DE SCHEPEN VAN NEMI NAALD .„PLAAT We liadden een gematigde maar mooie zomer 4 ZONDAGSBLAD 17 SEPTEMBER 1955 Reusachtige barken, gebouwd in de eerste eeuw na Christus Voorzien van waterleiding en centrale verwarming EEN apart hoofdstuk in de geschie denis van de Romeinse oudheid kunde bevat het verslag van de wonderlijke lotgevallen van de sche pen op het meer van Nemi. Ongeveer dertig kilometer ten zui den van Rome, terzijde van de be roemde oude Appische heirweg, ligt een klein meer, aan alle zijden door bergen ingesloten. Dit meer heeft zich, evenals enkele andere in de om geving, gevormd in de krater van een uitgedoofde vulkaan. De afmetin gen zijn dan ook van dien aard, dat het naar veler besef nauwelijks een meer kan worden genoemd. In deze waterplas, waarop men van de hoogte der omringende bergwan den een prachtig uitzicht heeft, liet keizer Caligula (3741 na Chr.) in dertijd een tweetal grote schepen bouwen. De plaats was beroemd, om dat zich vanouds in de buurt een tem pel van Diana bevond, en tegelijk mooi gelegen. Caligula gaf nu bevel een paar schepen te bouwen, waar mee hij in het meer van Nemi kon spelevaren. Na de kortstondige regering van deze keizer, die ook door andere bi zarre en vreemde opdrachten bekend heid heeft gekregen, kwamen de schepen van Nemi al spoedig in het vergeetboek. De volgende keizers richtten hun belangstelling op andere objecten. Keizer Claudius en keizer Nero gin gen liever naar de zee en de eilan den, welke zich voor de kust bevon den, dan naar het kleine meer tussen de bergen, dat, hoe mooi ook gelegen. Amulet in de vorm van een hand, aan weers zijden en aan de voor- en achter steven van het schip aange bracht, om daar door onheil af te weren. REEDS tijdens Caligula's regering had het scheepsbouwplan in deze ongewone omgeving allerwege sterk de aandacht getrokken. Er zijn ver schillende uitspraken van Romeinse schrijvers, die wondere dingen mee delen over de weelde, die op deze schepen moest zijn te zien. Het is de vraag of deze auteurs deze berich ten uit eigen aanschouwing opstel den, of dat ze daarbij zijn afgegaan op de geruchten, die de ronde waren gaan doen. Hoe dit ook zijn mag, in de loop "an vele eeuwen werd telkens weer ie belangstelling voor deze gezonken schepen gaande gemaakt. Men ver moedde, dat er grote schatten op de bodem van het meer terecht waren gekomen. Allerlei plannen werden be raamd om deze te bereiken en naar de oppervlakte te brengen. Dit was echter ver van eenvoudig, het grootste schip lag op een diepte van tien tot twaalf meter, terwijl het tweede, dat wat kleinere afmetingen had, ongeveer twintig meter water boven zich had. te halen. Er verschenen mannen met ingewikkelde instrumenten, met lan ge ijzeren haken en visgerei; er werd in later tijd zelfs een vlot gebouwd, vanwaar men een soort van duiker klok kon neerlaten in het water. De ze ondernemingen bleven niet geheel zonder succes. Er kwamen allerlei voorwerpen, die van het dek gesloopt ONDANKS ATOOMONTPLOFFINGEN. HET slechte vorige jaar nergens anders i het gevolg van aan van de atoomont ploffingen". Deze bewering hebben wij zelfs in de Mei maand, toen het er nog niet op leek dat het zomer zou gaan worden, horen uiten. Het zal een ieder zijn op gevallen. dat de laatste paar maanden over dit onderwerp fde 'invloed van de atoom bom op het weer!) heel wij selijk wordt gezwegen. Dc_ meteorologische zomer, r de maand Ju- H; maanden waren Iets zonniger dan normaal, vooral Augus tus. Ook wat dit betreft zijn wij er heel wat beter afge komen dan in de zomer van verleden Jaar. Er werden in deze 3 maanden maar liefst berekend i achter •nnt om hier even met enkele cijfers aan te tonen hoe mooi en warm deze zomer is ge weest. Welnu, warm hoe vreemd het de lezers tn de oren mag klinken was de afgelopen zomer helemaal t% «9 zeJter' er werden in De Bilt een aantal zomerse en zelfs ook nog twee tropi sche warme dagen waargeno men. maar wanneer wij al deze cijfers gaan vergelijken met die welke als normaal voor de zomer dienen, dan SP -f* °P dat er nict« bijzonders is geweest De gemiddelde ctmaaltem- peratuur lag slechts 0.2 gr. C hoger dan normaal, terwijl er maar 10 tegen normanl 19 zo merse dagen werden waarge- Augustus was nog de beste «ome.-maand met 8 (normaal *>merse dagen, terwijl Ju li de droogste maand was De Junimaand, die velen van ons zich misschien maar met moeite meer weten to 5,ri?nlren- wa" teleurstellend koud. Eerst in de laatste de cade begon het 'weer een meer^zomers karakter te krij gen. De periode van 10 tot 25 Augustus, waarin zeven zo- merse dagen voorkwamen, was de warmste. konden worden, voor de dag, maar de barken zelf bleven rusten op de bodem, onttrokken aan het oog van de mensen. De fantasie bleef zich daarom met deze schepen bezig hou den, zoals ook uit allerlei tekeningen, die aan de hand van de rapporten der duikers vervaardigd werden, kan worden afgeleid. IN 1927 werd door Mussolini bevel gegeven plannen te ontwerpen om dc waterstand van het meer zodanig te verlagen, dat de schepen droog zouden komen te liggen, en bij de oever omhoog konden worden ge- Enorme pompinstallaties moesten daarvoor bij de berghellingen naar beneden worden gebracht, terwijl er tunnels dienden te worden gegraven om het water naar het dal van de Aricia, enige kilometers verder, te kunnen pompen. Gedurende een paar jaar was men met deze arbeid bezig. Langzaam, heel langzaam zakte het peil van het water, en eindelijk kwam het eerste vaartuig en gerui me tijd later in verband met, de gro tere diepte, de tweede bark te voor schijn. Hiermee was het gestelde doel nog slechts gedeeltelijk bereikt. De schepen moesten ook omhoog ge bracht worden betrekkelijk Een treffend beeld van de afgelopen zomer: weinig regendagen, stabiel en zonnig. Ook kwam i weinig onwi slechts 35 dagen werd ergens in ons land onweer gehoord tegen normaal op 40 dagen. De grootste afwijking, wel ke dit jaar sterk in het voor deel van de zomer viel, be treft het aantal regendagen. In De Bilt regende het van de 92 zomerdagen slechts op 37 (normaal 44). terwijl het verleden jaar zomer op 82 da gen regende. Regen viel er in De Bilt totaal 135 mm (normaal 215 mm). Te Dordrecht 132 mm, Katwijk 143, Hazerswoude 199. vliegveld Ypenburg 136 mm. Zeer droog bleef het in Den Helder, waar maar 70 mm en in Vlissingen, waar totaal 108 mm regen viel. In d.vc plaatsen was hot één der droogste zomers van dc laat ste 100 jaar. Het meest kenmerkende van de afgelopen zomer was zonder twijfel de „gematigd heid" waarmee zij is opgetre den. Vrij normale temperatu ren, aan de zonnige kant en (wat zeer belangrijk was) weinig regen en weinig re gendagen. Een zomer, die vrijwel van het begin tot het eind door hogedrukgebieden werd bepaald en daarom een zeer bestendig karakter had. MOOIE NAZOMERT TJET gebeurt dikwijls, dat, wanneer vooral het twee de deel van de zomer door ho gedrukgebieden wordt be heerst, deze vrij regelmatig weer terugkomen. Een mooie nazomer lijkt ons hierdoor niet onwaarschijnlijk, al zou den wij ons liever toch maar niet aan een voorspelling wil len wagen. Dit transport stelde de ondernemers voor een reeks nieuwe moeilijkheden, die slechts na langdurige overwegin gen opgelost konden worden. Er werd een enorme dubbele hal gebouwd aan de oever van het meer om de vond sten op een goede wijze te kunnen opstellen. Van de afmetingen hiervan kan men zich een voorstelling maken, als men bedenkt, dat het grootste schip een lengte had van ruim zeven tig meter en een breedte van twin tig meter. Al deze problemen werden echter opgelost en een geheim, dat eeuwen lang, diep onder de waterspiegel ver borgen was gebleven, was, dank zij de moderne technische apparatuur, ontsluierd. Niet lang echter heeft de wereld van deze vondst kur.nen profiteren en het werk van Caligula's scheepsbou wers kunnen bewonderen Toen de Duitsers na de landing der Geallieerden ten Zuiden van Rome in die dit vandalisme kon verhinderen. Wie thans van Genzano de bergweg afdaalt, om het meer van Nemi te be reiken, vindt van het reusachtige mu seum alleen de linkerhelft intact. Dit gedeelte is voor de vernielzucht ge spaard gebleven. De rechterhelft be vat niet anders dan een massa ver wrongen staal en geeft de plaats aan, waar eens het grootste schip van Ca- ZONDAGSBLAD 17 SEPTEMBER 1955 Via Muziekdramatische werken van Strauss, Mozart en Wagner RICHARD STRAUSS had zijn opera „Elektra" voltooid en na de pre mière in Dresden op 25 Januari 1909 zei hij: „De volgende keer schrijf ik een Mozart-opera". Nog datzelfde jaar zou Strauss dit werkelijkheid maken. Op 1 Mei 1909 begon hij aan een nieuw scenario van de schrijver Hugo von Hofmannsthal onder de titel „Der Ro- senkavalier" en op 26 September 1910 voltooide hij het werk. Zelden is er tus sen tekstschrijver en componist zulk een harmonische samenwerking geweest, zulk een volkomen eenheid. Hugo von Hofmannsthal schreef het scenario naar een gesprek, dat hij had met Graaf Harry Keszler, in welk ge sprek de figuren van „Der Rosenkava- lier" geboren werden. Hij vertelde dit gesprek aan Richard Strauss en ter stond was ook deze voor het verhaal ge wonnen. „Als het werk klaar is en uit gevoerd wordt, zal men natuurlijk zeg gen diep teleurgesteld te zijn daar dit niet de komische opera is, die het Duit se volk al tientallen jaren met smart verwacht. Met dit commentaar zal dan onze opera vallen. Maar tijdens het schrijven zullen wij er ons mee amu- De Berlijnse sopraan Elfride Tröt- schel geeft een prachtige vertolking van dc Sophie-part\j in ..Der Rosen- kavelier van Richard Strauss. II L is er eerst de nodige ergernis te overwinnen bij het zien van deze troosteloze ruimte, toch blijft het de moeite waard, dit museum te bezoe ken. Vele kleine voorwerpen, die uit de schepen en de slijklaag te voorschijn kwamen, zijn op overzichtelijke wijze in grote vitrines geplaatst, terwijl ook modellen op verkleinde schaal, maar zeer zorgvuldig nagemaakt, van bei de barken staan opgesteld, zodat men zich een goede voorstelling kan ma ken van de originelen. Caligula heeft voor dc inrichting van deze schepen, zoals welhaast vanzelf spreekt, de kosten niet ge teld. Aan boond was een prima wa terleiding met aftapkranen enz Voorts heeft men stukken van een centrale verwarming gevonden. Een gedeelte van de reling heeft men op nieuw kunnen opstellen. De opstaan de stukken hiervan werden gevormd door bronzen stangen, die van kun stig bewerkte gouden beelden waren voorzien Aan de voor- en achterste ven en aan de beide zijkanten waren reusachtige amuletten in de vorm van een hand aangebracht, om ge vaar en onheil af te weren. Drie van deze handen, die op het grootste vaartuig waren aangebracht, zijn te ruggevonden. Het grootste achip kon door drie honderd roeiers worden voortbewo gen; honderdvijftig zitplaatsen wa ren hiervoor aan weerszijden aange bracht. Wie na de bezichtiging van dit al les zijn handtekening in het gasten boek plaatst, ziet, dat nog steeds uit alle delen van de wereld mensen langs het bergpad afdalen, om de res ten van Caligula's merkwaardige vaartuigen te zien. Ook al werd het gigantisch werk van de ene as-genoot Mussolini, door de soldaten van diens druk van veel, dat uit de eerste eeuw nog bewaard bleef. DR. H. MULDER. de eerste scènes van de librettist. scène- is prachtig en laat zich compone ren als olie en smeltboter", is de reac tie van de enthousiaste Strauss. Niet de gehele tekst van de opera was echter als olie, want Strauss moest verschil lende wijzigingen aanbrengen, die Von Hofmannsthal steeds direct goedkeurde. „U heeft de spijker op de kop gesla gen met die productieve critiek...," was het antwoord van de schrijver op de wijzigingen van de componist En zo is er een komische opera ont staan, die inderdaad de Mozartse sfeer ademt, al bleef Strauss dan in elke noot zichzelf. Er ligt een rococo-achtige lichtheid aan ten grondslag, er zijn Weense walsen in zoals zelfs de wals- koning Johan Strauss ze niet had kun nen schrijven en de instrumentale en vocale schrijfwijze is van een verruk kelijke doorzichtigheid. En hoe geniaal zijn de vele karakters in dit werk uit gebeeld, geconcentreerd en scherp om lijnd. Na twee maanden dagelijks van 's morgens 10 tot 's middags 3 uur re peteren, ging de première op 26 Januari 1911 in Dresden. „Seit dem Figaro 1st keine komische Oper wie diese geschaffen worden", schreef de pers en eerlijk gezegd wach ten we thans nog steeds op een nieuw gelijkwaardig werk. De DEUTSCHE GRAMMOPHON GE- SELLSCHAFT heeft twee prachtige fragmenten uit deze opera op de plaat vastgelegd (langspeelplaat LPE 17043). Het is de overhandiging van de roos en de finale van de 2e acte met de wat aangeschoten Baron Ochs auf Ler- chenau en de charmante Annina in een prachtig duet. Deze twee fragmenten zijn dc meest typerende gedeelten voor de drie hoofdfiguren: Sophie, Octavian en Baron Ochs. Voor de rol van Sophie koos dc D.G.G. de sopraan Elfride Trötschel, de dochter van een zang en pianoleraar uit Parijs. Op 20-jarige leeftijd werd zij door prof. Karl Böhm ontdekt, die haar aan de Staatsopera van Dresden verbond. Thans werkt ze in Berlijn en is een internationaal ver maarde zangeres. Hoe gaaf en vol ex pressie zingt zij de zware Sophie-partij en hoe uitzonderlijk homogeen en mu zikaal is de samenwerking met haar tegenspeelster, de mssso-sopraan Geor- gine von Mllinkovic, die de Octavian- rol zingt. De andere plaatzijde brengt de bas Kurt Böhme in de aria van de aangeschoten Baron Ochs „Da lieg' ich". Die vertolking is niet alleen zin gen, maar ook spelen in een onverbe terlijk Weens dialect. Wat Kurt Böhme hier doet is zonder twijfel geniaal. De kleine partij van Annina vindt in de alt Ruth Michaëlis een ideale vcrtolk- Het spel van de Müchener Philhar- moniker o l.v. Robert Heger aan de eerste plaatzijde mag goed zijn, dat van het Württembergische Staatsorkest uit Stuttgart o.l.v. Ferdiand Leitner aan de tweede plaatzijde is nog meer op sfeer en zang ingesteld. Een rijke Ri chard Strauss-aanwinst voor uw disco theek. TN de „Mozart Jubilee Edition 1756— '56" heeft PHILIPS 'n plaat doen uit komen met een vrijwel onbekend werk Wolfgang Amadeus Mozart, nL rig maal al meldden is deze Mozart Ju bilee Edition een herdenking op de zwarte schijf van Mozart's geboortedag op 26 Januari 1756 en bevat ze, onder de artistieke leiding van de bekende Salzburger Mozartkenner prof. Bern- hard Paumgartner, een keur van Mo- zartwerken. Met het werk „Thamos" kon Mozart weer eens iets voor het to neel doen. zijn vurigste verlangen leien hij ook de kans ^krijgen" toneelmuziek te schrijven bij een stuk van de Bo heemse diplomaat Tobias Philipp Frei- herr von Gebler (1726—1786). Dit dra ma over Kbning Thamos was toen erg populair en Mozart maakte er koorge deelten en enkele solopartijen bij, die al duidelijk de latere componist van „Die Zauberflöte" doen kennen. Het is een spel met religieus-mystieke inslag en hier kreeg Mozart de kans iets van zijn diepere gevoelens te uiten en werd hij niet verplicht in oppervlakkige zang spelletjes te blijven. Het is wonderlijk wat een componist van 17 jaar heeft bereikt, welk een har monische schoonheid hij in de koorge deelten heeft gegeven en hoe doorzich tig en fraai gekleurd hij de instrumen tatie wist te houden. Deze toneelmuziek heeft symphonische tussenspelen van het mooiste gehalte en men zou slechts een diepere psychische werking willen in deze dienstbare muziek. Het is een wel zeer goede gedachte van PHILIPS om dit werk op te nemen, waardoor men ook deze muziek eens kan horen kan genieten. Bernhard Paumgarter wordt hier door het Wiener Kammerchor (een der bes te kamerkoren van Europa) en dc Wie ner Symphoniker een volmaakte Mo- zartzang en -spel gegeven, uitnemend op de plaat vastgelegd. De solisten zijn al- Pro/ Bernhard Paumgartner, de artistieke leider van Philips' Mozart Jubilee Edition", getekend door Baron von Gudenberg. len MHH citante), lis. r._ Nussbaumer-Knoflach (alt). Waldemar Kmentt (tenor) en Walter Berry (bas). Met zulke uitgaven wordt de Mozart Jubilee Edition des te waardevoller. rPOT slot nog een muziekdramatisch A werk, nl. de „Lohingrin" van Ri chard Wagner, Het gehele werk is door HIS MASTERS VOICE opgenomen op 4 langspeelplaten, doch waarschijnlijk brengt men dc platen nu ook afzonder lijk in de handel. Ik kreeg tenminste de plaatzijden 7 en 8 met het gehele derde deel. (langspeelplaat ALP1098) Wat een zonde dat er nogal spetten in die plaat zitten (als het geen matrijs- fout is kan een andere plaat goed zijn), want de uitvoering is buitengewoon goed. Het Symphonie Orkest en radio- koor van de Nord West Deutsche Rund funk Hamburg en het mannenkoor van de N.W.D.R. Keulen geven o.l.v. Wil helm Schüchtcr alles te gemeten. En befaamde solisten als Maud Cu- H. Bellentin maken deze uitvoering tot een gebeurtenis. Deze derde acte bevat het slot van de Lohengrin met het be kende bruidskoor en de bevrijding van de zwaan, besluitend met de dood van Elsa. Het is ongetwijfeld een der schoonste stukken muziek die Wagner ooit schreef. Aanbevelenswaardig is na tuurlijk om de gehele opera te bezit ten. CORN BASOSKI. Miebei bij de massajeugd VOLKSWIJK cAlleó went jflE ZO, de eerste weken zitten er uieer op en we lopen minder verwilderd dan eerst door de chris telijke pakhuizen heen en weer Ie draven. Niet dat wy als leidinp al aan de veranderde gang ran zaken gewend zyn: het opschrift boren dit stukje slaat beslist niet op ons. Althans vandaag nog niet. Wij missen nog pynlyk medewerkers, die vertrokken. Wij plegen nog op verkeerde tijdstippen voor ver keerde clubjes te verschijnen. Wij voelen een heel klein beetje heim wee naar Sjaantje, die de wyk uit ging; naar Sjaantje, die naar een ander groepje verhuisde; naar Sjaantje, die de protestantse achtergronden gedag zwaaide om de Roomse nerinp haar kleine klandizie te gunnen. O, wij staan nog zo onvast in onze schoentjes.' Maar de liere jeugd is al weer wol- ledig gewend. Ik vermoed zo. dat hier een pro bleem achter zit. Niet zo'n héél groot: ik doe hier geen wereld schokkende ontdekkingen maar toch een vraagstukje ran enip for maat. Ik heb altijd geleerd, dat kinderen de meest conserrntiere wezens zijn, die er bestaan. Aller lei studieboeken hebben me dat verzekerd en ze hebben er by ver teld, dat een kind daarom heel rustip en gelijkmatig moet toorden opgevoed. Maar mijn liere club kinderen kunnen de meest ingrij pende veranderingen meemaken zonder een spier van hun snoetjes te vertrekken. 'Ze kunnen ran randaap op morpen overschakelen ran een louter mannelijke leiding op een dito vrouwelijke. Het raakt hun kouwe kleren niet als eer waardige grijsaards zich plotseling door blode jongelingen laten ver vangen. Ze acclimatiseren in de snelst mogelijke tijd in de andere sfeer van de nieuwe lokalen en Eeb ouwen. Het heeft iets kame- •on-achtigs: gisteren waren ze groen, morgen zyn ze paars en vandaag lila. Ik zie hier gevaren wan formaatl Wanneer kinderen zo onverstoor baar de wijziging der roosters en werkkrachten aanvaarden, garan deert ons niets, dat ze niet eren ras onze protestantse benadering kunnen verwisselen voor een rooms-katholieke of een volledig- atheistische. Wie weet: zingen ze niet pal na elkaar „Een vaste Burcht" ^Awe Maria" èn een of andere hymne aan de aarde.' Nee, ik map dit vluppe wennen - aan-ailes niet. Het is natuurlyk wel pemakkelyk. Het voorkomt, dat we weken en weken lang zuch ten onder de balorigheden ener schare, die ól maar herhaalt, dat de vorige juf het anders deed. Het maakt, dat we ons eigen program ma, onze eigen inzienten rnstip hun beloop kunnen laten nemen. Maar het veroorzaakt óók. dat we ons ernstig moeten afvragen of onze hele beïnvloeding ran deze massamensjes wel veel uitwerkt. En dat we een beetje anpsttp de toekomst tegemoet zien. In die toekomst zullen de kinderen im mers met nop heel andere levens vormen kennis maken. Ze zullen de sprong maken van de school en de club die beschermde ge bieden! naar fabriek en kan toor. naar bedrijf en atelier. Dóór gelden totaal andere normen en gewoonten. Ik geloof, dat ik vandaag een beetje pieker-achtip ben aanpe- lepd, maar het geval zit me bar hoop. Kijk, we zouden deze kin deren zo graag in de diepte ran hun bestaan willen prypen. In plaats daarvan heb ik het gevoel, dat ze hun hele jeugd doorbrengen in een soortement circus, waar de nummers elkaar non-stop opvol gen. Dc kinderen kijken er naar en genieten er ran. Maar ze wor den er toch niet wezenlyk in be trokken. Ze blyren kleine toe schouwerfjes. die verrukt applau- diseren. of ook wel onaandoenlijk en 'n beetje verveeld het geval aanstaren Ze steken ongetwijfeld wel een en ander op. Ze leren zinpen en ze leren de kleine kun- digheden ran handenarbeid. Ze leren samen spelen, fair en eerlijk. Ze leren per slot van rekening een hele massa dinpen, die niet zonder meer een doublure zyn wan wat de school onderwijst, omdat de sfeer ran de rrye jeugdvorming verschillend is ran die in een klasseverband. Maar we snakken naar méér. Misschien grijpen we daarin te hoog. Het is niet eenvoudig kin deren een levensbeschouwing mee te peren, wanneer de ouderen thuis peen hogere waarden aanvaarden. Het maakt, dat we naast het gezins milieu een totaal losstaand tweede milieu scheppen. En het is ook altijd nog beter om iets te doen dan om niets te doen. Maar de huppelende nieuwe clubkleuters blgven me mateloos verontrusten. Ze eten te pretip uit dlle ruiren. Het herinnert me opeens aan een os, die de kribbe zyns meesters kent èn aan een wolk, dat niet weet van Wie het isl M1EBEL.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1955 | | pagina 10