Driehonderd jaar geleden
stierf Daniël Heinsius
EL> Reusachtige werkkracht uitte zich in
c c vloed van publicaties
195S«£PWE LEIDSCHE COURANT
3
Illuster Leids hoogleraar
csr\:
can<
e Ra Overmorgen, 25 Februari, is het precies driehonderd jaar geleden, dat
ién der beroemdste en geniaalste Nederlanders, Daniel Heins (beter bekend
mder zijn Latijnse naam Heinsius) te Leiden de laatste adem uitblies.
Seinsius was geen Leidenaar van geboorte; wel heeft hij echter het groot-
ite deel van zijn leven in de Sleutelstad gewoond en gewerkt. Deze om-
itandigheid en het feit, dat Heinsius' naam hecht verbonden is aan die van
Raae Leidse ur"versiteit' waarvan hij een illustere hoogleraar was, vormt
Kg^oldoende reden om op zijn leven in het kort iets dieper in te gaan.
Pa.Daniel Heins werd op 9 Januari 1581 tel Toch is men algemeen van oordeel (in
geboren- al9 zoon van Nicolaasi tegenstelling tot Heinsius' tiideenoten.
"lleins en Elizabeth Navegeer. Toen de die in hem een kunstenaar
v«onge Daniel no= slechts drie jaar oud
vas, verlieten zijn ouders zijn geboorte-
ls jtad om in de toenmalige noordelijke
Nederlanden een betere bestaansmoge
lijkheid te zoeken. Achtereenvolgens
an ^roonden zij in verschillende plaatsen in
Holland en Zeeland en zelfs enkele maan-
zerJen in Engeland, om zich tenslotte in
1 vaVlissingen te vestigen. In laatstgenoem-
tbede Zeeuwse stad genoot Daniel onder
richt aan de Latijnse school, waar onder
Cderen de rector Tob- Schemeringius en
hannes Belosius zijn leermeesters wa
d Op zijn veertiende jaar was de veel-
rfunielovende knaap reeds zover met de
Studie gevorderd, dat zijn vader hem naar
de hogeschool te Franeker zond om zich
verder in de rechten te bekwamen. Hier
I voorbleef Daniel ongeveer anderhalf jaar,
Grenaar meer dan met de rechten hield hij
zich bezig met de studie van het Grieks,
naartoe hij zich in het bijzonder aange-
anis<rokken voelde. Op 30 September 1598 zien
'-recVij hem vertrekken naar Leiden en van-
If dat ogenblik Heins was toen dus
teventien jaar oud vestigde hij zich
blijvend aldaar. Zeer tegen de zin van
kijn vader, liet hij zijn juridische studie
varen om zich geheel te kunnen wijden
tan de letterkunde, meer in het bijzon
rang zagen), dat Heinsius' initiatief voor
het nageslacht méér betekenis heeft ge
had dan zijn poëzie zelf. Onder deze
laatste moet nog genoemd worden zijn
bekende dichtbundel, getiteld „Neder-
duytsche Poëmata", die in 1616 door Pe
trus Scrivarius werd uitgegeven. Keren
we nu echter terug tot Heinsius' verdere
levensloop.
Eerbewijzen
In 1617 trouwde Daniel met Ermgard
Rutgers, een huwelijk, dat hem relaties
opleverde tot enige Dordtsche patriciërs
families en dat aldus het aanzien, dat hij
genoot nog verhoogde. Nieuwe eerbewij
zen bleven dan ook niet uit- In 1618 be
noemde de Zweedse vorst Gustaaf Adolf
hem tot historieschrijver en kort daarna
tot Raad (aan deze laatste waardigheid
was een aanzienlijke toelage verbonden).
Tijdens de bekende Synode van Dordrecht
gedurende de jaren 16181619 werd aan
Heinsius door de Staten-Generaal het
ambt van secretaris opgedragen. De repu
bliek Venetië schonk hem voorts in 1623
de titel van Ridder van St Marcus; in
1627 benoemden ook de Staten van Hol
land hem tot historieschrijver.
Uit het huwelijk van Heinsius en Erm
gard Rutger werden twee kinderen ge
boren: Een meisle, Elisabeth (die later in
/der de klassieke. Hij had hierbij
voorrecht de lessen te kunnen volgen van het huwelijk trad met Willem Goes,
beroemde hoogleraren als Mamix van j Raadsjieer van het Hof van Holland) en
Bint Aldegonde (die echter in December! een zoon, Nicolaas Heinsius. die later als
ieat#an datzelfde jaar 1598 stierf), Janus j taalkundige en Latijns dichter zijn vader
rakbousa en Scaliger, die de pas opgerichte naar de kroon zou steken.
universiteit al direct een Europese I Werkkracht
In de kracht van zijn leven spreidde
Heinsius een reusachtige werkkracht ten
toon, een energie, die bovendien bij hem
gepaard ging met een ^iterst veelzijdige
kennis: Zijn uitgavéh van klassieke
auteurs bleven elkaar bijkans onafge
broken opvolgen, maar daarnaast vond
deze grote geleerde nog tijd
schrijven van vele Latijnse
landse gedichten, treurspelen, satyren,
redevoeringen en zelfs schotschriften. Ook
bewoog hij zich op theologisch terrein,
o.a. door het schrijven van commentaren
op het Nieuwe Testament. Tijdens de
Dordtsche Synode sympathiseerde hij
de strenge Calvinisten, wat hem sedert-
Vermaardheid gaven. Van laatstgenoe
t lfl|de Scaliger was Heinsius de meest gelief-!
iderfie leerling: Het was in Daniels armen,
piatiat Scaliger de laatste adem uitblies en
Jrï^tiij testament liet hij hem een groot deel
jQ»a van zijn belangrijke bibliotheek.
Gevl Wonder
C Ondanks zijn jeugd gold Heinsius reeds
deze dagen voor een wonder van ge
en op 8 Mei 1602 nog geen
twintig jaar oud kreeg hij van de cura
toren van de universiteit al verlof col
leges te geven over Latijnse letterkunde,
■t lTReeds in het volgende jaar volgde zijn
Grsfcenoeming tot buitengewoon hoogleraar
de dichtkunst, waarbij hem aanvanke-
estjlijk een wedde van f400 'sjaars werd
Itoegekend, een bedrag, dat al spoedig tot
347(1600 werd verhoogd. Op 3 Februari 1605
>erd Heinsius aangesteld tot professor
^fljin de Griekse letterkunde, waarbij ztin
e jwedde tevens tot f700 werd verhoogd,
uw Andere universitaire eerbewijzen
«.'volgden elkaar in snel tempo op: In
1^1607 volgde hij Menula op tot biblio
thecaris vap de universiteitsbiblio-
esxdtheek; in 1608 werd hij secretaris
de senaat; het jaar 1609 bracht
leraar in het Grieks, naast Bonaven-
'rkfltura Vulcanius; in 1613, bij de dood
ïïvan Baudius, werd hij tevens hoog
leraar in de geschiedenis, om in 1614
hij de dood van Vulcanius diens
geheel en al te bezetten.
Lauweren
rbilauweren geoogst; zowel door het publ
iceren van oorspronkelijk werk, als ook
er- vooral door zijn uitgaven van klas-
-jlïieke teksten. Reeds in 1602 had hij een
Latijns treurspel geschreven over de dood
I van Willem van Oranje, getiteld „Auria-
cus sive libertas saucia", in het Neder
lands vertaald onder de titel „Het
moordadich stuck van Balthasar Gerards".
In 1608 publiceerde hij de satyre „Her
cules tuam fidem". Onder de klassieke
schrijvers, die HeinsiU9 in de eerste ja
ren van zijn professoraat in druk gaf,
noemen wij zijn verdienstelijke edities
van Hesiodus, Theocritus, Aristoteles.
Maximus Tyrius, Horatius, Theophrastus
en Seneca Een aantal van deze klas
sieke teksten, met de geleerde commen
taren van Heinsius, werd uitgegeven door
de niet minder beroemde drukkersfamilie
der Elseviers in de bekende duodecimo
formaten. Als aestheticu9 oefende Hein
sius vooral invloed uit door zijn critische
uitgave van Aristoteles' verhandeling over
de dichtkunst (1011), waaraan hij 'n ver
handeling toevoegde over het treurspel,
die voor vele dramatische dichters (o.a.
voor Vondel) het wetboek van die kunst
werd.
m Ontraditioneel
Voor het nageslacht ligt wellicht de
mi grootste betekenis van Heinsius echter
i op een ander terrein: Hij was een der
eersten, die brak met de traditie van het
schrijven van gedichten uitsluitend in het
i J'9''!0- Dat een man van grote geniali-
telt en van enorm gezag het niet beneden
1 w zijn waardigheid achtte om Nederlandse
n?"8" te vervaardigen was een voor dat
'e Udperk van nationale bloei kenmerkend
en verheugend verschijnsel. Hierbij moet
men wel bedenken, dat de echte geleer
den van die tijd zich van het Latijn be-
dienden als van hun moedertaal en dat
B «J met het Latijn bovendien een bij uit-
js stek internationaal publiek konden be-
ol;' reiken.
Waar een man als Heinsius voorging,
moesten anderen wel volgen en zijn ver-
4) dienste voor de Nederlandse literatuur
1 dan oolc n'et worden overschat.
wanneer Heinsius zijn eerste Ne-
derlandse verzen in het licht gaf. weten
i m8 niet Precie9: °e uitgave van zijn 24
I Nederlandse „Emblemata Amatoria" in
t; 1608 was al de derde druk; in 1613 ver-
schenen zij vermeerderd met een Franse
Evertaling voor het eerst onder de Neder
landse titel „Afbeeldingen van Minne";
24 andere emblemata, ook met Franse ver
ft taling, waren er in deze uitgave bijge
voegd met de titel „Het ambacht van
Cupido".
j vermeldden reeds de grote in
vloed. die Heinsius vooral op zijn tijd
genoten- uitoefende (o.a. op Vondel). Het
lijdt can ook geen twijfel, of hij gold in
de eerste helft van- de 17de eeuw als de
grote meester onder de dichters, aan
s zijde misschien slechts Hooft kon
worden gesteld. Kenmerkend is in dit
verband een uitspraak van Bredero, die
Heinsius' verzen opmerkt: „lek
mach wel zeggen, dattet mijn hoogste
Poesie geweest is, daer ik mijn opperste
ghenoegen in gehadt hebbe van mijn
Blijvende verdienste voor ons heeft
Heinsius nog steeds als klassiek philo-
loog. La'ijns stylist en Nederlands dich
ter. Hij was één van de grootste figuren
uit het Nederland van de Gouden Eeuw
en één van de roemrijkste geesten, die
de stad Leiden binnen haar wallen heeft
opgroeien en groot worden.
B. de Graaf.
Agenda van Leiden
Woensdag
Lutherse kerk. Hoogl. Kerkgracht, 8 u..
bespreking Lutherfilm door ds Haan.
met filmstrip.
Liberty. 8 uur: VOLA, jaarvergadering,
film „Volk van Aran".
Prediker, half 8: afdeling „Unitas", 45ste
jaarfeest
Kleine Burcht. 8 u: Leidse vereniging
•an postzegelverzamelaars. C. G. van
Veenendaal over beeldphilatelie.
Schouwburg, 8 uur: K. en O., Ned. Co-
medie met „De particulier secretaris" van
T. S. Eliot
Clubhuis Westerkwartier. 710 uur:
demonstratie met Lavet-wasmachine
(uitg. van de woningbouwvereniging
„Eensgezindheid".
Donderdag
Zomerzorg, 8 u: Kynologenvereniging
„Rijnland" (lezing mej. N. Duyvendak
A'dam).
Wijkgebouw „Levendaal", 8 uur: jaar
vergadering afd. Leiden Chr. Hist. Unie.
Stadsgehoorzaal. 8 u.: Residentie Orkest
(solist: Geza Anda).
Oegstgeest: Irene. 8 uur: filmavond
aquariumvereniging „Natuur in Huis".
VrUdag
Turk, 8 u.: Leidse smalfilm-liga (film
wedstrijd).
Het Gulden Vlies, 8 u.: Liedse
paedagogiek (A. Sellenraad over „Humor
ln het kinderleven").
Academie, 23 en 34 uur: lezingen
t.g.v. het 25-jarig bestaan Frysk Studinte-
Selskip.
De Doelen, 56 u,: receptie Frysk Stu-
dinte-Selskip.
Café Aniba, Herenstraat, 8 u.: jaarverg.
Leidse tuiniers en bloemisten „Door Een
dracht Verbonden".
Rehoboth, 8 u.: C.B.P.B., vierde jaar-
verg. (spr. ds H. S. J. Kalf te Benne-
broek).
Foyer stadszaal, 8 u.: filmavond N.R.V.
(Balkan-symphonie).
Koor Pieterskerk, 7.15—7.45 u.: avond-
Schouwburg ,8 u.: Ned. Comedie met
„De particulier secretaris" (K. en O.).
Marekerk, 8 u.: bijeenkomst
wereldgebedsdag.
Oegstgeest: Zendingshogeschool, 8
u.: bijeenkomst vrouwen-wereldgebeds-
Nachtdienst apotheken
Apotheek Van Driesum. Mare 110, tel.
20406, en de Zuider-apotheek, Lammen-
schansweg 4, tel. 23553.
Flim van de maand
„Twee stuivers hoop", lietde
als bruidsschat
De op het filmfestival te Cannes bekroonde film „Twee stuivers" hoop"
draaide gisteravond als film van de maand voor K. en O. Zeer zeker zullen
de leden geboeid deze film hebben gevolgd, maar helemaal overtuigen kon
ze ons toch niet. Vooral door het spel van Carmela. Natuurlijk staan wij
N®der- u,ei lvat ureemd met onze Hollandse nuchterheid tegenover 't Italiaanse tem
perament, maar dat neemt toch niet weg, dat een meisje, dat de ene dag
nog met andere kinderen speelt, de andere dagen het buskruit, waarmee
ze gedoopt is volgens haar zeggen, laat springen door allerlei dwaze dingen
ie gaan doen om een ex-soldaat van haar liefde te overtuigen.
dien de bittere haat van de Remonstran
ten op de hal9 haalde. Helaas kwam door
die reden ook een einde aan de intieme
vriendschap, die hem voorheen met Hugo
de Groot verbonden had.
Ook als geschiedschrijver behaalde
Heinsius roem. Bekend is zijn geschie
denis van de gebeurtenissen, die in 1529
voornamelijk rond Den Bosch plaatsvon
den en die in 1631 verscheen onder de
titel „Rerum ad Sylvan Ducis atque
alibi gestarum historia".
Invloed
Alhoewel Heinsius' werkkracht tot op
hoge leeftijd ongebroken bleef, liep deze
geweldigs productiviteit toch na zijn
zestigste jaar snel achteruit: Na 1640
verschenen geen belangrijke werken
meer van zijn hand. Heinsius stierf op
25 Februari 1655 te Leiden; hij werd be
graven in de St Pieterskerk.
-Wanneer deze soldaat Antonio terug
keert in zijn geboortedorp, pakt hij van
alles aan om zijn moeder en zusjes te
eten -te geven. Steeds, wanneer hij er
gens weer wat kan verdienen. kruist
Carmela zijn pad, die met haar wij
zouden zeggen hysterie roet ln het
eten gooit en hem zijn baan doet ver
liezen. Ook Carmela's vader werkt de
liefde op alle mogelij-ke manieren tegen.
Met vuurwerk maken verdienen hij en
zijn zonen goed hun brood en tegen de
armoede van Antonio met de heersende
werkloosheid wal hij niets doen.
Wanneer Carmela het zover heeft ge
kregen, dat zij door de praatjes, die ze
zelf veroorzaakt, niet meer thuis mag
komen, wordt de lankmoedige Antonio
als een leeuw Onder luide bijval van de
omstanders gooit hij Carmela's armelijke
bezittingen naar haar vader. Haar liefde
is de bruidsschat, waarmee hij het huwe.
lijk in zal gaan. Met zijn onverwoest
baar optimisme wil hij op de pof een
Uitvoering voor het L.A.K.
Het Quartetto Italiano wekte
oprechte geestdrift
Spel in Zuideikerk werd een belevenis
van hoge orde
Men beweert, dat het strijkkwartet als muzikaal ensemble het dichtst de
volmaaktheid benadert. Indien deze bewering juist is, volgi hieruit, dat een
in elk opzicht eminent spelende groep van vier strijkers (eerste en tweede
viool, altviool, cello) welhaast het summum van muzikale schoonheid zal
bereiken. We zouden intussen niet graag zeggen, dat er nu werkelijk niets
hogers te beleven is. Het is maar gelukkig, dat onze logische gedachten-
gangen in kunstzaken vaak niet opgaan.
Zonder enige tegenspraak te ondervin
den, kan men echter ten aanzien van het
Quartetto Italiano. dat in de Zulderkerk
het Leids Academisch Kunstcentrum
optrad, opmerken, dat dit spel een beleve-
's van hoge orde betekende.
Het is niet eens zó. dat de vier kunste-
lars (Paolo Borciani, Elisa Pegreffi,
Piero ^arulli en Franco Rossi) volkomen
gelijk zijn ingesteld. De altist bijvoorbeeld
toonde niet onduidelijk een wat sterker
temperament te bezitten. Maar het on
derlinge begrip, het welhaast telepathische
geestelijke contact is zó nauw. dat het een
perfect samenspel oplevert. Uiteraard zou
dit niet mogelijk zijn bij een mindere
graad van technische beheersing. Men
maakt hier kennis met eersterangs kunste
naars, die alle mogelijkheden van hun
instrument kennen en een bewonderens
waardig rijk klankkleurenpalet tot hun
beschikking hebben.
•Tuist die klank is het ongemeen boeien
de van dit spel. Het is een fel levende
klank, overrijk genuanceerd en gediffe
rentieerd. diep ln vreugde en melancholie
maar altijd schoon en beschaafd, zonder
een ogenblik door overbeschaafdheid te
vervelen.
Dit geluid is vrij van banaliteit en pe
danterie. en in de hestp zin aristocratisch
En de sublieme beheersing, het meester
lijke raffinement ih rhythme en expressie,
het zorgvuldig vermijden 'van zelfs de
schijn van ruwheid, verleent het een ma
gische bekoring.
Haydn was vertegenwoordigd met het
strijkkwartet in d (opus 76, no 2). een
werk. dat wel een zeer aantrekkeliike
zijde van 's meesters oeuvre b»21cht. Het
clair-obscur geeft het een verrassend
reliëf, dat nog verdiept wordt door de
levendige stemvoering. Dat deze Italia
nen het werk wat te sterk naar hun
landsaard interpreteerden, kon niet als
eert groot bezwaar worden beschouwd.
Het felle, hoekige kwartet no 2 van
Prokofieff hoorde men in al de flonke
rende klankpracht. die de componist vóór
alles bedoelde. Hier is een zoeken naar
problemen en ideeën nutteloos; men kén
het slechts ondergaan; het is geschreven,
-n te bekoren, in vorm en kleur.
Debussy's beroemde kwartet in g werd
het bewonderde sluitstuk van de avond.
Onder het luisteren naar deze wonderlijk
rijke vertolking verging het besef van
tijd.
Het dankbare en geestdriftige publiek
bracht de kunstenaars een langdurige
ovatie, die nog een toegift tengevolge
had.
Joh. van Wolfswinkel
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Sonja, d v A Bavelaar en
D Pauw Marinus L. z v W K v Rossum
en C W Bolstler Richard J, z v W F
Wakka en G M Schoon. Svend P, z v S
Jongejan en K V Rasmussen, Gretha, d
v A H v d Voorn en H Springer, Robert,
z v J T Verhoork en H G Schellevis.
Marcel, z v J Lewis en P W Sleebos.
Cornelis J, zvCJMvd Linden en J
de Vriend, Gerrit. z v G Hulscher en T
J Wijfje
ONDERTROUWD: J C Landwaart en J
L Boekwijt. P van Dam en G M Haas
broek. D v d Eijk en H Broekman, P v
Polanen en M Botermans, C C v Dinter
en E J Hemerik, J W van den Ham en
M C Stikkelorum, J Heshusius en C
Krom. J van Rijn en A M Eradus, G M
Seijn en A Langkemper. J Libochant en
M Dubbclaar, W F Dreef en W Ligtvoet,
J Boom en J P Oostvecn, A W Croese
en G de Zwijger, P Triest en J Over-
duijn, A v d Linden en J M Eekman.
OVERLEDEN: H F Pieterman, man.
47 jaar.
feestjurk voor Carmela kopen, ma a
marktkooplui schenken hem de jurk
evenals de schoenen, die Carmela
den aangetrokken. En dan gaan ze
twee stuivers hoop in hun hart het leven
tegemoet. „Want zij die hopen leven,
maar die wanhopen zullen sterven".
Dit is het verheugende in deze film.
de hoop op een betere toekomst, de
vreugde van het leven ondanks de zor-
en de humor die steeds weer om
de hoek komt kif ken
Ijsbaan open, conditie
niet roemenswaardig
(Van een onzer verslaggevers)
Gisteren heeft men in deze kwakke
lende winter voor het eerst zijn scherp
geslepen schaverdijnen op de baan van
de Leidse ijsclub kunnen testen. En de
onwennige en onwillige beenspieren.
Welke beenspieren het extra zwaar te
verduren hebben gekregen voor zo'n
eerste maai. Het ijs bleek van niet al to
roemenswaardige hoedanigheid te zijn er
men heeft meermalen op het punt ge
staan (gewankeld) zijn evenwicht te ver
liezen. Het ijs is ongelijkmatig en plezie
rig rijdt men niet. Maar daar treurt mei-
niet om, als het er op lijkt, dat het de
laatste gelegenheid om te schaatsen
zijn. Gisteravond zou men zijn best doen
de baan nog zoveel mogelijk op te kale
fateren met sneeuwschuiven bijvoor
beeld. Wellicht heeft het geholpen. Van
daag kan men de proef op schaats ne
men. Dat wil zeggen, zij die lid zijn of
het willen worden.
Gaande en komende
legerpredikant
De legerpredikant van het garnizoen
Leiden, kapitein T. D. v. Soest, die vanaf
1 September zijn aandacht moest verdelen
tussen de Hervormde Gemeente
Rijnsaterwoude en het garnizoen, zal
vanaf 1 Maart weer alleen ds Van
Soest zijn. Zijn opvolger in Leiden is d.»
Hervormde predikant uit Aalsmeer, ds J.
Kramer. Deze komt hier ln de rang van
ma j oor-1 egerpr ed i k a nt
Statistische hulpwetenschap
kan sociologie helpen
De heer Van Tulder hield openbare les
aan Leidse universileit
De heer J. J. M. van Tulder gaf gistermiddag bij de aanvaarding van het
ambt van privaatdocent aan de Leidse universiteit een openbare les over
de benadering van de werkelijkheid in het sociologisch onderzoek door
middel van statistische kenmerkende getallen. De titel van deze les was:
„Objectieve meting".
De sociologie bestudeert het menselijk
groepsleven. Vele problemen, die sai
hangen met een massawaarneming, komen
reeds bij de aanvang van een onderzoek,
nog voor een enkele waarneming is ge
daan. ter sprake. Het wie, het waar,
hoe. het wanneer vormen problemen
der welker oplossing een onderzoek niet
mogelijk is. Na afsluiting van de periode
van de waarnemingen komen de speci
fieke verwerkingsproblemen aan de orde.
De hulpwetenschap van de wiskundige
statistiek nu biedt de mogelijkheid on
vele van deze problemen op objectievi
wijze tot oplossing te brengen, aldus de
heer Van Tulder.
Immers, deze hulpwetenschap geeft
welke methoden van verzameling verant
woord zijn. op welke wijze men de ver
kregen gegevens kan ordenen, karakteri
seren en analyseren en wanneer men eer
verschil tussen de uitkomsten als zijnde
significant mag interpreteren. De kern
wetenschap der sociologie dient dus de
hulpwetenschap der wiskundige statistiek
aan te trekken en waar gewenst, vooi
haar eigen doeleinden verder te ontwik
kelen.
Ds Jonker over
Hoe was die soldaat
in Indië
Over het onderwerp „Hoe was die so,-
daat in Indië?" zal volgende week Maan
dagavond om 8 uur in de kleine zaal var
de stadsgehoorzaal ds J. Jonker te Am
sterdam, voorheen veldprediker,
lezing houden voor de afdeling Leiden
en omstreken van het „Veteranenlegtoen
Nederland." Het onderwerp sluit aan bi;
de twee bekende boeken van Job Sytzen,
namelijk „Niet iedere soldaat sneuvelt"
en „Gods ravijn". Deze boeken vertellen
onomwonden het leven van de soldaat
in de tropen, zijn moeilijkheden en daar
naast toch ook zijn goede episoden. Het
Veteranenlegioen besloot, in samenwet-
king met de uitgever en de boekhandel,
ds Jonker een lezing daarover te laten
houden. Ds Jonker is zelf geruime tijd
veldprediker in Indonesië geweest.
Jubilarissen in Leidse
bakkeiswereld
Drie werkers in het Leidse bakkers
bedrijf gaan jubileren. Het zijn de heren
J. A. van Bemmelen. Oranjeboomstraat
10a, vijftig jaar; M. Gordijn. Ambonsti
34. veertig jaar. en J. Calsijn, Anno
Paulownastraat 37, vijf en twintig jaar
De eerste, die als jongste bediende
begonnen, is chef-bakker, de tweede bak
ker-bezorger en de derde eveneens bak
ker-bezorger. Zij werken allen bij d*
broodfabriek „De Vereniging" voorheen
Koole Nicola en Co., waarvan de heren
C. van der Meer en G. Kuijpers sinds
November van het vorige jaar de directie
vormen. Deze heren hebben het bedrijf
toen overgenomen. De heer Gordijn was
tot November 1954 werkzaam in het be
drijf van de heer Van der Meer en de
heer Calsijn tot die tijd in de zaak van
de heer Kuijpers.
Volgende week Woensdagmiddag om
4 uur zullen de drie jubilarissen to
„Royal" aan de Doezastraat, temidden
van familie en personeel, worden gehul
digd. Het personeel bestaat uit 24 man.
Amsteltoneel voor R.A.O.
,U spreekt met Uw moordenaar"
uitstekend vertolkt
De Nederlandse toneelmarkt wordt overstroomd door detectivestukken,
waarvan men na tien minuten spelen het einde al met zekerheid kan
vaststellen. Dit was met het stuk, dat gisteravond voor de R.A.O. in de can-
tine van de Doelenkazerne gespeeld werd, „U spreekt met uw moordenaar"
van Fr. Knott, zeker niet het geval. Het Amsteltoneel onder regie van Jos
Manche heeft met dit spel tijdens het spel volledige aandacht gekregen
en bovendien tussen de bedrijven stof tot discussie gegeven.
De succesvolle tennisspeler Tony Wen-
dlce heeft Sheilla om haar geld tot me
vrouw Wendice gemaakt. Zij heeft con
tact gekregen met Hax Halliday, een
schrijver van detectivestories, die. als hij
naar New York vertrokken is. een brief
wisseling met haar onderhoudt. Eén van
de brieven is gestolen en daarmee wordt
naar het schijnt, chantage gepleegd. Maar
dit is het werk van Tony, die haar op
die manier aan het praten probeert te
krijgen. Dit lukt niet. Tony, die intus
sen Sheilla's enige erfgenaam geworden
is, laat wel duidelijk merken, dat de
enige aantrekking tot haar het geld was.
Terwijl Max, die uit Amerika is terug
gekeerd. met Sheilla uit is, ontbiedt Tony
kapitein Lesgate, een man met een niet
helemaal vlekkeloos geweten. Hij koopt
hem om en Lesgate zal Sheilla
den. Zij wordt'niet vermoord, maar doodt
Lesgate. Door toedoen van Tony wordt
zij van moord beschuldigd. Maar de dag
vóór de terechtstelling zegeviert het
recht en wordt Tony ontmaskerd.
Een bespreking van de capaciteiten van
de spelers kan achterwege blijven. Een
homogene ploeg, waarin Riny Blaaser
(Sheilla), Henk Molenberg (Max), Jos
Manche (Tony), Jan Kelly (Lesgate) en
Robert Sobels (inspecteur) niet voor el
kaar onderdeden. Hun 151ste opvoering
was weer geslaagd.
De adjudant der R.A.O. J. L. Nieuwen-
steln, kon in zijn openingswoord ook de
garnizoenscommandant, de overste H. W,
Gerth van Wijk, welkom heten.
Het opnemen van een hulpwetenschap
in een kernwetenschap brengt echter vaak
moeilijkheden met zich. De fundamentele
gedachtengang van de hulpwetenschap
wijkt soms zo ver af van die in de kern
wetenschap, dat slechts enkele beoefe
naars ln staat zijn richting te geven aan
de assimilatie van de hulpwetenschap. De
toepassing van hetgeen de hulpweten
schap biedt zal, mits daarbij de noodzake
lijke voorzichtigheid in acht wordt geno
men, minder moeilijkheden met zich bren
gen, ofschoon ook hierbij menig onderzoe
ker onwennig tegenover het vreemde zal'
blijven staan
Voor de socioloog is het vreemde in de
wiskundige statistiek gelegen in het den
ken met symbolen en formules. De om
standigheid bovendien, dat de statistiek
elk probleem en elk verschijnsel door
middel van cijfers tot klaarheid tracht
brengen, maakt dat velen het gevoel be
kruipt, dat het middel van de toepassing
van de wiskundige statistiek erger is dan
de kwaal van de subjectiviteit dei-
den. Anderzijds echter zal bij woorden het
subjectieve element, verbonden aan de
instelling van de schrijver, niet geheel
kunnen worden uitgebannen. De statistiek
bezit de eigenschap der objectiviteit.
Beeldvormend
Echter, zou men zich op niet bewerkti
statistische gegevens van een onderzoek
oriënteren, dan zou het hulpmiddel niet
baten. Men stelt dan een massa-onderzoek
in met interviews, verkrijgt antwoordi
en legt de resultaten vast in tabellen. Be
schikt men over een groot aantal vraag
gesprekken. dan kunnen behalve totaal
cijfers ook cijfers voor detailleringen wor
den gegeven. Als resultaat van een dege-,
lijke analyse verkrijgt men dan tabellen,
die weliswaar een cijfermatig inzicht in
de te onderzoeken materie geven, doch
waarvan de sociologische Interpretatie
vaak zeer moeilijk is. Inderdaad, men kan
uit tabellen conclusies trekken en zeker
indien in het stelsel van vragen ook
aantal vragen over het „waarom" van
antwoord zijn opgenomen. Wat echter ont
breekt is: het, de werkelijkheid benade
rende, beeld van de te onderzoeken groep
en dit immers is het uiteindelijke doel
van het onderzoek. Eerst zodra de statisti
sche methode op een zodanige wijze wordt
toegepast, dat zij, sociologisch gezien,
beeldvormend is, kan men spreken van
het succes van het aanwenden van de
statistische hulpwetenschap voor de
sociologie als kernwetenschap.
In het vervolg van zijn les behandelde
de heer Van Tulder enige voorwaarden,
waaraan de wiskundige statistiek moet
voldoen, wil het gestelde doel worden be
reikt. Vervolgens besprak hij, hoe mer
met een vrij gecompliceerde techniek óp
objectieve wijze het werkelijke beeld van
een groep kan benaderen en hoe het
mogelijk is, ook met eenvoudige hulpmid
delen tot een goede beeldvorming te
Nieuwe showroom
De N.V. automobielhandel voorheen
Vreeken en Schudel, Papenstraat 5a, heeft
vanmiddag een nieuwe showroom ge
opend. Voor deze opening bestond grote
belangstelling.
Huuradviescommissies
Men deelde ons mede. dat het secretari
aat van de huuradviescommissies Leiden
en Alphen aan den Rijn thans gevestigd
is in peiceel Hooigracht 14-16 (boven
toonkamer lichtfabrieken).
Nasleep van zaak Sloos
Gistermorgen heeft de rechtbank te
Amsterdam de eis afgewezen, die was in
gesteld door de koopman I. J. Sloos te
Noordwijk aan Zee tegen het dagblad
Trouw wegens belediging in een bericht
in dit dagblad, subs, onrechtmatige daad.
De aanleiding tot deze civiele procedure
was een bericht waarin werd aangekon
digd. dat de koopman enkele dagen later
zou moeten terecht staan voor de Haagse
rechtbank wegens ongeoorloofde finan
ciële manipulaties. De heer Sloos stelde
terzake van belediging een vordering in
van 1050 als vergoeding van „de schade
en verbetering van het nadeel in eer en
goede naam geleden". Hij eiste eenzelfde
bedrag tot schadevergoeding wegens on
rechtmatige daad.
De rechtbank wees zowel de eerste als
de tweede eis af. De eiser werd veroor
deeld in de kosten van het geding ten be
drage van 350. De eerste eis werd afge
wezen op grond van de overweging, dat
het onjuist is, dat de schrijver en de re
dacteur organen van de rechtspersoon
zijn. Doordat eiser in dit geval niet stelde
en bewees, dat dit wel zo was, achtte de
rechtbank de opzet tot belediging bij de
gedaagde N.V. niet aanwezig. De tweede
els werd op Juridische gronden evenzo af
gewezen
Vandoap hebben de leden van de
American Women Club tc Den
Haag, een vereniging van Ameri
kaanse dames die In Den Haag en
omstreken wonen, een bezoek aan
Leiden gebracht. Vanmorgen om
streeks kwart over 9 kwamen zi)
in Leiden aan. Het eerste bezoek
gold dc Pieterskerk, waar zij wer
den rondgeleid door de heer Sira
De heer Visser, directeur van de
Leidse V.V.V., was er ook bij tegen
woordig. Hij verpczelde de dames
later naar het Museum voor Vol
kenkunde en tegen de middag naar
dat van oudheden. Hun bewonde
ring voor de Leidse schatten van
geschiedenis en kunst hebben dc
Amerikaanse dames meermalen
(Foto N. v. d. Horst).
Leidse huisvrouwen in
jaarvergadering bijeen
In het Vlies heeft de afdeling Leiden
van de Ned. vereniging van huisvrouwen
gistermiddag de jaarvergadering gehou
den. Deze stond weer onder leiding van
mevrouw C. HagemanVerhagen. Ook
was aanwezig de ere-presidente. mevr. J.
M. van KinschotDorhout Mees.
Dc jaarverslagen werden goedgekeurd.
Er bleek een voordelig saldo te zijn. De
dames C. de KempSchoolenberg, vlce-
presidente, C. Nieuwenhuizen Segaar—
Uljee, algemeen bestuurslid, cn G. Douma
—Herberts, secretaresse, werden als be
stuurslid herkozen. In de plaats van me
vrouw M. van EekVan Oordt, tweede
secretaresse, die voor deze functie had be
dankt, werd gekozen mevr. L. Eichhorn—
Vervolgens werd gesproken over de
voorstellen voor de in Noordwijk te hou
den algemene vergadering. De dames S.
BolDen Older en Nieuwenhuizen Segaar
Uljee zullen deze vergadering bezoeken.
Vermelden wij nog, dat mevr. Van Eek
dank werd gebracht voor haar werkzaam
heden als bestuurslid en dat zij als bewijs
van erkentelijkheid een lepeltje ontving.
Na de huishoudelijke zaken hield mevr.
N. van Slooten een causerie over voet
verzorging.
Nat. muziekcorps Leger
des Heiis naar Leiden
Naar wij vernemen, zal het nationale
muziekcorps van het Leger des Hells te
Amsterdam Zondagmiddag om 3 uur in
Leiden een uitvoering geven en wel ln het
gebouw van het Leger des Heils aan de
Hooigracht. Het corps zal onder leiding
staan van de kapelmeester Bernhard Ver-
kaalk. De samenkomst wordt geleid door
senior majoor H. Lahuis uit Amsterdam.
Benoemd aan Leidse
universiteit
Bij beschikking van de minister van
Onderwijs. Kunsten en Wetenschappen
is voor het jaar 1955 benoemd tot weten
schappelijk hoofdambtenaar bij de in
wendige geneeskunde aan de rijksuniver
siteit te Leiden, dr J. F. Ph. Hers, thans
wetenschappelijk ambtenaar der eerste
klasse.
P. v. d. A. sticht een
Vorrink-instiluut
Het congres van de Partij van de Ar
beid te Leiden heeft gisteren op voor
stel van het partijbestuur besloten, een
tnsiituut op te richten voor de studie van
buitenlandse politieke vragen. Om de
aftredende partijvoorzitter, de heer Kooa
Vorrink te eren, mede om zijn verdien
sten voor de buitenlandse politiek, krijgt
deze nieuwe stichting de naam van Vor-
rink-instituut.
Gouden doctoraat
Op 2 Maart zal het vijftig Jaar geleden
zijn, dat mr S. J. R. de Monchy, oud-
burgemeester van Den Haag, wonende in
Den Haag, aan de rijksuniversiteit te
Lelden promoveerde tot doctor In de
staatswetenschap en ln de rechtsweten
schap.
S/eer in 'I gezin?
De „Nieuwe Leidsche" e
VOORSCHOTEN
Hervormde jeugdraad
Charlotte Kohier, die op 10 Maart in de
Herv. kerk zou optreden, op uitnodiging
van de culturele commissie van de Her
vormde Jeugdraad, heeft laten weten, dat
zij die avond verhinderd is en dat zij op
24 Maart hoopt te komen. Men gelieve
hiervan goede nota te nemen.
Burgerlijke stand
GEBOREN: Robert, z. v. G. C. Magré
en Chr. M. Bergers. Pr. Beatrlxlaan 34;
Karen J. M., d. v. J. W. Th. de Haan en
J. Th. van Os, Pr. Margrietlaan 32; Eli
sabeth C. M., d. v. A. N. van Leeuwen
en K. A. M. van Brecht, Leidscweg 242;
Adrtana J., d. v. J. van Mulllgen en C.
Vos, Nieuw Voordorpstraat 44.
ONDERTROUWD: H. Griffioen, 25 Jr,
Leidseweg 520 cn M. N. de Bode, 24 jr,
Willem dc Zwijgerlaan 28.
OVERLEDEN: J. Vriezlnga, 68 jr, Leid
seweg 381.
