Geheime kracht van verdrukt
Leiden was het geloof
Ds Kleermaker ging voor in de
herdenkingsdienst
NIEUWE LEIDSCHE COOT ANT
4
IN DE PIETERSKERK:
ER WAS EEN KLEINE STAD, en weinige lieden waren daarin; en een
groot koning kwam tegen haar, en hjj omsingelde ze, en hij bouwde
grote vastigheden tegen haar. En men vond daar een arme wyze man in,
die de stad verloste door zijn wijsheid". Deze woorden staan in het Bijbel
boek ..Prediker", hoofdstuk 9 vers 14 en 15a. Ze waren de tekst voor de
prediking, die ds N. Kleermaker gistermorgen in de Pieterskerk hield
tijdens de herdenkingsdienst van 3 October. Het onderwerp was „Wijsheid
is beter dan oorlogstuig".
Ds Kleermaker schets'e in het eerste
«fee! *'an xijn preek een stuk geschiede
nis. Zo wees hij er op dat Leiden maar
een arme kleine stad was Waar haalde
zij de moed vandaar, om de r^orten voor
de machtige vijand te sluiten?
Wat de verdedlginc betreft was Lei
den yi ieder geval klein en onaanzien
lijk Ni het eerste beleg had de vroed
schap het vrij sterke garnizoen z'n af
scheid geseven. in de mening verkeren
de. dat he- gevaar wel voorgoed gewe
ken was En bij de zwakheid van de
stad kwam nog. dat de vroedschap na
latig waa geweest om naar de prins var
Oranje te luisteren, die had geadviseerd
voedsel In de stad bijeen te brereen Het
was de prins wel duidelijk, dat het
Spaanse lager bat beleg voor Leiden rog
eerj zou beginnen Leiden was immers
een te belangrijke stad.
Wie de eer
Toen Valdez naar Leiden oprukte j
moesten in allerijl nog levensmiddelen
binnen de muren worden gebracht. De
titd was tekort om nog grote hoeveelhe- i
den hier samen te brengen en zo gebeur
de hat. dat reeds in het begin van Sep
tember er geen eten meer was dan alleer
vat mager koeien- en paardenvlees
Voor Valdez was het spoedig duidelijk
dat hier niet met het zwaard gevochten
behoefde te worden. De honger zou het
scherpste zwaard worden.
Vreselijk zijn dan ook de tonelen, die
ons door de kroniekschrijvers worden
voorgehouden In vier maanden tijds
stierven in Leiden aan honger, ziekte er.
ontbering niet minder dan zesduizend
Maar de ..sleutel van Holland" en de
laatste hoop van de naar vrijheid snak
kende Nederlanden is niet gevallen en
b'eef voor de goede zaak behouden. Ds
K'eermaker stelde toen de vraag, wie
wij de eer moeten geven als wij dit jaar
lijkse feest vlerer. Wie zou in het boek
Prediker bedoeld kunnen zijn met de
arme wijze man die de stad verloste
door zijn wijsheid"?
Komt burgemeester Van der Werff de
•er toa? Is het de onverschrokken secre-
tarls van He stad. Jan v. Hout. of Johan
van der Does, de militaire gouverneur,
die bleef hopen op de beloften van de
prins, of de eenvoudige poorter Willem
Coroelimoon. die niet zonder levensge
vaar met zeven duiven door de Soaar.se
Unies is geslopen, of Willem van Oranje,
ge geesteliike vader van het verzet, d'e
ondanks zijn ernstige ziekte niet ophield
om de burgerij moed in te spreken? Hun
daden mogen, aldus ds Kleermaker, op
deze dag niet onvermeld blijven. Wij
gullen ze in onze dankbare herinnering
mogen gebruiken, ook reeda omdat deze
mannen instrumenten waren in Gods
hand.
De Prediker heeft echter niet het oog
op een historisch oorlogsfeit maar veel
meer op de geestelijke strijd tussen de
Goddelijke en de satanische macht, tus
sen de stad Gods en haar vijanden Ds
Kleermaker meende. In de man van de
tekst van deze morgen Christus Zelf te
mozen zien. ..Die méér is dan Salomo
omdat Hij dè wijsheid van God is en hè:
licht der wereld" Het was Zijn bewogen
heid en ontferming, die de stad beeft
bevrijd van haar wrede vijand
Opvallend is. dat de naam des Heren
door de historieschrijvers zo menigmaal
wordt genoemd. Men kan zeggen, dat
dat vroeger algemeen gebruikelijk was en
dat men het dm moet zien als een niet-
afwljken van een gewoonte Toch mag
zeker worden gesteld, dat ook zij in het
ontzet van Leiden Goda daad hebben ge-
erhee'lijken
n we mogen hun geen
Imaik'beid geven, maar
toch geweest d e de geestelijke
de strijd du'deljjk hebben ge-
het i
Hae<
de godsdienst
van het kostbare goed om in volle vrij
heid God te dienen. Zij klemden zich
vast aan de beloften van de prir.s. maar
bovenal aar. God Zij hebben het gezien,
dat de wijsheid en het geloof beter zijn
dan oorlogs'uig
Daarmee willen wij de menselijke
wijsheid en verantwoordelijkheid niet
uitschakelen Want om Zijn raad uit te
voeren, heeft God mensen willen ge
bruiken Maar om de vloot met levens
middelen aan do Vlietbrug te krijgen,
was de Goddelijke wijsheid nodig. De
geheime kracht van het verdrukte Lei
den was het geloof alleen Daar 'egt'het
feit getuigenis van af. dat op Zondag
morgen 3 October 1574 in de Pieterskerk
do saamgestroomde menigte p6alrfl 8 vers
1 zong: ..Ik zal met a! mijn hart do Heer
blijmoedig geven lof en eer! Mijn tong
zal mijn gemoed verzeilen en al Uw
wonderen vertellen".
En nu
In het slot van zijn prediking trok de
nr.dit""" nog seen oaralle' -ussen de tild
van 1574 en onze dagen Hij zei. dat de
geestelijke strijd nog in volle gang is
Ook vandaag is er de Mar. Die do stad
verlossen kan Verstaan wij rog iets van
de verborgen kracht van Leiden in de
dagen van verdrukking? Wee de stad. die
de eigen wijsheid stelt boven die van
Christus Hoevelen zyn er vandaag, die
nog denkon aan de daden Gods?
Dit is het ontstellende van vandaag,
dat wij niet meer in eenvoud onze han
den vouwen voor het dagelijkse brood
Wetenschap en techniek behoeven niet
veroordeeld te worden. maar wèl de
menselijke hoogmoed, die zich stelt bo
ven de Goddelijke wijsheid Het getui
genis van de triomferende Kerk is. dat
de wijsheid van God altijd beter is dan
alle oorlogstuig
Onmiddellijk op de preek werden vers
9 en 10 van psalm 33 gezongen. Na het
uitspreken van de zegen zong men ten
besluite van de bijeenkomst de verzen
I en 6 van gezang 301 het Wilhelmus
In de Chr. Gerei, kerk
In de Chr. Geref kerk ging ds Van der
Weele voor. die sprak over psalm 9 vers
10 „een hoog vertrek in tijden van be
nauwdheid". De predikant stond stil bü
de tijd van benauwdheid zelf en vervol
gens bij de uitkomst, die God gaf.
Ds Van der Weele vertelde eerst iets
over de eerste 3 Octoberdienst in de Pie
terskerk. waarin geprotesteerd werd door
de voorganger tegen het randschrift op
de munten, dat luidde: „ter wille van
de vrijheid" Hij wenste het randschrift
..ter wille van de religie". Naar aanlei
ding hiervan merkte ds Van der Weele
op. dat als wij de hand Gods in dit alles
miskennen, het alleen maar een dag /an
brood en drinken wordt. Als wij ons aan
al het uiterlijke vergapen, zullen wij
niets ontdekken van de achtergronden
van deze voor Lelden zo belangrijke dag
Tijdens de belegering werd het In de
«'ad steeds benauwder De vroedschap
had n'et voldoende maatregelen geno
men Men was zorgeloos. Daarbij kwam.
dat er binnen de stad nog een onder
gronds verzet was. dat poogde, de stad
in handen van de vijand te spelen.
Ds Van der Weele uitte tijdens de pre
diking zijn wens. dat het volgend jaar
mogelijk zal zijn. gezamenlijk op te trek
ken naar de historische plaats, de Pie
terskerk. Verder zei hij: „Wij moeten
deze dag met in het schepsel eindigen,
maar in de Weldoener alleen. Hadden wij
de stad prijsgegeven, dan waren we niet
alleen de vrijheid kwijt geweest, maar
hadden we tevens ons geloof ver
loochend"
Velen hebben de achtergrond van de
strijd verstaan. anders hadden zij het
niet kunnen volhouden. Het ging niet zo
zeer om het brood als wel om de grote
vrijheid van geloof en geweten.
Bij de Gerei. Gemeente
Gelooi
Het Is ook het geloof van de kleine
schare geweest waaraan de stad haar be
vrijding te danken heeft gehad. Het ge
loof van d« vaderen behoeven we niet te
Goed uan opzet en compositie toas ook deze wagen, die ons aan de
naderende winter herinnerde. De foto geeft tevens een indruk van de
enorme mensenmassa's langs de route van de reclame-optocht.
Over Jozua 5 vers 13 en 14 sprak gis
termorgen ds H. Rijksen uit Vlaardingen
in de herdenkingsdienst van de Geref.
Gemeente. Jozua. die het beleg heeft op
geslagen voor de poorten van Jericho, de
sleutelstad van Kanaan. ziet een verschij
ning met een uitgetrokken zwaard. Het is
de vorst van het heir des Heren, die zegt:
.Ik ben nu gekomen." Christus openbaart
zich aan Jozua. die machteloos tegenover
de muren van Jerich® staat, als een krijgs
held. De gelovigen 9taan voor de muren
van de zonde en slechts met Gods hulp
kunnen deze muren worden geslecht, maar
op Zijn tijd.
Dit is in de historie ook gebleken. De
I Leidenaars zagen geen uitredding meer.
de stad was aan alle kanten omsingeld en
I toen alle hoop reeds verloren was. greep
God pas In. God wacht tot de mens aan
het eind van zijn krachten is. Alleen een
volk, dat hulpeloos tot Hem vlucht, helpt
Hij.
In tegenstelling tot met wgt de Bar-
thianen beweren, heeft God wel bemoeie
nis met de historie Dat is. aldus ds Rijk
sen. in de geschiedenis van Leiden duide
lijk gebleken. De strijd van toen was een
geloofsstrijd tegen Rome en nu viert ieder
het feest, de Roomsen zowel als de Pro
testanten. Daarom is deze feestviering een
ontering van de vaderen. Dit feest moet.
aldus de predikant, gevierd worden in
Gods huis. Ds Rijksen waarschuwde spe
ciaal de jongeren. Hun doop Is de schei
ding van de wereld. Spreker bond hen op
het hart die scheiding niet te verbreken.
L. C. O. V. had ruimtegebrek
Draaimolen met ontspanning,
toneel als toetje
OOK OP 3 OCTOBER laat de Leidse Christelijke Oranjevereniging niet
verstek gaan, want bij de herdenking van dit feest springt toch altijd
weer naar voren, welke grote rol het Oranjehuis bij het ontzet van Leiden
heeft gespeeld. Praaien maarwas de titel van het programma, dat
door de Timdelerclub in Prediker geboden werd. Na het gezamenlijk zin
gen van „Gelukkig is het land" opende ds J. van der Wiel de feestavond.
Dat velen geen plaats meer konden
krijgen, vond hij aan de ene kant wel
lammer, maar anderzijds bewees het. dat
de L.C.O.V. uit een depressie tevoorschijn
komt. Hij sprak de wens uit, dat steeds
meer mensen de noodzakelijkheid van
een Oranjevereniging gaan inzien. Voor
de volgende avond, op de verjaardag van
Prinses Beatrix, hoopte hij het ledental
verdubbeld te zien „Elk lid een ander
lid aanbrengen" moet daarom het motto
zijn.
En nu „draaien maarIn deze
draaimolen werden teksten van Annle
M G. Schmidt. Simon Carmiggelt en
Ton van Lunteren gebruikt. Na een ope
ningsnummer met serpetlnes. draaimolen
en kermisgetoeter kwamen de „The four
Timdeler Stumphers". Riet KrispiJn-dP
Wolf. Iem de Koning .Tjeerd van Wijk
en Kees Schutte, me: wat vlotte muziek
voor het voetlicht. Bijzonder aardig was:
Feestprogramma's. De verschil
lende onderdelen van de optocht werden
waarheidsgetrouw weergegeven. Gracieus
waren de dansflitsen uit de oude tijd.
Dien Hagenbeek speelde de oude melo-
Zelfs aan zoiets nuchters als een typemachine is alturf nog wel een
romantisch tintje te geven. Deze kleine, maar fijne wagen van een
Letdse firma het tenminste de typiste opbloeien als en uit een bloem.
Wat een symboliek in deze zakel{jke wereld
Met een „marche pausée" werd de
pauze bereikt. Piel Kouwenhoven en
Eugéne de Geus zorgden voor de ver
bindende teksten.
monnik" vroeg na de pauze
de aandacht. Dit spel van Jan van Ha-
Piet Mossinkoff laat een Ame-
vleeskoning uit Amerika naar
zijn erfenis, een kasteel in Engeland, ko-
Een familiespook wordt gecreëerd
hem plaats te doen maken voor een
onbekende neef. Het eind is goed, want
de dochter van de Amerikaan trouwt
met de neef, dit toch nog weer erfgenaam
blijkt te zijn. Fie Kouwenhoven-v. d.
Boom, Iem de Koning, Agnes Ouwer-
kerk-v. d. Blij. Riet Krispijn-de Wolf.
Plet Kouwenhoven, Kees Schutte. Ton
an Lunteren en Eugéne de Geus zorg
den. dat het publiek een goede tweede
helft heeft gehad. De regie was in han-
»n van Piet Kouwenhoven.
Militaire parade
Drie October en ongeveer half tien op
de Breestraat: dat wil zeggen de militaire
parade. Tussen trottoirs vol van sympto
nen der overbevolking door, hebben ver
ichlllende militaire eenheden gemar
cheerd en gereden. Het liep allemaal
„glanzend".
Toen de Stadhulsklok half tien sloeg
kwamen de eersten: het tamboerkorps
van de Nationale Reserve uit het district
Friesland en toen het tien uur
gingen de laatsten De troepen stonden
onder bevel van reserve-majoor der fuse
liers S. Jacobson. De territoriale bevel
hebber west. de brigade-generaal var
generale staf G. Dijkstra, nam het défilé
af. mét de garnizoenscommandant, de
bitrgemeester en andere hooggeplaatsten.
Dolle dwaze dingen in
de schouwburg
In de schouwburg werden enige honder
den Leienaars gezellig beziggehouden
door een gezelschap onder leiding van
Cees de Lange Er gebeuren dagelijks zo
veel dolle dwaze dingen. dat er stof
genoeg is. zodat een afwisselend pro
gramma in •ikaar gezet kan worden, dat
vlot werd afgewerkt
Cees de Lange Is een goed conferencier,
die weet hoe hij de mensen kan laten
lachen. Daar was n'et veel moeite voor
nodig, wan' op 3 October is men goed
lachs. Bovendien wist hei hele gezelsch-p
de stemming er goed In te houden De
Chico's hadden veel succes mei hun
liedjes en Roland Wagler Jr toonde ook
nu weer zijn talenten in verschillende
parodieën.
De manier waarop men de liedjes
bracht, was beter dan het slngen zelf. Dat
is niet de sterkste zijde van de groep,
maar het geheel was zó dat ieder zich
heeft geamuseerd Cees de Lange en de
hadden dan ook tot slo' een lang-
Erewijn bij Minerva voor
jongens-onder-mekaar
Voor de sociëteit Minerva was het als
steeds op 3 October een gezellige druk
te. De hoge heren uit het Corps hadden
zich getooid met 't lint. dat ontzag
moet afdwingen opgesteld op enige
houten tafels, die de stoep moesten
vervangen. Tegen de tijd, dat de op
tocht verscheen, werd de erewijn rond
gediend. Na over, onder en door de
glaasjes elkaar vriendelijk te hebben
toegeknikt, werd uiterst behoedzaam
het edele vocht naar de monden ge-
Maar ook anderen mochten meege
nieten. Het escorte wan de rijkspolitie
kon niet anders dan met een spijtio
gezicht nee-schudden. Nog enkele an
dere bedankjes moesten worden geïn
casseerd, totdat de commissaris wan
politie verscheen. In één teug werd het
glas geleegd, wat de heren studenten
ongetwijfeld een gevoel van jongens
onder-mekaar moet hebben gegeven.
Dat de belangstelling uitging naar
het edele vocht, bleek duidelijk toen
enkele wagens met reclame voor nlet-
alcoholische dranken passeerden. „Ja
jem. jajem, jajem moet er zijn" u;erd
onmiddellijk aangeheven. Dat bier (als
het niet anders kan) ook mag, bleek
uit het enthousiaste applaus bij het
passeren van de „bierwagens".
Het succes van een muziekkorps
bleek hier af te hangen van de tam-
bour-mattre. Daarom was het jammer,
dat de Amsterdamse politie voorop
ging. De Mokumse tamboer-maltre
heeft de markt eigenlijk bedorven,
want zo goed als hij het deed, kon
niemand het. Maar als de stok slechts
een decimeter de lucht inging was men
al tevreden. Een studentenhand is
gauw gevuld!
Idurig inplai
Behoor1
vangst
f ook 1
dwa
Aap en ijs
In één van de officiële be
kendmakingen voor het 3 Oc-
toberfeest stond vermeld, dat
het optreden met dieren beslist
niet zou wotden toegestaan. Nu,
iat is wel anders uitgekomen.
Op de Stationsweg stond gis
teren een dame, in gezelschap
van een aap en een hond. Wat
die dieren er eigenlijk mee te
maken hadden, begrepen we
niet goed, want de voorstelling
bestond uit het binden van deze
dame, die dan op eigen kracht
weer los kon komen. Een jon-
netje van een jaar of vier stond
He bedrijvigheid belangstellend
qnde te slaan In z'n handje
hield hij een ijsco geklemd en
ran tijd tot tijd likte hij eens
aan deze lekkernij. Niet te vaak
natuurlijk, u'anf het was ook
wel spannend. Dat vond de in
rok geklede aap ook. Maar op
een andere wijze. Stilletjes
sloop hij nader en met één
greep had het boze dier de
ijsco te pakken. Er was 'maar
één persoon in dit grote gezel
schap, die huilde. U mag drie
maal raden wie. De rest kon de
lever eens gezond laten
schudden.
