NAALD, PLAAT
J
Hoor-apparaten profiteren reeds van uitvinding
Zonnescliijnverzekering is ook al
mogelijk
4
ZONDAGSBLAD 7 MEI 1955
I LAATSTE WOORD !N ELECTRON/CA
Transistoren - al in gebruik - kunnen revolutie betekenen
diode heette het resultaat van deze ont
dekking; het apparaatje bezat de eigen
schap. om elcctrische stroompjes, voor
al van zeer geringe sterkte, voortref
felijk gelijk te richten, d w.z. slechts
in één richting door te laten.
w:
Transistor f>vlniren
i de heide Amerikaanse geleer-
niuni. De aldu:
volledig met transistors uitgerust hoorapparaat.
NOG STEEDS kan men niet l>ü be
nadering de waarde van de uitvin
ding beseffen, die in 1948 door twee
geleerden van het (Amerikaanse) Bell-
laboratorium is gedaan. Maar nu reeds
weten de deskundigen en een toenemend
aantal leken, dat de transistor teramen
met de eleetronenbuis een zeer belang
rijke rol In de electronira zal gaan
erin. om zuiniger en lichtere buisjes te
fabriceren, maar niettemin bleef het
probleem als zodanig bestaan.
De kristaldetector uit ome jeugd
en nóg populair bv de tegen
woordige technische jongeren
als begin.
Men zou misschien kunnen zeggen,
dat de transistor niet uitgevonden Is.
maar ontdekt. De geleerden hebben er
namelijk lang naar gezocht. En toen
In 1948 de Amerikanen Rardeen en
üratlaln de tvereld verrasten met de
eerste berichten over de transistor, be
greep men ook bij Philips zeer goed,
waarover het ging. Ook hier had men
zich met langdurige proefnemingen be
zig gehouden en het gebied was dus
niet nieuw.
Reeds enkele Jaren later was onze
nationale industrie zo ver, dat zij
transistoren aan de industrie en even
daarna ook aan particulieren kon leve
ren Op het ogenblik is de productie
van deze nieuwe electronische bouwstc-
(steentjes is beter, want hun af-
gen slechts 15 x 6 mm)
fa-
EEN ander bezwaar van electron en-
buizen bleek, als ze in grote aan
tallen werden gebruikt, zoals bijvoor
beeld in een electronische rekenmachi
ne. Dan begon naast het stroomver
bruik het vraagstuk van de koeling een
enorme rol te spelen.
En aan boord van losse eenheden, die
zelf voor de opwekking van de beno
digde energie moeten zorgen, klemt dat
probleem nog meer. Een modern ver
keersvliegtuig heeft meerdere honder
den electronenbuizen aan boord voor
radio, versterking, peil- en navigatie-
apparatuur; een moderne kruiser heeft
er zelfs in de buurt van het half mil-
De eerste radiobuizen zijn voorafge
gaan door de kristal-detector, het be
ruchte prikkertje, waarmee iedere ra
dio-amateur in zijn jeugd lof in de
laatste oorlog) nog heeft zitten worste
len Want men moest een verend zil
verpuntje op de gevoeligste plek van
het kristal-let je prikken im een zo dui
delijk mogelijke hoofdtelefoon-ont
vangst te krijgen. Dat kostte vaak veel
tijd
Nadat de radiobuis de taak van het
kristal-detectortje had overgenomen,
bleek dat verouderde kristallctje toch
bepaalde aantrekkelijke eigenschappen
te bezitten, die de buis miste Die aan
trekkelijkheden wonnen aan waarde,
toen men van een vrij zeldzaam me
taal (germanium) een kristallctje wist
te maken, dat over de gehele opper
vlakte even gevoelig was en dat dus
prikken overbodig maakte. Germanium-
sterkte.
Men kan dit vergelijken met een
krachtige waterstraal, die bijvoorbeeld
door een brandweerman op een bran
dend huis wordt gericht. Een klein kind
kan. zonder veel kracht, een duwtje
tegen de straalpijp geven, dat deze één
centimeter doet verschuiven. Maar
waar de waterstraal het huis bereikt,
is de verandering enkele meiers of
In tegenstelling lot de buis, die door
een gloeidraad moet worden verhit om
te kunnen werken «een van de hoogste
percentages van het stroomverbruik»
kan de transistor het zonder warmte
af. Hij heeft zelfs een bepaalde hekel
aan warmte, want bij temperaturen ho
ger dan vijftig graden Cclcius gaat het
resultaat sterk afnemen.
Wel schijnt men op het ogenblik in
de Verenigde Staten toxnsistoren te
hebben ontwikkeld met silicium, een
metaal, dat minder temperatuurgevoe-
K ooi in i; lig is. maar dat moet een schici on
voorstelbare zuiverheidsgraad hebben.
En dat is een factor, die de toepassing
van dit type transistor voorlopig in de
practijk afremt.
Toch is de transistor in opmars Phi
lips heeft enige tijd geleden een hoor
apparaat in de handel gebracht, dat
geen enkele buis meer bevat, maar al
leen transistoren. Een hoorapparaat kon
eigenschappen, die de tran
sistor heeft aanzienlijk lager stroom-
gebruik, het mindere gewicht en het
veel kleinere volume.
I\op niet universeel
EEN boorapparaat kan van de tran
slator profiteren, omdat het alleen
een versterker van zeer gering vermo
gen Is, een laagfrequent-versterker en
dat Is een functie, die de transistor In
dit geval zonder voorbehoud van de
elcctronenliuis kan overnemen, zuiniger,
briek in Nijmegen.
Geschiede
Ml
■nis
moet, om de ontkkeling, die
de uitvinding moest leiden, te
kunnen begrijpen, even teruggaan tot
vijftig jaar geleden, toen de radiobui
zen 'radio-lampen heetten ze toen nog)
werden uitgevonden Men zou beter
kunnen zeggen, dat toen de electronen
buizen werden uitgevonden, omdat wat
men aanvankelijk slechts zag als radio
buis met het doel om radiotrillingcn
voor het menselijk oor hoorbaar te
maken later ook andere functies zou
krijgen: verschillende soorten geluids
versterking. voor electronische meet
apparatuur en als foto-electrische cel
len. om maar een greep te doen
Voor een radiotoestel en voor een
grammofoonverstci kcr voldeden deze
buizen uitstekend. Maar naarmate men
de mogelijkheden van aanwending van
de electronenbuizen ontdekte, zag men
ook de beperkingen ervan in. Hoor-
apparaten gebruikten, vooral ln het be
gin. vrij veel stroom en de voedings
batterijtjes waren dus gauw leeg Bo-
vrndicn was een dergelijk apparaat, om
van seconde tot seconde mee :e dra
gen, nog vrij zwaar. Wel slaagde men
(§rote toekomM
QE TR.iNSlSTOR is zijn opmars
begonnen. Nog geen vijftig jaar
na/lat de eleelronenbuis teas uitge
vonden, werd weer een uitiinding
gedaan waarvan men de consequen
ties nog niet bij benadering kan
Het eerste gevolg hiervan in de
practijk is er reeds: het hoorappa
raat, dat geen buizen meer lelt, maar
transistoren. Gevolgen: minder io-
lumineits, minder groot, minder
zwaar, minder stroom verbruikend,
dus minder batterijen nodig, geen
opwarmtijd, hoge mechanische sterk
te, lange levensduur.
Het gebruik van de transistor als
fotocel behoort ook tot de mogelijk
heden. Samen met de eerdere toe-
passingen, die mogelijk zijn en wor
den. zal dit waarschijnlijk in de
mure "ntwikkeTngen in 7e' 'eUc 'iZ-
nica leiden.
H ij hebhen hierover dezer dagen
een gesprek gehad met enkele des
kundigen tan Philips, die de ont-
wikkeling van transistoren van nabij
hebhen meegemaakt. Onze bevindin
gen kunt ge hiernaast aantreffen.
De transistor, ruim
meter lang: stroom,
wicht en levensduur
armte-ontwikkeling e*i
nen niet, zoals bij bui-
op het warm worden
noet wachten.
Maar daarmee is de transistor nog
niet universeel geworden, evenmin trou
wens als de noodzaak ertoe. In een
radiotoestel zitten verschillende soorten
buizen, die lang niet alle door transisto
ren zouden kunnen worden vervangen.
Bovendien is op het ogenblik een tran
sistor hoger in prijs dan een electronen-
Maar ook. als alle buizen in een
radiotoestel door transistoren zouden
kunnen worden vervangen, dan nog zou
er geen enkel redelijk voordeel mee
zijn bereikt. Als dat radiotoestel veel
kleiner zou worden, zou de kast met
de luidspreker i.v.m. het geluid
toch de gebruikelijke afmetingen moeten
blijven behouden. Dat -mindere volume
is hier dus geen voordeel van betekenis.
Dat is ook de geringere zwaarte niet;
wie heeft er hinder van de zwaarte van
een radiotoestel, dat toch ergens op
staat? Tenslotte zal ook de stroombe-
sparing geen wezenlijk voordeel opleve
ren. omdat het radiotoestel, vergeleken
met andere electrische apparaten in
huis (gloeilampen niet uitgezonderd)
toch maar een zeer bescheiden portie
eist.
Voor hoor-apparaten liggen deze ver
houdingen dus anders. Voor andere
draagbare tocatellen ook. Zo zal in de
toekomst een draagbare electrische
grammofoon, waarvan versterker en
motor (langdurig) uit kleine batterijtjes
worden gevoed, niet tot de onmogelijk
heden behoren.
Eén procent
De eindcontrole op de electronische
moet uiteraard met prol
ipen*c/nippen van i
zarp geschieden.
MAAR het gebied, dat.nu al, door
de transistor ia ontsloten, wordt
vanzelfsprekend veel groter. Gedacht
wordt aan de toepassing van transistors
in electronische rekenmachines, waarin
de buizen door transistoren \crvangen
zijn, waar dat maar mogelijk was.
Als men weet. dat flinke electroni
sche rekenmachines vijf a twintigdui
zend buizen tellen, zal men begrijpen,
dat men hier alles zal aangrijpen, dat
zal leiden tot vermindering van zwrarte.
van volume, van warmtc-ontwikkeling.
van stroomverbruik en tot verlenging
van de levensduur. En hoewel deze in
dustrie nog in haar kinderschoenen
staat, mag men al wel zeggen, dat dc
transistor een zeer grote toekomst zal
hebben.
Wanneer men daarbij denkt aan de
zeer grote mechanische sterkte, die
transistoren hebben, dan zal niemand
er meer aan twijfelen, dat hiermee een
nieuw tijdperk in de wetenschap der
electroniea en haar practiscbe toepas
singen is ingeluid.
ZONDAGSBLAD 7 MEI 1955
5
Via
en (§ounod, twee kleine grootmeeóteró
GEORGES BIZET en Charles Gounod.
Het zijn twee namen, die de grote
bekendheid kregen door twee opera's.
Bizet schreef de ..Carmen" en Gounod
de ..Faust". Beiden leefden in Pagijs
ln dezelfde tijd. Bizet werd in 1838 ge
boren en stierf in 1875, Gounod leefde
Georges Bizet (1838—1875).
van 1818 tot 1893. Vraagt u zo eens aan
kennissen of zij nog meer werken van
deze componisten ktnnen. dan zal veelal
het antwoord ontkennend zijn. of men
noemt dan nog ..De Parelvissers" van
Bizet. Maar daarmee is het dan ook
heus afgelopen.
Onbegrijpelijk is dat niet, want het
gjlllHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHItllllllllllHlllllllllij£j
PUZZLE I
VAN DE U/EEK
IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHIIHIIIIIII llllll III mil III IIIHII IHIIIIIIIIIIIf7
zijn juist die Carmen" en die ..Faust"
die de grote beroemdheid brachten voor
deze componisten. Die twee opera's be
tekenden voor hen hoogtepunten in hun
scheppingsproces, hoogtepunten die ze
nimmer hebben overtroffen en die zelfs
in de gehele muziekliteratuur uniek ge
noemd kunnen worden. Wist u dat de
ze twee werken nog steeds de meest
vertoonde opera's zijn. al hebben dc
makers ervan dan ook niet de faam
van mensen als Mozart, Beethoven, Ver
di of Wagner. Bizet en Gounod zijn geen
wereldschokkende figuren geweest, geen
vernieuwers, geen voltooiers zelfs. Wat
zij wel waren? Twee volkomen oorspron
kelijke persoonlijkheden, twee componis
ten met een eigen taal, twee grootmees
ters ln de melodie.
Gounod schreef eens: ,,Men moet ons
niet langer plagen met naturalisme, re
alisme en hoe die mooie twijfelachtige
zaken ook mogen heten. Kunst betekent
voor alles natuur; maar dan een aan
de keurende controle van de kunste
naar onderworpen en door deze contro
le gelouterde natuur, die berecht is ge
worden voor het tribunaal van het ana
lyserende verstand en de aanvullende
rede. De kunst geneest als het ware de
zwakheden en gebreken van de werke
lijkheid". En zo stelde hij lAinover de
Duitse ..Passion" de Fransf^..raison".
waarbij hij in Bizet een goed volgeling
vond. Zag Gounod zich sterk aangetrok
ken tot figuren als Schumann en Ber
lioz. Bizet vond Beethoven, Mozart en
Rossini erg mooi, maar werd toch het
meest gegrepen door Gounod. Toch kan
men bij geen van beiden spieken van
sterk merkbare invloeden en juist deze
geniale oorspronkelijkheid, die zich voor
al uitte op melodisch gebied, maakt hun
^iili
Kruiswoordraadsel
HORIZONTAAL; 1 Muziekinstrument,
8 Luchtgeest, 9 Ingenieur, 11 Inhouds
maat, 12 Rondhout, 13 Muurholte, 15
Uitgestrekt, 16 Het heengaan, 19 Ge
wicht, 20 Krijgsgod, 22 Dochter van La-
ban, 24 Godin, 25 Slede. 26 teleurge
steld, 28 Tractie, 29 Loopstok, 31 Be
slissing, besluit, 34 Z. Afr. aap.
boom. 6 Maat, 7 Akelig. 10 Vaarwater,
12 Verzoekschrift, 14 Muziekteken, 15
Meisjesnaam, 17 Regeringsopdracht, 18
Rondhout, 19 Gereed, 21 Opeenvolgen
de reeks, 23 Kledingstuk. 26 Boom
stronk. 27 Armoedige kleding, 29 Stoom
schip, 30 Geheel de uwe. 32 Helden
dicht, 33 Rivier in Oostenrijk.
Inzending per briefkaart voor a.s.
Donderdag aan het bureau van dit
blad. In de linkerbovenhoek aan de
adreszijde vermelden: „Puzzleoplossing".
Er zijn drie prijzen: 1. 5; 2. ƒ2.50;
3. ƒ2.50.
CAPITOL. Het prachtige St
Louis Symphony Orchestra onder leiding
van Vladimir Golschmann speelt een
Suite uit de ..Carmen" van Bizet en
dc Balletmuziek uit de Faust" van Gou
nod. Die Golschmann is een 61-jarige
in Parijs geboren Russische dirigent,
die lange tijd in de Franse hoofdstad
wenkte, daarna Zweedse en Russische
balletten dirigeerde, in 1920 aan de Sor-
bonnc te Parijs een orkeslklasse opricht
te en ten slotte naar Amerika terug
WINDEKIND.
ging. Het fantastische spel van het or
kest uit St. Louis laat overduidelijk dc
grote leiderscapaciteiten van Golsch
mann horen; dit spel is door en door
muzikaal en van een volkomen homo
geniteit. Een uitzonderlijke opname
(langspeelplaat P f
ziekei
dc
de
Charles Gounod (1818—1893).
korte pauze
bedrijven». dc befaamde Habaner
(Spaanse dans), de mars van de smok
kelaars, de aflossing van de wacht en
dc zigeunerdans uit de 2e acte. Hel is
opvallend dat de entr 'acte muzickcn
soms helemaal niet bij het dramatisch*
verloop van de opera passen Maar welk
een muziek heeft Bizet. hier gemaakt
welk een thematische vondsten «n welk
een sprankelende geest.
DE Balletmuziek uit de ..Faust" heeft
de volgende delen: Dans van de Nu-
nische slaven. Adagio. Oude dans. Va
riaties van Cleopatra. Dans van de Tro
jaanse msagdin Spiegeldans van He
lena en Bacchanale en dans van Phrynr
Zoals u merkt hebben deze dans-betl-
telingen niets te maken met het ver
haal an Faust, zoals wc dat van Goe
the kennen en dat lot basis - meer be
slist niet want Gounod's Knust is tv -
maal geen getrouwe verklanking \an
Goethe's meesterwerk, hetgeen dc i) -
seis vroeger nogal eens aanleiding gaf
de opera op te voeren onder d< <1
..Margarethc" - heeft eediend voor de
ze opera. Het zijn maai betitelingen ..n
een choreograaf, die het ballet buiten
de opera zag en Gounod's entr'acte mil-
zieken van namen voorzag. Bij de vroe
gere Grand-Opéra te Parijs was het na
melijk een eis, dat een opera ook bs'-
letten had. Oorspronkelijk kwam dal af
van de Hofopera in Wenen, d.e geen ge-
HMV Bi
zet's ..Carmen" stelde Guizand ballet
muziek samen uit andere werken van
Bizet
De Balletmuziek van Gounod heeft een
charme, waaraan niemand zal OBttu -
men. Maar ze is ook uitzonderlijk kr.ap
geconstrueerd en zeer fijnzinnig pem-
strumenicrrd Dit is een langspeelplaat,
waaraan iedereen plezier /.al beleven,
dank zij de muziek van fwee fcle.ne
CORN BASOSK1
(TER GERUSTSTELLING VAN VACANTIEGANGERS)
Oplossing kruiswoordraadsel
30 April
HORIZONTAAL; 1 Wild, 4 wens. 8
rek, 10 bol. 11 er. 12 lid, 14 ra. 15 na
bob, 17 fra, 19 iep. 21 brons, 23 es, 25
t.t 26 sleur, 27 sta. 28 arm, 30 proef,
34 er. 36 kol. 37 in. 38 eek. 40 lei. 41
slak. 42 mate.
VERTICAAL; 1 Wreef, 2 Ier. 3 L.K.
5 eb, 6 nor, 7 slaap, 9 rib, 12 Ia, 13 do,
15 rui, 16 bint, 18 roest, 20 ester, 22 reu.
24 slap. 27 sjec*. 28 af. 29 manie. 31 R.K
32 oog, 33 el. 35 rel. 37 iet, 39 ka, 40
(Van onze weerkundige medewerker)
HST is mogelijk, dat de vele jammer
klachten van dc vacantiegangers.
die verleden jaar zijn geuit, cr oorzaak
van zijn geweest, dat in Amsterdam
een verzekeringsmaatschappij is. die
het aandurft een zonncschijnverzekering
bij haar te doen afsluiten.
Weer of geen weer. dit kan niet anders
dan tot gevolg hebben dat. ook al re
gent het pijpcstelen. toch alle vacantie
gangers. ijsventers, hotelhouders, zonnc-
brilverkopcrs en allen die bij zon gebaat
zijn.-met ccn vrolijk gezicht rond lopen
Om dit te veronderstellen moet men
wel een grote optimist zijn. maar het
kan voor enkele bedrijven, die in de zo
mer bijkans slaan of vallen met goed
zomerweer, een mogelijkheid zijn de
schade te verkleinen
Dc verzekering gaat als volgt te werk.
Men heeft eerat bij het KNMI te De
Bilt een 14.000 gegevens verwerkt om na
te gaan hoe groot het normale aantal
uren zonneschijn per maand van April
tot October in de jaren 1915 tot 1954 is
geweest.
Het was ondoenlijk dit voor alle sta
tions na tc gaan. zodat men uitgaat van
het aantal uren zon, dat in Dc Bilt wordt
geregistreerd.
Dit is dus een afwijking van dc regels,
welke bij de regenverzekering gelden,
waarbij gebruik wordt gemaakt van een
ter plaatse dichtst bijstaande regenme
ter van het KNMI.
Nemen we als voorbeeld de Augus
tusmaand. dan blijkt dat deze normaal
in De Bilt 187.6 uren zon geeft. Schijnt
de zon maar 149.7 uren en men is voor
20 pet. verzekerd, dan wordt 25 pet uit
betaald: bedroeg het aantal uren 140.4.
dan krijgt men 50 pet en wanneer het
aantal uren beneden de 121 blijft 100 pet
Wanneer wij nu als voorbeeld de Juli
maand van verleden jaar nemen, dan
zien wij dat deze een tekort van 67 uren
zon gaf In dit geval zouden alle verze
kerden het volle pond uitbetaald hebben
gekregei
want een zo groot zonneschijntekort
komt hoogstens eens in de 20 jaar voor
Aangezien de cijfers van De Bilt dc
doorslag geven, mag worden ongemerkt,
dal aan de kust in de zomer de kans op
zonnig weer groter is dan in het binnen-
Zonneschijn autograaf.
land Het gevolg hiervan is, dut wan
neer men zijn vacantie aan zee door
brengt, ook al is 't daar betrekkelijk
goed weer geweest, men toch nog vix-r
uitkering in aanmerking kan komen,
daar gemiddeld In De Bilt minder zon
voorkomt.
Zie hier b v. het verschil in aantal
uren zon tussen De Bilt en Den Helder
De Bilt Den Helder
Juni 208 226 uren
Juk 208 217
Augustus 190 203
Op dc 35 meter hoge waai neming sto
ren van het KNMI staat een zogenaam
de Campbell Stokes zonneschijnmcter op
gesteld. Dit Is in principe niets anders
dan een massieve glazen bol. even gro
ter dan een tennisbal, waarachter op
brandpuntafstand »n een metalen gleuf
elke morgen een geprepareerd papier
strookje met een uurverdeling wordt
geschoven. Zodra de zon schijnt, brandt
zij een streepje (brandspoor» tn het pa
pier
's Avonds wordt dit strookje verwis
seld en zo kan men nauwkeurig nagaan
op hoeveel uren en minuten die dag de
zon heeft geschenen.
Zij. die komende zomer t.Jdens hun
vacantie van deze vrrzekcringsmogelijk-
hrid tegen zonneschijn gebruik maken,
zullen ongetwijfeld met b langstelling
het aantal te De Bilt gemeten uren zon
neschijn vernemen, want men verzekert
zich niet voor een dag of een week.
maar voor dc hele maand.
