Dienende Kunst
JEF LAST LEEFDE OP BALI
Cultureel
venster
Ontmoeting
LEZERS
PELGRIMAGE
Bloeiende Baptistengemeenten in
de Sovjetunie
Koptische Kerk in Oud-Cairo
Mobiele synagoge
WISSELVALLIG LOT van
BIJBELSE BEWIJZEN
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
Op bezoek bij Dieuwke Aalbers
Omringd van papieren, verf- en tekengerei, ligt ze
soms voorover op de grond te werken, in een van haar
karakteristieke houdingen, Dieuwke Aalbers Kollewijn,
kunstboekbindster, schilderes, ontwerpster voor textiel en
van nog heel veel ander schoons.
Hoe uitgebreid ook het terrein van schepping is,
waarop zij, samen met haar man B. J. Aalbers, op het
gebied van boekbind-, leer- en perkamentwerk de schoonste
voorwerpen creëert, tekenen en schilderen doet zij het
liefst, doch het is eerst twee jaar geleden dat haar schil
dertalent werkelijk is opengebloeid, als een bloem die,
lang in knop gebleven, eindelijk tot volle wasdom is ge
komen.
Hoe rijk is het leven, wan
neer men zovele gaven heeft
van hoofd en hart, als Dieuw
ke Aalbers. Het is echter niet
altijd eenvoudig om innerlijk
evenwicht te bewaren, wanneer
je eigenlijk niet één, maar vier
vrouwen bent. kunstenares,
echtgenote, moeder en huis
vrouw. Doch dit is het geheim
van haar leven: .zij is toch in
harmonie met haar omgeving,
met zichzelf en de oneindig
heid. door de liefde. Liefde van
anderen tot haar, liefde die zij
zelf naar de haar omringende
wereld uitstraalt, maar boven
al de Goddelijke liefde, die zij
met heel haar diepreligieuze
ziel ervaart. En het kan dan
ook niet anders of het is deze
liefde, die zij als vanzelf weer
in haar werk tot uiting brengt,
gesteund door haar echtgenoot,
want een sterke band is tussen
hen. een eenheid en,v0^lef'®
begrijpen, hetgeen reeds begon
op de dag dat zij elkaar, nu
jaren geleden, voor het eerst
zagen, toen zij beiden
op de Kunstmjver-
heidschool hun oplei
ding begonnen.
Credo
..Ik sta in de eeuwigheid," zegt
zij. En daarom getuigen haar
werken van rust en bezielde har
monie en ook van devotie, het
zuiverst in de 18 kleine panelen
van haar ..CREDO", waarop ze
de geloofsbelijdenis schilderde in
taferelen, rijk aan kleurige vlak
ken. bloemen, strepen en sierlijke
vormen in een combinatie die zich
niet verwoorden laat. maar die van
een fascinerende symboliek en
uiterste subtiliteit is.
Met welk een schroom weet zij
gestalte te geven aan hetgeen
zij gelooft en welk een aanbid
ding spreekt uit ieder beeld
Zij heeft deze 18 kleine schilde
rijen vervaardigd, gedreven door
een koortsachtige drang en met
een haar bijna verterend vuur.
Zij was zó gegrepen door hetgeen
zij had gezien en gevoeld, dat zij
het werken bijna niet kon onder
breken De ochtend vond haar
reeds schilderende en eerst aan
de avond gelukte het. haar tot
rust te dwingen. Doch in vijf we
ken tijd waren ze gereed en voel
de zij zich bevrijd.
Zij is zeer kleurgevoelig en ook
hier komt dit tot uiting, doch pri
mair is de geest die zij in beeld
Ruitvormige vaandelfiguren in
licht en donker stellen het geloof
met zijn hoogte- en dieptepunten
voor. Een lichtblauw kruis staat
in het midden, als overwinnaar,
doch hier en daar verschijnt een
rode bloem, als een kleine, felle
pijn. die toch nog altijd nagloeit
de overwinning, terwijl de wit-
•de
biedt.
Dit kleed, waaraan zij zich met
hart en ziel wijdt, is bestemd om
in een binnenkort gereedkomende
kerk te Voorburg als wandversie
ring dienst te doen.
En daarna? Zeker is, dat haar
scheppingsdrang geen rust kent en
dat zij weer een religieus onder
werp zal kiezen.
..Want." zegt zij. ..het geloof is
voor mij als een alphabet, waar
uit ik put om telkens andere com
binaties te scheppen."
Maud Wentinck Uet echtpaar AalbersKolleicijn bij lu
Nu zijn er
donkerblonde kinderen
om voor te zorgen,
maar Dieuwke Aal
bers. slank, lang en
blond, met ogen als
grnsblauwe sterren,
heeft haar kinderen
geleerd zich zelf bezig
te houden en eer-
bied te hebben voor
hetgeen de ouders
scheppen.
Zo heerste er in het huis aan
de Westvlietweg te Voorburg,
waar zij tezamen een kleine
N.V. hebben opgericht, een sfeer
van harmonie en geestelijke
rijkdom, die voor een ontvan
kelijke bezoeker niet onopge
merkt blijft.
Als stille getuigen van de
wonderwerken, die hun handen
deden ontstaan, zijn daar de
mystieke schilderijen, de hand
gebonden boeken in naturelleer,
wijnrood marokijnleer. kalfsper-
kamont. het ene met een hand
geschilderd yrapen versierd, het
andere met reliëfwerk of mo
tieven in fonkelende kleuren
als waren het juwelen. Vele
opdrachten voerden zij reeds
uit voor firma's en particulie
ren en zelfs voor de Koningin.
Vele gedenkalbums, oorkonde
kokers. bureau-sets, cassettes,
portretlysten. en zo meer. ont
stonden onder de ware tover-
vingérs van het echtpaar Aal
bers. Ieder werk spreekt van
grote vakkennis, technische
vaardigheid en uiterste kunst
zin. maar bovenal van liefde
voor het moeilijke, doch won
dermooie vak, én van liefde
voor de mens voor wie het
werk is bedoeld.
De uitspraak van Dieuwke Aal
bers ..Ik wil dienen met mijn
kunst." is zeker geen frase. De
religie ervaart zij als een melo
die: zijzelve is het instrument,
waarmee zij deze melodie trans
poneert in haar kunst. Als klein
meisje, uitermate gevoelig en ont
vankelijk. 'nad zij reeds vreemde
dromen, die grote indruk op haar
maakten en altijd was het het
Goddelijke, dat zij ervoer.
Toen zij vrouw en later moeder
werd. bleven de dromen komen:
ook wakende zag zij dikwijls won
derlijke voorstellingen, die vol be
tekenis en religie voor haar waren.
Het verlangen, in kleuren en vor
men vast te leggen, hetgeen zij
zag en ondervond, begon in haar
te groeien en tenslotte was er één
sterkdoorleefde droom, die haar
de zekerheid gaf. dat het monent
daartoe eindelijk gekomen was,
waarna zij palet en penseel greep
en begon te schildeken.
De schilderijen ven Dieuwke
Aalbers geven de toeschouwer een
zeidzame ontroering. De oude en
nieuwe vormen die zij kiest, de
sterren, bloemen, planten, vegen
en kleurvlakken, hebben een
eigenaardige sfeer van gloedvolle,
doch zachte krachten. Ze zijn vi-
sionnair, dromerig en sfeervol;
abstract zonder de felheid waar
mee de hedendaagse experimente
len hun beelden vertekenen, om
uiting te geven aan het chaoti
sche van deze tijd.
Ook Dieuwke Aalbers ziet de
chaos, maar daarboven ziet zij de
alomtegenwoordige vrede van
God.
Zo ontroeren haar schilderijen
niet in de eerste plaats door het
geen het oog onmiddellijk ont
waart. maar door hetgeen de ziel
ervaart, want groot is de expres
sie ervan, voor wie het kan ont
dekken.
Ragfijn zijn de lijnen en omtrek
ken aangegeven en de kleuren zijn
doorgloeid van alle warmte, die
zij in zich draagt. Onvergetelijk
is de ranke witte bloem, waar
mee zij het geloof aangeeft en
hart veroverend is de sfeer die el
ke tekening omstraalt. Hoe sterk
spreekt de droefheid uit het pa
neel. dat het lijden en de dood
uitdrukt en hoe pril en rein is de
triomf, de opstanding na het lij
den. Wie blikt in het hart van de
reine witte bloem met het gouden
hart. ZIET de glorie der zachte
krachten, de liefde én de eeuwig
heid.
Rust kent zij niet lang.
Eindeloze fantasie
Is het ene werkstuk gereed, dan
grijpt zij onmiddellijk naar het
volgende. Zij is ook dessin-ont
werpster voor een grote Twentse
weverij. Veel van deze ontwerpen
zijn ontstaan uit de oude tech
niek van „marmerei^" hetgeen
zij nog wel doet voor schutbladen
van een zelfgebonden boek of voor
versiering van dozen. Met einde-,
loze fantasie doet zij telkens op
nieuw weer andere, sierlijke figu
ren cn bloemenmotieven ontstaan.
Naast haar staat haar man, even
werkzaam, even toegewijd.
Hij tekent calligraphieën. ont
werpt stofomslagen voor boeken.
Hij is aesthetisch adviseur voor
een linnenweverij en verzorgt er
de verpakkingen, folders en tek
sten voor. Voorts geeft hij cursus
sen over machinaal bindwerk e.d.
aan het Hoger Instituut voor
Drukkunst in Antwerpen. Op het
ogenblik werkt hij aan een ont
werp voor een gezandstraald
raam. dat bestemd is voor een
nieuw Raadhuis. In elegante lijnen
wordt hierop de historie van de
stad verbeeld, door middel van
voorstellingen van gewassen
en een 18e-eeuws gedichtje in
fraaie letters uitgevoerd. Voor de
glas-in-lood ramen maakt hij een
ontwerp dat 4 wapens vertoont.
Dieuwke Aalbers, voor wie het
scheppen van toegepaste religi
euze kunst een diepe vervulling
betekent, werkt thans aan een
prachtig linnen wandkleed, 6X3
m groot, waarop zij. in dezelfde
trant als bij haar 18 kleine pane
len. allerlei bloemen en lijnenfi-
guren aanbrengt, ditmaal niet in
HET VERZWAKTE GEBED-
Toen mijn gebed was van Uw wil geladen
cn deel kreeg aan Uw ongemeten macht,
heeft het, gedreven tot geduchte daden,
mijn toil in zijn verzet tot staan gebracht.
Gij zondt het uit het tuighuis van Uw kracht
Uw wapens door de poort van Uw genade.
Maar ach, het heeft niet steeds op U gewacht
en steun gezocht op zelfgekozen paden.
Ik. heb gezien het falen van mijn bidden,
toen het de band aan U verloren had.
Mijn hart lag als een zwakke, open stad,
de weergekeerde vijand in haar midden.
Gij hebt het niet geduld en hem verdreven!
Dit is mijn troost,al bid ik nog met beuen.
J. P. VAN STEENES.
Verschillende jaren heeft de bekende schrijver Jef Last
op Bali vertoefd. Hij heeft er onderwijs gegeven, heeft als
vriend met zijn leerlingen en andere Balinezen verkeerd, en
heeft zijn ervaringen opgetekend in het boek „Bali in de
Kentering", dat uitgegeven werd door de De Bezige Bij
te Amsterdam en met zeer goede foto's ver
sierd is, afkomstig van de heer J. C. Mol en
de Kon. Rotterdamse Lloyd (aantal pagina's
207). Inderdaad slaagt hij er in de lezers onder
de bekoring te brengen van dit vriendelijk,
gastvrij en kunstzinnig volk, waaronder hij als
Balinees onder de Balinezen heeft trachten te
leven en in welks ziel hij een eindweegs is
doorgedrongen, voorzover dit voor een Wes
terling mogelijk is. Hij heeft getracht mede te
TT werken aan de ontwikkeling van hetgeen in
Bali leeft onder de moderne invloeden. Zijn
ziel is opengegaan voor de wijsheden van het oorspron
kelijke Hindoeïsme en het fleurige heidendom met al zijn
schoonheid, zijn offerfeesten, zijn tempels en culturele
schatten. Wij begrijpen bij de beschrijving daarvan iets van
de voortdurende terugval van het oude Israël in het hei
dendom.
Wij begrijpen tevens hoe Jef
Last met zijn zoeken naar de
rust, de vereniging met het al-
lene, volkomen blind is voor
de levende God. En dat hij het
binnendringen van het Christen
dom niet kan bègrijpen, spreekt
vanzelf. Hij voelt dit ook en
raadt aan de uitnemende boe
ken van dr. Swellengrebel en
anderen te lezen.
Voor een Christen is het
merkwaardig er nota van te
nemen, hoe Jef Last dit be-
TWj 1
JEF LAST
schrijft. Van een criticus valt
altijd veel te leren, ook al
brengt hij het niet verder dan
de fouten en belachelijke kan-
We kunnen aan de woorden
van de schrijver toevoegen, dat
de binnenkomst van het Chris
tendom ondanks alle verboden
en tegenwerking een wonder is
geweest en dat het dit ondanks
Heeft U het al gelezen, het
April-nummer van „Ontmoe
ting"? Zo niet. haast U zich
dan, want het is van een uit
zonderlijk hoog gehalte Mis
schien wel het meest door de
drie verzen van Lidy van Eys-
selsteijn. Deze poëzie is van een
zuiverheid en oorspronkelijk
heid. zoals maar weinig wordt
opgemerkt. Een vers als „Iede
re dag ontroert mij de rood-
borst" is even rein als de zang
van deze vogel. En het is als
een troost vooi hen, die geen
uitzicht meer menen te hebben
Ergens vinden zij dan plotse
ling een lied. Gods lied. Twee
ontroerende verzen van Ido
Keekstra en een net iets te ge
zocht vers van Gré van der
Laan zijn de andere poëzie-bij-
dragen. Dan is er in opgeno
men een werxelijk geniale fan
tasie „Het mec-mannetje" van
Jan E. Niemeyer en G. E. Mul
der geeft een neel goede be
schouwing ovei J. K. van Eer
beek, naar aanleiding van de in
leiding van G Kamphuis in het
bundeltje Schetsen van v. Eer
beek. Ten slorie zijn er nog tal
van boekbesprekingen opgeno
men, waarin !of en scherpe cri-
tiek elkaar afwisselen.
Corn. B.
..On,morfine". Letterkunde en
de ongunst van de tijden, de
tegenslagen en teleurstellingen
van jaren van bezetting en bur
geroorlog. is gebleven. Het is
opmerkelijk, hoe de schrijver
opmerkt, dat de tegenstand
van de vriendelijke ruim den
kende Baliërs tegen het Chris
tendom vijandigheid wordt, en
we denken daarbij aan de woor
den van Christus, dat Hij geko
men is om vuur te werpen op de
aarde en het zwaard te bren
gen.
Tevens merkt Jef Last op. dat
de belangstelling van de Bali
ers begint uit te gaan naar een
persoonlijke God.
Inlichtingen over de strijd, die
op Bali gevoerd is. kreeg hij
uit de eerste hand, door Indo
nesische bril natuurlijk. Hij
ziet dit zeer we! in. Hij merkt
ook op, hoe leugenachtig en fel
de actie tegen de Nederlanders
kan zijn, waartegenover staat
dat er tussen beide volken een
soort haat-liefde is gegroeid als
tussen twee echtgenoten, die
lang gehuwd waren.
Aldus beschrijft Jef Last dit
en hij voegt er aan toe: ,,Wc
kennen eikaars slechte en goe
de eigenschappen, we weten wat
we aan elkaar hebben". Op
het vraagstuk van Nieuw-Gui-
nea gaat hij uitvoerig in en hij
komt tot de conclusie, dat er
in Indonesië ook bij de gewo
ne man een vurige begeerte
naar Nieuw-Guinea bestaat.
Op grond daarvan wenst hij,
dat we Nieuw-Guinea maar
zullen afstaan, alsof er niet ge
schreven staat: „Gij zult niet
begeren.. ook niet het huis
van de Papoea. Dit zijn echter
maar enkele actuele kanten
van dit boek, welks veelzijdig
heid niet gauw is uitgeput. Boei
end zijn de beschrijvingen van
het leven en de kunst, van het
land zelf. Niet elk oordeel van
de schrijver over de Indonesiër
in het algemeen en de Baliër
in het bijzonder zal door de
kenners onderschreven wor
den.
Afgezien van alles wat men
op dit eiland kan zien voor
kunstzinnigs en eigenaardigs,
klemt de vraag, die schrijver
in het laatst van zijn boek voor
al behandelt, in hoeverre dit
volk zijn cultuur kan behouden
ondanks de aanval der moder
ne tijden. Ook hij heeft in dit
opzicht moed. evenals vele an
deren, die zien hoe de kunst
zich weet tc vernieuwen. *Ve
mogen daarbij de hoop uitspre
ken. dat ook de predikers van
het Christendom er in zullen
slagen met de Baliër een Ba
liër te zijn.
Mr. J. J. Wentink.
v__
Pascal heeft cr in zijn tijd
al op gewezen, hoe de publieke
opinie voornamelijk langs on
opzettelijke weg tot stand komt
en hoe achteloos gedane uit
spraken het doen en laten van
de mensen beïnvloeden. Men
zal zich druk maken om invloed
uit te oefenen; dikke boeken
schrijven, lezingen houden, ver
gaderingen, ja congressen presi
deren. maar in de eeuwigheid
zal blijken, dat de ware invloed,
die van ons is uitgegaan, in
iets heel anders bestaat dan
waarvoor we ons officieel en
omslachtig hebben druk ge
maakt.
ALS ik zelf op mijn leven
Alterugzie en mij afvraag
wiens invloed ten goede ik heb
ondergaan en hoe zich dat heeft
toegedragen, kom ik tot merk
waardige ontdekkingen.
Ik had „ge-
puzzerd" van de
Zondagschool en
kwam in het
plantsoen achter
ons huis een ran
de ..meesters"
tegen. In plaats
van het boze of
dreigende gezicht,
dat ik verwachtte, zag ik vriende
lijkheid en een uitdrukking
van Zondagsvrede, waarvan ik
de herkomst wel ter dege be
sefte. Voortaan rekende k deze
man tot de gelovigen en bezag
ik hem onder het vertellen,
waarbij hij zijn lorgnetje voort
durend op en af zette, met
andere ogen. al bleven de oor
logen ran de kinderen Israels
een onontwarbaar kluwen van
namen en gebeurtenissen voor
mij.
Midden in de eerste wereld
oorlog kom ik mijn oude boven
meester tegen en in de loop
van het gesprek zegt hy: we
zijn in Gods hand. Een familie
lid. een zwaartillend prater over
geestelijke zaken, geeft me de
raad om. wanneer iets in ons
dringt tot gebed, daaraan altijd
en onmiddellijk gevolg te geven.
In mijn omgeving neem ik een
man waar. in wie ik zijn gebrek
aan doortastendheid afkeur,
maar ik leer van hem nooit iets
tot het uiterste te laten komen.
PEN ingeschapen en door het
geloof geheiligd gevoel voor
maathouden weerhield hem in
elke situatie van doorslaan en
van ad absurdum voeren. Een
oude organist zegt tegen me:
je bent nog jong: je hebt
nog je idealen. Natuurlijk, denk
ik. maar later zie ik hoe ons
idealisme iets met ons bloed
te maken heeft en dieper moet
zitten dan in onze physieke
gesteldheid. En op latere leef
tijd, wanneer men door de jaren
heen zich tracht vertrouwd te
maken met de gedachte aan
ontbladeren, voorbijgaan, ster
ven, zegt een professor met
wie men een boterhammetje
eet, achteloos en een beetje
ruw: „je moet toch op een of
doodgaan" Hij
je niet blind op
de onmiddellijke
oorzaak van je
dood en blijf niet
piekeren over de
mogelijkheid, dat
deze vermeden
had kunnen wor
den: wanneer het
niet déze oorzaak
was geweest zou
er zich een andere 'hebben
voorgedaan. Wees er ran door- i
drongen ook in jouw per
soonlijk geval, dat de dood
onvermijdelijk is. Want het „nu
raakt het tot u. en gii wordt
beroerd" uit Job betekent, dat
in ieders leven een ogenblik
komt. waarin de toeschouwers
houding stukgeslagen wordt.
Het zijn deze kleine trekjes,
die in hoge mate de invloed,
die van ons op anderen uitgaat,
bevalen. We doen zulke uit
spraken maskerloos. we nemen
de ..persona" (Jung) even in
de hand en praten met ons
ware oezicht. Het naakte, het
waarachtige. doet zich hier
pelden. Daarom behoort het tot
de hoae schrijfkunst zijn beste
vondsten in het beloop van de
stijl achteloos te ventileren
Alle krampachtigheid in hef
schrijven is in weren ongeloof
aan de levenskracht. Ji* het
waarachtige in zichzelf h»nti.
C. R.
OVERAL TJOKVOLLE KERKGF.BOlTVEIS
mee in de Wereldvredesraad en
steunen de Stockholmse oproep
rede. zoals ook de te-
Dr. E. A. Payne uit Londen heeft een reis door de
Sowjetunie gemaakt. In het maandblad „Wending"
vertelt hij, dat de Alrussische Baptistenunie vijf duizend genwoordige leiders van dc Ortho-
gemeenten met 512.000 doopleden lelt. Onder het bewind doxo kerk hebben *c 8an-
van de Tsaren was de Ukrjina een van de voornaamste ki*l# ,*ev°lBVg 'fussciT'
bolwerken van de Baptisten. Thans vindt men echter orthodoxe6 kerk °"n de Baptist-
de meeste grote gemeenten in het midden van Rusland beter dan ooit
en in Siberië. Overal waar dr. Payne kwam werd hij
hartelijk ontvangen in tjokvolle kerken.
-en blaadje papier of uit een ge
havend gezangboek. He couplet
ten werden dan ook één voor één
voorgelezen.
Op 't ministerie van godsdien
stige zaken hooide dr. Payne,
Jat men waarschijnlijk toestem
ming zou geven voor het ver
menigvuldigen van Bijbels door
middel van fotocopicën. Men
Op het eerste gezicht krijgt achtte het niet waarschijnlijk,
men de indruk dat de kerken dat cr toestemming zou worden
voornamelijk bezocht worden verleend voor invoer van Bijbels
door oudere vrouwen, met door uit het buitenli
het lijden getekende gezichten.
De Baptistenkerk in Moskou
heeft zitplaatsen voor 750 perso
nen. maar toen wij haar bezoch
ten, aldus dr. Payne, was het ge
bouw gevuld met 1500 a 2000
mensen, en ook andere bezoe
kers hebben dergelijke ervarin
gen opgedaan. Het kerkbezoek
onder alle leeftijden is toegeno-
ienden, aldus dr. Payne,
waren vol lof over verschillende
nieuwe geestelijke bewegingen on
der de Orthodoxen. Wij bezochten
nader
be
hoorlijk
le jonge mensen en kinderen.
In Moskou woonden wij ei
doopdienst bij, waarin veertien
jongemannen en zeventien vrou
wen na het afleggen van een
geloofsbelijdenis de doop door
onderdompeling ontvingen.
Samenkomsten in particuliere
woningen zijn nog altijd bij de
wet verboden, evenals het geven
van godsdienstonderricht aan
kinderen en het oprichten van
afzonderlijke organisaties. De of
ficiële godsdienstoefeningen wor
den echter niet alleen elke Zon
dag gehouden, maar ook alle
weekdagen, behalve Vrijdag.
Doopcandidaten moeten, voor
zij in de gemeente worden opge-
tc zijn met li
ne! Bijbels in
te kunnen bin
In alle dienst<
staande Baptisten werken
Orthodoxe
kerk en' ook hier werden wij ge
troffen door het drukke kerkbe
zoek.
De Baptisten ziin dankbaar
voor hun lidmaatschap van het
Wereldverbond van Baptisten en
hopen actief deel te nemen aan
de arbeid daarvan. Zij staan wan
trouwig tegenover het ..modernis
me" en luisterden met belangstel
ling naar het werk van de We
reldraad van Kerken, al hadden
iterst voorzichtig zij daar ook wel bezwaren tegen
t ingaan op ver- Het valt niet mee. zo besluit mr.
•sen. die beweren Payr.e. de banden weer aan te
het Sowjetgebled knopen met een beweging, waar-
lensmokkelen. mee men een generatie lang geen
n wordt vurig ge- contact heeft gehad. Maar het was
vrede Vooraan- een moedgevend begin.
t-ef beloften voor de toekomst inhoudt.
ieh de kerk s
proeftijd
lijke maanden doormaken, ge
durende welke hun namen bij ge-
Bijbels en gezangboeken.
Soms probeerden tien of twaalf
mensen de tekst af te lezen van
banken In de kerk. In deze kerk, die
Mnrcus en van Athanasius noemt is de eredienst
wel zeer bijzonder. De gelovigen bidden met de belde handen en
liet hoofd omhoog geheven: de elhogen rusten ongeveer ter hoogte
van de heup. Deze gehedshouding zou In de catacomben ge-
ette- hnlikHUk Kfwecst.
Voordat het Mohammeda- De patriarch van de Koptische kerk
nismc in Egypte invloed moet boven de vijftig zijn. ongehuwd
regelde tussenpozen aan de ge- kreeg, wis dit land een en hij mag geen viees of vis eten. Hij
meente worden bekend gemaakt bolwerk van het Christen- stelt de achttien bisschoppen aan.
De diensten verschillen niet do-n De vrouwen in dc kerk hebben
van die. welke ook elders bij gr' Wordt beweerd dat meestal een aparte plaats. Zoals men
de Baptisten gebruikelijk zijn. Marcus in Alexandrië is weet heeft in de vrouw in Egypte wei-
De Russen zijn eep muzikaal verbrand en hij wordt dan mg aanzien. Het behoort tot de ge-
volk en overal werden we ont- ook als de grondlegger en woon te van het land dat zij een plaats
vangen met gezang van gTotc martelaar van dc Koptische krijgt, gescheiden van die van de
en goedgeschoolde koren. kerk beschouwd. Daar de mannen. In het oude deel van Cairo
r, v.1,1 «„u«r» Griekse invloed groot is ge. vindt men verscheidene Koptische
Er bestaat een groot tekort weest het Grieks in schuilkerken in gewone hulzen, of ver-
de kerk dc voertaal. borgen achter andere woningen. Dit
Nog is de Egyptische kerk- diende om het gebouw te onttrekken
taal doorspekt met Griekse aan het oog van dc Turken cn de Mos-
woorden. lims die de Koptische kerk in vroeger
eeuwen benauwden en vervolgden.
In de Koptische kerk treft '.Tien
meestal houten ikonen aan en de drie
altaren, alle geplaatst naar het Oosten,
moeten geheel vrij staan, dus niet. zo
als in het Westen vaak het geval is
tegen een muur. Bij het Dctreden van
het heilige der heiligen moet de pries
ter zijn schoenen uitdoen, omdat men
het woord tot Mozes in het brandende
braambos in practijk wil brengen: Trek
Uw schoen van Uw voeten, want de
plaats waarop gij staat is heilig.
Op onze foto de kerk Al Mukallakah
QOK op godsdienstig gebied is
Amerika het land der onbe
grensde mogelijkheden, zo blijkt
uit het bericht dat de Newyorkse
correspondent van de Jewish
Chronicle aan zijn blad doorgeeft.
Rabbijn Harold Friedman in
Noord Carolina, had namelijk
reeds meermalen geklaagd, dat hij
de geestelijke verzorging van de
Joden in het hem toegewezen
ressort niet voldoende op zich kon
nemen, aangezien het hem on
mogelijk was ze regelmatig te
bezoeken. Dit geldt speciaal voor
de 300 Joden, onder wie ver
scheidene kinderen, in een tiental
afgelegen dorpen van zijn IJ vier
kante kilometer groot ressort.
Deze kinderen kon de rabbijn
niet het onderwijs geven dat zij
behoeven, aangezien hij dan ande
ren minder vaak zou moeten
onderwijzen. Daar er echter geen
rabbijnen ter permanente assisten
tie beschikbaar gesteld konden
worden, rijdt rabbijn Fnedman
thans in een bus, die een complete
synagoge en een schoollokaal
hevat, zijn afgelegen gemeente
leden af.
Pappie heeft een
kerk gekocht
Ds. C_ J. Lambour te Alphen a.
d. Rijn heeft, gelijk bekend, een
beroep aangenomen naar Gronin
gen. Fransje, het zesjarig zoontje
van de dominé die van afscheid
nemen en verhuizen nog geen be
grip heeft, vertelt aan zijn vriend
jes en aan iedereen, die het maar
horen wil, met een glunderend
muitje: „We gaan verhuizen
cn terwijl hij even wacht om gele
genheid te geven te vragen: waar
naar toe? gaan z'n ogen meer
glinsteren en hij antwoordt dan vol
trots: „Naar Groningen, daar heeft
mijn vader een kerk gekocht
fRijn en Gouwe).
Lek in kelder gestopt met... de Bijbel
De Belgische boekhandelaren, die op verzoek van het
Belgisch Bijbelgenootschap zich bereid verklaarden nu en
dan eens een Bijbel te verkopen, verklaren herhaaldelijk,
dat zich geen klanten melden. In België is de Bijbel nog
te onbekend, te veel in twijfel getrokken, te verward met
andere boeken, of eenvoudig-weg: verworpen.
Ook gebeurt het dikwijls, dat zij. die zich er nog voor
intereseren, de Bijbel gebruiken voor verkeerde doel
einden.
De Bijbel wordt gebruikt wel een offer waard, want
door waarzegsters om de deze mannen verdienen hun
toekomst te voorspellen, door bijnaam: Pioniers van het
spiritisten voor hun geheim- Evangelie Verscheidene ker-
zinnige praktijken, misbruikt ken in België hebben de
door allerlei bijgelovige men- laatste 100 jaar haar ontstaan
se.n voor doeleinden, waar- te danken aan hun activi-
over men versteld staat: het tcit. Het persoonlijk contact,
stoppen van een lek in een door hen gelegd, is onmisbaar
kelder (de Bijbel immers in de bestrijding van voor
heeft bovennatuurlijke kracht» oordelen en misverstand over
Evangeliën van Johannes de Bijbel,
vastspijkeren cp alle ramen Het Belgisch Bijbelgenoot-
en deuren van het huis of schap heeft een begin ge-
van de stal om de boze gees- maakt om de colporteurs au-
ten te verhinderen binnen tos te geven en tracht te
te komen: hetzelfde Evan- bereiken, dat ieder van hen
gelie in het bed van zieken er een heeft. Stmenkomsten
leggen of vastnaaien aan het der colporteurs w orden Koor
hemd om een kwaal te ge- ganiseerd om samen moci-
nezen! lijke vraagstukken ondei
Om enigszins aan de roe- ogen te zien. om elkaar tc ho
ping te voldoen zond het Bel- moedigen en samen te bidden,
gische Bijbelgenootschap een
groep colporteurs of om een
beter woord te gebruiken:
Bijbel-zendelineen het land
in. Vijf in Vlaanderen, vijf
in Frans sprekend België, één
Italiaan om te werken onder
de 200.000 Italiaanse mijn
werkers in de vier mijngc-
bieden; één reiziger, die tot
taak heeft om de boekhande
laren tc bezoeken en de pro
paganda tc verzorgen: bin
nenkort hoopt men aan deze
groep er nog een toe te voe
gen uit Luxemburg, om te
werken in de Duits-spreken
de delen van België en Lu
xemburg.
Deze mannen klopper» aan
ieder hui» aan, deur na deur,
•traat na atraal, dorp na dorp.
proberen een geaprr'-' te be
ginnen. leggen uil antwoor
den, discussiëren, overreden,
bidden ook soms. vinden
soms gehoor en worden dik
wijls afgewezen, verkopen of
verkopen niet. Veel meer ho
ren *e „nee" din „ja".
Door dit moeizaam eD kost
baar werk komt er op iedere
Bijkei of Nieuw Testament
zo aan de deur verkocht, een
extra kost-prijs van 70 frs,
(prijs van een Bijbel 60 frs.
van een Nieuw Testament
15 frs i De arbeid i» echter
In het Hervormde
van Duinen enkele va
loop der tijden hun
'ekhlad „De Gereft
leid:
■aken
Kerk" geeft dl. G.
*.g. hijbelie bewijzen, die in de
I. Zo werd vele eeuwen lang het
ld op bijbelle gronden al* zonde
irilir van Vienne «li atraf op het
indmaal, ontneming van
ring van een kerkelijke
begrafenis.
j" d« 'M'" «J.' k.r.k,„,
k hleef de oude hesrhonwing hettaan. >og in 1745
I. bill alle nemer* van rente. De protestanten
voetspoor van Calvjjn, .o, de overtuiging ge-
"n|e niet tegen God* «oord wa*.
san de wisselvalligheid van bijbelse hewjjzen
er*' verdedigd werd op bijbelse gronden en
Bijbel werd veroordeeld. De neger» «erden
van Gham beschoowd. die voorbestemd waren
an de blanken, de zonen van Sem en Jafeth.
Bijbel de slavernij ali een beitasnde
ordt bestreden. Hel heefl
'l'kjng kwam,
op bijbelse
rdeelde de
knerhter
>rdt bes
ehouwd, die
achttien eeuwen geduurd, voordat de kerk
dat dr slavernij een door en door onmenselijke en or
Heel bekend uit de geschiedenis is het feit. di
gronden meende le kunnen «rrrleggen. dat de a.
'de om zjjn lei
rde
„ketlery"
dwang vat
inde i
i de dn
i do r.k. kerkelijke overheid. „En
»ch dn
redden, zijn
zweren onder
ie!" moe, hij
