De twintigste eeuw zal aan Canada behoren Toenemende verzilting in™ West-Nederland nieuwe leidsche courant 6 MAANDAG 28 FEBRUARI 1955,IEI GROTE INDUSTRIËLE REVOLUTIE De foto's bij dit artikel werden welwillend afgestaan door de Canadese ambassade en ge maakt door de Canadian National Film Board. milliard n twintig milliard Agrarische economie moest het veld ruimen T"VE TWINTIGSTE EEUW behoort aan Canada. Deze woorden, die een vroegere Canadese premier, Sir Wilfrid Laurier, eens gesproken heeft, waren voor de Canadezen buitengewoon opwekkend om aan te horen. Maar tot voor kort waren er weinig mensen geneigd te geloven, dat die staatsman het over Canada en niet over een andere planeet had. Thans beginnen zij evenwel langzamerhand te geloven, dat er toch wel wat waars in zijn woorden schuilde. Hoewel zij niet verwachten, dat de twintigste eeuw de hunne zal worden, geloven zij wel, daarvan een flink deel te zullen krijgen. Het leven gaat op het reusachtige halve continent van Canada thans zo snel, dat de gemiddelde Canadees slechts met de grootste moeite op de hoogte kan blijven van de ontwikkeling van zijn land. nen de Canadezen zich maar niet goed begrijpen, dat de tijd zo vlug gegaan is een land. dat over weinig of geen aardolie beschikte. Toen werd evenwel te Ledue bij Edmonton in de staat Al berta aardolie aangeboord. Sedertdien zijn Canada's geconstateerde oliereserves gestegen van 30 milloen tot bijna drie milliard vaten. Dit wordt nog maar als een begin beschouwd. Voor de explora tiewerkzaamheden wordt dagelijks onge veer een millioen dollar uitgegeven. Om de olie tegen concurrerende prij zen op de Canadese markt te brengen, is een 1900 km lange pijpleiding aange legd, welke loopt van Alberta naar Sar- nia in de staat Ontario. Bovendien is er een pijpleiding van de bergen in British Columba naar Vancouver. Aardolie Om een voorbeeld te geven: in 1931 was het kustgebergte in British Colum bia op 650 km ten Noorden van Vancou ver en dc Amerikaanse grens een oer woud. Sindsdien heeft de Aluminium Co of Canada daar 275 millioen dollar ge ïnvesteerd. de stroomrichting van een aantal bergrivieren van Oost naar West verlegd een hydro-electrische centrale met een motorvermogen van 450.000 pk gebouwd en een aanvang gemaakt met de productie van aluminium. Meer naar het Noorden, in British Co lumbia, en het stroomgebied van de Yukon, is een hydro-electrisch project met een motorvermogen van vier en een half millioen pk voorbereid, teneinde daar een reusachtig internationaal me tallurgisch en electro-chemisch centrum voor de zuivering van ertsen te stich ten. In 1951 was Labrador-Ungave, een ge bied. dat zich uitstrekt van de St Law. rencerivier tot aan Hudsonstreet, een van de meest troosteloze streken ter we reld. De Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier heeft het gebied vele. vele jaren geleden het land genoemd, dat God aan Kain gaf. Sindsdien zijn er echter door de Iron Ore Cy of Ca nada een maatschappij van Canadese en Amerikaanse belangen 275 mil lioen dollar geïnvesteerd, terwijl een 560 km lange spoorweg aangelegd is om Ca nadese en Amerikaanse staalfabrieken van grondstoffen te voorzien. Canada was in 1947 en ditmaal kun- Met de aardolie is ook aardgas aange> boord. Het voornemen bestaat, een 3500 km lange pijpleiding aan te leggen van Alberta raar Montreal. Door deze pijp leiding. welke 300 millioen dollar zal moeten kosten, zullen de grote mijn- en houtindustrieën in Noord-Ontario een nieuwe energiebronnen krijgen. Bovendien bestaan er plannen voor een aardgaspij-pleiding, die zal moeten lopen van hel gebied van Peace River in Noord-Aiberta en British Columbia naar Vancouver. Deze leiding, welke 100 mil lioen dollar zal kosten, zal indien ge bouwd naar de Noordwestelijke sta- Krantenpapier. Een van de meest onmisbare dingen in onze samenleving. Canada le vert het in grote hoeveelheden, in allerlei maten en soorten. Spectaculair ijn slechts enkele van de spec taculaire fasen van de ontwikkeling van Canada'* natuurlijke rijkdommen, waar door de na-oorlogse vooruitgang van het land een grote stuwkracht heeft gekre- De winning van aardolie en aard gas.hebben de stichting van afhankelijke industrieën zoals petrochemische be drijven tengevolge gehad. In de Noordelijke gebieden van Cana da heerst een geweldige bedrijvigheid prospectors en arbeiders en elke dag komen berichten binnen over nieuwe belangrijke vondsten. De hoeveelheden die tot dusver hoofdzakelijk in de Noordwestelijke gebieden, het Noor van Saskatchewan en Noord-Onta- aangetroffen werden, houden de be lofte in. dat Canada wat de winning van deze belangrijke atomaire grondstof be treft, op zijn minst de gelijke zal wor- i de Belgische Congo. In Quebec rijke titaniumlaag in exploitatie gebracht. Voorts is een begin gemaakt met de aanleg van de St Lawrence waterweg, n bedrag van 900 millioen gegrondvest heeft: de tarwe der Prairies, de bosbouwproducten met inbegrip van oulp en papier, de visserij en de nikkel- lagen in het Noorden van Ontario, welke thans circa 90 pet van alle nikkel der vrije wereld leveren. He: was reeds lang bekend, dat Cana da reusachtige natuurlijke rijkdommen bezat. Deze rijkdommen krijgen thans de kans, geëxploiteerd te worden, doordat er wereldvraag naar bestaet, omdat, de voorraden elders tengevolge van de beide wereldoorlogen uitgeput raken. Het is wel interessant, eens te zien, we'.ke mensen over zulke grote rijkdom- me beschikken. In 1939 telde de Canadese bevolking ruim elf millioen zielen. Thans zijn er al meer dan vijftien en een half millioen. met inbegrip van de millioenen emigranten, die naar het land zijl getrokken na de tweede wereldoor log en de zeer vele kinderen die sinds 1945 het levenslicht aanschouwd hebben Voordat het iaar om is. zullen er zestien millioen Canadezen zijn en het wordt mo gelijk geacht, dat de bevolking in de ko mende twintig jaren met negen millioen zielen zal toenemen tot vijf en twintig millioen zielen. De bruto nationale prod-ucti 1939 een waarde van bijna ze: dollar en thans een van vier c_. milliard. Rekening houdende waardevermindering van de doll; productie toch tot circa twaalf gestegen. Terwijl de Canadese bevolking met 38 procent steeg, verdubbelde het volume der productie zich dus. In het op 31 Maart eindigende begrotingsjaar zullen de regeringsuitgaven van vier en een half milliard doXar (waarvan 45 pet landsverdediging is) bedragen, tegen bijna 700 millioen in 1939. Uit de begrotings overschotten uit de na-oorlogse periode is in totaal twee milliard dollar op de nationale schuld afgelost, maar dit j wordt een klein tekort verwacht. De tionale schuld is thans elf milliard dollar. De kapitaalsinvesteringen werden in 1939 geraamd op 765 millioen dollar en thans op bijna zes milliard dollar Circa 25 pet van de bruto nationale productie wordt gebruikt voor de expansie 's lands economie, welke voor ongeveer 90 pet door de Canadezen zelf wordt ge financierd. Een groot deel van de reste rende 10 pet aan buitenlandse investerin gen is in de ontwikkeling van de natuur lijke rijkdommen gestoken. Andere cijfers voor 1954 (met die voo: 1939 tussen haakjes) zijn: netto nationale inkomen 18.6 milliard dollar (4.3 mil liard). nationaal inkomen per hoofd der bevolking 1-2 milliard (0.4 milliard), ge middelde der weeklonen en salarissen 57.30 dollar (23.44), geïnstalleerde hydro- electrisch motorisch vermogen 16.6 mil lioen pk. (8.2 millioen pk-). Sinds 1954 werden meer dan 825.000 woningen gebouwd en dit jaar zullen meer dan 100.000 -gereed komen. De steden breiden zich uit. maar het woningtekort blijft onverminderd bestaan. Dit lijkt wel het terrein van een kermis, dat juist door de vrolijke klanten verlaten is. Schijn bedriegt evenwel ook hier. Wat we zien is een deel van Canadese synthetische rub berfabrieken, verlicht door duizenden lampjes. Het is deze illuminatie, die aan het nach telijke gezicht op enorme bol len, torens, pijpen en trappen een feestelijk tintje geeft. En de Canadezen, die de gelukkige bezitters van deze fabrieken zijn, kunnen er trots op zijn. millioen). handel, geldwezen en dienst verlening bijna twee millioen (1,3 mil lioen), alle andere arbeid 1,1 millioen (796.000): totalen 5,2 millioen (4.1 mil- Vrijwel het gehele land deelt in de al gemene voorspoed De centrale provincies Ontario en Quebec blijven het industriële hart van het land, maar Alberta en British Columbia maken op dit terrein gs\»te vorderingen Saskatchewan, Canada's voornaamste JN nevenstaand artikel beschrijft Forbes Rhude van Canadian Press de geweldige expansie, die de Canadese industrie na de oorlog te zien heeft gegeven. Velen, zo zegt hij, hebben gehoord van de rijke vondsten aan aardolie, aardgas, steenkolen, ijzererts en uranium, maar slechts weinigen weten, dat zich in Canada een grote industriële revolutie voltrokken heeft, waardoor de agrarische economie het veld heeft moeten ruimen voor een fabriekseconomie. ir Aangezien dit alles voor toekomstige emigranten in ons land uitermate belangrijk leek, geven we nu een groot deel van het artikel van Rhude weer. De stormloop op de verbruiksgoederen wordt wellicht het best geïllustreerd door het feit, dat hans meer dan twee en een half millioen woningen voorzien zijn van tarweschuur, schakelt over op een aan tal industrieën, terwijl de minerale rijk dommen in het Noorden opengelegd wor den. De andere provincie in het Westen, Manitoba, welker economie zich sinds tientallen jaren in evenwicht bevindt, breidt zich naar het Noorden uit. De Oostelijke provincies langs de kust van de Atlantische Oceaan (New Bruns wick, Novia Scotia en Prince Edward Island) hebben minder in de voorspoed gedeeld, maar staan vermoedelijk op het punt. zulks te gaan doen. New Foundland, tot welker grondgebied een groot deel van Labrador behoort, hoopt op een nieuw tijdperk van minerale voorspoed. Investeringen Het „witte goud" ofwel de waterkrachtcentrale heeft Canada in staat gesteld, een grote industriële revolutie door te maken. Het ts vooral de productie ran aluminium, die een van de meest interessante hoofdstuk ken inneemt in de industriële geschiedenis van Canada. Bont, een begeerd artikel. De Canadezen maken van deze (overigens helemaal niet ongezonde) begeerte een dankbaar gebruik om er hun nationale economie mee te verrijken. En de bontdeskundigen zorgen er wel voor, dat de klant, die toch overal koning is, geen reden tot klagen heeft. dollar gemoeid zal zijn en waarin de staten Ontario en New York een hydro- electrisch project zullen verwezenlijken, dat een motorisch vermogen van 2.2 millioen pk zal bezitten. Bovendien zul len Canada en de Ver. Staten de be staande kanalen 14 tot 27 voet uitdiepen, om grote zeeschepen in 'de gelegenheid te stellen, tot het hart van het continent De Canadezen geloven, dat deze water weg een grootscheepse vernieuwing van hun economie tengevolge zal hebben. Er is nog meer De Canadese bladen hebben deze pro jecten onder grote koppen onder de aan dacht van de bevolking gebracht. Maar er zijn ook nog andere belangrijke ont wikkelingen en wel in het bijzonder de sterk toej^nomen stroomproductie ei grote stijging van de industriële ductic. Dat alles geschiedt tegen het fond de basis-industrieën, waarop Canada zich een electrische koelkast tegen in 1941 slechts ruim een half millioen. In totaal staat thans in 78 pet van alle Canadese woningen een koelkast. Dc helft van alle Canadese gezinnen heeft een stofzuiger, 96 pet een radio toestel, 83 pet een electrische wasma chine. maar slechts 22 pet een TV-ont- vanger. omdat de TV pas de laatste jaren Intensief geëxploiteerd wordt. De electriciteitsbedrijvcn leveren thans stroom aan bijna vier millioen afnemers, waarmede een aantal van bijna twee mil lioen in 1939 vergeleken kan worden. Op het ogenblik zijn 430.000 boerenbedrijven (63 pet van het totaal) op het electrici- teitsnet aangesloten. Overschakeling De overschakeling van een landbouw- staat naar een industriële blijkt uit de volgende mutaties in het Canadese ar beiders.eger (tussen haakjes de cijfers voor 1941): landbouw 827.000 (ruim eer. millioen), industrie 1,3 millioen (nog geen De Amerikaanse kapitaalsinvesteringen in Canada zijn in de na-oorlogse jaren meer dan verdubbeld: van vier milliard dollar in 1939 tot circa negen milliard dol lar thans. Canada en de Ver. Staten zijn eikaars beste klanten. In 1954 kocht Ca nada goederen ter waarde van bijna drie milliard dollar in de Ver. Staten, tegen een half milliard in 1939, terwijl Amerika in 1954 voor 23 milliard in Canada kocht, tegen 0.3 milliard in 1939. Canada's voornaamste zorg is de inter nationale concurrentie voor zijn grotere industrie-faciliteiten. In het bijzonder heeft de Canadese textielindustrie te lijden van de Amerikaanse stoffen, die op de Canadese markt worden aangeboden. Van het bruto nationale inkomen is circa 23 pet uit de exporthandel afkom stig. Daar de exporten voor het grootste deel bestaan uit landbouwproducten, grondstoffen en halffabrikaten, lijkt de Canadese exportpositie in het licht va bestaande internationale vraag tamelijk veilig. Het land zou evenwel gaarne i industriële producten aan het buitenland willen leveren. De regering is voorstandster van vrijer wereldhandel en heeft zich tot dus ver verzet tegen de pogingen van som mige industrieën, meer bescherming te verkrijgen. VOORHOUT Culturele filmavond In de grote zaal van het Parochiehuis werd Zaterdag een culturele filmavond gehouden voor de Hervormde Gemeente. In zijn openingswoord bracht ds Kalk- dank aan de organisators van de avond, de heren J. v. d. Griendt, A. Hede- m K. F. v. d. Bent. De heer Klei- brink, voorzitter van de Leidse smalfilm liga. gaf eerst een korte uiteenzetting over het maken van een film. Vertoond werden de rolprenten „Houwen Zo" en ,,'t Schot is te boord", beide van Herman van der Horst; de bekende film van de Liga „Fa tale druppels" en tot slot de Amerikaanse film „Het boek voor de wereld van mor gen", handelend over de verspreiding van de Bijbel over de gehele wereld. De col lecte was bestemd voor het Nederland» Bijbelgenootschap. IJs is onbetrouwbaar Het mooie, zonnige weer heeft velen naar het ijs van sloten en vaarten ge trokken. Het ijs is echter zeer onbetrouw baar, zodat verscheidene waaghalzen een nat pak opliepen. WARMOND Voor het diaconessenhuis De collecte voor het diaconessenhuis, die Zaterdag werd gehouden, heeft f 114.02 opgebracht. Door vier oorzaken 't Deltaplan, dempen van uitgeputte gaswellen e%ll doorspoelen met zoet water enige remedies HET IS EEN bekend feit, dat met name West-Nederland wordt geteisteri door een toenemende verzilting. Dat dit verschijnsel zeer nadelig it voor land- en tuinbouw en de nationale bodemproductie daardoor in niei c geringe mate ongunstig wordt beïnvloed, behoeft geen betoog. Het is daiaar ook van nationaal belang de gevolgen van de verzilting zeer minutieus tt onderzoeken en die maatregelen te nemen welke tot verbetering van de toestand kunnen leiden. llgSZl i oordeel te kun- grote moeilijk heden welke hierbij rijzen, dient een glo bale beschrijving van de oorzaken van de verzilting vooraf te gaan, zo schrijft de heer G. H. Bent in Boer en Tuinder Als voornaamste factoren worden ge noemd: Op de eerste plaats het opdringen van het zoute water uit zee via de rivie ren; dan de kwel; vervolgens lekkage en schutwater van zeesluizen en tenslotte het toenemende zoutgehalte van de grotp rivieren. Via de rivieren Het opdringen van zout water uit zee via de benedenrivieren neemt hand over hand toe. Bij vloed dringt het zeewater de monden van onze rivieren binnen. Door het hogere soortelijk gewicht van zee- is de voortschrijdende verzilting op de bodem eerder merkbaar dan in hei oppervlaktewater. De Nieuwe Waterweg op dit punt wel de gevaarlijkste vijand, s voornaamste oorzaken kunnen hiervan worden vermeld: de verdieping van de Waterweg, waardoor de vloedstroom ver der landinwaarts komt en in het bijzonder op de (diepere bodem) gelegenheid heeft dringen; de vergroting van Rotter dams havencomplex; de verbreding van de Noord en de verdieping van de Lek (voor de zandwinning). Kwelwater Het is duidelijk, dat kwel van zee- ater achter de dijken een verhoging an het zoutgehalte van het water in de polders tengevolge heeft. Deze kwel komt niet alleen achter zeedijken voor, maar zoals uit het vorenstaande volgt, ook ach- dijken van de benedenrivieren, waarin het zoute water verder is opgedrongen. Echter, er is nog een geheel andere kwel, welke kilometers ver landwaarts in, op treedt en plaats vindt achter de duinen In vele droogmakerijen en polders in het Westen van het land treedt dit verschijn sel op. De oorzaak ligt in het verschil in hoogte tussen zeespiegel en grondwater spiegel. Met geringe snelheid vloeit zee water in de ondergrond landwaarts en komt in laaggelegen poldergebieden in de bovengrond te voorschijn. Van zeer groot belang is dat de zo genaamde zoetwaterzak onder de duiner van voldoende omvang is om de zout- waterstroom tegen te houden. Dat gunstige geval is althans nu vaak niet aanwezig De roofbouw door waterleidingbedrijven, noodgedwongen in de duinen gepleegd, heeft een zó grote omvang aangenomen, dat de zoetwaterzak in sterke mate is In gekrompen. Tussen een meestal niet door latende grondlaag en de onderkant van dp zoetwaterzak is doorlaatmogelijkheid voor het zoute water groter geworden. Over het algemeen is dit water werke lijk zout en niet brak. ómdat de schei ding tussen zoet water en zout water slechts een geringe overgangsafstand heeft. Het valt echter in het oog. dat deze ver zilting niet overal van even grote om vang ls. Bepaalde zandige dus goed doorlatende banen in de ondergrond geven verhoogde kwel; bepaalde niel doorlatende klei- en darglagen houden het capillair optrekken van zout water we' tegen. Een derde soort van kwel wordt veroor zaakt door gaswelllen en Nortons. Vele van de nlet-doorlatende darg- of veen lagen in Zuid- en Noord-Holland zijn doorboord om óf water óf gas te verkrij gen vooral in Noord-Holland (met name in de oorlogsjaren) heeft dit een bedenkelijke omvang aangenomen. Wel zijn vele bron nen na de oorlog weer verlaten, maar ver zuimd is, ze te dichten! Schutwater Noord-Holland heeft veel last van de sluizen in het Noordhollands kanaal. Een aanzienlijke hoeveelheid zeewater komi jaarlijks de provincie binnen. Vele land en tuinbouwgebieden ondervinden hier van zeer ernstige schade. Proeven om deze „invoer" tegen te gaan bij de kanalen in Noord-Holland zijn reeds lang aan de gang. Afdoende maatregp-len zijn echter nog niet gevonden. Met name de Noorder- sluis van IJmuiden heeft een belangrijk aandeel in de verzilting van Noord- Holland. Rivieren zouter Als feit is bekend, dat de zoutconcen- tratie van Rijn- en Maaswater gestegen is. De oorzaak berust echter nog op veron- derstellingei deel wordt d< rminderde water- r een ander deel schuld gegeven aan afvoer van dc Rijn. wordt gedacht aan toeneming van deaal chloorafvoer van de Frans-Duitse cheml-de schc industrie (b.v. Kalimijnen). Met name in drogere jaren is de situatl|wa kritiek; er vindt te weinig waterafvoer plaats. De concentratie van chloor is ho^do ger. Meer water moet daarom in d« pol- ev ders gelaten worden. ut Remediesn( SF In de provincies rond het IJsselmeer is door de afsluiting van de voormalige Zuiderzee een belangrijkfè verbetering ge komen De afdamming van de Brlelse Maas brengt de daar in moeilijkheden ge- raakate glastuinbouw misschien weer to'. (Jf nieuwe bloei. De roofbouw van de water- leldingbedrijven zal worden beperkt dooi inlaten van rivierwater in het winnings- gebied. Misschien kunnen door dóórspoe- ing met zoet rivierwater verzilte gebieden d< een deel van hun zoutconcentratie verlie- g< zen. Wellicht ook kunnen zoals reeds ij opgemerkt uitgeputte gaswellen gedichl worden. Enkele van de mogelijkheden tol di beperking van de verzilting heb ik hier- j mee aangegeven. Rest ons nog het Delta plan. dat ook belangrijk zal bijdragen it de strijd tegen de verzilting. 2( De verzilting van Nederland is een ernstige zaak. Afgezien van dalinj f van de bodem en of rijzing van dt zeespiegel, waar de mens machteloot tegenover staat, is het de taak van het gehele Nederlandse volk op de bres te staan tegen de vijand: zout! Want bestrijding van die vijand biedt goede kansen. i 21 VOORSCHOTEN Om het damkampioenschap In de eerste klasse A is de spanning geheel teruggekeerd. Overduin wist na melijk in een ingewikkelde partij Oos tergo zijn eerste nederlaag toe te bren gen en daar zowel J. v. Bemmelen a's j. Weggen hun partijen tegen resp. J. J. d. Velden en De Bruyn in winst omzetten, is het gedrang in de kopgroep groot ge worden. De stand luidt: 1/2 J. van Bem melen en Oostergo elk 7 punten uit 6 wedstrijden, 3 Weggen 7 uit 6. en 4 Over duin 5 uit 6. De belangrijke partij in de tweede klas se B tussen Zitman en Storm werd af gebroken In een iets gunstiger stand voor laatstgenoemde. B. van Bemmelen moest alle zeilen bijzetten om remise tegen Oudshoorn te forceren. In deze groep heeft Zitman de leiding met 6 punten uit 4 wedstrijden, gevolgd door B. van Bemmelen en Storm, elk met 5 punten uit 4 partijen. In de tweede klasse won J. v. d. Vlek- kert van Wouda, terwijl Van Paas een gewonnen eindspel tegen v. d. Vlekkert door een blunder in remise zag veran deren. Turenhout verbeterde zijn positie door de uit vorm zijnde H. v. d. Vlekkert te verslaan, terwijl v. d. Hulst de tweede plaats van Van Delft overnam door een overwinning op laatstgenoemde. Herv. Ds P. P. J. Monster, Herv. predikant te Katwijk aan Zee, houdt Woensdag 2 Maart, 's avonds 8 uur in gebouw Irene, Leidseweg 95, een lezing over „Het ge weld en het Koninkrijk der hemelen". Deze openbare bijeenkomst gaat uit van de Hervormde mannenver. op G. G. „On derzoekt de schriften". OUDE WETERING Biduur Woensdagavond om half acht wordt in de Geref. kerk een biduur voor het gewaa gehouden. Chr. ontspanningsclub Zaterdagavond om half acht wordt in het Cultureel Centrum voor de Chr. ont spanningsclub een opvoering gegeven van „Volendamse jeugd" en „Een schip vaart

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1955 | | pagina 6