m
BRYLCREEM
dr Fokker deze maand
met emeritaat
Bijzonder hoogleraar in de wiskunde
vanwege de Teylers Stichting
Leiden op de bres voor goede
verzorging minder-validen
Te veel militairen in de
schoolbanken
Ds Groenewoud hield lezing
over belangrijke vondsten
CT0BEJIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 27 OCTOBER 1955
VEELZIJDIGE ONTWIKKELING
MAAND OCTOBER betekent ook het afscheid van de Leidse univer-
siteit voor prof. dr A. D. Fokker, bijzonder hoogleraar in de natuur
kunde vanwege de Teylers Stichting, welke functie hij ruim 25 jaren heeft
irvuld. Van hem zei prof. Bakhuizen van den Brink in zijn rectorale
fatie op 19 September: „Wie, rekening houdend met persoonlijke nei-
\hg zowel als omstandigheden, de tijd gekomen acht om een grote be-
issing in zijn eigen leven te nemen, verdient alleen daarom reeds groot
jspect. Het werk van Fokker in zijn faculteit, zijn belangstelling ook ver
f2arbuitenheeft bij ons karakteristieke indrukken gevestigd. Zijn toe-
ijding heeft bovendien een warme persoonlijke zijde gehad."
arm£°'
■jarige leeftijd vertrok
zijn ouders naar Nederland,
steerd 1 in Den Haag zijn schoolopleiding ge-
egertngot-
ijzers ijflierna liet hij zich in Delft inschrijven
In I student in de mijnbouwkunde, doch
nuntiif bereiken van zijn ingenieursdiploma
Vatl
in 192, Leidse philatelisten
bijeen
iuiitse pndanks de slechte weersgesteldheid
ap ovePcht gisteravond de vereniging
de aPstzegelverzamelaars. bijeen in
(eine Burcht", zich verheugen in
ike belangstelling. De voorzitter, de
D. J. Meiboom, sprak daarover zijn
Idoening uit.
'adat de voorzitter nog enige huishou.
ike zaken en philatelistisch nieuws de
had laten passeren, gaf hij een re-
van de onlangs gehouden bondsver-
[dering. Daarin is komen vast te staan,
de afdelingen jaarlijks 10 cent per lid
de bestaande contributie moeten bij'
igen. Bij de bespreking waar de a.s
mdsvergaderingen zouden worden ge-
luden deed de Leidse voorzitter
frzoek aan het hoofdbestuur, om, al is
It nog wat ver in de toekomst. Lelden
I de gelegenheid te stellen in
indsvergadering te verzorgen,
in, zoals meestal gebruikelijk is,
De aanwezigen konden zich
It voorstel volkomen aansluiten en
In gaarne bereid om, als het zover v
\d Ka^n vo^° medewerking te verlenen.
uis?vSjDe beer Hedeman zal in November op
Vederhppulaire wijze bespreken:
!?51*Avca' Het opaten van een verzomeling.
ber. 23Jb. Een mooie collectie voor een kleine
•af'
14.10 «nel
«Rijnland" over vroegere
Mc°* rassen
verz. In Nederland uitgestorven of bijna uit-
estorven hondenrassen waren gister,
ordr* VOnd bi^ de kyno'°genvereillBing „Rijn-
.15 Liand" het onderwerp van bespreking.
;ind. fevrouw P. Gondrexon-Ives Browne
3oe ertelde hierover, na het openingewoord
ork. lan de tweede voorzitter, de heer F.
i lofs, veel bijzondere dingen. De Mas-
'f' de Bordeaux-d,>g en de Beauceron
j ra6sen> die nog wel in andere landen
oorkomen. Mevrouw Gondrexon vertel-
e ook over de georganiseerde hondenge.
'3£0 J echten, die in 1800 nog wel werden ge-
7.00
orkl Hierna vertoonde de secretaris, de heer
Smits, op veler verzoek nogmaals het
npje van de openluchttentoonstelling
io ooi Wassenaar en een film over de be-
Gi{oemde hondenshow in Londen. Na de
schetste mevr. Gondrexon aan de
van lichtbeelden de ontwikkeling
00 lfan het Bu]d°ggenTas.
^Evangelische Eenheid"
nu in Den Haag
De oud-commis6aris van politie van
tengelo, de heer K. Ladestein, heeft na
-J?n penslonnerlng Twente verlaten en
5 Lilden Haag als woon. en werkplaats ver
kozen. Hij treedt daar niet op als ge-
=<g6drager, maar hij brengt het Evangelie
in allen, die in nood zijn.
17.4 In de Houtrustkerk werd de oprich
tingsvergadering gehouden van de afde-
d lin^..Den Haag van "Evangellsche Een-
«eid die geen nieuwe Kerk of gemeen-
nap wil zijn, maar alleen een centrum
leden van de verschillende Kerken
Eu rot, werken en te bidden voor de een-
•r r.»Teid in Christus. „Evangelische Eenheid"
.rondt haar arbeid op het hogeprlester-
ge°ed- zo werd gezegd. Met nadruk
3. 'aarschuwde de heer Ladestein de aan-
'ezlgen, zich verre te houden van cri-
e °P welke Kerk of predikant of voor-
anger.
Echtpaar door kolen
damp overvallen
Waarschijnlijk door kolendampvergifti-
Ef is.11n ien etaSewoning aan de Gent-
«estraat te Den Haag de 73-jarige heer
18 lui
iuntley om het leven gekomem zijn~echt'-
genote, de 47-jarige mevr. A. Huntley-
werd in levensgevaarlijke toestand
?n ziekenhuis gebracht. Het onge
luk werd ontdekt door een nicht van het
P^r, op de benedenetage woont.
trof het echtpaar in de slaap-
De man lag dood op bed. De
bij de haard en was bewuste-
Procureur-generaal over
rheuma-actie
■m. Beti bestuur van het Nationaal Rheuma-
,ri^ ronds heeft zich naar aanleiding van som-
/00 mige berichten over zijn „verrassings-
d, 1 ?ctieom inlichtingen tot de minister van
justitie gewend. Thans heeft de procureur-
generaal bij het gerechtshof te 's-Graven-
nage het bestuur gemachtigd mede te
delen dat het resultaat van het politiële
onderzoek, dat naar het verloop van de
Rheuma-actie is ingesteld, geen enkele
grond geeft voor de veronderstelling, dat
de deelnemers door manipulaties met de
k!rrassingscouvertJes enige lnv,oed heb
ben uitgeoefend op de uitslag. Ook overi
gens is bij dit onderzoek niet gebleken
van enige onregelmatigheid.
Voorlopig mag de netto-opbrengst, met
jlnbegrip van de ontvangen giften, op ruim
'wee millloen gulden gesteld worden.
stapte hij over naar de klassieke letteren,
om hierna weer over te gaan naar de wis-
en natuurkunde. Deze laatste studié be
kroonde hij met een promotie, waarbij
prof. dr H. A. Lorentz de promotor was
(1913). De belde daaropvolgende jaren
werkte hij bij prof. Einstein te Zürich
prof. Rutherford te Manchester. Beide
grote geleerden hebben voor goed
stempel op zijn vorming en latere weten
schappelijke arbeid gedrukt.
In 1928 aanvaardde dr Fokker het bij
zonder hoogleraarschap te Leiden in de
natuurkunde vanwege de Teylers Stich
ting met een oratie over „Natuurkundige
concepties van buitennatuurkundig be
lang".
De invloed van Einstein op Fokker is
onder meer merkbaar door zijn verdien
sten op het gebied van de verdere be-
l im
jj|
Prof. dr A. D. Fokker
studering van de relativiteitstheorie, aan
welke arbeid mede zijn Leidse leermeester
Lorentz veel heeft bijgedragen.
Prof. Fokker was -- zijn studiën bewe
zen het reeds een veelzijdig man. Zo
was hij tevens een toonaangevende fi
guur in ons land op het gebied van de
acoustiek, om welke redenen men hem
ook geraadpleegd heeft bij de herbouw
van de Stadsgehoorzaal in Leiden, enkele
jaren geleden.
Daarbij, had hij in grote mate kennis
an de muziek. Als beheerser van deze
kunst en van de wetenschap der wiskunde,
stelde hij nieuwe „toongcslachten" samen,
gebaseerd op wiskundige beginselen, die
belangrijk afwijken van de gangbare oc
taafindeling. Verder voortgaand in deze
richting, kwam hij tot het ontwerp van
orgel, dat op zijn aanwijzing werd ge
bouwd en in 1952 gereed kwam. Het staat
thans in het gebouw van de Teylers Stich
ting te Haarlem en wordt regelmatig
bespeeld.
Zoals men weet zal dr J. Kistemaker te
Amsterdam prof. Fokker opvolgen als
hooglèraar.
Voor de vluchtelingen
Tot dusver zijn in Leiden 1600 sleutels
voor de vluchtelingen ingezameld. Maar
dat aantal is nog lang niet volledig, want
de gistermiddag door de jeugd verzamelde
sleutels zijn hier nog niet bij geteld. De
heer Kosten van de brandweer deelde ons
nog mede. dat er veel te weinig collec
tanten zijn voor de Zaterdag te houden
geldinzameling. Kom. stadgenoten, meld
u nu even bij de heer Steinbach in de ka
mer van de L.J.A. van het stadhuis. De
vluchtelingen moeten geholpen worden.
Bejaarde dame te Alphen
in sloot verdronken
De 67-jarige mevrouw W. G. Schuller-
Karsemeijer, wonende in de Dorpsstraat
te Aarlanderveen (gemeente Alphen aan
den Rijn) werd gistermorgen omstreeks
elf uur door haar echtgenoot voorover
liggend in de sloot achter haar woning
aangetroffen. De vrouw had de gewoon
te van een stukje land aan de overzijde
van de sloot groenten te halen. Bij het
oversteken van de sloot is zij vermoede
lijk van de plank gegleden. Haar man
miste haar na enige tijd, ging zoeken en
trof zijn vrouw dood aan.
Ambonnezen (Islamie
ten), kregen geen
w.w.-steun
Verhuisd om godsdienstige
plichten te vervullen
De raad van beroep 'Sociale Verzeke
ring) te Leeuwarden heeft Dinsdag een
niet-alledaag6 geval van weigering van
een uitkering ingevolge de Werkloos
heidswet behandeld.
Drie Ambonnezen, Islamieten vertrok
ken uit het kamp Westerbork naar
kamp Balk, omdat zij daar beter volgens
de voorschriften van hun geloof zouden
kunnen leven. Zij moesten door deze ver
huizing ontslag nemen bij de Egam in
Westerbork, maar konden in Balk niel
direct aan de ©lag komen. Zij vroegen
bij de bedrijfsvereniging een werkloos
heidsuitkering aan, die echter werd ge
weigerd op grond van het feit dat hier
geen sprake zou zijn van een onvrijwil
lige werkloosheid.
Als tolk trad op de geestelijke leider
der Mohammedanen van het kamp te
Balk, de heer A. Tan, die onder de Ko
ran en het hoofd door de kufia gedekt,
de eed aflegde. Het proces werd in d*
Maleise taal gevoerd.
De bureausecretaris van de Chr. Be
drijfsgroepen Centrale, de heer A. Hor
dijk uit Rotterdam, die voor de Ambon
n optrad, voerde aan dat Westerbork
te klein was geworden en dat een
tal Ambonnezen vrijwillig naar Balk
gegaan. De economische noodzaak
blijken uit het feit, dat de kosten door de
overheid werden vergoed.
Jaarvergadering Sociale Raad
Arbeid geeJt weer een gevoel van eigenwaarde
Op de jaarvergadering van de sociale raad, die gisteravond in de Burcht
werd gehouden, kon de voorzitter, de heer S. Menken, al na vijf minuten
het zevende agendapunt aan de orde stellen; jaarverslagen en aanvullende
begrotingen waren hamerstukken. De directeur van de federatie van Gel
derse werkinrichtingen, de heer W. C. Dijkstra, sprak over „Sociale zorg
voor minder-validen".
Voor de minder-validen is na de oor
log een grotere belangstelling ontstaan,
aldus de heer Dijkstra. De oorzaken hier
van zijn een groter verantwoordelijk
heidsbesef ten aanzien van de gehandi
capten. Ook is men tot de conclusie ge
komen, dat in de minder-validen een la
tente werkkracht aanwezig is, die ge
bruikt kan worden. In de oorlog werd op
het thuisfront door de gewonde veel
werk verzet. Bij Ford in Amerika werken
10°/o minder-valide arbeiders.
De minder-validen kunnen worden
deeld in lich. gebrekkigen, org. gebrek-
kigen, chron. zieken, zintuiglijk gestoor
den en geestelijk gehandicapten. Men kan
zich afvragen wat een minder-valide is.
Dat is een persoon, die t.g.v. be
lemmeringen in lichamelijke en geeste
lijke -vermogens niet of in beperkte mate
in staat is zich te on'plooien in maat
schappelijke zin.
Op de vraag, hoeveel minder-validen in
Nederland zijn, kan niet met stelligheid
een antwoord worden gegeven. Een we
tenschappelijk onderzoek is nog niet in
gesteld en om een dergelijk onderzoek
houden moet men diep gaan. Een ruwe
schatting brengt ons, aldus de heer Dijk.
stra, op een getal van twee op de dui
zend inwoners, maar lang niet allen heb
ben hulp nodig.
De problemen rond de handicap zijn
groot en vele. De positie van de mens in
de maatschappij wordt anders. Het
tact wordt gedeeltelijk verbroken. De ar
beid is het middel, waardoor de i
zichzelf kan ontplooien. Dit wordt dan,
onder andere, verstoord. Deze verstoring
Betekenis van Wajang-golek
in West-lava
Voordracht in het rijksmuseum voor Volkenkunde
e wajang-golek in West-Java"
het onderwerp van de eerste van de serie
winterlezingen in het rijksmuseum
Volkenkunde, waarover gisteravond de
heer Moh. Amir Sutaarga een voordracht
hield. Uitgaande van het woord w a j i
mee vaak wordt bedoeld het bekende
Javaanse schimmenspel, besprak spr. uit
voerig de verschillende wajang-soorten
Java. Wajang is niet enkel schimmen-
l, want men gebruikt voor dit toneel
ook platte houten poppen (wajang-kerutjil)
onde houten poppen wajang-golekei
nensen met of zonder masker (wajang
trang en wajang-topengals acteurs.
De wajang in het algemeen heeft aller-
lerst een religieuze betekenis; volgens
sommigen gaat ze terug op een sociale
tweedeling, en volgens anderen wee.
cosmische tweedeling. De hoofdhgu-
van de wajang-purwa zijn afkomstig
uit de twee wereldbekende heldendichten
uit het oude India, n.l. het Ramayana
het Mahabharata. De Javanen echter heb
ben deze dichtwerken naar eigen opvat
ting bewerkt en later in de wajang als
toneel tót hun eigen cultuurgoed gemaakt.
De wajang-golek met de ronde houten
poppen is waarschijnlijk in Midden-Java
ontstaan en later ook in West-Java popu
lair geworden. In strijd met sommige be
weringen, dat deze soort wajang-poppen
alleen voor Arabische verhalen over Amir
Hamzah (Wong Agung Menak Djajen-
grono in het Javaans), de oom van Mo
hammed, gebruikt worden, trachtte de
heer Sutaarga in zijn betoog aan te tonen,
Burgerlijke stand van Leiden
Geboren: Karl Wilfred, z v C F Weisz
i F Sjaardema; Johannes Gerardus, z v
CPN Slobbe en C Warmerdam; Dirk, z v
D Annaars en R H Bosman; Johannes
Adolf, z v J A Riedel en I M van Katwijk;
Agatha Jacoba Carola, d v W A van Tie-
en C M Ramb; Laurentius Aloysius
Joseph, z v G A Brand en T M C Schaffer.
Gehuwd: M W Zandvliet en J P Zand
bergen; C J Groenendijk en C E Ooster-
W van Stek en H van Nieuwenhui-
A van den Thoorn en J E Schreuder;
T W Akerboom en L B de Jong; H van
Dijk en S A de Jong; J J de Looff en S E
Blaauw; K van Proosdij en A Kukler; M
Keijzer en J C Zandvliet.
Overleden: G Uljé, huisvr v Van den
Burg, 62 J.
dat men (vermoedelijk in West-Java) later
ook golek-poppen met hoofdfiguren, ont
leend aan het Ramayana en het Mahabha
rata, heeft gemaakt. De Sundanezen hou
den nu erg veel van dit soort wajang-
golek-toneel, dat evenals de andere soor
ten wajang meestal wordt opgevoerd op
hoogtijdagen, zoals geboorte, huwelijk.
De verhouding van de volgelingen (pa-
nakawans) zoals Semar, Petruk en Gareng,
die er gehavend en armzalig uitzien, tot
hun gebieders, zoals Ardjuna wordt li
vele gevallen "vergeleken bij de verhouding
van het arme volk tot de leiders. De
jang-opvoeringen worden dan als geschikt
middel gebruikt voor crltiek bij monde
van de dalang, de vertoner op wantoe
standen, zoals corruptie en bureaucratie,
in de huidige Indonesische samenleving.
Zo heeft de wajang-golek in West-Java
een eigen plaats gevonden in de democra
tische opvattingen van het Indonesische
volk.
De lezing van de heer Sutaarga werd
toegelicht met lantaarnplaatjes en demon
straties.
Woedende mijnwerker
ging collega te lijf
Op de avond van, de 14e Juli liep de
28-jarige mijnwerker P. M. uit Meerssen
de weg op, voerde een kort twistgesprek
met zijn collega J. B. en stak hem ver
volgens met een mes in de borst. B. werd
zwaar gewond.
Dinsdag vroeg de officier van justitie
van de Maastrichtse rechtbank één jaar
gevangenisstraf, waarvan drie maanden
voorwaardelijk.
Op een nacht, dat M. werkte in een
Belgische mijn, drong B. de woning van
M. binnen en trachtte zijn vrouw aan te
randen. Een op haar hulpgeroep toege
snelde opperwachtmeester wist de vrouw
te ontzetten
Toen M. de volgende dag van het ge
beurde vernam, werd hü uitzinnig van
woede, rende naar de 'bushalte, waar B
stond te wachten.
Uit het politieonderzoek is gebleken,
dat verdachte een oppassend en werk
zaam man is, die als voorbeeldig gezins
hoofd bekend staat. Op het moment van
zijn daad zou hij verminderd toereke
ningsvatbaar zijn geweest.
werkt door in de zielsgesteldheid. Van
veel belang is, hoe de handicap aanvaard
wordt. Er doen zich veel moeilijkheden
voor: financieel, geestelijk, contacten
worden verbroken en de arbeidsmogelijk
heden worden kleiner. De inwerking van
deze problemen is afhankelijk van de
leeftijd, de persoonlijkheidsstructuur,
ontwikkeling, emotionele aanleg, beroep,
plaats van de betrokkene in gezin en
maatschappij en de houding van de om
geving. Medelijden werkt vooral bij de
blinden, verkeerd.
Revalidatie
De sociale zorg kan collectief, bijvoor
beeld bij de sociale wetgeving, en Indivi
dueel gericht zijn. Bij het laatste worden
maatregelen getroffen, die specifieke
moeilijkheden kunnen opheffen of a
komen. Het belangrijkste orgaan, dat zich
met hulp aan minder-validen bezighoudt,
is de A.V.O. Behalve Kerk en overheid
doet ook de na de oorlog opgekomen re-
validatiedienst veel goed werk. Het hoofd,
doel van deze dienst is de minder-valide
in 6taat te stellen zelfstandig te leven.
Een team bestaande uit een medicus, een
psycholoog, een arbeidsdaskundige en
een deskundige op sooiaal gebied is in
geschakeld voor het herstel. Vanuit het
revalidatiecentrum moet de minder-v
lide weer gesterkt de maatschappij in.
Wat moet er gedaan worden om
sociale zorg voor de minder-validen op
hoger plan te krijgen, vroeg de heer
Dijkstra zich vervolgens af. Het eerete
punt is de voorlichting, die op een gro
tere schaal dan tot nu toe gegeven zal
moeten worden. Een tweede punt, waar
aan aandacht besteed moet worden, is de
opsporing en registratie van de gevallen.
De medische verzorging, waar ook, moet
uitstekend zijn. Ais laatste noemde 6pr.
de paedagogische zorg, waaronder ver
staan wordt de zorg voor een goede op
leiding voor het eventuele nieuwe vak of
bij ongeschiktheid voor handenarbeid en
geschiktheid voor intellectuele arbeid een
hogere opleiding.
De tewerkstelling van de minder-vali
den kan in gunstige gevallen plaats heb
ben in het vrije bedrijf, hetzij in de oude
functie, hetzij in geselecteerd werk. Een
tweede mogelijkheid is de tewerkstelling
in een beschutte werkplaats. Thuiswerk
moet zo veel mogelijk worden vermeden.
Het vermogen om te arbeiden is be
langrijk; arbeid geeft een gevoel van
eigenwaarde. Spreker was verheugd,
dat in Leiden de krachten ten aan
zien van dit onderwerp gebundeld
zjjn en dat hier hard gewerkt wordt
aan een harmonisch bestaan voor de
minder-validen.
Agenda van Leiden
Donderdag
Stadsgehoorzaal, 8 uur: openingscon
cert Residentie-Orkest, dirigent Eugen
Jochum, solist Hans Richter-Haaser
(piano).
Lage Morsweg, half 8: ingebruikne
ming Maranathakerk.
Cantlne Doelenkazerne, 8 uur: Koks-
school, soldatenkoor en cabaretgezelschap
van Fran6 Dumee.
Schouwburg, 8 uur: K. en O. (groot to
neel), Haagsche Comedie met „In de
schaduw van twijfel".
Gymnasium, 8 uur: herdenking tien
jaar V.N., spreker prof. dr S. W. Tromp
(toegangsprijs; tenminste één sleutel)
Vrjjdag
Prentenkabinet, half 5: opening exposi
tie werk van fotograaf Pim van Os.
Huis over 't Hoff (Gerecht 10). 8 uur: K.
1 O.-cursus „Bloemen schikken".
Stadsgehoorzaal, half 8: huldigings
avond N.Z.H.
Gulden Vlies, half 8—half 10: repeptie
Woningbouwvereniging „De Tuinstadwijk"
(40 jaar).
Liberty, 8 uur: najaarsvergadering dis
trict Zuid-Holland-Noord van de Chr.'
Korfbalbond.
Prytaneum, 8 uur: Theologische facul
teit, prof. Otto Weber uit Göttingen over:
Christus und die Würde des Menschen.
Pieterskerk, 7.15—7.45 uur: Avondgebed.
Leiderdorp, Dorpshuls, 8 uur: Ge
spreksforum (vragen over Bijbel en gezin).
ete
7.45 i
choten, 8
Gemeente-
Gemeente-
Oegstgeeet 7 uur: Gemeenteraad.
Burcht, ff uur: Speeltuinvereniging
„Rondom de Watertoren", contactavond.
Zondag
Oosterkerk, 7 uur: Padvindersddenst
o.l.v. loodeschipper J. Vink uit Katwijk
aan Zee.
Tentoonstellingen
Rijksmuseum voor volkenkunde, 108
uur: Japanse kleurendruk-houtsneden
'Utagawa Kuniyoshl. tot 20 November).
Boerhaavezalen. Jeugdboekententoonstel-
ling „Jeugd en Boek" (Reuvens), half drie
—half 6, Vrijdag ook 7—9 uur (t.m. Zater
dag).
Boerhaavezalen, 7 uur—half 10: expo
sitie welpen-toandenarbeid (Zaterdag ook
3 uurhalf 6).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Van Driesum, Mare 110, tel.
20406, en de Zuider-Apotheek. Lammen-
schansweg 4, teL 23553.
Woning ontruimd: ook
inwonenden er uit
Omstreeks half 9 werd gistermorgen een
begin gemaakt met de ontruiming van een
de Da Costastraat. De hoofd
bewoner had een aanzienlijke huurschuld
de rechter had toestemming gegeven
een gerechtelijke ontruiming. Ook het
huisraad van drie onderhuurders kwam
►p de straat. Dit is wel èen pijnlijke zaak,
omdat de onderhuurders geen schuld treft.
Om één uur was men nog bezig, matrasje
matrasje, het huisraad bij relaties
onder te brengen. Een gedeelte werd in de
loop van de dag door de gemeente opge
haald.
de natuurlijke glans
van gezond haar
BRYLCREEM geeft
een fraaie, natuurlijke glans
aan Uw haar
BRYLCREEM kleeft
niet, plakt niet. droogt het
haar niet uit
BRYLCREEM houdt
Uw hoofdhuid fris en gezond,
voorkomt
"S WERELDS MEEST VERKOCHTE HAIRDRESSING
Beecham NederlandI N.V. poor Engro* Jarq. Mot N.Vm Amsfrdam
Probleem van technisch personeel
dient anders aangepakt
(Van onze militaire medewerker.)
REEDS tal van bedrijven in" ons land hebben met ernstige personeels
tekort te kampen. Vooral aan technisch geschoolde krachten is een
groot tekort. Dit laatste blijft echter niet uitsluitend tot het bedrijfsleven
beperkt. Ook onze strijdkrachten ondervinden in dit opzicht steeds ernsti
ger wordende moeilijkheden.
Weliswaar verkeren marine, leger
luchtmacht in de gelukkige omstandig
heid, dat zij elk jaar grote aantallen
dienstplichtigen onder de wapenen 1
nen roepen om in hun behoeften
personeel te voorzien, maar deze jeug
dige dienstplichtigen zijn in de regel
nog niet zolang geschoold, dat
voldoende vakbekwaamheid bezitten.
Dienstplichtigen, die bestemd worden
bij de krijgsmacht een technische functie
te vervullen, moeten daarom naast hun
militaire opleiding nog een technische
opleiding hebben.
Vooral de technische opleiding neemt
echter, dikwijls zóveel tijd in beslag
dat de betreffende dienstplichtigen
het genoten onderwijs nog slechts
durende een korte periode werkzaam
kunnen zijn in de functie waarvoor
zijn bestemd. Weldra is immers het tijd-
Radio-Philharmonisch sextet
verzorgde twee concerten
Et werd met élan en veziijnde muzikaliteit
gemusiceerd
DAAR HET WEENS OCTET niet naar Nederland kon komen, heeft de
Mij voor Toonkunst zich genoodzaakt gezien voor het jeugdconcert
evenals voor het abonnementsconcert, beide vastgesteld op 26 October, een
noodoplossing te vinden. Zij vond de leden van het Radio-Philharmonisch
Sextet bereid beide concerten voor hun rekening te nemen, zodat het ka-
mermuziekkarakter van deze concerten gehandhaafd kon worden.
De eerste indruk, die we van dit en
semble ontvingen tijdens het jeugdcon
cert van Woensdagmiddag, was gunstig,
al was het ook niet mogelijk uit het hier
gespeelde, ietwat geïmproviseerde pro
gramma vérstrekkende conclusies te trek
ken. Dit Sextet" bestaat uit de heren Her-
Kruyt. piano. Adriaan Bonsel. fluit,
Sarn Zilverberg, hobo, Jos d'Hondt. kla
rinet, Anton Doomernik, fagot, en Kees
Versney, hoorn.
Herman Kruyt had de taak op zich ge-
omen, de werken met enkele woorden
i te leiden, hetgeen hij over het atge-
een aardig deed. We beluisterden eerst
;n viertal karakterstukken van J. Ph.
Rameau, eigenlijk „pièces de clavecin",
dooh voor sextet bewerkt door Sern Dres
den. Voor deze uitvoering hebben we
alle lof. al voldeed ons de bewerking niet
iverak het is moeilijk, deze stukken ln
en dergelijke moderne bezetting met
piano niet iets van hun graeieuse licht
heid te ontnemen, terwijl deze muziek
ig wint door de mogelijkheden van
de diverse blaasinstrumenten met hun
diverse timbres.
.Kt was een goede gedachte de blaas
instrumenten afzonderlijk met pianobe
geleiding te doen optreden, zodat de
jeugdige toehoorders de verschillende
klankkleuren goed konden waarnemen,
waren de werkjes, hiertoe uitgeko-
niet alle van de eerste rang, de In
strumentale prestaties waren uitnemend.,
Voor Hervormde mannen uit Leiden,
Rijnsburg en Katwijk
Gisteravond waren leden van de man-
ncnvercnigingen van de Hervormde Ge
meenten van Leiden, Rijnsburg en Kat
wijk te Rijnsburg bijeen. Ds M. C. Groe
newoud. Hervormd predikant te Rijns
burg, hield een lezing over de vondsten
bij de dode zee. De predikant had het al
leen over de vondsten, die In 1947 zijn
gedaan. „Ik vind het voor de lidmaten
van de Kerk van belang, dat z|j daar iets
Hij zei, dat het „louter toeval" was, dat
deze handschriften want dat waren de
vondsten werden ontdekt. In een rots-
•an ongeveer acht bij twee meter von
den Bedoeinen kruiken, die rollen bevat
ten, die bij onderzoek verschillende boe
van de Bijbel bleken te zijn. Deze
n geschreven omstreeks 150 voor
Christus en behoren tot de oudste tot
dusver gevonden handschriften. Het boek
Jesaja bij voorbeeld was geschreven op
rol leder van ongeveer zeven meter
lengte.
Opmerkelijk ls, dat de op de rollen ge
schreven teksten overeenkomen met de
tekst, die ongeveer 1000 tot 1200 Jaar later
werd vastgesteld. Wel hebben deze hand
schriften ons een beter inzicht gegeven
in speciale gedeelten, zoals Jesaja 40 vers
6 en Jes. 53 vers 11. Intussen kan dit boek
niet het originele boek zijn, dat door Je
saja zelf is geschreven, want er ligt nog
een tijdsverschil van ongeveer vijfhon
derd jaar.
Er zijn ook andere boeken van de
Bijbel gevonden, zoals Habakuk, en ver
der handschriften, die niet tot de Bijbel
behoren, als een boek, dat „de regel der
gemeenschap" heet en dat verschillende
strafbepalingen bevat. Ook enkele kleine
stukjes van het boek Leviticus hebben
veel aandacht getrokken, omdat deze de
oudste tot nu toe gevonden geschriften
zijn en ook hier is te constateren, dat
de tekst van deze stukjes letterlijk over
eenkomst met de tekst, zoals wij hem
kennen.
Na de pauze vertoonde ds Groenewoud
een door dr J. Schoneveld vervaardigde
filmstrook over de vondsten en de vind
plaatsen. Tevens had nog een korte be
spreking plaats.
Zo lieten zich achtereenvolgens horen
Adriaan, Bonsel In Syrinx van Debussy,
Sam Zilverberg in een rococo-achtig
werkje van Kronke(?). Jos d'Hondt in
de Habanéra van Ravel, bewerkt voor
klarinet, Anton Doomernik in een scher
zo van een ons onbekende componist en
Kees Versney in een werkje van Glasou-
Tenslotte hoorden we weer het blaas-
kwlntet in een suite van Adriaan Bonsel,
waarin elk der blaasinstrumenten achter
eenvolgens zijn solo kreeg, een luchtig,
goedklinkend werk, dat van compositie
talent blijk gaf. Bonsel heeft overigens
reeds verschillende werken van Impor
tantie op zijn naam staan.
Het gehele programma was voortreffe
lijk op dit speciale auditorium afgestemd.
Vandaar stellig ook, dat de geestdrift bij
zonder groot was.
Avondconcert
Reeds tijdens het Jeugdconcert
termiddag hadden we de gelegenheid, ons
een oordeel te vormen betreffende de
kwaliteiten van het Radio-Philharmo-
nisch Sextet, waarvan we de samenstel
ling hierboven reeds vermeldden. Beter
nog dan 's middags konden we 's avonds
bij het abonnementsconcert der Mij voor
Toonkunst dit oordeel funderen en uit
werken.
Het programma was belangrijker dan
's middags en opende meer perspectie
ven; de musici schenen beter geconditio
neerd te zijn.. Er werd met élan gemusi
ceerd, doch ook met verfijnde muzikali
teit en een hoog muzlektochnisch niveau
werd de gehele avond, gehandhaafd.
Reeds, de bewerkingen door Bonsel van
enige oude dansen uit het beroemde Ant
werpse liedboek van Tielman Susato
(16e eeuw) boden de vele toehoorder#
een intens klankgenot. Hoe vitaal zijn
deze archaïsche stukken nog! De suite
uit werken van Rameau in de bewerking
voor sextet door Sem Dresden hadden we
's middags al gehoord; de stukken vol
deden ons nu beter, de Instrumentatie is
kleurrijk, toch stoort ons de piano, die
al te anachronistisch aandeed. Wellicht
moet dit worden toegeschreven aan de
ietwat te romantische voordrachtsstijl
van Herman Kruyt. die ook later, bijv
ln het kwintet van Mozart K.V. 452 in
Es niet zelden te zware accenten liet
horen, soms teveel pedaal gebruikte.
Het kwintet voor houtblazers en plano
van F. Danzl, een van de vele kleinere
meesters die tn de schaduw der grote
klassieken gebleven zijn, is een spranke
lend, goed-geschreven werk met boeien
de passages en soms ook inzinkingen. De
plano heeft hier vaak een concerterende
rol tegenover de houtblazers. HermeD
Kruyt speelde zijn partij hier met vir
tuositeit en met een prachtig toucher.
Na de pauze werden we. na deze speel-
muziek urt de 16de en 18de eeuw. gecon
fronteerd met een veel problematischer
werk. het sextet van Willem Pijper. Pro
blematisch is dit werk Inderdaad
stip aangebroken, waarop hun eerst®
diensttijd ls vervuld en waarop zij met
groot verlof gaan. Tal van dienstplich
tigen hebben zodoende als ze hulswaarta
keren, het grootste gedeelte van hun
diensttijd in de schoolbanken doorge
bracht en een uitstekende technische op
leiding genoten, die hun in het burger
leven goed van pas kbmt
Indien het er nu uitsluitend om ging
grote aantallen dienstplichtigen op te
leiden voor een functie bij de in oorlogs
tijd te mobiliseren troepen, zou men
met dit systeem van personeelsvoorzie
ning vrede kunnen hebben. Bij de hui
dige structuur van onze krijgsmacht is
er even-wel geen enkele behoefte aan
zulke enorme personeelsreservea.
Het doel is er niet meer in de eer
ste plaats op gericht, zoveel mogelijk
mobilisabele eenheden te kunnen
formeren, maar om over zoveel mo
gelijk parate eenheden te beschik
ken. Van de totale sterkte aan troe
pen moet dus steeds een zo groot
mogelijk gedeelte bij de parate een
heden zijn ingedeeld. Het aantal
schoolgangers moet zo klein moge
lijk worden gehouden. Want dit aan
tal gaat ten koste van onze gevechts
sterkte.
Paraat
Da grenzeloze verspilling van geld en
werkkracht, waartoe het systeem, om
dienstplichtigen een scholing te geven
voor specifiek technische functies, leidt,
moge blijken uit het volgende voorbeeld.
Een dienstplichtige, die 18 maanden te
dienen heeft, en die een opleiding van
12 maanden moet hebben alvorens hij
enigermate vaktechnisch bruikbaar kan
worden geacht, zal slechts 6 maanden
kunnen oefenen bij de parate troepen.
Om een functie vervuld te krijgen zal
men dus voortdurend over 3 dienstplich
tigen moeten beschikken, waarvan er
telkens 2 in opleiding zijn en één de
taak vervult waarvoor hij werd opge
leid. Dit systeem ls wel zeer onecono
misch.
Beroepspersoneel
Het behoeft dan ook géén verwonde
ring te wekken, dat vooral bij die ge
deelten van de krijgsmacht, waar over
grote hoeveelheden technisch personeel
moet worden beschikt, bijv. bij de Kon.
Marine en de Kon. Luchtmacht, het
streven er op ls gericht, de dienstplich
tigen voor een groot gedeelte gaande
weg te vervangen door beroepspersoneel.
De gunstige economische 'toestand ls
er evenwel oorzaak van, dat het be
drijfsleven een steeds sterker wordende
zuigkracht uitoefent op allen die over
technische kennis en vaardigheid be
schikken. Onder deze omstandigheden
valt het te begrijpen, dat marine, leger
en luchtmacht met voortdurend grotere
moeilijkheden te kampen krijgen bij hun
pogingen, meer technisch beroepsper
soneel in dienst te nemen en het reeds
aanwezige technisch beroepspersoneel te
behouden.
De toekomst zal moeten leren, of de
huidige voorwaarden voor dienstneming
dit personeel en ln het bijzonder
de huidige salariëring, voldoende zijn
de personeelssterkte uit te breiden
tot de vereiste sterkte. Gevreesd moet
worden dat zulks niet het geval zal zijn.
S/eer in 't gezin
Do ..Nieuwe Leidscbe" et
sterk van vorm en expressie, ontdaan van
alle valse rhetorica, sober en waar, zoal»
hij dit was ln zijn beste werken, de sona
tines, de pianosonate, de derde synvpho-
nie, het kwartet en de zes adagio's voor
orkest De uitvoering, die het sextet van
dit werk gaf, was geheel en al adequaat
aan het oeuvre zelf. een zeer verdienste
lijke prestatie. Vooral de klarinettist. Jos
d'Hondt, viel op. HU behoort trouwens
met de fluitist Adriaan Bonsel en de ho
boïst Sam Zilverberg tot de beste musici
dit ensemble, al willen we hiermee
niets ten nadele van de anderen zeggen.
Mozarts meesterlijke kwintet voor pla-
hobo, klarinet, fagot en hoorn ln Es
werd eveneens schitterend uitgevoerd.
Slechts hadden we soms meer doorzich
tigheid, een lichtere klank geprefereerd.
De geestdrift der toehoorder» was bui
tengewoon groot, zodat een toegift niet
kon uitblijven. Men koos hiervoor een
menuet voor houtblazers van Danzi, een
ien zullen deze indruk in ongunstige zin plezierig speelstuk, dat het ais kbnkrifk
hebben geïnterpreteerd Toch menen we slot van deze boeiende avond heel goed
deed.
Dr J. van der Veen
