De mensen in hun
werk en in de kerk
Van ballingsoord Boven-Digoel
is weinig meer over
f vooii
DONDERDAG 21 APRIL 1955
Er was geen prikkeldraad nodig
Indonesische infiltrant kan niet meer terug
O
naar land van herkonst
Van onze redacteur mr J. J. Wentinh)
J^RIEHONDERD kilometer vliegen over wild land is het van
Merauke naar het bekende ballingsoord Boven Digoel, welks
eigenlijke plaatsnaam Tanah Merah is. De oorlog is aan Tanah
Merah voorbijgegaan. Evenals Merauke viel het nooit in banden
van de vijand, doeh bleef Nederlands. Maar terwijl Merauke ver
tien dagen bedwongen, zonder dat er
slactoffers vielen. Desniettemin werd
eenstreng onderzoek ingesteld. Als oor-
zaa" bleek, dat de katjang idjoe-aanvoer
ove de rivier een paar maanden had
stilestaan. dat de groente in te veel
w«er gekookt werd en de melkaanvoer
meilijk was.
D gevangenen krijgen nu geregeld vi-
550 gram rijst per dag. zware
eerkers 100 gram meer. 75 gram vlees,
30 gram ve'ten. voorts peulvruchten en
woest werd door Japanse bommen, is Tanah Merah onbeschadigd bladgroenten 400 gram, vruchten en
Tegen malaria wordt paludring
1 verstrek*..
gebleven en het vooroorlogse boomrijke uiterlijk van de stad bi
behouden, het ademt de rust van vroeger dagen.
Het is gebouwd op zandige grond aan bestaat echter nog en heeft een
die geschikt was voo'r'een stadie. Jaren- vangenis, welker tachtig inwontf
de enige verbinding met de een bewij9 zijn, wat er met een kim
buitenwereld de rivier, die geweldig aantal werkkrachten in Nietw-
SrtnSrTdirde'T^Ss'a?-" gepresteerd kan worde,
stand van Merauke. De vlucht van Merauke
Men had dus in de tijd na de opstan
den van 1926 en 1927 wel een afgelegen
oord uitgekozen om een bestuurspost en
een ballingsoord te vestigen. Men mete
maar eens na hoe ver men komt, wan
neer men 500 km de Rijn opvaart.
Geen prikkeldraad
De ballingen leefden niet achter het
prikkeldraad maar daar bulten, want de
wilde stammen en ontoegankelijke bossen
vormden een ondoordringbare barrière
en zij vormen dit nog, zoals onlangs enige
ontsnapte gevangenen ondervonden, die
weer netjes aan het bestuur, werden uit
geleverd. Vroeger hadden zij een derge
lijk avontuur met de dood moeten beko
pen. De ballingen konden vrij rondlopen
en het prikkeldraad stond om de be
stuurspost. Velen hadden sawahs aange
legd, doch slaagden niet zoals de echte
Javaanse boeren in Merauke geslaagd
zijn. Sommigen dreven handel en werden
schatrijk!
Genoten zij dus een beperkte vrijheid,
een nadeel van dit oord was de malaria,
waartegen toen nog niet de moderne
voorbehoedmiddelen bestonden, die vol
doende zekerheid geven. Het is voorgeko
men, dat een lid van de raad van Indié
bij een bezoek aan Boven Digoel malaria
kreeg. De bekende malariakenner, dr De
Rook, en de vertegenwoordiger van de
republiek Zuid-Molukken, dr Nikijuluw.
hebben op Boven Digoel als geneesheren
gewerkt.
In de loop der jaren gingen de meesten
terug. oa. Sjahrir, die thans leider is
van de Indonesische socialistische partij,
doch bij het uitbreken van de oorlog was
nog een aantal over, die naar Austra
lië zijn overgebracht.
En nu is er van het ballingsoord
eigenlijk niets meer over. Men ziet
alleen nog met gras en struiken over
woekerde fundamenten. Het plaatsje
Achter de
coulissen
Zorg wordt gedragen voor voorlich
ting der gevangenen, daar er in de da
gen van de behandeling van Nieuw-
Guinea ,n de Verenigde Naties de wild
ste geruchten liepen.
De malaria richt in de dorpen grote
slachtingen aan 'onder de kinderen. Wie
dit over.eeft. is immuun, doch niet ge
zond. Het bestuur kan een bevredigende
vooruitgang melden in de vestiging var
de bestuursposten en scholen. Het werk
van de missie heeft hier veel gunstige]
resultaten dan in de omgeving var
Merauke.
Ook in Tanah Merah is de assainering
tegen malaria nog een probleem. D
wal is niet t
zal r
met DDT gaan werken. Het vleestekort
vult me-, thans aan met visvangst. Melk
aanvoer geschiedt per vliegtuig
rauke. Daarvan kan men nooit genoeg
krijgen.
Menseneters
Het oorspronkelijke gebied van de
koppensnellers is scherp gescheiden van
dat der menseneters. De echte koppen
sneller .«chuwt mensenvlees. In het dis
trict Mapi waar de bevolking oorspron
kelijk bestaat uit koppensnellers treft
men grote dorpen aan. In het land
de menseneters waar de toverij
krachtig is leeft men in groepen van plus
minus twee gezinnen. In Mapi heeft
na het wegvallen van het snellen de dor
pen kunnen behouden. In Moej,
dorpsvormin? goed aangeslagen. Er zijn
daar nu 56 scholen.
Merkwaardig is. dat de
Man Man heten. Deze zijn vooral uit op
bemachtiging van alles wat van het li
chaam van hun slachtoffer afkomstig is.
Dat wordt dan verpakt en verbrand.
Onlangs is het gebeurd, dat twee mannen
zich in hef bos begnuen. Een hunner be
merkte. dat zijn kameraad zich had
meester gemaakt van iets, dat van zijn
lichaam afkomstig was. en er vandoo*
I was gegaan. Binnen enkele dagen stierf
I hjj. De bevolking vermoordde toen de
1 kameraad als schuldige en het bestuur
i kreeg de moeilijke taak om dit te straf
fen. Het was reeds te loot om vast te
stellen hoe de eerste man gestorven was.
Dikwijls sterven de slachtoffers van de
tovenaars aan slangengift. waarna in het
lichaam ran de dode met behulp ran
schelpen slangenbeten worden nage
bootst. Ook doodt men met behulp van
lijkwater De moordenaar went zich aan
dif genotmiddel, door geleidelijk grote
re hoeveelheden te nemen, waarna hi;
met zijn slachtoffer gezamenlijk iets
gaat drinken, waarin lijkwater gemengd
is. Dergelijke gevallen komen gewoon
lijk te laat ter kennis ran hef bestuur.
Meer in het Noorden houdt de bevol
king de bekende varkensfeesten, die
eigenlijk jaarmarkten zijn. Men heeft
wel feestgebouwen aangetroffen, die 18
bij 8 meter zijn.
Radiografisch bestuurd toestel op E 55
Aviolanda construeerde een
vliegtuig zonder piloot
Cellenmateriaal zorgt er voor, dat vliegtuig
in water nooit kan zinken
(Van een onzer verslaggevers)
IN HET LABORATORIUM van de vliegtuigfabriek Aviolanda te Papen-
drecht is in het geheim een geheel nieuw prototype gebouwd van
een radiografisch bestuurd vliegtuig, dat in de toekomst wellicht in serie
zal worden aangeschaft om te kunnen dienen als verbindingstoestel voor
militaire doeleinden. Op de tentoonstelling E 55 in Rotterdam zal dit
nieuwe Nederlandse vliegtuigontwerp te bezichtigen zijn.
In hel toestel bevindt zich op de plaats
aar eigenlijk de cockpit had moeten
tten. een ruimte die opgevuld Is met
electronische apparatuur. In een cabine
achtige installatie op de grond kan men
het pilootloze vliegtuig radiografisch
besturen, terwijl het gedurende de gehele
vlucht via een radarscherm Is te volgen,
ntwerpers in Papendrecht hebben bü
constructie gebruik gemaakt van
v bouwmateriaal.
In Tanah MP*1 zit een aontal 'nfil-
tranten gevl0en- Waarschijnlijk ko
men er ie:r dagen de te Hollandia
veroordeel infiltranten van de Etna-
baai biDeze f°to toont hoe onze
marinifi deze infiltranten te Ivf
gingerIn een onbekend water van
een rfr landden de Catalina's. De
mariers. gingen Qnder 'vuur van de
v ij ar in rubberbootjes aan land en
matten in een felle stormloop een
einde aan de infiltratie.
zoeken
De belangrijkhe
van Bandoeng me
de redevoeringen
gedelegeerden, noch in de mate van
stemming, waarvan de vergadering 1_
kens blijk gaf. Wat totdusver op de o-
bare zittingen verklaard werd, leyae
niets opzienbarends op. Landen als aK'
Pakistan, Turkije en de Philippine me
sterke banden met het Westen h'Den-
lieten al of niet in bedekte ter"1
weten dat zü niets van het ccrnf"1'»-
sche imperialisme moeten hebber^P311
tracht de gulden middenweg te e wan
delen en wil liever zaken doen. 1°e tn'
lai wil graag voor een nette «munist
doorgaan en tracht op Oosten?erai"
neerde wijze vertrouwen wken Du
de Aziatische en Afrikaan lalden.
Indonesië tracht te be;izen dat het
tenvolle de rol verdient, je het zicnzei
in de wereld heeft toe^acH- En pre
mier Nehrpe van India elt alles In het
werk on, te voorko-
mental zijn streven
•I Verklaard» I "■fcljSS»'1 róVukt.
nlllicbf F m.eten heel wat
ee-'n en kolen ge-
sr^d
dat
naoauvci ut grote ieerderhC'd
Ier conferentie v^ïenwoordigde lan
den het eens kan Dam™ «al er ba
vele delegaties r redenen van zeer
verschillende aar£*n gevoel van on e-
vredenheid blijv« me' na"?e
bij de landen va'1*» Midden-oosten, die
wellicht heel w?an de conferentie van
Bandoeng hebb' verwacht.
Kan de confe,tle «11 van weln.g be-
tekenis «ijn tr de besprekingen die
achter de acbb»" gevoerd worden Is
het anders ge^ Tijdens die gesprek
ken haalt T>e Efflai waarschijnlijk
dubbel en dv' de schade m. HU weet
op bewonde^swaardl8e w0ze Nehroes
oprechte ve,n8cn naar vrede uit t»
spelen, zoda»eze weigert te gelov.
hij bezig is'»* grotere delen ap
in handen ,n
spelen, inp*ls
ken van b Sowjemiu* en i
aceptabel van een nieuwe Aziatisch»
gemeenscP le rnaken.
De invld vari wat in Bandoeng ach"
Ier de sfrmcn besproken en bereikt
werd za'oornamelijk voelbaar worden,
als d'e V Naties dit jaar weer bijeen
komen 'er dan ooit zu'len de Westerse
landen -""taan rekening moeten houden
met deining van de Aziatische landen,
wil hi Westen zich
maken
Dt-el met een K.L.M.-Dakota duurde
nirveel langer dan een uur. zelfs nadat
w een ommetje hadden gemaakt om
t» Koembeproject uit de lucht te aan
bouwen. Verder ging de vlucht over
jaal bos doorslingerd van kronkelende
Klein in de wildernis verloren
lag Tanah Merah. Op het gloeiende
de conferent^ vliegveld stond het bestuur, enige Euro
peanen en aangeklede Papoea's, bene
vens een drom lieden in lichamelijk
donkerbruin, dat door geen kledingstuk
gebroken werd.
De woning van de controleur, dr O-
L. Moll, was Idyllisch gelegen, omringd
door bomen, schijnbaar hoog boven de
rivier, doch dit was bedriegelijk. want
de rivier kan plotseling vijf meter stij
gen en dan staat de omgeving onder.
Men kan Tanah Merah niet bezoe
ken zonder een gang naar de gevan
genis, een reeks gebouwen tussen-
hoge prikkeldraadafzetting. Onder de
80 gedetineerden bevinden zich 16 in
filtranten, 20 politieke gevangenen en
de rest gewone misdadigers. Van deze
laatsten neemt men hier de zware ge
vallen op. moordenaars b\j voorbeeld.
Dezen worden vóór hun komst streng
geselecteerd op tbc. De politieke in
woners hebben zich schuldig gemaakt
aan samenspanning tot deelneming
aan een opstand tegen het gezag, en
opruiing, hoofdzakelijk op Biak en te
Sorong. Onder hen bevindt zich één
Indische Nederlander, die verklaarde
dat hö zich had laten meeslepen, en
die binnenkort vrU komt, waarna hU
op Tanah Merah wil blijven. Op het
ogenblik verricht hU administratief
iinig kwesties zijn
■ommunistisch China te
land los te we-
r Sowjetblok
onmogelijk
Infiltranten
Onder de infiltranten bevinden zich ste
vige jongens uit verschillende delen van
Indonesië. De meesten hebben het groot
ste deel van de straf achter de rug. Bij
ondervraging verklaren zij. dat het eten
goed is. Eén hunner Is reeds vrijgekomen,
doch Indonesië laat hem niet binnen.
Men zit met hem in de maag. want het
7.ou onmenselijk zijn hem immigraloir op
te sluiten. Met toestemming van de gou
verneur is hij bij het bestuur werkzaam
Betrouwbare gevangenen worden aan
gesteld tot bewakers. Zij hebben een
eigen celachtig kamertje en zijn gewa
pend met wapenstokken. De overige ge
vangenen zijn in gemeenschap op
gesloten.
Met grote openhartigheid vertelde men
ons, dat er zich onlangs plotseling een
beri beri-epldemie had voorgedaan. Met
straffe vitaminekuur heeft men deze in
EK
(Van onze speciale verslaggever)
R ZIJN IN STOCKHOLM 55.000 meer vrouwen
dan mannen en dat feit drukt z'n stempel op heel
het leven van deze stad. De personeelsleden van één
der zeventig hotels in de Zweedse hoofdstad, die
's morgens uw bed (één van de 5000 hotelbedden die
er zijn) schudden, uw maaltijden aandragen en uw
wensen voldoenzijn voor het merendeel vrouwen. Be
jaarden vrouwen veelal, die eerder „kamer-oma", dan
kamer-meisje zouden mogen heten.
Ze zijn vaak gehuwd en
ze hebben kinderen. Hon
derd vijf-en-zeventlg duizend
vrouwen werken in de
Zweedse hoofdstad in de
meest verscheiden beroepen.
In 1920 was 15«/s van alle
gehuwde dames buiten haar
gezin werkzaam, in 1939 was
dat percentage gestegen tot
25, thans is het 35. In de ja
ren 1928 tot 1942 had 70'/.
der vrouwen zonder kinderen
een beroep en 25®/« der moe
ders met een tot twee kin-
J)AT BUITENSHUIS wer
ken der moeders heeft
het probleem der „sleutel
kinderen" geschapen. Het
zijn jongens en meisjes, die,
de huissleutel aan een koord
je of ketting om de hals,
door het schoolleven gaan.
Zij gaan van huis al9 de
ouders al naar het werk
zijn. Zij keren terug als va
der en moeder nog elders
vertoeven. Ze voeden zich
zelf en elkaar op. maar als
ze eens een Zondag bij Hol
landse vrienden te gast zijn,
waar de vader en moeder
wel thuis en ter beschikking
van de kinderen zijn. ken
nen die sleutelkinderen
zichtbaar hun weelde niet!
ken? Er is voor de ruim 7
millioen Zweden in hun
grote land zóveel arbeid, dat
er altijd handen te kort zijn.
Er is meer werk dan men
sen om het te doen en dus
is er vanzelf de aandrang
van buiten om te gaan ar
beiden. Daar de lonen hoog
zijn, voert dat tot een grote
welvaart. In de mijnindustrie
worden jaarlonen betaald
van 10.400 kronen, in de pa
pierindustrie verdient men
9400 en in de textielindustrie
7700 kronen per jaar. Kan
toorbedienden hebben lonen
tot 12.100 kronen per jaar en
Een harde schuimstof, bestaande uit
ontelbare cellen, die geen water opne
men, dient als vulling van vleugel en
staart, zodat het vliegtuig bij een even
tuele storing boven zee kan neerkomen
zonder dat het zinkt.
Verticaal omhoog
De voortstuwing geschiedt ln twee
fazen. Eerst start het toestel verticaal
met behulp van raketten. In enkele
seconden zal het op de vereiste hoogte
zijn en daarna neemt het de horizontale
stand In. Op dat moment gaat de eigen-
IHkc motor werken. Deze is van het
straattype zoals ook onze moderne jager»
die hebben. Van de materiaaldikte in de
verbrandingskamer hangt ook de levens
duur van deze motor aL
IJR/E tuplsche voorbeelden van
rtc mode voor dit voorjaar.
Links een mantel in de vol
maakte A-lijn, waarbij de inzet
van de mouwen opmerkelijk is.
Als materiaal werd zwaar be
drukt katoen gebruikt. Het patroon
is geïnspireerd op mozaïekmotie-
Voor het japonnetje in het mid
den werd bedrukte moiree gebruikt.
Plissee-rok en boothals z(jn hier d«
kenmerken van de nieuwe I
Tot slot een complet, zoals er deze
zomer zeer veel gedragen zullen
worden. Alen vraagt zich af of de
gewone mantel eigenlijk nog in h«»
modebeeld past. want strijk en zet
ziet men mantels wan dezelfde stoj
als de japon.
De bescheiden beurs zal echter
hier wel een woordje meespreken.
Immers wie kan zich bij ieders
japon een speciale mantet ueroo*-
Intussen hebben de mode-ontwer-
Pfrs gelijk, dat ze deze combinatie,
die bijzonder mooi is. brengen.
Deze drie modellen werden tij
dens de jaarbeurs getoond cn had
den. ook bij de vele buit#nland*«
bezoekers, veel succes.
Hoe d» toekomst voor dit prototype
ook zal zijn, in elk geval zal het de mo
gelijkheid openen, nieuwe synthetische
materialen op hun bruikbaarheid in de
practijk te testen. Met het prototype kan
dus naar hartelust geëxperimenteerd
worden, zonder dat mensenlevens in ge
vaar komen. De eerste proefvlucht zal
nog deze zomer gehouden worden.
Aviolanda heeft dit project geheel
zelfstandig uitgewerkt en dit ook uit
eigen middelen gefinancierd.
Zweden
Zweden
vrouwelijke bedienden tot
7000 kronen. In winkels
wordt 11.400 kronen jaarlijks
betaald, de verpleegster heeft
9000 kronen en de onderwij
zer 15.600 Dat de huren hoog
zijn in ons volgend arti
kel komen wij daarop terug
spreekt vanzelf. Een jour
nalisten-echtpaar „maakt"
30 000 kronen per jaar. maar
betaalt, met twee kinderen,
33belasting van dat be
drag. Het verwoont 40 tot 50
dragen
kronen per m2, betaalt 400
kronen voor een pak, 200
voor een japon, zestig ore
voor een liter melk en voor
een brood van een kilo 2
kronen. De kroon is 75 cent.
JfR TREDEN andere span-
*-* ninpen dan die tussen
ouders en kinderen en tus
sen inkomsten en uitgaven
op: het aantal illegaal ge
borenen bedraagt 1 op 10!
De sterke vermateriali-
sering van het leven heeft
er toe geleid, dat de volks
tuin voor vel en de plaats
van de kerk is gaan inne
men. Tot de staatskerk be
hoort 99*h van alle Zweden,
maar iemand zei tegen ons:
„Wij zijn verschrikkelijk ge-
saeculariseerd".
Niettemin: de twee kerk
diensten die wij meemaak
ten, waren druk bezocht en
er werd rechtzinnig ge-
Buiten de officiële luthe
ranen zijn er 34.915 baptis
ten. 70.000 cvangelischen.
39.400 heilsoldaten. 11.000
methodisten, 90.000 leden
van de Pinkstergemeente en
male costuums
101.000 leden van de zen
dingsgemeente.
rtEZE GETALLEN zijn be-
langrijk in Zweden: als
een gemeente tenminste
15.000 zielen telt, krijgt de
voorganger van de staat het
recht, burgerlijke diensten te
doen: huwelijken te sluiten
en begrafenissen te leiden!
Juist deze kleine kerk-
groepen zijn. wat de evange
lisatie betreft, zeer actief. Zij
exploiteren in Stockholm
een ochtendblad: Svcnska
Morgonbladet. En zij hebben
actieve jeugdacties. De Zen
dingskerk heeft een jeugd
beweging, die ruim 26.000
leden telt. Er zijn clubs voor
twaalf- tot achttien-jarigen,
die 23.700 leden tellen. De
Zondagsscholen tellen 113.400
leerlingen en er zijn 7260
padvinders.
Het zijn kleine aantallen,
maar zij getuigen van grote
activiteit!
Morgen: Stockholm*
hcfaamdc huizen
Ticee goedgevulde
handen
heeft dese klei,
BravoAls je twi
krijgen, moet je n
e „geluksoeker".
goede dingen kunt
:t met één genoegen
nemen. Een gulden stel
regel. die ookvoor het
huishouden geldt. Neem
de wis. Als U die met
OMO doet krijgt U ook
dubbel wit U wilt. Het
goed wordt intens wit en
bovendien is er vin de
vlekken geen spoortje ach-
tergebleven. Twee voor
delen tegelijk! Met een
inder wtsmiddel moet U
vaak met één van de twee
genoegen nemen.
Hoe raak is het gezegde
èn zuiver wit èn vlekkeloos, dat 's
OMOschoon.
Alléén het moderne OMO bezit het
geheim van de z.g. dubbele waskracht.
Alléén OMO geeft een resultaat, dat
U met recht doet zeggen: OMO geeft
me de schoonste was van m\jn leven
Toch is het so
GLASHARMONICA
We hebben dr lai
rillir
drrl zelf*
dir door 1
erking hrrft op prr
du» nirt gehoord kuniu
deir ultra.onore trillingen brtrrft, kin
vin ern geestelijke du» waarfrhijnlük
nirt gruprokm wordrn. Deiondank»
•chgnrn zy rrn »|rrk phytisrh, du»
natuurkundig rffrrt Ir hrwrrkstelligrn,
wint dr. Grorn. dir dit instrument m-
ondrrrorht hoeft.
lirpaaldr hoogte n...
vullen, waarna deie beginnen tr zin
gen, indien met de vingertoppen over
de rand van het glas wordt gewreven.
Ook dr tonen van dit instrument blij
ken een sterke psychische werking te
hebben, hetgeen in de vorige eeuw
werd aangetoond door Meaner, die de-
*e methode herhaaldelijk gebruikte
Behalve hel hoorbare
worden vastgesteld. Tot
nalotte greatrlgk in de
met behulp van moderne
worden vastgesteld, dat
nore 'trillingen van hel
dat het maar weinig
mAT.U
AMBON
KUNT
DOEN
