Groningerland - Orgelland
w NAALD-, PLAAT
ZONDAGSBLAD 10 SEPTEMBER 1955
Vele instrumenten bezitten technische
en aesthetische kwaliteiten
Aan rijke landadel veel te danken
ATEN we eerlijk zijn: als er één provincie m ons land ist die wij, mensen
in het Westen van Nederland, niet of practisch niet kennen, dan is het
Groningen
Och, wat biedt het Groningerland ons eigenlijk: wijde vlakten, bouwland en
vmt dorpen, meer niet. Tenminste, zo hebben we van-horen-zeggen....
Toch vergist u zich. Nee, wij willen allerminst suggereren, dat u voor bos
sen. heuvels en strand naar Groningen moet gaan; die vindt u daar weinig.
Wat u er er echter wél vindt, dat zijn oude en stoere bakstenen kerken, gaaf
en schoon van stijl. Sommige van deze kerken zijn voor onze begrippen veel
ti groot voor de betrekkelijk weinige en kleine huisjes, die om deze kerken
zijn gegroepeerd. Aan de schoonheid van deze kerken zelve doet dat echter
mets af.
Imponeren deze kerken aan de buitenkant reeds, niet minder zal het inte
rieur run heel veel kerken de bezoeker doen verbazen. Mooie muurschilderin
gen uit lang vervlogen tijden, veel kunstig houtsnijwerk en in enkele kerken
schitterende marmeren praalgraven (Stedum en Uithuizermeeden).
En of het nog niet genoeg is: de prachtige orgels!
Uit diverse gegevens kunnen wij zo on
geveer opmaken, dot het omstreeks
1600 is gemaakt. Tot 1735 deed het in
strument dat over één klavier be
schikte dienst Toen kreeg de in het
Noorden van ons land zo bekende orgel
meester A Hinsz (uit de school van
Schnitger) opdracht om het te vernieu
wen Het behield daarbij echter één kla
vier en dit heeft de Loppcrsummers mis
schien wel dwars gezeten, want in 1803
kreeg de orgelbouwer H. H Freytag op
dracht. een rugwerk daarbij te maken.
Het orgel had toen de volgende dis-
ln het mooie uit het begin van de 13e eeuw daterende kerkje
Z undeweer treft IJ dit Hinsz-orgeltje aan, dat 8 registers in
hoofdwerk en C in het rugpositief heeft.
■t zijn er vele. Niet deze
alleen ia de <x raak, da wl.
iel aan wijden. Ons gehele
nll-
nd Is
l U dat het
orgelminncnd buitenland ons deze rijk
dom benijdt?) Veel meer vonden wij
een aanleiding in de kwaliteit van de
Groninger instrumenten, de technische
en bovenal aesthetische kwaliteiten.
De orgels, die wij hieronder gaan br-
npreken, zijn alle producten uit ren lijd,
Higtepunt
had bcreil
belangrijk)
gaaf gcblcvi
nauwkeurig
bijna geei
barokke orgel
gangem atyllatli
orgelkans
it. Kovendien (en dat Is
IM zij afle min of meer
zodat wij ons een vrij
berin van bet klankideaal,
e orgelmeesters uit die tijd
linnen vormen. Het behoeft
betoog, dat op deze orgels
Hoi
Jwerk (klavi
Quintadeen
Prestant
Fluitdolce
1):
4. Oct
Misschim
plattelan
hoeveelhei
ISSCHIEN vraagt U zich af. hoe he
i Groningen aan zulk
vrn vrij grote orgels
Kwam. nicrvoir noemen we enkele bij
zondere factoren die in 't kort op het
volgende neerkomen.
Ie. De aanwezigheid van de in vele
gevallen rijke landadel (niet van adel
lijken bloede) vanaf dc middeleeuwen,
die dc plaatselijke kerken in het bezit
Kleide van fiaaie interieurs,
luidklokken Deze landadel
tisch heer en meester in dc dorpen en
zijn stem was allesbeheersend en -be-
■lissend. ook in de kerk.
De sch< nkingen werden niet altijd ge
boren uit begrip voor en van de kunst,
neen. hel was dikwijls heel e. -ifvoudig
een kwestie van praal en pracht en uit
de grootte en veelheid der schenkingen
moest de rijkdom van het ene geslacht
tegrnover het andere blijken.
2c Juist in dc tijd toen de bloei en
macht van deze l.-.ndade! haar hoogte
punt had bereiKt. had dc school van de
>rdduitsc barok. Aip
(dal.
Spitsfluit
li. Qumt
7 Octaaf
8 Sesquialter
9 Mixtuur
10. Fagot
Het was een instrument van hoog ar
tistiek gehalte geworden (het werk dor
verschillende orgelbouwers sluit volko
men op elkaar aan).
In 1912 achtten de kerkvoogden weer
een restauratie nodig en toen is helaas
het erge gebeuro.
Op het hoofdwerk werd het tongwerk
Vox Humana 8' dror een strijker Vox
Celeste 8' vervangen en dc vulstem
Sesquialter verwijderd. Op het rugwerk
moest de vulstem Scherp het veld rui
men voor een Viola Gamba 8'. Geluk
kig werd de intonatie van de overige
registers niet al te zeer aangetast, zodat
veel schoons bewaard bleef.
Het is nog een heerlijk orgel.
NOORDWOLDE.
11. Trc
12 Voj
npet
humana
tugwerk (klavier II):
13. Roerfluit
14. Prestant
15. Gedekte fluit
16 Nasard
17 Octaaf
18. Woudfluit
De koppeling van het rugwerk aan
hel hoofdwerk verkrijgt .nen door ver
schuiving van het bovenklavier. Het pc-
dunr
m uit maken we i
l naar Noordwolde, i
stad Groningen en 1
tufdwerk (klavier I)
1. Prestant
2. Roerfluit
3. Octaaf
Scbnil
dc 18c
17e
eeuw). Schm
Der A-kerk. Peisl
begir
elf bu
vrij
cl. H-e
ïlddclen vo
laten
i hij
„grondige"
rcsiaiu .mes m.e meesiai een verminking
souden hebben betekend* te verschaffen
De hoognodige reparaties en soms een
kleine dispositie-wijziging werden ver
richt en dan nog dooi orgelmakers, die
indirect uit de Schnitgcr-school voort
kwamen <ïb v. H.H Freytag).
Het Groning. r volk zelf, over het al
gemeen w)iiig km stminnerxt van aard.
voelde weinig voor veranderingen. Het
wa* Jaren goed geweest, wijlen de ..Jon
kers" hadden het zo gewild, het moest
maar zo blijvm Hieruit spreekt ook
duidelijk de behoudende en stoere aard
vim de Groninger plattelandsbevolking
Als het orgel mam speelde en zij haai
psalmen kon zingen, was het goed.
Deze typiso-v gesteldheid treft men
daar ook thans veelal nog aan. Men
heeft eenvoudig niet door, welke schat
ten men bezit en beseft evenmin, dut
het bezit hiervan ook verplichtingen op
legt Wij behoeven U In dit verband wel-
licht niet te vertellen, dat aan vcrschil-
dom gebreken vertonen die
kundige behandeling vragen Bij het bo-
ajo-len van dece orgels zijn de gebreken
helaas een bcnoorlijke handicap
Het is niet doenlijk, over al deze or
gels uitvoerig te schrijven, elk der in-
strumenten zou een artikel waard zijn.
Wij doen hier en daar een grr<p.
LOPFKRMUM
Tn de oude en grote kerk te Lopper-
«um staat eer orgel, dat over dc
eeuwen heen g-sroeid is. In welk jaar
het eerste deel van het instrument klaar
kwam is niet meer bekend (het arcim-f
ging bij een brand verloren). Op ren
bord geschilderd staan echter dc Jaren
vermeld dat het werd gerestaureerd. In
1665 vond de ecratc restauratic pluaU.
SSTMA"
finale orgel in de Ned. Herv. kerk t
barokke kunst wan pijpwerk tot front
hun prachtig houtsnijwerk.
vervallen bakstenen kerkje zegt
U zo op het eerste gezicht allerminst
dat het een prachtig orgel herbergt, dat
ook nl oud is. namelijk in 1621 gemaakt.
Het bezit eer hoofdwerk, rugwerk
(door H. H. Freytag in 1802 gemaakt)
en vrij pedaal. De dispositie luidt'
de volgende dis-
Rugwerk (klavier
9. Quintadeen
10. Prestant
11. Roerfluit
12. Octaaf
13. Speelfluit
14. Sesquialter
15. Vox Humam
Pedaal
16. Bourdon
met 27
positie bouwde:
Hoofdwerk (klavier
1. Quintadena
2. Prestant
3. Roerfluit
4. Octaaf
5. Speelfluit
6. Gedaktquint
7. Octaaf
8. Mixtuur
9. Trompet
10. Vox Humana
11. Fluit douce
12. Prestant
13. Holpijp
14. Nasai
15. Woudfluit
20 Bourdon 16'
21. Prestant 8'
22. Roerquint 5 1/3'
23. Octaaf 4'
24. Mixtuur 4—6 st.
25. Bazuin 16'
26. Trompet 8'
27. Cornet 2'
Een meesterstuk (let U eens op de
prachtige pedaalbezetting), dat helaas in
zeer vervallen toestand verkeert.
Verder zijn he' hoofdwerk er. pedaal
practisch ongewijzigd gebleven; op het
rugpositief is rog al wat veranderd
UITHUIZERMEEDEN.
IN dc kerk te Uithuizermeeden bouw
de Hinsz in 1785 een orgel, dat het
zelfde front heoft ais het orgel in Leens.
De oorspronkelijke dispositie van het
werk (28 stemmen, verdeeld over hoofd-,
rugwerk en pedaal) week echter nog al
af van die te Leens en vertoont qua op
bouw meer overeenkomst met de dis
positie van het orgel te Midwolde (Old.)
In Uithuizermeeden heeft men blijk
baar wel over de nodige contanten be
schikt. want het orgel onderging ver
schillende restauraties, met als pover
resultaat, dat van het oorspronkelijke
weinig overgebleven is
MIDWOLDA (OLD.)
Onder Uithuizermeeden heeft U al
kunnen lezen, dat Hinsz ook een orgel
in de kerk te Midwolda bouwde en wel
in hit jaar 1772.
Het bezit 33 sprekende stemmen, ver
deeld over hoofdwerk (IS), rugwerk
(10) en pedaal (10).
Een meesterstuk noemden wc het or
gel te Leens; van dit orgel geldt het
zelfde
Hier willen wc U oog even wijzen op
een opmerkelijk verschil in dispositie
van Hinsz' orgels zo omstreeks 1740 en
die van 1770 en later. Zijn eerste instru
menten waren in feite nog van barokke
aard, terwijl dc latere Rococo-orgels
NOORDBROEK.
gaan. Hier maakte de grote Arp Schnit-
ZONDAGSBLAD 10 SEPTEMBER 1955
Dansen uii Be eren en Hongarije, liederen uit Italië
De dirigent Bruno Walter achter midden), die de Hongaarse Dansen van
Bralims voor dc gramofoonplaat speelde. Links dc zangeres Lotte Lchmann
en rechts Erika Mann. Op de roorgrond de thans overleden schrgvcr
Thomas Mann.
HET klinkt misschien wat vreemd,
maar toch is het waarheid: een
Engelsman schreef prachtige Beierse
dansen en een Noord-Duitser schreef
prachtige Hongaarse dansen. De gramo-
foonplatenindustrie heeft ze vastgelegd
op de plaat en iedereen kan zich nu
overtuigen van de waarde dezer dan
sen, waarin de componisten hun eigen
aard niet verloochenden, doch op geni
ale wijze de sfeer van het andere land
aanvoelden.
De Beierse dansen werden geschre
ven door Sir Edward Elgar. Deze
Engelse componist werd op 2 Juni 1857
te Broadheath bij Worcester geb'/ren.
Zijn vader had een muziekwinkel en
was organist in de R.K. kerk. Ook leid
de hij een dilettantenorkest. De jonge
Edward ging zijn vader helpen in de
winkel en studeerde orgel, viool en fa
got Later werd hij klerk op een advo
catenkantoor, maar bleef voor z'n ple
zier toch wat muziek studeren. Uit de
boekjes in de winkel leerde hij wel wat
theorie en op 12-jarige leeftijd schreef
hij reeds muziek bij een toneelstukje.
Contrapunt, harmonie, analyse, instru
mentatie en al die andere zaken die
men als componist moet beheersen,
Elgar bekommerde er zich weinig om.
Sir Edward Elgar, de Engelse com
ponist van prachtige Beierse
dansen voor orkest.
Intuïtief deed hij alles goed en al gauw
kreeg hij wat bekendheid om aardige
salonstukjes, zoals b.v. het nog steeds
populaire ..Salut d'amour". Een grote
meester zou er niet uit hom groeien,
was de toen gangbare gedachte Plo.-
seling kwam hij in 1899 met zijn ..Sca
Pictures" voor alt cn orkest en met
zijn „Enigma-Variaties" voor orkest
(muzikale portrettengalerij van zijn
vrienden). Ineens was hij beroemd en
toen hij later nog met oratoria als
„The dream of Gerontius", „The
Apostles" cn „The Kingdom" cn met
zijn ode „The Music Makers" inmiddels
een internationale -bekendheid was ge-
ger in. 1096 een orgel met hoofdwerk (10
stemmen), rugwerk (7 stemmen) en pe
daal (7 stemmen'
In het jaar 1855 werd er aan het rug-
we: k behoorlijk gedokterd, doch korte
tyd geleden is het weer in zijn oor
spronkelijke toestand teruggebracht.
ZANDEWEER.
Even ten zuiden van Uithuizen ligt het
dorpje Zandeweer, met een kerkje dat
één der oudste uit dc provincie Gronin
gen is (begin 13e eeuw).
Hinsz bouwde hier in 1731 een orgel
met hoofd- en rugwerk. Het pedaal ia
aangehangen.
Ondanks restauratie, waarbij haast
vanzelfsprekend vulstemmen werden
weggenomen, toch nog een bekoorlijk
orgeltje.
EKNRUM.
Do orgelbouwer N A. Lohman uil Gro
ningen maakte in 1817 in de kcik te
F.enrum een orgel, dat oorspronkelijk
28 sprekende stemmen bezat (hoofdwerk
13, tugwerk 8 en pedaal 7>
Het orgel is in dc loop der tijden flink
gewijzigd, waardoor het wel veel scfioona
heeft verloren, en bezit thanc 31 «pre
kende registers.
UITHUIZEN.
WIJ zouden het Schnitger-orgel in Uit
huizen tekort doen. indien wij het
nu alvast niet onder Uw aandacht bren
gen. Te zijner tijd hopen wij over dit
instrument een apart artikel te schrij
ven Van die gelegenheid willen wij dan
tevens gebruik maken om wat nader in
te gaan op dispositie- en klankopbouw
van de Schnitger- en Hinszorgela in het
algemeen Met opzet hebben wij ons
daarvan hierboven onthouden
Eén advies willen we U nog gevea».
waaneer U In de gelegenheid mocht ko
men om deze orgels te bezoeken en be-
pelenDistant ieer l' volkomen van de
romantische orgelklank en stelt U aleh
In op bet lijnenspel, dat deze orgels
vragen.
I'aa dan snit U ervaren, hoe schoon
en hoe monumentaal drie voor het me
rendeel barokke orgels zijn.
A. BOLT
worden, werd hij in de adelstand verhe
ven en kreeg hij verschillende hoge on
derscheidingen. Op 23 Februari 1934
overleed Sir Edward Elgar
Tot de werken vóór zijn beroemdheid
behoren ook de Drie Beierse dansen
voor orkest, die op 18 September 1899
op een Promenade-Concert in Londen
voor het eerst werden uitgevoerd o.l.v.
de componist. In 1895 had Elgar oen
reisje naar de Beierse Alpen gemaakt
en er gewoond in Garmisch. Hij schreef
er zes Beierse liederen, waarvoor zijn
vrouw Alice Elgar de woorden ontleen
de aan volksliederen. Drie van deze
liederen bewerkte Elgar later als drie
Beierse dansen voor orkest, nl. 1. De
dans, 2. Slaapliedje en 3. De schutter.
Het zijn echte Elgar-loonstukken ge
worden, geniaal geïnstrumenteerd, vlot
eri vloeiend geschreven en geheel ge
baseerd op Beiers rhythme en m. i !i
Eigenlijk is het jammer dat deze werk
jes zo weinig worden uitgevoerd, ze zijn
verrukkelijk van ongecompliceerdheid
en vrij van ballast.
Kort geleden heeft DECCA van deze
drie dansen een langspeelplaat (LW
5174) doen uitkomen met het I.ondens
Philharmonisoh Orkest o.l.v. Sir Adrian
Boult. Als U ooit eens op een meesle
pende wijze wilt horen spelen, moet U
deze plaat kopen Een dirigent en een
orkest in topvorm en een geluidsweer
gave in de perfectie Aan de andere
plaatzijde staan twee andere korte wer
ken van Elgar. nl. Chanson de Matin
Op. 15 no. 2 en Chanson de Nuit Op.
15 No. 1. eveneens in een sublieme
weergave door het Londens Philh. Or
kest o.l.v. Sir Adrian Boult. Beide werk
jes behoren tot de periode van de
snlonmuziek van Elgar. doch het is wel
een zeer goede salonmuzick Welk een
zuivere sfeer roep Elgar hier op cn
hoe melodieus zonder sentimentaliteit is
deze muziek. Zowel de dansen als de
chansons zal iedereen graag horen. Uit
deze muziek spreekt ons ecu vrien
delijk cn goed mens toe. Naar zo
iemand is het altijd goed luisteren.
T} E Hongaarse Dansen werden ge-
schreven door de Hamburger Jo
hannes Brahms en PHILIPS nam er
vier op. no's 1. 3. 10 en 17 (kleine
45-toerenplaat 409513 NE). Die Hongaar
se Dansen hebben Brahma een enorme
populariteit opgeleverd, een populariteit
die wel eens deed vergeten dat Brahms
ook nog andere werken heeft geschre
ven: symphoniecn, een onvergelijkelijk
Requiem en ontroerende liederen. Dé
altijd ietwat pessimistische Brahms
hunkerde toch naar de lichtheid in het
leven en in de muziek. Hij was jaloers
op Johann Strauss, die zulke geniale
walsen schreef Zelf schreef hij chter
walsen, die niet voor die van Johann
Strauss onderdoen Hij schreef soms
liederen met dc meest lichte toets en
componeerde zigcuncrliederen zoals dc
zigeuners ze niet kenden, maar et d..l
op waren. Die zigeunerliederen van
Brahms zijn nl. thematisch volkomen
eigen werk. Het zijn dus geen echte
zigeunerliederen, maar hebben wel de
zigeunersfeer.
Met de Hongaarse Dansen is het an
ders gesteld. Dit zijn w 1 Werkelijke
Hongaarse dansen, door Brahms ge
arrangeerd tot kunstwerken van de eer
ste orde. Czardas en friska fascineer
den Brahms en hij heeft er z'n volle
kunstenaarschap aan gegeven Alleen
de dirigent die iets voelt van dit Hon
gaarse sfeer zal deze dansen goed uit
voeren. zal het tempo rubato niet over
drijven en ook niet te kort doen.
PHILIPS heeft die dirigent gevonden
in Bruno Walter, nog steeds een dei-
topfiguren onder de orkestleiders. Met
het Philharmonic Symphony Orchestra
of New York brengt Bruno Walter dc
vier genoemde Hongaarse Dansen op
zulk een meeslepende wijze, dat men
geneigd is de plnat telkens weer af te-
draaien. Bovendien hebben de geluids
technici deze 45-tocrcnplaat voortreffelijk
gemaakt.
T ENSLOTTE gaan wc nog even Hon-
x garijc en B i. ren verlaten en reizen
door naar het zonnige Zuiden. In ccn
fraaie gondel maken wc ccn roman
tische vaart door Venetië en we luis
teren naar die charmante zwartogige
gondelier die zijn liederen zingt, echt.
Italiaanse liederen Dat zijn geen opper
vlakkige straatliedjes, maar veelal ge
passioneerde liederen De Italiaans,
zangers zingen ze met emotie, geven
er een dramatisch accent aan. Zo ook
de t.nor Gianni Poggi op de nieuwe
DECCA-crpname (langspeelplaat LW
5159i. Begeleid door een '«kest o.l.v
Ernesto NicelH zingt Poggl zes liede
ren en Itallaanaer dan hij zal wel nie
mand het doen. Een heerlijke lichte
stem met heel veel expressie, een stem
die aan Bcniamino Gigli doet denk n
Dit is nu een prachtige vorm van bel
canto. Dc orkestpartij is volkomen op
dc zang ingesteld, blijft steeds op d,
tweed" plaats en geeft toch aan het
geheel een aparte sfeer. Een heerlijk
plaatje uit het land van de zang
COPN. BA*N K
U .'vCeü'frtvCrirtHrfrtftrft ft Uii O-bit bbietv
■d
Mieke! bij de massajeugd
fcj Uit de
VOLKSWIJK
H.ÖC 2,
yn-
weer
beg i
onnen
HET spijt me zo!
Daar had ik een echt mooi
feestelijk stukje willen schrapen
het weer geopende gebouw: vun
de zo juist gestarte activiteiten!
Ik heb er feitelijk dc hele maand
Augustus over lopen te denken,
en ik had ook prachtige ideeen op
dit gebied. Zo'n stemmingsverhaal,
dat U de tranen in de ogen zou
persen, al hebben w\j daar eigen
lijk niet veel aan, want van tra
nen kun je mets bekostigen Maar
het slot ran het liedje is dat ik
bals ot>er de kop enkele indruk
ken moet neerschrijven, omdat de
redactie jammert om myn copy,
en er van het hele mooie histo
rietje geen spaan terecht komt.
En dat allemaal omdat het begin
t*an een nieuw wijkjaar zo'n over
stelpende chaos ontketent dat je
met meer vóóruit of achteruit
Weet U hoe de aanvang van
een nieuwe cursus is? Alleen men
sen, die geen kwaad vermoedend
thuiskwamen van een vacantie en
die dan by het ontsluiten van hun
roordeur ontdekten dat cr een
bende inbrekers gedurende hun af
wezigheid in hun woning onderdak
had gevonden, zouden zich voor
kunnen stellen welke indrukken
en ervaringen wy doormaken!
Denkt U het even in: alles is over
hoop gehaaldniets staat meer op
zyn plaats; het zilver is gestolen
en de brandkast is geplunderd;
het linnen is gescheurd en de stoe
len zyn kort en klein geslagen!
Welnu, zo voelen toy ons in de
eerste werk van de lieve Septem
bermaand.
Dat wil niet zeggen dat er letter
lijk in onze wijkgebouwen ingebro
ken is. Ik zou met weten waarom
men dat zou doen, want er vult
bij ons toch mets te gappen. Zo
voor en na sluipt een fantasierijk
diefjesmaat wel eens onze huizen
binnen, maar als h\j daar mets dan
lege spaarvarkens en dito bureau
laden vindt, maakt hij rechtsom
keert en tracht elders betere buit
te verwerven. Zodra we dus de
poorten openden. bevonden we
alles m de beste orde. Ik durf
zelfs te zeggen: schoner dan ooit.
want in Augustus worden onze
stallen extra uitgemest en je kunt
op 1 September van de vloer eten.
als er wat te eten zou wezen, dan
altijd.
De chaos zxt 'm in heel andere
dingen. Die zit in de mensen, die
dit werk doen en in de mensen
waaronder dit werk gedaan wordt.
Want bij de aanvang van de nieu
we cursus wordt opeens schreeu
wend duidelyk wat we allang wis
ten: er zyn verschillende oude
krachten weggegaan en er zyn
evenzovele nieuwelingen óp komen
dagen. En éér nu ieder weer zyn
eigen plaats en taak gevonden
heeft, is de Septembermaand om!
Maar dat betekent dut zo'n stuk
of tien leiders en leidsters wan
hopig en verwilderd naar hun
lokaal, hun kinderen, hun mate
riaal, hun geld. hun moed. hun
krachten en hun verstand lopen
te zoeken Boetend om er naar te
kijken. Misschien laten we hen
een volgend jaar eens bezichtigen
bijvoorbeeld tegen een tientje per
Het gekke is dat je deze stand
van zaken niet voorkomen kunt.
Natuurlijk zijn er op papier alle
maatregelen genomen om een der
gelijke chaos te voorkomen. Er
zijn uitvoerige sta) besprekingen
geweest en in theorie is alles eer
lijk verdeeld. Jeugdleider Jifti heeft
Dinsdagmiddag zijn eerste club.
en hier is de h.r t met de namen
der leden. Hij moet in dat gebouw
wezen ru in lokaal cover-I en de
materialen zijn present. Maar het
is helemaal niet gezegd dat zyn
twaalf schaapjes ook aanwezig
zullen zyn, ook al hebben die be
richt ontvangen dat hun club
weer start. Het is veeleer denk
baar dat er slechts drie van de
twaalf komen opdagen en dat er
daarnaast twintig wildvreemde
knaapjes op het appél verschijnen
Het is bovendien waarschynlyk
dat deze dubbele horde van geen
orde of discipline zal weten en
dat men alles wil doen behalve
dut waarvoor de nieuwe jeugdlei
der opdracht en materialen heeft.
Daarenboven zullen ze trachten
om uit te vinden of hy hen de
baas is, of zij hem Zodat jeugd
leider Jan zyn eerste uur zelfs op
zyn tachtigste verjaardag nog in
ontstelde herinnering zal houden.'
En misschien ook dankbaar Afiebcl
zal gedenken, die hem te hulp
snelde toen het lawaai iets al te
onstuimig werd en die op het
eerste gezicht constateerde dat het
grotendeels kiruleren waren, waar
op in een ander gebouw een an
dere nieuweling zat te wachten...
Neen. ik kan geen mooi ope
ningswoord neerpennen. Ik kan
alleen maar van kastjes naar mu
ren draven, van links naar rechts
galopperen. Want ik ben geen
nieuweling meer. Ik ben oud
gediende' Ik draag de verantwoor
delijkheid mee! Ik ben een persoon
van gewicht.'.' Al heb ik het dan
nog steeds niet klaargespeeld om
die twintigduizend gulden te ver-
ik bedelde!
MIEBEL
