Bevrijding van Walcheren
lilt
iiilijSüii
Australische planten vermoorden
Australische paarden
De Wachter
h€BBen Atoom-explosies invLoeö op het weeR?
Sterfle-percenlage van 70% geen uitzondering
NOG GEEN GENEESMIDDEL GEVONDEN
Met ontsteltenis stelden de veehou
ders vast: In de loop der laatste
tachtig jaren heeft zich in Zuid-West-
Queensland en in delen van het Noor
delijk Territorium een gevaarlijke
paai denziekte verbreid, d ie reeds dui
zenden slachtoffers maakte. Daar bet
aanvankelijk de schijn had, dat de
ziekte beperkt was tot het gebied van
Birdsville, gaf men de ziekte de naam
„Birdsville ziekte".
Deze pestilentie hief een zware tol.
Op vele bedrijven vielen 70% der
paarden er aan ten offer.
De ziekte last het zenuwstelsel der
dieren aan. Zij verliezen de controle
over hun benen, wankelen en vallen op
hun zij. Dan sterven zij van honger of
hielden zich met het probleem
bezig, doch vonden geen antwoord.
Eindelijk echter kwam een botanicus
uit Queensland op het juiste spoor.
naar de oorzaken van de daar voor
komende Kimberley-ziektc, die even
eens honderden paarden in de dood
jaagt. Op grond van de symptomen
dacht men aan verwantschap tussen de
Kimberley- en Birdsville-ziekte.
Men stelde vast, det „whilewood" in
kleine hoeveelheden door de dieren ge
vreten, in sommige gevallen de ver
moedelijke oorzaak der Kimberley-
ziekte was. Maar niet overall Is de
whilewood-slruik dan op sommige
plaatsen wel, op andere niet gevaar
lijk? Proeven moesten het antwoord
De proefdieren kregen deels white-
wood-bladeren, deels whitewoodzaden.
De bladvreters vertoonden geen symp
tomen van de Kimberley-ziekte, doch
de zaadvreters stierven binnen vijf da
gen! De ziekteverschijnselen hadden
veel weg van die, veroorzaakt door de
indigo. Toch is in het geval van de
Kimberley-ziokte de oorzaak vermoe
delijk iets gecompliceerder dan in dat
HBMHHI
tekende er bij aan, of de plantensoort
veel of weinig voorkwam, alsmede, in
welke mate de paarden de plant vra-
Na een onderzoek van vele maanden
wist hU, dat de ziekteverwekker slechts
een van een viertal planten kon zijn.
Door systematisch verder te weiken
kwam hij nadien tot het inzicht, dat
de Birdsville indigo (Indogophera En-
neaphylla) de moordenaar was. De
Juistheid dezer ontdekking vond bc-
*t_i p[ant aitjjd
de ziekte
Ni*
Men is hiertoe overgegaan, om
dat bleek, dat op de Barkley Table
lands jaarlijks 150 tot 300 koeien
per kudde van circa 40.000 stuks stier
ven aan een ziekte, die veel geleek
op de Kimberlcy-ziekte. De sterfte be
tekende per eigenaar een jaarlijks ver
lies van een kleine f 20.000,
Die proeven met koeien wezen uit,
dat jonge whitewood-bladeren ook als
ziekteverwekker fungeerden, doch als
de dieren oude bladeren te vreten kre
gen, manifesteerden zich geen symp
tomen. Het merkwaarige is, dat de
koeien juist de jonge whitewood-bla-
De proeven met koeien en paar
den gaan verder. Tot de definitieve
conclusies is men nog niet gekomen, al
heeft ook het onderzoek der cadavers
van aan de Kimberleyziekte gestorven
beesten reeds veel geleerd.
Zolang de aard van het whitewood-
gif niet met volstrekte zekerheid vast
staat en er geen tegengif is gevonden,
kan de wetenschappelijke staf van de
A.I.D. (te Alice Springs) niet veel
meer doen dan de veeboeren op de
hoogte brengen van het gevaar en hun
goede raad geven.
De betekenis van de Australische on
derzoekingen inzake de beide veeziek
ten g aat ver buiten de Australische
grenzen uit. Meer en meer worstelt de
mensheid met de problemen, die de
voedselvoorziening betreffen. Alles wat
die voedselvoorziening bedreigt, is een
gevaar voor gans het mensdom. Alles
wat dient om die bedreigingen en ge-
Het afnemen van voedertests door
ambtenaren van de A LD. Nauw
keurig wordt nagegaan hoe de
dieren hierop reageren.
varen te neutraliseren, strekt dus tot
heil van de gehele mensheid.
Weinig mensen in zowel als bul
ten Australië zijn op de hoogte van
het werk en de onderzoekingen der
A.I.D.ja, zelfs in belangrijke veeteelt-
landen (Argentinië, Nederland enz.) is
weinig bekend over de activiteit van
de A.I.D. en wat ernstiger is
over de gevaren en ziekten, die deze
dienst bestrijdt.
Tooh zou men in die landen vroeg of
laat ook te kampen kunnen krijgen
met soortgelijke moeilijkheden en vee
ziekten. Veevoeder is immers in menig
land niet langer een product van eigen
bodem, dooh deels importgoed.
slechts paarden, ook koeien
worden getest op hun reacties op
bijmenging van whitewood-zaad in het
Ik ben de wachter op de muur
Men vraagt: Wat is er van de nacht?
Gij hieldt toch niet vergeefs de wacht
in dit voor 't Polk benarde uur?
De nacht is zwart. De najaarslucht
hangt dreigend boven 't moerbeidal.
Dreigt in dit uur de overval
en wacht het volk een bange vlucht?
Zwijg. Niet vergeefs hield ik de wacht
in dit voor 't volk benarde uur.
'k Ben slechts de wachter op de muur,
maar Jahwe waakt ook deze nacht!
ANTHONIE STOLK.
zich manifesteerde.
v&è«l< qehooRöe Bewemnq, zonöeR emq Bewijs
mal Industry Division" van Tiet bestuur
van het Noordelijk Territorium zich
met de zaak bemoeien.
Deze dienst koos een aantal paarden
uit, dat nooit levoron Birdsville indigo
had gevreten. Zij werden „vastgezet"
en kregen uitsluitend indigo als voe
der. De resultaten waren ontstellend.
De dieren vertoonden in hevige mate
alle symptomen van de gevreesde xiok-
le en stierven tenslotte.
Daar de boeren in Australië, als el
ders, zelden voetstoots geloven aan
„theoretische" proeven, namen de amb-
a.I.D. nng in de vrije
de theorie bewezen. stond stellig
t, dat J'
Men
roesmiddel effect
symptomen, die konden wijzen op een
tekort aan vitamine-B), doch het rc-
proeven
besparing betekenden voor de farmers.
Toch kon de A.I.D. geen afdoende
hulp brengen, want de Birdsville in
digo komt voor in een gebied van
130.000 km2, zodat van uitroeiing geen
sprake kan zijn.
De boeren kregen echter de raad.
letten als zij met hun paarden op trek
zijn en de paarden zoveel doenlijk des
avonds te voederen.
Q teeds zijn de A.I.D.-ambtenaren pa-
u raat, als hier of daar veeziekten
worden gemeld. Zo heeft onlangs een
A I.D.-dierenarts uitgebreide onder
zoekingen ingesteld in West-Australië
ZEER velen menen het
slechte weer van de af
gelopen zomer ln ons land,
de zware regens in de Alpen,
de wervelstormen over Ja
pan en andere natuurver
schijnselen van de laatste
maanden, toe te moeten
schrijven aan atoomexplo
sies.
Degenen die dit beweren
zijn natuurlijk „profeten die
brood eten", want om dit
maar zo voor de vuist weg
te durven zeggen, moet men
ook bewijzen hiervoor kunnen
leveren.
Gebleken ls echter, dat ook
de geleerden over dit punt
nog verschil van mening heb
ben.
Zo heeft onlangs de Japan
se professor Mishiwaki, een
deskundige op atoomgebied,
in een voordracht te Heidel-
berg, beweerd, dat dc atoom
explosies wél invloed op het
klimaat hebben. Volgens de
ze professor zouden bij derge
lijke explosies millioenen ra-
dlo-actleve stofdeeltjes tot op
ongeveer 55 kilometer hoog
te net heelal worden ingc-
sllngerd, waar zij dienst zou
den doen als kristallisatieker
nen. Een enkel geïoniseerd
deeltje zou in staat zijn
30 000 regendruppels te pro
duceren.
Verschillende atoomgeleer
den en natuurkundigen tot
hen behoort ook prof. Otto
Hahn, winnaar van de Nobel
prijs - beweren daarentegen,
dat de atoom-explosies het
klimaat niet beinvloeden.
Het zal niet meer nodig zijn
om met veel cijfers aan te
tonen, dat wij, (zoals de
volksmond zegt) een „slech
te zomer" achter jjc rug heb
ben met heel weinig warm
te, weinig zon en meer regen
dan menig vacantieganger
lief was. Gemiddeld over het
gehele land waren in de laat
ste 100 Jaar twee zomers nog
natter, n.l. die van 1894 cn
1927. Ook de zomers vanaf
1950 waren regenrijk, maar
er is veel leed dat gauw ver
geten wordt.
Nu zijn wij geen atoomge
leerden, cn zouden daarom
ook niet durven en kunnen
beweren, dat atoom-explosies
een slechte invloed op het
weer hebben. Wat wij wél
kunnen doen ls op enkele fei
ten te wijzen, die echter niet
gunstig zijn voor de bewerin
gen van genoemde Japanse
professor.
West-, Midden- en Noord-
Europa heeft over het alge
meen een periode met slecht
regenrijk weer achter de rug.
Daarentegen heeft men in
Spanje en niet te vergeten in
Rusland een zeer warme en
zonnige zomer gehad. Madrid
kreeg drie keer een hit
tegolf met temperaturen bo
ven de 35 gr. C. Moskou
kreeg deze zomer twee maal
een hittegolf. Tot zelfs aan
de Witte Zee en binnen de
Poolcirkel werden in de voor
zomer temperaturen van bo
ven de 30 gr C. waargeno
men, hetgeen in deze stre
ken zeldzaam is.
Een enkel radio-actief stof
deeltje zou 30.000 regen
druppels produceren
atoombommen worden gehou-
dep, en dan vragen we ons
toch af waaraan die Russen
deze zeer warme zomer te
danken hebben gehad.
Volgens de Japanse profes
sor had men in Japan een
droge zomer voorspeld (pas
op, want „voorspellen" ls ge
vaarlijk!), terwijl het de ge
hele zomer zeer regenrijk is
geweest, hetgeen professor
Mishlwaki toeschrijft aan wa
terstofbom-explosies in de
Stille Oceaan, welke proeven
de Japanners zwaar op de
maag liggen, hetgeen wij ons
ook wel kunnen voorstellen.
Zou deze uitkomst niet eer
der een falen van de Japan
se meteorologen zijn ge
weest, dan een gevolg van
de waterstofbom-explosies?
In ons land hebben wij geen
enkel bewijs, dat er iets
nieuws onder de zon is. Wij
hebben, de boeken wijzen het
uit, zelfs nog koudere en nat
tere zomers gekend, en dit
in tijden dat er nog geen
atoombommen tot ontploffing
werden gebracht. Ruim 3000
doden bracht de laatste wer
velstorm, die over Japan
trok; maar de wervelstorm
in 1789 maakte in Bengalen
20.000 slachtoffers. En zo kun
nen wij meer voorbeelden
aanhalen.
Nuchter bezien kunnen wij
dus niet beweren, dat een
mensenhand ons klimaat in
grijpend kan veranderen, en
laten we blijven hopen, dat
het ook nooit zover zal ko-
Tien jaar geleden:
eiste enorme offers
»ZEELANDS TUIN* WERD DOOR DE ZEE OVERSPOELD
Maandag a.s. is het tien jaar
geleden, dat de 4e commando
brigade van de British Liberation
Army landde om Walcheren te be
vrijden.
Dit prachtige eiland, terecht ,,Zee-
lands tuin" genoemd, had een vre
selijke maand achter de rug. Vele
Zeeuwen, die de oorlogshandelingen
op Walcheren hadden meegemaakt,
dachten niet anders of dit eiland was
voor altijd bezit van de zee geworden.
Het had dan ook een heel hoge prijs
voor de bevrijding van Nederland
moeten betalen.
Reeds in de eerste oorlogsdagen
van Mei 1940 werden in dit deel van
Zeeland grote verwoestingen aange
richt, maar het bombardement van
de zeedijken was wel de ergste
ramP» die dit eiland kon overkomen.
We weten nu wel, dat dit besluit van
de geallieerde legerleiding onvermij
delijk was. Om de oorlog zo snel mo
gelijk te beëindigen moesten de be
vrijdingslegers kunnen doorstoten
naar bet Duitse grondgebied. En daar
voor was de haven van Antwerpen no
dig als aanvoerbasis. Maar over die
haven kon niet worden beschikt zo
lang de Duitsers, die van Walcheren
een zware vesting hadden gemaakt,
de Westerschelde beheersten.
De Duitse troepen moesten genood
zaakt worden het eiland zo spoedig
mogelijk te verlaten. Daartoe bestond
maar één middel: de zee moest te
hulp worden geroepen.
Op Zondag 3 October 1944 werd de
zeedijk bij Westkapelle met 6 tons
bommen bestookt en dit was de in
leiding tot de laatste acte van het
Walcherense drama.
Een dag te voren hadden geallieer
de vliegtuigen strooibiljetten uitgewor
pen, waarin de bevolking werd mee
gedeeld, dat zij zich moest voorberei
den op langdurige bombardementen
met gevaar voor overstromingen.
Deze op het laatste ogenblik gegeven
waarschuwing bleek niet overdreven.
In de Westkappelse dijk ontstond een
gat van ongeveer 150 meter. Wat dit
betekende voor Westkapelle zelf heb
ben we onlangs uitvoerig in ons blad
kunnen lezen. Meer dan veertig men
sen stierven hier de verdrinkingsdood.
Ook andere dijken op het eiland
werden gebombardeerd. Duizenden
mensen moesten voor het water de
vlucht nemen. Dat was hier bijzonder
moeilijk, omdat de vluchtelingen ook
1 Geval zonder eind (XVI)
Uit de
VOLKSWIJK
QELIJK de natuur, zo kent óók
het huwelijksleven zijn tijden
van vliegende stormen, schotels en
dakpannen. Ik overdrijf met als ik
zeg dat Sjaan en Sjaarlie op dit
punt van hun geschiedenis midden
in de depressies zitten. De een
drachtige samenwerking van kerk,
overheid en zakenwereld mag hun
finantiële aangelegenheden dan al
behartigen, daarmede zijn de
morele problemen nog niet van
de baan.
Ons tweetal begint zo lang
zamerhand te beseffen, dat het niet
de prettigste levenspartner gekozen
heeft. Wanneer geen meisjes en
vrouwen meer tegen Sjaan zeggen:
„Meid, joh, wat een moordmantel
heb jv daar aan I" en wanneer
geen zakenrelaties langer tot
Sjaarlie waarderend opmerken:
„Nou, zeg, die vrouw van jou mag
er wezen ach, dan zakt
de wederzijdse hoogachting met
stukken. Het is ook een hele ver
andering om de ene dag tegen
bont en de volgende dag tegen
een gescheurd jurkje aan te kijken,
of om van vandaag op morgen een
glanzend gloednieuw pak te zien
aftakelen tot een door regen ge
krompen, door vlekken ontsierd en
door onheuse behandeling ver
pieterd. lor I En nóg erger is wan
neer in lorrencostuum en lorren-
jurkje twee mensen rondwandelen,
waar het chagrijn tnct soeplepels
van valt af te scheppen. Terwijl
er niet eens meer een radio present
is om de moed er in te houden
Wat doet een man in zo'n ge
val? Academisch gesproken zijn er
wellicht nog vele mogelijkheden
en varianten van mogelijkheden,
maar Sjaarlie is niet academisch
onderlegd. Dus keert hij zijn aan
gezicht naar de wand en zijn vrouw
kan tegen zijn rug aankijken. Een
ronkende rug meestentijds. Een
bokkige rug gedurende de spaar
zame uren dat hij wakker is. Een
vervelende rug gedurende het
ganse etmaal.
En wat doet een vrouw in zo'n
gevalZij wandelt weer geregeld
naar het gebouwtje, waar ze een
begrijpende en medevoelende ziel
aanwezig weet: de sociale werkster.
Laat mij toch even tussen haakjes
het beleid prijzen dat vrouwen in
het kerkewerk inschakelt. Heus,
ik maak daar geen voortijdig
pleidooi wan over vrouwen-in-het-
ambt. Ik wacht me daarvoor, want
anders krijg ik daar weer allerlei
principiële brieven over te lezen,
en ik heb daar toch niet de rechte
tijd of lust voor. Maar ik moet
onderstrepen, dat ik innig dank
baar ben dat ons werk ook vrou
welijke krachten telt en dan niet
van die vrouwen, die deze ver
trouwensposities zo even tussen
de zorgvoor hun mannen en die
voor hun kinderen in behartigen,
maar die heel de lieve dag klaar
staan voor alle Sjaantjes en Merie-
tjes, die begrijpende zielen zoeken.
Wat zou ikzelf met hen moeten
beginnen? Nog daargelaten dat
we allicht niet de juiste woorden
zouden vinden en mannelijk-
zakelijk zouden reageren op
vrouwelijk-gevoelsmatige klachten,
denkt men dat de Sjaarlies
het vertrouwen en némen zouden
als hun wettige huisvrouw onop
houdelijk een ander manspersoon
achterna draafde? Ze zouden daar
al heel gauw iets over te zeggen
hebben En wie de chronique
scandeleuse van het kerkelijk leven
vreselijker lot dan dat van het
verweesde kind. Geen inrichting,
geen pleeggezin kan die aller- g
laatste stut en steun vervangen.
Maar echtscheiding loopt heel vlug
op zo'n situatie uit. Gescheiden
Sjaantjes zijn zo stuurloos. Gescher- n-
den Sjaantjes zoeken andere man-
netjes. Gescheiden Sjaantjes gaan
weer werken, en laten Opoe voor g
het nageslacht opdraaien, terwijl
Opoe zelf beter object van ver- T
zorging kan zijn, dan nu nog
opvoedster te spelen. En daarom:
Sjaan. weet wat je begintDoe
Boven: Engelse aanval op Wal
cherense dijk. Links: Middel
burg onder water.
hun vee zo veel mogelijk in veilig
heid wilden brengen.
Onmiddellijk vóór de bevrijding
werden nog vele offers gevraagd door
het geweldige granaatvuur, dat zich
op 1 November ontlastte over Vlis-
singen ter voorbereiding van de lan
ding aldaar en dat nog enkele dagen
Souburg en Middelburg teisterde, toen
vanaf een op de Schelde liggende
kruiser telkens een spervuur werd
gelegd in de richting van de Sloedam,
die door de Duitsers stertc werd ver
dedigd.
Op 1 November kon de poging om
Walcheren te bevrijden met kracht
worden doorgezet.
Van drie zijden tegelijk bestormden
toen de legers van Eisenhower het
eiland: driekwart van de 4e com
mando-brigade van de British Libe
ration Army landde van de Noordzee
uit, gedekt door de vloot, bij Westka
pelle onder het razende vuur van de
Duitse bunkers op de zeedijk; het res
terende kwart van de commando-bri
gade en de T55e brigade van de 52e
Lowland Division staken van Bres-
kens in Zeeuws-Vlaanderen dc Wester
schelde over en sprongen bij Vlissin-
gen aan land en van Zuid-Beveland
uit trokken twee Engelse brigades
over de Sloedam Walcheren op.
De bevrijding van Walcheren was
begonnen en zou zeven dagen later
zijn voltooid. De offers, die het daar
voor moest brengen, waren nog niet
bekend; aantal en omvang zouden pas
ruim een jaar later kunnen worden
geschat, toen zijn dijken waren ge
sloten en zijn polders leeggepompt.
werkster
iets om
nu maqr
in Sjaar-
Dan was
haar. Hoe
kent, zou beamen, dat ze deze be
zwaren werkelijk niet helemaal
zonder enige reden zouden koeste
ren. Maar nu, gelukkig is Sjaan-
tje op de sociale werkster ge
oriënteerd.
K\jk, daar zitten ze alweer. Van
morgen is Sjaan opnieuw huilend
binnengevallen. En ze is begonnen
met luidkeels uit te roepen: „Ik
houw het niet langer uit; ik gaan
scheiden I" Dat is niet zo'n best
plan, vooral niet als er al een
dreumes is en men op alledag
loopt van nummer twee. Kinder
tjes kunnen niet zonder ouders.
Zelfs de allerslechtste en aller
onaardigste ouders en ik zal nooit
zeggen dat Sjaan cn Sjaarlie met
al hun kunsten tot die groep be
horen 11 zijn nog beter dan
helemaal geen ouders. Er is geen
het niet
Dat zegt dc sociale
dan ook. Had ze nu mat
bij aan te haken. Was e
één, nog zo klein detail
lie's houding te prijzen
het gemakkelijker voor
vaak heeft ze in andere voor
komende gevallen zo'n tijdelijke
crisis niet bedwongen door de
overkropte echtgenote attent te
maken op bepaalde deugden in
's mans karakter en aard. „Hij
werkt toch goed hu doet toch
zyn best hu brengt toch al
zijn geld thuis hij is toch 'n
flinke kerel Dat helpt altijd.
Je moet op zo'n eigenwijs wip
neusje een brilletje planten, waar
door het recalcitrante vrouwtje
haar gemaal weer in rooskleuriger
licht gaat zien. Als een ander
vrouwspersoon hem prijst, nou,
dan kan hij toch niet zo onmoge
lijk wezen, is het wel?! Maar
Sjaarlie is, zeker momenteel, een
nul en niets dan een nul. Een
snurkende, bokkige nul
De sociale werkster zint en
zint. De man kan geen reden tot
langere trouw blijven. De kinde
ren? ach. twee vindt Sjaan
allang twee te veel. Het huis?
daar zou niemand graag inzitten
Dc begrippen zoals liefde, hoop,
geloof? die kent die hele Sjaan
niet eens van horen zeggen. Dan
spreekt ze aarzelend: „Kom meid,
hij heeft toch ook wel eens zijn
best gedaan, niet? We gaan pro
beren werk voor hem te vinden.
Als hij nou maar eerst aan de
slag komt, dan zorgt hij weer best
voor jullie. Hij verdrinkt het toch
ook niet? Nou dan. kop op. meid!
Als dat kleintje er nu eerst maar
eens is, dan zie je de dingen weer
minder zwart. Nog even volhouden,
en dan is dat ook weer achter de
rug
Het helpt nog ook. Als Sjaan
na een half uur wegmarchecrt.
huilt ze althans niet meer. Al ziet
ze er dan ook nog niet bepaald
stralend uit, maar men moet niet
te vetl opeens willen
WIJKPREDIKANT.
SERPENTINE
•ontji
(7).
oplossing vormen dc van
erda vakjea van binnen
elezrn een gezegde,
■and (5), contra (5), plant
(3). vogel (5).
j (5). uitvlucht
>ogmocdig
behof
Ut (S). d rij f til (5).
(3). dik touw (31.
(5). lijfwacht (5). kul* (7). rond-
bijl (41, vlaje (B). aangeboren
drank (4). peulvrucht (4), man-
kleed bij oosterse volken (6),
In gen per briefkaart uiterlijk Don-
t 8; 2. f 2 50. 3. I a
Oplossing kruiswoord
raadsel 23 October
HORIZONTAAL: S Ulthulrlg. 7 zeke
ter 12 ar. 13 cl. 14 eg. 15 sla. 16 ma
tig. 16 Das. I» te. 20 al. 21 ga. 22 oe
VERTICAAL: 1 fctln. 3 thee. 3 cld
sik. «tempel. 7 Zr.. 8 kalebas. 9 pla
of. 24
el. 35 ona, 3
