, die van
wege de snel-verteerde pensioen
premie „maar opzei".
Uit critiek
Vooral de jeugd springt tegenwoor
dig vrij licht om met een betrekking.
Niet alleen lopen Jonge meisjes van de
ene fabriek naar de andere om elke
denkbare reden, maar ook met het
kantoorwerk nemen zij het niet zo nauw.
Uit vele kantoren bereikten ons klach
ten over het totale gemis aan verant
woordelijkheid. dat Jongelui, en vooral
meisjes, tonen.
Men neemt een betrekking aan. komt
op de afgesproken datum het kantoor
binnen, blijft een paar dagen of een
paar weken en komt dan zomaar niet
meer terug. Meestal wordt na zulk een
heel kort verblijf het loon van de
laatste dagen niet eens meer opge
vraagd. Men zegt ook niet op, men
„verdwijnt" gewoon.
Naast deze excessen kent men het
gemakkelijk-ontslag-nemen echter ook.
Wij spraken met verschillende meisjes
hierover en kregen van allerlei te ho
ren. De meisjes gaan uit van de ge
dachte, dat zij overal hartelijk welkom
zijn, op welk kantoor dan ook. Zij zijn
nog zo jong. dat zij geen andere tijd
hebben gekend en denken, dat het zo
Redenen om „vmn kantoor te ver
anderen"? „Zo saai, met twee meis
jes en een chef". „Zulke vervelende
melden." „Ze wilden me twee uur
per week laten overwerken". „Ik
moet soms na kantoortijd (betaalde!)
telefoondienst doen, een of twee uren"
„Je zit daar zo vervelend aan de
achterkant van het gebouw" „Ik heb
al drie keer gevraagd, of ik bij het
raam mocht zitten".
„Ze zeggen dat het zc
een scheepvaartkantoor",
gen. dat je dai
Daar gaat cfe belasting I
Critiek op rijstproject
in Suriname
Om nu te zeggen, dat de vaste com
missie voor overzeese rijksdelen uit de
Tweede Kamer enthousiast Is voor het
werk van de Stichting voor de ontwik
keling van machinale landbouw ln Suri
name, gaat beslist te ver. Wat Is name
lijk het geval? Het ziet er naar uit,
dat van de gelden, voor het door de
Stichting uit te voeren rijstproject be
stemd. ongeveer tweederde, dat Is veer
tig milllocn gulden, als verloren kan
worden beschouwd. En dit ts nog een
optimistische raming.
Het ligt voor de hand. dat de com
missie daarom niet zo enthousiast is voor
het wetsontwerp van minister Kernkamp,
waarin hij om nog meer geld vraagt, zo
blijkt ook uit het voorlopig verslag. Men
is van mening, dat de organlsntor van
het project rijstbouw op grote schaal
- op dirigistische wijze te werk Is ge
gaan. De plannen, om Nederlandse boe
ren ln het Surinaamse werk te betrekken,
plannen, die ln goede aarde vielen bij
vele boeren ln ons land. zijn niet ver
wezenlijkt, zodat de teleurgestelde boe
ren maar naar elders zijn geëmigreerd.
Er zijn nog andere vragen: Hoe zijn
de afzetmogelijkheden voor de rijst? Kan
het ambtelijk karakter van de leiding der
stichting niet worden gecorrigeerd door
het aantrekken van particulieren? Zijn
er kansen voor blijvende vestiging van
Nederlandse boeren?
Minister Kernkamp moet ook nog het
verwijt horen, dat het geduld tot het
nemen van proeven heeft ontbroken.
Het grote project is zonder meer ter
hand genomen. En hot plan zal geen
verbetering brengen In de achterlijke
methoden van de kleine landbouw in
Suriname. Het project Is. aldus het voor
lopig verslag, veel meer een uiting van
dadendrang van plannenmakers, over
wegend voor rekening en risico van de
Nederlands» belastingbetalers.
de zaak i
■ekrljct".
Er zijn meer voorbeelden van_ onge
fundeerd verloop bij de bedrijven. Eerst
natuurlijk een zekere massa-beïnvloe
ding. Gaat iemand weg om zijn pre
mie te kunnen opvragen, dan zijn er
gauw anderen, die dat nadoen. Zegt
een ander op „omdat je net zo goed
eens kunt veranderen", dan sleept hij
gemakkelijk een aantal collega'
Dan is er J- --
jaarverslag
gekregen eb oordeelt, dat er „veel te
grote winsten" worden gemaakt. Dit
wordt snel „onrecht" genoemd, en een
aantal arbeiders verdwijnen.
Er komt een onderneming werven,
er is sprake van meer loon. Het is
niet zo erg of men het vak niet kent.
even meelopen en men is van onge
schoolde „geoefende" geworden. Niet
zelden laat een vakman dan zijn werk
ln de steek om wat meer te gaan ver
dienen. Ook dan rekent hij niet met
mogelijke ommekeer in de huidige
welvarende toestand.
Deze en andere mededelingen werden
ons gedaan door werkgevers, die te
leurgesteld hun vaklieden het bedrijf
zien verlaten, en vervallen.
Over het geheel genomen zijn deze
verwijten aanvaardbaar, maar men kan
hiertegenover stellen, dat ook de werk
gevers op hun beurt niet aarzelen, om
werknemers, die om een van deze re-,
denen ontslag namen, ln eigen bedrijf
te accepteren. Alweer: leder blijkt toch
zichzelf het naast te zijn!
Merkwaardig is wel, dat op de be
krachtiging van ontslag, te verstrekken
via de arbeidsbureaux, thans een ge
heel ander accent ligt dan voorheen.
Was het eerder de werknemer, die
trachtte uit alle macht het ontslag te
gen te houden, nu dienen de kwesties
juist andersom en zijn het gewoonlijk
de werkgevers, die pogen een afwij
zend antwoord los te krijgen.
Zulke argumenten
doorslag. Zelden hoort
werk niét bevalt of dat er ernstige
moeilijkheden zijn. Och, deze meisjes
menen het niet zo slecht. Ze kennen
geen strijd om een betrekking. Ze zijn
verwend, ze kunnen eisen stellen. Men
heeft ze immers te hard nodig?
Meestal zijn dit meisjes uit gezinnen,
..aarin de ouders de kinderen veel te
veel vrijlaten, of meisjes, die al heel
jong op een kamer wonen en dus niet
teer onder ouderlijke controle staan.
Toch doet men bij sommige ouders
ook ongedachte ervaringen op. Zo zei
i vader:..Och laat ze maar eens hier
daar rondkijken, daar leert ze van".
Een andere vader: ..Ze zal het op een
keer heus wel vinden, laat ze maar
zelfstandigheid opdoen". En een
moeder: „Wij hebben wel afgeleerd, er
van te zeggen, ze weet het altijd
beter en ik heb liever rust in huis.
Als ze maar voor zichzelf kan zorgen,
is het mij goed."
Ook hier de vraag: waar blijft de
verantwoordelijkheid"?
MET VEEL ZORG ataat een jonge atucadoor een kamerplafond te witten-
Hij heeft het eerst keurig aangebracht en legt er nu de laatste hand
in. En is hij ermee klaar, dan mag hij het waarschijnlijk zelf of een
ider doet het wel weer netjes helemaal afbikken.
Zo gaat het ook met dat halfsteens-binnemnuurtje. dat een paar meter
rder vakkundig wordt gemetseld en met dat heldere hadkanier-inte-
eurtje, dat glanst van de tegeltjes. Als de vloer er in ligt en de werk-
eester het geheel heeft gekeurd, kan de sloperij beginnen.
Zo gaat het in de Rijkswerkplaats in de Spaanse Polder onder Rotter-
im en zo gaat het in nog vele andere van deze „opleidingsscholen
In de Rijkswerkplaatsen, waar men wordt geschoold voor de bouw
vakken of de metaalnijverheid, is weinig of niets blijvend, ook al heeft de
igazijnmeester tal van werkstukjes onder zijn hoede om die te bewaren
tot straks, bij het examen, alles opnieuw gekeurd zal worden.
De leiding
Natuurlijk gaat het niet op, bij het
spreken over verantwoordelijkheid al
leen de werknemer onder de loupe te
nemen. Niet alleen hij is schuldig aa:
verloop ln de bedrijven en kantoren.
Komt het voor, dat het „klimaat" in
de werkplaats of op het kantoor niet
goed is, dan kan dit evenzeer voor re
kening van de leiding komen. Een der
euvelen is hier: beloven en niet doen.
Zelfs en misschien juist, ln kleine din
gen. Een werknemer (ster) beklaagt
zich. Chef of directie zeggen: „Er zal
verandering in komen" en de kwes
tie komt nooit meer ter sprake.
Andere, dikwijls voorkomende fouten:
het al te voorkomend zijn tegenover
nieuwe, moeilijk verworven krachten,
het onvoldoende regelen van promotie
het niet kunnen nakomen van beloften
in lokkende advertenties. Al deze dingen
scheppen verbittering en bederven de
arbeidssfeer. Met een vriendelijk „goe-
denmorgen" of een joviaal gebaar is
dat niet meer weg te nemen. Hierdoor
verzwakt de leiding zelf de onderneming.
Deze dingen werden ons weer door
werknemers verteld. Zij zien in deze
gebreken een tekort aan verantwoorde
lijkheid bij de werkgevers.
Al duidelijker wordt het. dat de
verhouding „baas en knecht" niet meer
bestaat, dat men als mens tegenover
mens staat, misschien tengevolge van
het huidige tijdsbeeld, maar toch ook
in feite
Woorden van saamhorigheid en ge
meenschappelijke verantwoordelijk
heid zijn leeg en onbetekenend. De tijd
is rijp, om nu in deze tot daden te
komen, opdat er straks, wanneer de
toestand weer eens mocht verande
ren, althans iets gewonnen is, dat dan
van waarde blijkt te zijn.
?t is een merkwaardige fabriek, zulk
werkplaats. Er wordt ijverig en vol
inspanning gewerkt aan draaibanken, in
de smederij, de lasserij en andere me
taalbewerkingsafdelingen. in de bouw
n en buiten. maar voorlopig
leidt deze productie tot niets, al wor-
er wel eens werkstukken die zich
laten slopen, zoals bijv. granieten
fonteinbakken. verkocht.
wezen geld opbrengen doet deze
gemengde fabriek zeker niet, maar dat
~ok niet de bedoeling,
t gaat er om. arbeidsgeschbkte man-
te scholen, te herscholen of om te
scholen en hen als bruikbare krachten
'het productieproces te brengen.
De rijksverkplaatsen werden op pa-
er voorbereid in de oorlogstijd en von
den dus hun „wieg" in Londen. Zij wa
ren oorspronkelijk bedoeld om mannen,
die uit het arbeidsproces waren geraakt
ofwel jongelui, die door de oorlogsom
standigheden geen vak hadden geleerd.
vangen.
TOEKOMSTBELANG GAAT VOOR BIJ ARBEIDERSTEKORT
t minister Suurhoff die voorstaat, komt heus niet alleen
uit de mond van leken, die. ziende naar het werknemers
tekort, zeggen: „Waarom laten ze dan zoveel gezinnen
emigreren? Dat kost de overheid handen vol geld
gezin neemt goede arbeidskrachten mee."
)oli van-andere zijde wordt bezwaar gemaakt tegen het
lenen van subsidie aan emigrerenden
1 de volgende argumenten:
De bouwvakken
ïrdedlgt zijn beleid In deze
Stopzetting van subsidie aan bouwvakarbeiders wordt be-
Hk P'e" ln verband met de woningnood. Maar, zegt de minister,
dit zou kannen betekenen, dat de emigratiestroom terug-
ebt met 20 of 25.000 personen per Jaar en dan zoudei
,v,.„ wij nog 10.000 woningen méér per Jaar nodig hebben,
inister Suurhoff Daarom is de minister ervan overtuigd, dat de 31
millioen welke voor 1956 weer ter beschikking van d<
emigratie-crganisaties wordt gesteld, een waardevolle bij
egt zich nog steeds rondom dragc zal vormen voor oplossing van het toenemend
structuurprobleem waarmee ons land in de toekomst zal
hebben te worstelen: dat van een snelgroeiende bevolking
in een land met zeer beperkte oppervlakte en weinig hulp-
Ons geboorte-overschi
de 150.000 per jaar. mede door het dalende sterftecijfer en
de langere levensduur. Moest men voor de oorlog de ge
middelde te bereiken ouderdom op ruim 66 jaar stellen,
thans is deze gestegen tot 72 Jaar.
Met 329 inwoners per km2 is Nederland thans het dichtst
bevolkte land ter wereld geworden en alleen al hierom zou
het tegenhouden van emigratie volkomen onjuist zijn.
Door de eeuwen heen. zegt de minister verder, zijn Ne
derlanders uitgezwermd in de wereld en ons land dankt
daaraan een stuk van zyn huidige positie en mogelijk
heden. Het zou kortzichtig zijn, onze kijk op dit probleem
te laten verduisteren door de tegenwoordige moeilijkhe
den op dc areidsmarkt. welke hoogstwaarschijnlijk van
voorbijgaande aard zijn.
De cijfers tonen
tuur toch al remmend werkt op de
en wanneer de regering dit proces nog zou stimuleren
door het inhouden van subsidies, zou de mogelijkheid
bestaan, dat de ontvangende landen niet bereid zijn, uit
sluitend die categorieën arbeiders op te nemen, welke fratiesaido
wij „wel misbaar" achten. Zon de emigratiestroom mi lolkingsaam
opdrogen, dan zou dat ook desastreuze gevolgen hebben louding
t.w
tegen 50 000 per jaar tussen 1951 i
Het zou dus geen juist beleid zijn,
te verstoren.
Niet zoveel
Tegenover de «migratiecijfers moet men de Immigratie
cijfers stellen en deze zijn vooral opgelopen door de repa
triëring uit Indonesië. In 1954 stonden tegenover 61.000
dat de gunstige conjunc- emigraties 42.000 immigraties, alszo een overschot
igratlegenelgdheld vertrekkenden van 19.000. Gemeten met de groei der be-
'olking is dit heus niet veel.
In de jan
- latei
nigratle
jevolgei
bereldei
vrienden en familieleden, die
1950—1954 werd een gemiddeld netto-emi-
20.156 per jaar bereikt. De gemiddelde be
bedroeg toen 131.740 per jaar Uit de ver
te cijfers (en medegerekend de grot» jeugd
groep in ons volk) mag dus worden opgemaakt, dat er voor
..uitholling der volkskracht doar ©migratie" vooralsnog geen
rreee behoeft te bestaan.
Er wordt gesmeed en getimmerd, geverfd en gelast, maar....,
Snelle groei
Besloten werd toen. het aantal en de
^.rootte van deze werkplaatsen te doen
afhangen van de behoefte, maar deze
behoefte bleek zo groot te zijn, dat in
j ir tijds 34 werkplaatsen, over het
gehele land verpreid, werden opgericht.
Nog zijn er plannen voor meer en daar
bij komen dan eerst Hoogeveen en Ter-
>uzen aan de beurt.
Dc eerste werkplaats werd in Eind-
>ven geopend en berntwoordde volko
en aan het gestelde doel. Maar lang-
imerhand kwamen de mannen via an
dere kanalen binnen. Toeti de militai
ren uit Indonesië begonnen af te zwaai
en, bleken de rijks werkplaatsen ook
voor hen een uitkomst te zijn en nu treft
men er, tussen mannen uit de industri
eel niet-ontwikkelde streken van ons
land ook vele gerepatrieerde Nederlan-
Thans is het doel: scholing tot
leniging van het werknemers
tekort.
In totaal kunnen de rijkswerk-
plaatsen nu 3500 mannen tegelijk
scholen en de Rotterdamse werk
plaats is, met 300 leerlingen, wel
een van de grootste.
Men schoolt hier a.s. arbeiders
van 1835 jaar, hoewel er ook wel
ouderen tussendoor lopen, bijv.
gerepatrieerden, of landarbeiders
die omgeschoold worden
De duur van de opleiding varieert
uiteraard en bedraagt van 5 maanden
tot één a anderhalf jaar. In feite heeft
men hier individuele scholing, wa;
cijfers worden gebaseerd op tempo
de arbeider en kwaliteit van het pro-
In de Rijkswerk
plaatsen gonst
het van ijver
Het onderricht wordt degelijk i
werkt en van belang is daarbij ook het
„droogzwemmen", om het eens popu
lair uit te drukken. Dit is de bewegings
leer, welke bij de beroepen past. Een
uur achter elkaar, in groepen van zes,
leren de cursisten bepaalde bewegingen
goed uitvoeren, z bijv. de armzwaai
bij het inslaan van spi,l:ers. bij het han
teren van stenen of troffel enz. Oefenin
gen, die niet alleen goed ri de smaak
vallen, maar ook uiterst nuttig zijn bij
snelle scholing.
Heeft met het tenslotte gebracht tot de
norm „geoefende kracht met basis voor
vakmanschap", dan krijgt men, vier we
ken voor het beëindigen van de cursus,
bericht daarvan. Bemiddelaars bezoe-
Ook nazorg
Men denke niet, dat de bemoeienis
van de werkplaat» ten einde 1», wanneer
de cursist heengaat. Uit de werkplaats
kan men in 13 verschillende speciale
beroepen zich practisch verder bekwa
men in de bedrijven. Daarna kan men
examen doen en daarom houdt de werk
plaats regelmatig voeling met de be
drijven. waar de cursisten nu werkzaam
zijn als gewoon werknemer.
Hebben zij er enkele praktijkjaren op
zitten, dan kunnen zij, weer met be
middeling van de werkplaats, examen
doen voor vakman, doch zrij worden hier
toe slechts uitgenodigd en nooit gedwon-
Er vormen zJch ook verengingen van
oud-cursisten, die bijv. maandelijkse
filmvoorstellingen op technlsch-cultureel
gebied organiseren.
De ovenhrad *"et als groot voordeel
van de werkplaatsen mede. dat een
geschoolde in een bedrijf tevens werk
gelegenheid opent voor twee ongeschool
den. Lever dus één cursist af. en help
drie mensen, segt zij daarom.
Het is een genoegen eens rond
te kijken in zo'n werkplaats, waar
het gonst van ijver en waar men
van alles ziet maken en bouwen.
Vooral de opleiding bouwvakken
is spectaculair, want hiér zet een
cursist ramen in, daar wordt een
gebogen trap afgewerkt, ginds
zwaait de witkwast en hier de
schilderskwasten toch komt
er nooit een woninkje uit te voor
schijn.
Jammer.
Zed
romen graag
verbonden. Men krijgt hier een normale
opleiding, welke vóór heeft op die in de
bedrijven, dat er niet op één punt vlug
wordt geschoold, maar dat men een al
gemene basisopleiding krijgt.
De cursisten komen via de
arbeidsbureaux. Slaan zy daar als
werkloos ingeschreven, dan wordt
er met hen gepraat en daarna
volgt hoe kan het anders!
de test. Volgt men de cursus, dan
betaalt het ryk loondervingsver
goeding en prestatietoeslag, plus
reiskostenvergoeding van en naar
de woonplaats. Moet men, om de
werkplaats te kunnen bezoeken
(er worden normal*» werktijden
gemaakt) langer dan 12 uur per
dag van huis 'ijn da» worden er
pensionkosten betaald bovendien.
Tweede Kamer komt op
voor haar budgetrecht
(Van onze parlementsredactle)
Wanneer het voor de ministers moge
lijk wordt, tekorten op een post van hu
begroting te dekken door eventuele over
schotten van een andere post uit de
zelfde afdeling van die begroting
de in het gedrang verkerende post
te schrijven, dan /uilen de Staten-Gene-
raal voor moeilijkheden komen te
bij de uitoefening van het bun in de
Grondwet toegekende budgetrecht, het
bij de wet vaststellen van 's lands uit
gaven.
In het voorlopig verslag van de Twee
de Kamer op het wetsontwerp, dat de
overschrijvingsmogelljkheden in boven
genoemde voege vergroot, staat dan ook
te leren, dat zeer vele parlementariërs
vooralsnog een afwijzend standpunt ten
opzichte van het wetsvoorstel aannc-
Het is Immers nodig, dal de Staten-
Generaal ook over dc details van de be
groting hun oordeel kunnen geven.
Voorts worden soms in één begrotings
afdeling uilgaven betreffende zeer utt-
eenlopende onderwerpen bijeengevoegd.
Wanneer men daarbij voegt, dat van de
thans vereiste procedure het Indie
nen van een suppletoir» begroting
zo'n preventieve werking uitgaat, dat de
regering als het ware gedwongen wordt,
de verleiding om grote financiële uitga
ven te doen te weerstaan, dan lijkt het
Energie bij gemeenten
wordt gedood
Bols ward protesteert tegen
„bevoogding van gemeenten"
De gemeenteraad van Bolmvard heeft
geprotesteerd tegen de wat hij noemt
„bevoogding van gemeenten" door de re
gering.
Bij de behandeling van d© gemeente
begroting ie h©t traditie, dai de vijf frac
tievoorzitters algemene beschouwingen
houden. Deze algemene beschouwingen
zijn nu achterwege gebleven.
Nu de gemeenten een sluitende begro
ting moeten hxHenen, desnoods door het
zich opleggen van beperkingen bij kapi
taalsuitgaven, bestaat de kans dat »l!e
energie btj de gemeenten wordt gedood.
De ockaae <üe door d© ministers van
binnenlandss zaken en financiën Is opge
steld, doet een verstarring optreden In
de financiële verhouding tuasen het rijk
en de gemeenten en re nvt een normals
ontwikkeling van het gemeentelijk le-
than» bestaande stelsel, volgens vele
Tweed" Kamerleden, wel h»t aangewe
zen middel om ervoor te zorgen, dat gel
den. voor een bepaalde overheldataak
