HOFNAR
VAN NELLE'S
Paters lijden aan rheumatiek
voor onze anthraciet
gl
RIGOLETTO
26 ct
Mogen Nederlandse piloten niet
oefenen bij Nordhorn?
AKKERTJES"
5
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 19S5
„DAT IS TOCH HEEL NORMAAL
Hele stadswijken verzakken in
het Limburgse mijngebied
(Van een onzer verslaggevers)
HET BEGINT HONDERDEN METERS diep in de Limburgse grond:
een scherpe knal, een donderend geraas, een grote berg stenen stort
omlaag, in de ingewanden der aarde rommelt het wat na en waar zoéven
nog een gat was, heeft de aarde zich weer gesloten. Een ploeg mijnwer
kers, enkele meters verderop, kijkt op noch om. Vlak achter hen is het
gewelf, dat enige dagen geleden ontstond, toen zij er een laag kolen onder
vandaan haalden, ingestort. Daarover maakt geen mijnwerker zich een
moment bezorgd. Integendeel. Het moest naar beneden komen. Anders
zou de druk van het „dak" te groot worden voor de dichte rijen zware
„stempels", die het gewelf stutten op de plaats, waar de mijnwerker zijn
pneumatische afbouwhamer of de gigantische, volautomatische kolenploeg
door de kolenlaag drijft.
Achter hem worden, naarmate hij en
zijn makkers van het kolenfront zich
over de volle breedte van de laag een
weg naar voren breken, dan ook steeds
de stempels „geroofd". Dan stort het dak
vanzelf in. Het hoort zo. En niemand heeft
er hinder van. Ook bovengronds niet,
geen mens er iets van merkt, dat er
den kolenaders aangeboord, kriskras door
en boven en naast elkaar.
Op sommige plaatsen waren die boven
elkaar gelegen aders in totaal 10, soms
15 meter dik. Zodra de kolen weg waren,
vulden de daarboven gelegen grondlagen
de gaten weer op. Maar door al die in
stortingen kwam er speling in de grond.
Mijnschade loopt
in de millioenen
\MIJNSCHADE is in de Limburgse
mijnstreek een ingeburgerd
begrip. De Limburgers weten, dat
zg hard bezig zijn de bodem uit te
hollen, hun steden en dorpen te
ondermijnen, met verzakkingen als
gevolg. Maar zo lang het zwarte
goud hun zoveel welvaart schenkt,
hebben zij er vrede mee. De mijn-
directeuren nemen de schade die
in de millioenen loopt op de
koop toe. Ze verbonden eenvoudig
een afdeling Mijnschade aan hun
bedrijf, legden een flinke reserve
aan en calculeerden de schade-ver
goedingen in de kolenprijs of schre
ven ze af op hun winst.
De schade aan een bouwwerk
moet natuurlijk een aanwijsbaar
gevolg van verzakking zijn, om te
worden vergoed. In die gevallen is
de vergoeding blijkbaar ruim ge
noeg. Er zijn tenminste speculanten,
die in de mijnstreek links en rechts
huizen met mijnschade proberen op
te kopen. De reparatie aan die hui
zen komt namelijk bijna geheel
voor rekening van de mijnen, tot
zelfs het behangen van een kamer
met een gescheurde muur toe. En
wanneer de mijn hef onderhoud be
taalt, is de enipe zorp van de
'nieuwe) eigenaar het tijdig innen
van de huur
Als in de Limburgse mijnstreken een huis gaat kraken en scheuren
vindt men dat heel normaal. De ambachtslieden worden er bij gehaald
en 't is de mijndirectie, die de schade betaalt.... Over alle ongerief
stapt men dan maar heen, zelfs als zo'n huis in elkaar valt. En daar kan
i 4 men vast op rekenen
honderden meters lager een berg stenen
naar beneden is gestort.
Niet onmiddellijk althans; maar na ver
loop van tijd
Gebouwen scheuren
uit elkaar
Er is al veel tijd verlopen, sedert het
ogenblik, waarop in Limburg de eerste
kolen uit de grond werden gehaald.
Sindsdien is onder een kilometers brede
strook van het heuvelland, dwars door
iLimburg heen, een netwerk van gangen
ontstaan. Vanuit die gangen zijn honder-
fcBEUCHTINGSMETER - PROJECTOREN - FILM
Fotograferend
Nederland
De Regering en Ag fa reiken
U de hand!
Een gouden tijd breekt aan. Een
goede tijd voor alle fotoliefhebbers!
De regering erkent de opvoedkun
dige waarde van fotograferen. Daar
om is de wijziging in de omzetbe
lasting ook van toepassing op foto
materiaal, waardoor verschillende
6x9 rolfllms
Isochrom 18/10 DIN0: f 1.60.
Isopan F17/10 DIN0, Isopan ISS
21/10 DIN0 en Isopan Ultra 23/10
DIN": f 1.75
Kleinbeeldfilmpatroon,
36 opnamen.
Isochrom F 17/10 DIN*: f3.35.
Isopan FF 13/10 DIN0, Isopan F 17/10
- DIN0, Isopan ISS 21/10 DIN" en
jï Isopan Ultra 23/10 DIN0: 13.60.
De prijsverlagingen van alle andere
formaten zw/w films, smalfilms en
I Agfacolor-films zijn Uw fotohonde-
I J laar bekend.
I fDQNKERE KAMER APPARATUUR
Het hoger gelegen dekterrein drukte
ir op het losser worden gesteente,
veer steeds vaster in elkaar werd ge
drukt. Het gesteente zakte wat in er
dekterrein zakte mee.
Nu is de bovenkant van dat dekterrein
de begane grond, waar de huizen en de
scholen en de kerken staan. En dus be
gonnen ook die huizen, scholen en ker
ken te verzakken. Soms gelijkmatig,
d.w.z. een heel blok huizen of een hele
kerk tegelijk. Maar dikwijls zakte plot
seling of geleidelijk slechts een deel
van de grond onder een huis, een kerk of
een school. Het gebouw trok dan scheef,
of er kwamen grote scheuren in. En na
enige tijd stortte het in. Zó ontstaat de
mijnschade.
Er verzakken honderden huizen in bet
Limburgse mijngebied. In Heerlen en
Kerkradezelfs hele stadswijken tegelijk.
De huizen moeten dan van binnen en van
buiten worden gestut en op den duur wor
den gesloopt. Elders bouwt men dan weer
nieuwe huizen, natuurlijk daar, waar de
grond voorlopig althans nog wat ste
in Heerlen zijn de muren van een fa
briek, in Kerkrade die van een zieken
huis gescheurd.
In Heerlerbaan wordt een kerk geleide
lijk uit elkaar gerukt. De toren komt
steeds schever te staan. Het bovenstuk
moest er dan ook al van verwijderd
den. Zo is in de hele mijnstreek de grond
in beweging. „Dat is toch heel normaal",
zeggen de mijnbouwers, „een natuurlijk
gevolg van het feit, dat er steeds meer
kolen uit de bodem worden weggehaald".
Het drama van Urmond
Maar hoe normaal deze verschijnselen
ook mogen zijn. ze leveren de nodige pro
blemen op. In Urmond bijvoorbeeld, dat
na de oorlog al twee meter is gezakt en
nog wel een paar meter zal zakken.
Urmond is een oud havenstadje aan de
Maas, dat voor de zandtransporten uit
de rivier reeds lang geen haven i
heeft, maar een nieuwe bloeitijd scheen
tegemoet te gaan als mijnwerkersdorp. In
werd echter het Julianakanaal
gelegd, waardoor het stadje tussen kanaal
en rivier werd ingeklemd op een strookje
grond, waarop het maar nauwelijks ade
men kon. Met de bewoonde wereld i
het alleen nog in verbinding door
brug met een zeer hoge en zeer lage oprit,
die als een kolossale dijk pal tegen de
eerste huizen van het dorp kwam te
gen. Dat was de eerste klap.
Daarna volgde een hele serie klappen,
die nog heviger aankwamen. Het begon
met de gewone narigheid van scheurende
muren en instortende huizen op de plaat
sen, waar het stadje door mijngangen var
de Maurits ondergraven werd.
Toen volgde de vervuiling van het ri
viertje de Ur, dat door het Stikstofbin
dingsbedrjjf van de Staatsmijnen vooi
afwatering werd opgeëist en daardooi
veranderde In een modderpoel, waar gif
tige gassen uit opstijgen en waarin alle
leven onmogelijk geworden is.
Tot overmaat van ramp kwam een deel
van het stadje door de verzakkingen als
het ware In de winterbedding van
Maas te liggen. B|J hoog water liepen de
hulzen en landerijen dan ook onder. Ei
met het Maaswater steeg tevens het wa
ter in de riolering en In de Ur. Tientallei
huizen alsmede een klooster hebben zo
doende al herhaaldelijk (o.a. tijdens het
Kerstfeest van 1952) dagen lang decim
diep in een stinkend mengsel van
water, rioolvutl enUr-modder ges
2 1 De inwoners moesten met roeibotei
PAPIEREN» hun huizen worden gehaald De banken
dreven door de kloosterkapel. En de
i de Maurits moest er aan
om het klooster en de hui-
Tocht, vochl, schimmel
en rheuma
Sindsdien is de loop van de Ur iets ge
wijzigd en is tussen het stadje en de Maas
een dijk gelegd een dijk van steenslik.
waar de Maurits toch geen raad mee wist.
De Maas zal nu niet gauw meer door
het klooster stromen, maar het 200 jaar
oude gebouw is onbewoonbaar geworden.
De bodem is voortdurend in beweging.
Hier en daar zitten scheuren, die soms
openbarsten tot spleten waar doorheen de
paters elkaar de hand kunnen geven,
maar die een dag later meestal weer
dichtgetrokken zijn.
Muren staan scheef, sommige ra
men kunnen niet meer open, boven
en onder de deuren gapen grote kie
ren. 's Winters is het in de gangen
en kamers niet te harden van de
tocht en het vocht. De schimmel
staat op de muren, de verf bladdert
af, het houtwerk verteert en bijna
alle paters hebben rheumatiek.
Binnenkort zal het klooster worden af
gebroken. Aan de andere kant van he
Julianakanaal zal dan een nieuw klooster
worden gebouwd. De Orde heeft hiervoor
een vergoeding van de Staatsmijnen ont
vangen. De paters hadden echter liever
gezien, dat de Staatsmijnen dat nieuwe
klooster hadden gebouwd. De nieuwe hul
zen voor de bewoners die al eerder moes
ten vluchten uit dit deel van het dorp,
worden namelijk wel door dit bedrijf ge
bouwd en daarna aan de bewoners over
gedragen. De Orde moet zelf bouwen
voor een bedrag, dat door allerlei om-
itandigheden maar een deel van de kosten
:al dekken.
De paters zijn daar niet bijster tevreden
>ver. Maar toch zijn ze blij, dat ze nu
raar de andere kant van het kanaal zul
len verhuizen. Daar zal op den duur
heel nieuw Urmond verrijzen, want het
)ude is nu al te klein. En wellicht zal het
gehele stadje nog eens moi
de overkant, daar deskundigen
spellen dat Urmond nog wel 5 of
meter zakken zal
Grondmij veertig jaar
Ter gelegenheid van het veertigjarig
bestaan van de Grondverbeterings- en
Ontginningsmaatschappij de Grontmij.zal
28 September in De Bilt het nieuwe
hoofdkantoor HoudTinge in gebruik wor
den genomen. De opening wordt verricht
door minister Mansholt.
Verdwaalde bommen zijn niet van ons,
zeggen de Britten
(Van onze correspondent)
FjE BEWONERS van het Duitse plaatsje Nordhorn, dat slechts enkel»
kilometers ten Oosten van de Nederlandse grens ligt, leven de laatst»
tijd voortdurend in spanning. Het is namelijk al verscheidene malen voor
gekomen, dat oefenbommen uit vliegtuigen in hun tuintjes en landerijen
terecht komen. Britse officieren van de Royal Air Force hebben in ver
band hiermede een bezoek gebracht aan het stadsbestuur van Nordhorn en
de in die plaats gevestigde Kreisverwaltung. Zij hebben hun verontschul
diging aangeboden voor het verkeerd afwerpen van de oefenbommen,
maar voegden er aan toe, dat hier de RAF geen blaam treft, daar Neder
landse piloten hiervoor verantwoordelijk zijn.
Christelijke politie-ambtenaren
veertig jaar georganiseerd
(Van onze sociale redacteur)
'"pWEE agenten van de politiepost Ael-
brechtskolk in Rotterdam. F. Boxem
J. J. Barnouw, namen vier-en-veer-
tig jaar geleden het besluit een bond van
Christelijk politiepersoneel op te rich
ten. Zij wonnen advies in bij de Her-
ormde predikant ds G. H. V.'agenaar en
Diemer als directeur van een Chris-
:Iijke Coöperatie. In het toenmalige bu-
?au van het C.N.V. aan de Open Rijs-
tuin, werd 11 October 1911 een vergade
ring belegd, waar vijftien man zich op
gaven als lid van de nieuwe, nog plaat-
elijke, bond.
In 191? verscheer* het eerste nummei
Een der modernste mijnen van
Europa, eo niet de meest mo
derne, ligt in Limburg. Het is
de staatsmijn Maurits, die de
volle verantwoordelijkheid
draagt voor het drama, dat zich
te Urmond voltrekt.
van hun orgaan, Crescendo, en in dat
jaar werd, onafhankelijk van de Rotter
damse bond, in Amsterdam een bond op
gericht van Christelijke politieambtenaren,
die de naam van Gideon droeg. Het duur
de echter tot 24 Augusus 1915, eer bel le
bonden fusionneerden en 'n gemeenschap
pelijk bestuur werd benoemd, waarvin
de heer H. E. van Geelen voorzitter en
B. Reeder tweede secretaris werd. Deze
datum wordt aanvaard als de stichtings
datum van de Chr. Bond van Politie
ambtenaren. In Den Haag ontstond 12
April 1916, op initiatief van de heren W.
Verwey en J. Brauns, de derde afdeling.
200 GULDEN PER IA AR
T~)E rechtspositie van de politieambte-
naar stond in de dagen niet in hoog
aanzien, en zijn salaris was daaraan
recht evenredig. Kwamen vóór 1900 nog
salarissen van 200 gulden per jaar voor,
in 1917 kwam in de Rotterdamse raad
een voorstel In behandeling, dat beoogde
het salaris van een agent te stellen op
17 tot 21 gulden per week. Een voorstel
van de burgemeester, een „prikkelpre
mie" (voor het maken van veel proces
sen-verbaal!) in te stellen, werd door de
raad van de hand gewezen. Niettemin
werd in 1919 in Pernis nog 'n veldwach
ter benoemd voor een 6alaris van 1000
gulden per jaar.
De organisatie was Inmiddels In Sep-
er 1921 uitgegroeid tot 1000 man. In
1930 sloot de bond zich aan b|J het Chris
telijk Nationaal Vakverbond. In 1938 werd
een volledig eigen gebouw betrokken, na
dat men voordien waa gehuisvest (sinds
1921) op zolderverdiepingen, achterkamers
etc.
Op last van de bezetter werd de bond
5 Augustus 1941 ontbonden. De leden wa
ren echter van te voren op de hoogte
gebracht en verlieten practisch allen de
Na veel werk te hebben verzet bij de
heroprichting op 6 Juni 1945, trad voor
zitter Reeder af. Hij werd opgevolgd
door de Utrechter G. van Netten.
5000 LEDEN
mede door inkrimping
Nog geen zes kilometer van Nordhorn
iigt het Elberger Veen, een verlaten stuk
moeras, waarvoor nog nimmer een boer
of een toerist enige belangstelling heeft
gehad. Sinds het einde van de oorlog
echter wordt dit eenzame gebied door de
geallieerde tactische luchtmacht gebruikt
als rifle-range, als oefengebied voor pi
loten en speciaal voor straaljager-vliegers.
Nu is het de laatste maanden herhaal
delijk voorgekomen, dat bommenwerpers
hun projectielen zover mis gooiden, dat
ze in de tuinen van Nordhorn's bewoners
terecht kwamen, meestal in het Oostelijk
deel van de plaats. En een van de dingen
waar men de meeste angst voor heeft is,
dat niet uitsluitend met cementen bom
men wordt geoefend, maar ook met
scherp
Burgemeester Brinkmann van Nord
horn zit echt met dit geval in zijn maag.
Hij bevestigde desgevraagd, dat de RAF-
officieren hun verontschuldigingen heb
ben aangeboden en daarbij hebben mede
gedeeld, dat de „afzwaaiers" op rekening
van de Nederlandse piloten moeten wor
den geschreven. Persoonlijk kon hij dat
moeilijk geloven, want voor de oorlog
heeft de heer Brinkmann veel met Ne
derlanders gejaagd en die Nederlanders
schoten het best van allen!
Flight lieutenant R. W. Blackpool van
het RAF-onderdeel, dat in Nordhorn is
gelegerd, wilde over dit geval niets zeg
gen, ontkennen wilde hij het echter ook
niet.
Het blad Grafschafter Nachrichten, dat
sterkte, Iets gedaald, maar bedraagt nog
altijd meer dan 5000.
Op 21 en 22 September zal ln Amster
dam het jubileum worden herdacht. Het
bondsorgaan ls reeds met een feestnum
mer verschenen en de congressisten ont
vangen allen een gedenkboek, waarin de
geschiedenis van de bond wordt weerge-
in Nordhorn verschijnt, weet dat de
RAF-officieren hun excuses hebben aan
geboden maar ook. dat de Nederlandse
piloten met onmiddelijke ingang zijn uit
gesloten van oefeningen. Alleen piloten
met een eerste klas opleiding mogen nu
in het Elberger Veen oefenen, aldus dit
blad.
Op grond van het bovenstaande heeft
de stad Nordhorn besloten, de protest
acties voorlopig te staken, aldus de Graf
schafter Nachrichten.
De mededelingen van de Engelsen zijn
niet erg prettig voor de piloten van onze
Koninklijke Luchtmacht. De Luchtmacht-
IVaar om tooh7
f helpen direct f
voorlichtingsdienst in Den Haag deelde
desgevraagd mede, niets te weten van
uitsluiting van Nederlands< vliegers aan
oefeningen bij Nordhorn. Opheldering in
deze kwestie lijkt ons echter wel nood
zakelijk.
VAN NELLE
KWALITE
t
feSli
Commandeur Den Boeit met
pensioen
Commandeur S. den Boeft, comman
dant van het oefensmaldeel der Konin
klijke Marine, is met ingang van 1 Oct.
op non-activiteit gesteld. Hij zal per 2 Fe
bruari wegens langdurige dienst worden
gepensionneerd. Kapitein ter zee L. J.
Gosling volgt hem voorlopig op.
Voor ruim 6000 gulden aan horloges,
wekkers, aktentassen, portefeuilles, por-
temonnaies en een grote partij nylonkou
sen (alleen al voor 1500 gulden) is ge
stolen uit de magazijnen van Vroom en
Dreesmann aan de Utrechtsestraat in
Amersfoort.
Toch is
