Deel
van de souvereiniteit
moet worden opgegeven
In November: interessante
Zuider sterrenhemel
HET LUTHERLIED,
tekst en melodie
HOE VER IS DE HORIZON?
11
ZATERDAG 30 OCTOBER 1951
EEN EUROPESE MARKT IS NOODZAAK (III)
Dit offer moet gebracht voor de
toekomst van ons werelddeel
(DOOR PROF. Dr J. ZIJLSTRA)
DE INTERNATIONAAL gehanteerde gouden standaard was vroeger als
het ware de uitdrukking van het symbool van het ruime marktge
bied der wereld. Deze standaard kon echter o.a. slechts behoorlijk func-
tionneren bij de gratie van een schommelend loon- en prijssysteem. Met
name indien door een passieve betalingsbalans goud afvloeide, leidde de
inkrimping van de geldcirculatie tot een deflationistisch proces en zo
doende tot een aanpassing van de lonen en prijzen. Toen deze aanpassing
door de structurele veranderingen niet meer mogelijk was of slechts tot
stand kon komen indien men de prijs hiervoor in de vorm van een grote
werkloosheid wilde betalen, was dit mede één van de oorzaken van de
liquidatie van dit internationale geldstelsel, waarvoor een op nationale
doeleinden ingestelde actieve betalingsbelangspolitiek in de plaats kwam.
Met deze verschillende voorbeelden wil
ik op geen enkele wijze aangeven, hoe
de Overheid zich onder bepaalde om
standigheden dient te gedragen, doch wel,
dat de maatschappelijke ontwikkeling
steeds weer een reeks mogelijkheden
schiep, die tot een wirwar van alle mo
gelijke nationale economisch-politieke
doelstellingen kon leiden, waardoor men
steeds verder verwijderd raakte van de
door de klassieken beschreven gemeen
schappelijke markt.
Men moet dan ook nog bedenken, dat
deze klassieke conceptie vorm kreeg ir»
tijd toen een minimaal percentage
het nationaal inkomen in handen
de Overheid kwam. Door de ver
anderde omstandigheden is dit aandeel
in de loop der tijden aanzienlijk toege
nomen, zodat het thans gemiddeld in de
moderne staat op 20 h 30 pet van het na
tionaal inkomen kan worden gesteld.
Hoewel deze percentages in sommige
landen gelijk kunnen zijn. betekent dit
niet. dat hiermee de invloed op de on
derlinge prijsverhoudingen in deze lan
den hetzelfde is. Veel hangt hier af van
de wijze, waarop het geld geind wordt
en waarop de verdeling van de lasten
plaats vindt of waaraan het wordt be
steed. Wanneer in een land de omzetbe
lasting op een bepaald product x :t
bedraagt en in een ander land 2x pet,
■kan dit voor de prijsverhoudingen /eel
uitmaken. Ik denk in dit verband aan
het zeer practische voorbeeld
Kolen en Staal Gemeenschap, waar men
uitvoerig de invloed van de verschillen
de belasting- en heffingsstelsels heeit
onderzocht, juist in verband met de nood
zaak van een behoorlijk functionnerende
gemeenschappelijke markt.
In ieder geval meen ik genoegzaam
aangetoond te hebben, dat vele prijzen,
ja, het gehele moderne prijssysteem he'-
zij direct, hetzij indirect onder invloed
staat van nationale economisch-politieKe
en economlsch-institutionele factoren,
terwijl het bovendien in vele opzichten
minder soepel is geworden door de ver
starringstendenties. Al deze typische in
vloeden werken door de soms vrij gro.e
verschillenen nationale monetaire, fisca
le, financiële, sociale en economische
politiek in de diverse Europese landen
natuurlijk op verschillende manieren op
de onderlinge prijsverhoudingen in
Integratie noodzaak
Dit alles betekent dat, indien men in
de deelnemende landen onder enigszins
gelijkwaardige concurrentieverhoudin
gen wil werken, een gemeenschappelijke
economische politiek onontkoombaar
Een gemeenschappelijke, beter geharmo
niseerde politiek, rustend op gemeen
schappelijke grondslagen, kan in de prak
tijk echter alleen verwerkelijkt worden
door een gemeenschappelijk orgaan, dat
weer verantwoording dient af te leggen
tegenover een gemeenschappelijk parle
ment. Met andere woorden: De gesteld"
doeleinden zijn alleen bereikbaar b« het
prijsgeven van een gedeelte van de na
tionale souvereiniteit.
Integratie en het afstaan van een deel i
de souvereiniteit zijn dan ook niet
anders dan twee zijden van dezelfde mi -
daille. Het offer aan souvereiniteit zaï
gebracht moeten worden, indien men ae
modernisering van Europa werkelijk to'.
stand wil brengen, sterker nog, als men
de toekomst van ons werelddeel wil ver
zekeren.
Het bestek van dit artikel laat niet
e om uitvoerig in te gaan op die ele
menten, die essentieel moeten worden
geacht voor zulk een geharmoniseerde
economische politiek. (Wjj vatten hier het
begrip economische politiek zeer rui.r.
op en begrijpen daaronder ook de sociaie
politiek, de monetaire politiek, de finan
ciële politiek, de fiscale politiek). Het is
wel van belang om in ieder geval er op
te wijzen, dat men moet zoeken naar wat
u willen noemen een „minimum-pro
gram." Immers, het overdragen van
ereiniteit is een moeilijke en o,j
grote weerstanden stuitende zaak. Men
moet niet souvereiniteitsdelen willen
overdragen om zich zelfs wille, maar en
kel indien en voorzover dat nodig is om
een sterk economisch geheel op te bou-
Ik noem een enkel punt uit wat naar
mijn mening dit minimum-program zal
omvatten: een grote mate van geliiktrek-
king van indirecte belastingen, van so
ciale voorzieningen, voor zover gefinan
cierd uit kostprijsverhogende belastingen,
een gemeenschappelijk in- en uitvoer
beleid tegenover de buitenwereld, een
Europese conjunctuurpolitiek.
Wat dit laatste punt betreft zou ik er op
willen wijzen, dat zulk een Europese con
junctuurpolitiek één van de allerbelang
rijkste zaken is, die in het verband van
de economische integratie ter sprake
moet komen. Men is het er immers lang
zamerhand wel over eens, dat actieve
conjunctuurpolitiek mogelijk is, doch dat
deze in de praktijk des te moeilijker is
naarmate zU betrekking heeft op eei
economische zin kleiner gebied.
Europese conjunctuurpolitiek heeft
meer mogelijkheden bijvoorbeeld dan
Nederlandse conjunctuurpolitiek. Een
verdere uitwerking van dit minimum
program acht ik dan ook van het aller
grootste belang.
'n Nieuw Record:
Due George Record
extra mild 18 ct.
Eerste rechtszaak voor
K.S.G.-hof
Thans is te Luxemburg voor de eer
ste maal een zitting gehouden van het hof
van justitie der Kolen- en Staalgemeen
schap. Deze historische zitting ging ove
rigens met weinig ceremonieel gepaard.
De zeven rechters, onder wie de Neder
landers P. J. S. Serrarens en mr A. van
Kleefens, namen in hun bordeaux-rode
toga's achter de tafel plaats, waarna de
president, de Italiaan Massioni Pilotti, de
officiële tolken de eed afnam. Hierna be
gonnen onmiddellijk de pleidooien. Rech-
ter-rapporteur was het Duitse lid van het
hof, prof dr O. Riesse, die uit hoffelijkheid
Frans sprak.
Aan de orde was namelijk een klacht
van de Franse regering tegen het hoge ge
zagsorgaan. hetwelk aan staalproducen
ten afwijkingen van 2,5 pet van de gepu
bliceerde prijzen toestond.
Het Franse standpunt werd verdedigd
door prof Paul Reuter, terwijl Jean Cou-
tard, advocaat bij de raad van state en
het hof van cassatie te Parijs, voor het
orgaan optrad.
Strijd tegen kanker ook
met de film
Een nieuwe propagandafilm van het
Koningin Wilhelminafonds voor de kan
kerbestrijding is gistermiddag !n een
van de Amsterdamse bioscopen vertoond
Het is 'n ernstige, zelfs zeer ernstige film.
en een opwekking om de gevreesde ziekte
met alle middelen te bestrijden. Als èen
noodkreet klinkt van het witte doek de
betuiging, dat de remedie tegen kanker
nog altijd niet is gevonden. Ook de titel
van de film is somber: „Er Is een tijd van
komen
Voor de vertoning heeft de voorzitter
van het Koningin Wilhelminafonds, de
heer De Vos van Steenwijk, dank gebracht
aan de heer W. de Vogel, die het scenario
schreef en aan allen, die aan het tot
standkomen van de film hebben mede
gewerkt.
De Nooraer hemelhelft
biedt in November geen
verrassingen.
De grote Beer neef/t er
kennelijk langzaamaan
genoeg van, langs de
horizon te moeten sluipen,
met zijn machtige poten
klimt hij naar het zemtn.
dat is 't he mei punt recht
boven ons hoofd.
Als het een dier met
verstand was zou het
van zovele vorige jaren
weten dat het daar nooit
komt. Maar een sterrer.-
dier is kenneCijk bijzonder
hardleers.
De Zwaan is moe na zijn
grote vlucht van de Zui
der- naar de Noorder-
hemelheiiten en laat zich
zacht zinken op de hori-
Kleine Beer, Draak.
Cassiopeia en Cepheus
draaien braaf hun rondjes
om de onbeweeglijke Pool
ster.
Castor en Pollux blijven
brouw bij elkaar, gelijk
tweelingbroers betaamt.
Capella, het geitje, is tot
berggeit gepromoveerd en
kijkt van „de toppen van
de hmeil" op ons neer.
De Zuider hemelhelft
zit weer vol sterrenbeel
den, maar er zijn weinig
afzonderlijke sterren bij
die U zullen opvallen door
hun sterke glans. Wel zijn
er enkele die uw aandacht
trekken door hun kleur
Dat zijn in de Stier Alde-
baran en in Orion Betei-
geuze, die voor onze
ogen beslist roodachtig
zijn. en Rigel. ook in
Orion, die blauw schijnt.
Nog een bijzondere ster
is Sirius in de Grote
Hond die binnenkort
met haar glans het schoon
ste sieraad van de Zuider-
hemelhelft zal zijn doordat
zij zo „dicht" bij ons staat,
„slechts" 40 billioen kilo
meter verwijderd «ren 4
met 13 nullen er achter).
Bijzonder goed zijn ieze
maand de enorme propor
ties van de Walvis te zien
In de hemelse dierentuin
behoort hij, net als op
aarde, tot de reuzen-zoog
dieren. Vergelijk hem
maar met het kileine,
lijke haasjes vlak onder
Orion, of het nietige kef
fertje (Kleine Hond) in
het Zuid-Oosten. De he
melbestormer Pegasus stlj-
gort in het Westen, de rest
der sterrenbeelden schaart
zich om de steeds ge
noemde.
Nog iets over onze
naaste familie: de plane
ten. Mars is ook in Novem
ber nog zichtbaar. Jupiter
laat zich weer eens zien:
op 15 November komt hij
gelijk met de maan op
2 minuten voor tienen. Up
24 November „grand
spectacle" van planeten
's morgens heel vroeg bo
ven de Zuidelijke horizon
kort voor zonsopgang:
reünie van Saturnus Ve
nus en Mercurius. U kun
ze echter alleen zien aü
le omstandigheden zeei
gunstig zijn, dus: voCko]
heldere hemel.
(Door prof. dr W. J. Kooiman)
de meeste
kerkliederen zijn geworden. Maar als
spreken van hèt Lutherlied, dan is dat de
„Vaste Burcht", daaraan kan niemand
twijfelen. Geen enkel kerkgezang is in
veel talen overgezet; de statistiek daarvan
nadert de 200. En in verschillende talen
bestaan er vele overzettingen van, in het
Engels bijv. meer dan honderd. Trouwens,
land begint het rijtji
pectabele hoogte te krijgen. Er
reeds enkele tientallen en de laatste jaren
heel wat nieuwe pogingen
gedaan.
Met geen enkel lied heeft de hymnolo
gie zich zo uitvoerig bezig gehouden. Een
hele boekerij is er over verschenen in de
loop der jaren. Er zijn dan ook enkele
ragen, waarop nog steeds geen afdoend
Daar is ten eerste de vraag naar het
tijdstip van ontstaan. Vroeger nam men
ilfsprekcnd aan, dat Luther het
lied gemaakt moest hebben in de dagen
omdat men een grote over
eenkomst meende te bemerken tussen de
dit lied en de stemming, waarin
hij in 1521 verkeerde. Dit is echter vol
komen uitgesloten, want het komt eerst in
1529 voor in het Wittenbergse kerkge
zangboekje. De uitèrste datering Is in
1527, een jaar, waarin Luther in zijn
lichamelijk, geestelijk en huiselijk leven
;r grote druk leefde en ook de gang
zaken op kerkelijk en politiek gebied
hem veel zorgen baarde, zodat er telkens
eer onderzoekers zijn, die het in deze
jd willen plaatsen.
Anderen kiezen voor 1529, aangezien we
in dat jaar in verschillende geschriften
de Hervormer uitdrukkingen vinden,
welke sterk aan bepaalde zinnen uit Een
burcht doen denken. Maar het is
natuurlijk best mogelijk, dat Luther eerst
het lied maakte en later in zijn boeken
:ichzelf a.h.w. citeerde, door zinswendin-
ten uit dit lied te gebruiken. Het was
hem diep in het hart gaan zitten, we we
ten, dat hij in de gevaarlijke dagen van
de rijksdag te Augsburg, in 1530, toen hij
zelf op de Coburg moest verblij'
angst was om het lot der Kerk, zichzelf
en zijn vrienden vaak bemoedigde door
zijn eigen lied te zingen.
„Zijn eigen lied" was het trouwens niet,
ieder weet, dat het een berijming van de
46e psalm is, op vrije nieuw-testamenti-
sche manier omgedicht, zoals Luther dat
met meer psalmen deed. En hij
woon zichzelf en de zijnen het Woord
Gods „toe te zingen" in benarde omstan
digheden.
"jyu-KAN MEN VRAGEN, of het wel be
langrijk is, te weten in welk jaar
zo'n lied ontstaan is. Toch wel. Want
daarmee hangt samen de tweede kwestie:
welke de geestelijke achtergrond ervan is,
Er is n.l. reeds vele jaren een uitvoerige
discussie aan de gang over de vraag, wie
die „vijand" is, over wie het in dit lied
gaat. Oorspronkelijk achtte
:elfsprekend, dat daarmee de pauselijke
macht bedoeld werd.
In de jaren van de opkomst
Duitse nationalisme, toen Een vaste
burcht menigmaal misbruikt werd als
soort Duits volkslied (zo was het bijv
log 1914-11918), zijn verschillende
pogingen gedaan om aan te tonen, dat het
Luther hier helemaal niet ging tegen de
Roomse, macht,, maar tegen de Turken,
die in de dagen, dat dit lied verscheen,
vlak voor de poorten van het Duitse Rijk
Inderdaad heeft de Reformator zich met
dat Turkenprobleem diepgaand bezig ge
houden en in de geschriften die hij er aan
wijdde, vinden we menige uitspraak, wel
ke treffende overeenkomst heeft met bi
paalde uitdrukkingen in zijn lied. De;
opvatting kan dus wel degelijk verdedigd
worden, temeer omdat Luther spreekt
vijand, die nü, op dit ogenblik,
optrekt en bedreigt, en dingen van hem
zegt, die wel van de Turk, maar niet
Rome gelden kunnen, zo b.v. het bekende
Al nemen ze ons goed, eer, kind
Nog zeer onlangs is er een artikel ver
schenen, waarin de stelling verdedigd
wordt, dat Luther in dit lied inzonderheid
gedacht zou hebben aan degenen, die zijn
avondmaalsopvatting verwierpen, als de
Dopers, de „SchwSrmer", de Zwinglia-
Dit clan vooral in verband met de
regel: „Eén woordje doet hem vallen":
dat ene woordje zou dan het woordje „1 s"
zijn, waarop Luther in de felle strijd om
het Avondmaal alle nadruk legde: Dit li
mijn lichaam, dit i s mijn bloed.
Het komt mij voor, dat al deze onder
zoekers lijden aan hetzelfde euvel, n.l. dat
ze één bepaalde aanleiding zoeken, één
vijand, terwijl het voor Luther toch steeds
zo is, dat hij alle tegenstanders van het
Evangelie samenvat, ze vormen een bond
genootschap onder leiding van de Boze
zelf.
De „oude, boze vijand", die alleen door
Christus verslagen kan worden, is niet de
paus of de Turk, de Schwarmer of
Zwingliaan op zichzelf; hij ziet ze in zijn
felle belichting op hun beurt allen als in
strument van de ene aartsvijand, de over
ste, die zijn troepen verdeelt en uitzendt.
FR ZOU VEEL TE VERTELLEN zijn
over de geschiedenis van dit Kerklied,
hoe het in de eeuw der Reformatie, maar
ook lang daarna, zijn weg gegaan Is door
veel kerken en landen en in vaak kritieke
situaties enkelingen en gemeenschappen
bezield heeft en gesterkt; van het mis
bruik ook. dat ervan gemaakt is. als een
soort protestants volkslied Maar ik heb er
Vincente Escudero neemt afscheid
van Nederland
Vertegenwoordiger van de zuivere
Spaanse volkskunst
"FSCUDERO NEEMT AFSCHEID
Nederland. En daarmee tevens
i de verlei-
danser
Nederland. En daarmee
zijn roemvolle carrière. Gisteravond in
het stampvolle Carré te Amsterdam.
Woensdag en Donderdag a.s. in K. en W.
te Den Haag. Daarna zullen zijn bewon
deraars hem niet meer zien. Zijn bewon
deraars. die de onvervalste Spaanse volks
dans liefhebben, de dans der zigeuners
met de primitieve Flamenco-rhythmen,
het fascinerende zapateado i
delijke en opzwepende zang v:
stagnetten.
Vicente Escudero is de Spaan:
van de zuiverheid, de man die eens samen
met Argentina de Spaanse wijn over Eu
ropa uitgoot, een wijn waarvan ieder ge
zond mens dronk omdat ze het verstand
niet vertroebelde. Escudero is ouder ge
worden. Argentina is dood, maar de Fla
menco-kunst is nog springlevend en Jong
De kunst die Escudero heeft overgedragen
aan de jongeren Allereerst aan zijn part-
nerin na Argentina, de temperamentvolle
Carmita Garcia, die inderdaad in haar
grootse stijl en grandezza aan die onver
getelijke Argentina doet denken. Zoals zij
dat geniale duet „Sevilla" van_Albenlz
met Lscüdêro danst, waant meiï" STdh "2B
terug in de tijd van Goya. de grote kun
stenaar van Wet penseel.
De echte Flamenco-danS droeg Escudero
nok over aan de twee jonge en charman
te danseressen Rosita Duran en Rosario
Caro, twee prachtige bloemen van het
Spaanse land. Twee kunstenaressen ook
met een zuivere stijl. Rosita Duran in al
haar gratie en rhythmische bewogenheid.
Rosario Caro in haar felheid en kracht
Als deze kunstenaressen even op het
rhythme van gitaar en voetenroffel en
(Advei
Neem n AKKERTJE
hier geen gelegenheid voor, want ik wilde
graag nog iets zeggen over de Nederland
se vertalingen.
Wij hebben in ons land eigenlijk een
soort speciaal Nederlandse Vaste Burcht,
de vertaling van J. J. L. ten Kate. Ze is
wel vloeiend misschien zelfs te vloeiend
en is er bij het zingende kerkvolk in
gegaan, maar ze is weinig getrouw aan
het oorspronkelijke. Er zijn oudere, die
veel beter zijn, maar Ten Kate heeft het
(helaas) gewonnen.
Bij hem heeft het lied van Luther een
hele gedaantewisseling ondergaan. Het is
veel activistischer, aggressiever, ik zou
haast zeggen brallender. dan het origi
neel. Er is iets in van de toon van het
„wij overwinnen de wereld", terwijl het
bij Luther juist gaat om de deemoedige
afhankelijkheid van Gods macht en onze
zwakheid en verlorenheid.
Hier zit een hele theologische omkering
van waarden achter. Ik denk bijv. aan de
laatste regel van het eerste vers, waar
staat, dat de duivel sterker is dan alles op
aarde, door Ten Kate vertaald met: „Hij
zal als kaf verdwijnen". En aan de laatste
regel van de tweede strophe, waar staat:
„Hij, Christus, zal het terrein blijven be
heersen", door Ten Kate vertaald met:
„De zege ls ons beschoren!". Het oor
spronkelijke is, omdat Luther alles van
God verwacht, veel ootmoediger, dan het
uitdagende strijdlied, wat het onder de
hand van de Nederlandse Calvinistische
vertaler geworden is.
vertaling opgenomen (Gez. 97), die stellig
veel beter is. Er is echter één groot
„maar": men heeft ook hier vastgehouden
aan een foutieve melodie, een fout In het
rhythme van de vijfde tot cn met zevende
regel. Oorspronkelijk hebben deze regels
vijf lettergrepen en geen zes. In Neder
land heeft men helaas van het begin af
melodie en vertaling op regels van zes
lettergrepen gesteld. Zulk een jambische
versmaat ligt meer in het gehoor dan de
trochaïsche van het origineel. Maar ze
ontneemt aan de melodische gang een
goed deel van haar kracht. De prachtige,
stoere zangwijze van Luther zelf wordt
daardoor week en slap gemaakt.
Het is natuurlijk de vraag of we, door
en door gewend aan de Nederlandse wijs
als we zijn. de oorspronkelijke nog ge
makkelijk kunnen leren. Maar m de
Lutherse Kerk willen we er in ieder ge
val een poging toe doen. Daarbij is het
van groot belang, dat de N CR V.,
sedert kort de dag weer met het Luther
lied begint, daarbij de oorspronkelijke
melodie gebruikt. Tevens besloot zij om
de vertaling over te wmen, die in het
binnenkort uit te geven Lutherse gezang,
boek wordt gepubliceerd.
Men kan legen deze overzetting het
bezwaar hebben, dat ze wat nuchter is
en niet zo zoetvloeiend als andere. Maar
ze is zo getrouw mogelijk aan het oor
spronkelijke lied. dat krachtig en direct,
bij hel harde af. de dingen bij de naam
noemt en zegt waar het op staat. Zoals
Luther gewoon was te doen.
met de soms speelse, soms geladen castag-
netten-zang, zich over het toneel bewe
gen, ja dan is het te begrijpen dat er tel
kens luider in de zaal wordt geroepen
Olé, Olé, Olé
Dan zijn er nog de drie jonge dansers
Los Tres Heredias, Spaans van de voet
zolen tot het hoofdhaar. Zij brengen de
zaal in verrukking met „Cana", een brok
Dit is de gloednieuwe straal
jager Sabre F-86 K van de
Amerikaanse luchtmacht,
waarvan er binnenkort 56 aan
onze luchtmacht zullen worden
toegevoegd. Deze Sabre is
zogenaamde all-weather-figh
tereen jachtvliegtuig vi
alle weersgesteldheden en
luchtbescherming bij nacht. Het
toestel is uitgerust met 24
Mighty Mouse-raketten, gela
den in een intrekbaar rek onder
de romp. De Sabre F-86 K kan
een snelheid behalen, die boren
de 1100 km. per uur ligt; juiste
cijfers worden nog geheim ge
houden. Met vier kanonnen van
20 mm. is de Sabre een gevaar
lijke vijand, zelfs voor ^ie mo
dernste stratosf eer-bommen
werpers. Voor wie het Interes
seert: de Sabre F-86 K, ge
bouwd door de Uorth American
Aviation, is uitgerust met een
Electric J-47-33 turbojet-motor
met naverbrander.
rasechte volksmuziek, meesterlijk bege
leid door de twee gitaristen Perico el del
Lunor en Andres Heredia. De derde gita
rist is Alfonso Alonso, een groot kunste
naar op zijn Instniment en qqk ^ep grpot
componist. Drie zangers en de zangeres
Mary Santacruz zingen niet mooi, maar
echt, net als de zigeuners.
Als, geheel alleen, in een strak wLt cos-
tuum, Vicente Escudero op het podium
komt. zijn prachtigste voeten- en vinger-
roffel in „Malaguena" weggeeft, dan komt
er aan de toejuichingen schier geen einde.
En werkelijk niet omdat Escudero om zijn
leeftijd gaat afscheid nemen en „en re
tour" zou zijn. Maar omdat al de aristo
cratie. de noblesse, de kleur en het rhyth
me van he4 Spaanse leven in zijn kunst
voelbaar worden. Dan beseft men dat
Spanje toch wel een rijke volkskunst heeft
en dat Escudero daarvan de grootste ver
tegenwoordiger is. Hij weigerde de revue,
hij wilde geen „achtergrond van girls" in
een decadent Parijs, maar de kunst zoal»
die rechtstreeks uit het volk is geboren,
glashelder, zuiver en zonder vertroebe
ling door een sensuele elite.
Amsterdam heeft afscheid genomen en
liet talrijke bisseringen en toegiften ge
ven. In Den Haag zal het 3 en 4 Novem
ber niet anders zijn.
CORN. BASOSKI.
Toch is het zo!
184) Op s
<oonlyk.
li ge dagen schijnt de
te liggen en de sche-
groter en verder weg
Maar ook het om ge-
tcliijnt de gezichtseinder veel en veel
verder te liggen, normaal onzichtbare
voorwerpen worden zichtbaar en de
Uit het t
horizon
het land-
torgaande volgt reedt, dat de
dus de uiterste grens van
wateroppervlak die wij
bepaalde afstand van ons bevindt. Inte
gendeel, de horizon kan als gevolg van
de breking der lichtstralen, dichter bij,
fyr dichtheid der
r eens verteld hebb,
t schillen in de onderste
luchtlagen. Is de zee warmer dan de
lucht, dan worden de onderste lucht
lagen warmer dan de hogere en ten
gevolge hiervan zijn de onderste lagen
dus ijler en minder lichthrekend, zodat
de lichtstralen zich van de aarde af
krommen. F.r is dan een kort zicht, het
geen zich vooral zal kunnen voordoen
in de herfst, wanneer de zen nog enige
warmte heeft behouden.
Is dn zen echter kouder dan de on
derste luchtlagen, dan vindt een omge
keerde kromming plaats. De lichtstra
len huigen zich dus naar de aarde toe
volg hi
al kin
mdigheden.
uw oog van de begane grond verwijderd
is. Die formule luidt: 3JI5 Vh km. dus
3J15. maal de icortel uil de hoogte tin
meiers) maal I km. By de opstelling
hiervan is rekening gehouden met de
normale straalbreking in de atmosfeer.
Voo, bijzondere gevallen, zoals wij hier
boven vermeldden, gaat zy dus niet ge
heel op. Maar dat hindert niet. ITanneer
uw oog 1.70 m van de grond is, kunt u
dux 3JIS X w ST 5,005 km ver zien.
Staat u op een toren van 100 m hoogte,
dan reikt uw horizon tot 3,85 X 10
38,5 km. Makkelijk, hè!
En weet u, dal de helderste dagver-
lichting ontstaat hy lichte bewolking?
(Nadruk verboden)
