Het
Huis ten Bosch
1955 bewoonbaar
eind
Debat Buskes-Van Niftrik
op hoog niveau
:R iJlEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 16 OCTOBER 1954
VAN TUINKOEPEL TOT PALEIS
Restaurateurs roerden strijd
tegen vocht en bederf
(Van onze §-redacteur)
zal zeker eind 1955 wordep, voor het Huis ten Bosch in Den Haag, de
legere zomerresidentie van stadhouder Frederik Hendrik voor onze Ko-
iklijke familie bewoonbaar zal zijn. Dan zal het gebouw, voorzien van 12
Ikamers, 3 douchecelllen, 27 moderne toiletkamers, nieuw ingerichte
ikens, garderqjjes, slaap- en woonvertrekken, zalen en boudoirs, een
hrlijk woon-paleis zijn, waarin de Koninklijke familie zal kunnen a
jven en waar zij zestig gasten op ontvangsten zal kunnen begroeten.
iuws hoorden wij gisteren uit de
ld van de Intendant der Koninklijke
in, jhr ir P. F. O. A. Sickinghe en
architect van de Rijksgebouwendienst,
heer G. StompS, die belast is met de
auratie van het gebouw. Een bedrag,
de oorspronkelijke begroting vele pa-
overtreft, zal dan met dit hoogst nood-
elijke herstel .gemoeid zijn geweest.
Moeilijke opdracht
oorspronkelijke taak, die de Rijks-
ouwendienst het paleis is eigendom
de Staat der Nederlanden zich aan-
(lelijk opgelegd had, was, om he'
en onverwarmde gebouw be-
inbaar te maken. Daartoe moest er du:
iplete verwarmings- en sanitaire
ehting worden aangebracht,
i] het uitvoeren van deze werkzaam-
sn stieten de uitvoerders evenwel op
verzameling ongerechtigheden,
totale restauratie van het gebouw niet
te ontkomen. Vocht en rottenis had-
het voormalig verblijf van vorsten er
ingen aangevreten. Het hele gebouw
Loonsverhoging van
1-45 pet voor kappers
bedienden
iet ingang van 18 October krijgen de
persbedienden een aanzienlijke loons-
tioging. Zij bedraagt voor volwaardige
knemers 20 tot 45 pet. De nieuwe
noÉeling heeft Woensdag haar beslag ge-
^Bgen tijdens een laatste bespreking tus-
de organisaties van werkgevt
irknemers.
In deze loonsverhoging is tevens opge-
jnen de jongste 6 procent verhoging,
[mede de wachtgeld- en werklooshelds-
femie en de provisie uit arbeid,
pe regeling geldt tot 1 Januari 1956.
jn de toekomst zal, zo vernemen we,
I de bepaling van het loon een verschil
frden gemaakt tussen de bediende zón-
j en de bediende met een diploma.
I deze regeling zal het nu bestaande
fczellendiploma" vervallen. Zij die dit
hebben, worden gelijk gesteld met de-
pen die het bewuste examen in de toe
tast afleggen.
roortaan zullen kappersbedienden In
I damesvak meer kunnen verdienen dan
(n collega's in het herenvak, als zij in
bezit zijn van brevetten van speciale
cwaamheid.
den verwacht van deze loonsverhoging
algemene verhoging van de tarieven,
d zouden sommige kappers, die ln
'uari j.l. de tarieven in verband met de
>et loonsverhoging niet hebben ver-
>gd, de tarieven tot het toen door de
ld geadviseerde peil optrekken.
- Op 76-j. leeftijd overleed te Leeuwar-
i de heer A. Jonker, van 1910 tot 1946
'gemeester van Dokkum, en ridder in
orde van O.-N.
- In Hilversum overleed de heer C.
M. Aleven. die de leeftijd van 65 Jaar
reikte, directeur was van de N.V. Ult-
rij Gooi en Sticht en in de grafische
ld verscheidene leidende functies
Reedde.
„hing" in elkaar en dat grote gedeelten
niet ingestort zijn, mag een groot wonder
heten. Zo stonden de hardstenen eikels,
boven op de koepel, min of meer los op
het dak. Aan de binnenzijde van de koe
pel zelf had zich zwam ontwikkeld; de
achterzijde van de Oranjezaal het hart
van het gebouw was ingeregénd
dpor het vocht ontzet, muren stonde
instorten - en - dakspanten' tjp~ t+Krrbtrtgeh
en zo is deze restauratie een strijd tegen
bederf en vocht geworden,
De, aan het begin gestelde termijn
afbouw, toont al. wel aan, dat alles nog
lang niet gereed ls. De bezoeker Van Huis
ten Bosch heeft het idee, dat hij elk og<
blik door een vloer kan verdwijnen
met een gang neer kan storten. Dat is
slechts een gevoel, dat samenhangt met de
algehele aanblik van het paleis. In alle
kamers liggen splinters en planken, hopen
cement en zand; de wanden in de voor
naamste vertrekken zijn met papier be
dekt, om de schilderingen te beschermen
en hier en daar zijn ruiten gebarsten. Op
enkele deuren staat: „voorzichtig vloer
ontbreekt" en er is eigenlijk maar
vertrek waar het werk klaar is:
nieuwe moderne ketelhuis, het ni<
hart van het gebouw, want van hier
wordt hef paleis verwarmd, van heet
iorzien en van verse lucht,
volgens het systeem air-conditioning
dé" voornaamste vertrekken wordt gebla-
1. Rond die technische op.standen bouwt
n nu het paleis af. Er is nóg ietë
:d gekomen: het nieuwe Peter Post
huisje, genaamd naar de architect, die het
hoofdgebouw ontwierp en die enkele var
dergelijke kleine woningen in de nabij
heid van het paleis zette. Eén is er her
bouwd en het dient de tuinbaas tot wo
ning en, straks de koninklijke auto's tol
garage. De linkervleugel van het gebouw
wordt beneden gereed gemaakt voor het
personeel en de keukendienst, de eerste
étage als logeerverblijf voor de hofhou
ding.
De rechtervleugel van het paleis wordt,
beganegronds, bestemd voor de hofhou
ding. terwijl op de eerste étage de Ko
ninklijke familie haar slaapkamers zal
vinden.
Flats voor prinsessen
hoofdgebouw krijgt op de hoogste
étage, terzijde van de koepel, aan weers-
:ijden twee afzonderlijke woongelegen-
heden, flats, bestaande uit een kleine
keuken, een garderobe, een zitkamer en
een slaapkamer. Het ls de bedoeling, dat
daar de twee oudste prinsessen in de toe
komst eigen woongelegenheid zullen
vinden.
Verder bevinden zich in het hoofdge
bouw de representatieve zalen: allereerst
de Oranjezaal, door Amalia van Solms
onder architectuur van Jacob van Cam-
pen gebouwd, ter verheerlijking van Fre
derik Hendrik. Het schilderij, dat de prins
prinses voorstelt, temidden van een
groep Rubensiaanse lijven, toebehorend
saters, faunen, nymphen en water-
nen, een schepping van Jordaens,
werd verdoekt en staat nu in de zaal te
wachten tot het zijn definitieve plaats
herkrijgt. Midden In de zaal staat thans
me kist, waarin de lampen en
luchters voor deze ruimte geborgen zijn.
De Japanse zaal en het Chinese boudoir.
Het hart van het Huis ten
Bosch is dit schilderij van Jor
daens, voorstellend de glorie
van Frederik Hendrik en Ama
lia van Solms. Na de dood van
de Stedendwinger liet prinses
Amalia in feite het Huis ten
Bosch rond dit schilderij hou
wen. Het schilderij had erg van
vocht geleden. Het werd ver
doekt en het zal straks weer
een centrale plaats krijgen in
de Oranjezaal van het paleis.
te kool U rode kool
groene kool 14—18 p
gekookte kroten 21 v
spruiten 15—41 andij\
appelen 12—46 peren
snijbonen 75114 sto!
bonen 35-66 stambor
103 postelein 37 spina:
1.50—3.40
TER AAR,
6^-16 stoofsla 5—13
IS druiven 76—96
men 62—140 pi
41—131 witlof
18—50 tomaten
comkommers 10-33
n 10—23 sla 2.70—10
;lte 5.50—6.20
ïlderij 4.60—5 bleekselderij 31—41
—5.70
stek 1.20—1.80 alli
A 61—74
50—67 C 42—67 t
20—56 B 20—57 C 20—41 CC 20—38
i 20—50 andijvie 6—9 waspeen 1
kool 15—24 rode kool 19—21
r 100 stuks; bloemkool A 2536 B 17
mice 24 Cot
derode 11 appelen: Allingtor
les per kg; druiven 45 per 1
nen 12—14 per stuk
KATWIJK AAN DEN RIJN. 15 Oct.
Groenteveiling Bloemkool I 29—53 II 16
—31 knolselderij
16—33 bosselderij 5 40—
kool 'll—22
-22 gele kool 17—18
6—12 WM
spinazie 20—29 k.
kroten 19—21 all<
LEEUWARDEN. 15 Oct.
I 51—98 II 20—36
40+ 1.98—2 broo
goed.
RIJNSBURG
Bloemenlust
bevordert een fl
t 2.17—2.18 Edar
s 40+ 1.99—2. Stem
>ct. Veilingoverzicht
nkel partijtje brengt van f 1.25
Dahlia's worden ook zeldzamer,
lorten 250—400. climax 21—27.
sr bos.
zelling
-6.40 radijs 7—8
per 100 stuks
RIJNSBURG. 15 Oct. Overzicht
De chrysanten waren vanmorgen
gehele linie iets goedkoper. Zo kw.
Iright Eye liep tot
en Chatsworth
de geplozen betreft: Southdot
bracht wel de hoogste r
per 100. Voor
f 8 per 100 v,
Physaüs Francheti fdie
larntje moet zoek
'ijl kelken var
ter linkerzijde van de Oranjezaal ge
legen ïijn, vertonen ook al een beeld van
ontreddering en grote schoonmaak. De
draperieën, die hier de wanden sierden,
alle Oosterse voorstellingen bevattend,-
zijn afgenomen. Ze zijn ln het Hljks-
in Amsterdam door kunstnaald-
werksters opnieuw op linnen gespannen
eri bewerkt. Twee Haagse meubelmakers
maakten de betimmering van dez» ver
trekken. De heer J. Smorerittiirg uit Den
Bb*. HBSfcrte ifflrêlen vooiTde Japanse
zaal.
Ter rechterzijde van de Oranjezaal ber
inden zich de oorspronkelijke blauwè-
V bruine salon, die straks blauw en
groene salon zullen heten. Zij krijgen elk
meubilering in de stijlen Louis XV
XVI. In een zijvertrek van de groen»
salon placht Koningin Wilhelmina de mi
nisters te ontvangen.
Tenslotte dient nog de. een verdieping
hoger gelegen wapenzaal te worden ge- af-
noemd, die vroeger huiskapel
thans de bestemming krijgt van recreatie-
ook kleine ontvangsten kun-
sn worden georganiseerd.
De meubilering
De meubelmakers volgen straks de bou-
ers en schilders op de voet. Het meubel
probleem is. nu het meubilair uit het
Paleis Noordeinde ter beschikking kwam,
minder moeilijk geworden, dan het
voordien was. Onder leiding van ccn des-'
kundige commissie, waarin jhr dr
Nispen tot Sevenaer, directeur
het Rijksbureau Monumentenzorg zitting
heeft, met de directeur van het Rijks
in Amsterdam, jhr D. C. Röell,
D. F. Lunsingh Scheurleer, rijks-
Inspecteur monumenten en de meubel-
deskundige de heer H. Camman, worden
de meubelen uitgezocht, hersteld en
straks aangebracht.
Jhr Sickinghe, de Intendant der Kon.
Paleizen, die bij het uitzoeken van het ge
schikte en passende meubilair een om
vangrijke taak heeft, zeide er v
tuigd te zijn. dat men. als alles
gereed is. zeker iedereen ln de gelegen
heid zal stellen het fraaie resultaat t«
De bestemming
de bestemming van het paleis,
de restauratie, is nog geen beslissing ge
nomen. Men verwacht, dat H.M.
Konnlngin het zal gebruiken voor het ont
vangen van vertegenwoordigers
vreemde mogendheden en dat zij
tijd tot tijd zal verblijven.
Men gaf ons evenwel te verstaan, dat
het palelzenprobleem. wat Den Haag aan-
restauratie van het Huis ten
Bosch geenszins is opgeheven, omdat het
paleis ook in zijn nieuwe vorm, zeker niet
kan dienen ter vervanging van het Paleis
Noordeinde. Een groot representatief
paleis blijft nodig.
Wie zich afvraagt, of er niet meteen
-n radicale oplossing gevonden had kun-
?n worden, door het oude Huis ten Bosch
af te breken en ter plaatse eei
eis te stichten, krijgt ten dele een be
zigend antwoord Het zou Inderdaad
gemakkelijker zijn geweest. Maar het
Huis ten Bosch vertegenwoordigt ook nog
grote historische waarde. In de
restauratie is die bepaald tot haar recht
gekomen.
Troschry:
Chastity 24—37 Hor
Freesia's 15—18
Precose 29—42
>od 39—67 Normandie 23
4469 Hurry Cane
Evangelie en Ontwapening
Volle Regentessekerk in Den Haag volgde met
spanning interessante discussie
(Van
r verslaggevers)
32—42 Shirley 34—52 Chatsworth 33—46 C<
a 29—42 Briet Eyi
Ronald 45—50 per bos; Champion 10—17
ithdown Pink 12—20 Viscount 12—8 Lumt-
10—14 Perfection 8—16 Millersdale 7—12
Yule 16—22 Migoli 8—15
12—16 Daydi
i 7—12 Gift 10—
filing Aardbeien I 62—1 01 II 21—47
2 ons; kropsla FJ—13 II 2.50—7.80 andij
vie 8t-10 bloemkool 9—37 savoyg kool 14-^
^6 -róde koot 15-if# tomaten A 59—74- B 50
61 C 60—60 CC20^-61 bonken 27—41 afw.
2059 kassnljbonen 80—100 stek 55—80 stok-
Mgionen 56—67 pi
KATWIJK AAN ZEE. 16 0«
3n gisteren Aan de afslag v
•290 kantjes KW 161—465 k KW 78—608
W 45—102 k KW 70—720 k KW 159—56
KW 163—493 k KW 25—568 k KW
- KW 47—551 k KW
KW 49—583 k KW 5—562 kant)<
In de Regentessekerk te Den Haag heb
ben gisteravond prof. dr G C. van Njftrik
uit Amsterdam en de Ned. flerv predi
kant uit de hoofdstad, ds J. J. Buskes,
gedebatteerd over het onderwerp: „Evan
gglie en Ontwapening".
Ds Buskes, die 't eerste half uur sprak,
meende, dat de strijd met het commc
me. dat hij de bezoldiging der zonden
het Westen noemde, wordt uitgevochten
op de rijstvelden van het verre Oosten.
Wie bewapent, kan zijn taak tegenover
de on-ontwikkelde gebieden voorwaar
de voor vrede niet naar behoren ver
vullen. Hij verwierp zowel de oorlogs
opvatting van Calvijn en Luther (recht
vaardige strijd is geoorloofd), als het
standpunt der Hervormde Synode, die
oorlog, hoewel hem veroordelend als
zondig bedrijf, accepteert om groter
den ie voorkomen. Uit zedelijke ove
gingen („Gij zult niet doden"), uit
eschatologisch motief (de kerk moet los
gemaakt worden van knellende wereld
machten) en uit een oecumenisch oog
punt (oorlog scheurt Christus' lichaam
stukken) verwierp ds Buskes oorlog
èn bewapening De laatste noemde hij
nog erger dan de eerste, omdat zij
militairiiering van het leven, in al
pecten" vraagt
Prof Van Niftrik stelde, dat het bij de
raag van oorlog en bewapening gaat om
de rechte verklaring van het Woord Gods
Karl Barth, die ook door ds Buskes ge
citeerd was als tegenstander van de oor
log, heeft in 1938 al gezegd, aldus de Am
sterdamse hoogleraar: „Iedere Tsjechi
sche soldaat, die lijdt en strijdt doet dat
>ok voor de Kerk van Jezus Christus'
Dat was vóór München.
Vrede is volgens prof Van Niftrik niet
ie situatie, waarin niet geschoten wordt,
naar de rechte en ware menselijke vre-
le. waarin de mensen naast elkaar zon-
ler vrees kunnen leven. Daarvan ver
tonen Rusland en de landen achter het
IJzeren Gordijn niets.
Prof. Van Niftrik meende, dat 't stand
punt van ds Buskes te sterk vooruitgrijpt
op het komend Godsrijk. Hij houdt liefde
en recht onvoldoende uit elkaar. Dat deed
Simon uit Lucas 7 ook. maar Jezus leerde
hem en ons. dat de rechtvaardigheidsleer
leefbaar gemaakt moet worden door onze
moraal. Te midden van het znndive loven
Idus prof. Van Niftrik Hij wantrouwt de
staat en waarom moet hij bij haar steeds
aan machtswellust denken? Was Mei 1945
een vergissing? Heeft God, door de
winning op Hitier met de wapenen
de Kerk èn de Joden geen ruimte ge
geven? Het zou zonde geweest zijn. als
we toen niet hadden willen schieten.
.Want dan zou de menselijkheid weg ge
weest zijn, maar er zou niet geschoten
zijn! Prof. Van Niftrik meende, dat ds
Buskes alleen sprak, zoals hij deed. om
dat (veet, dat tocb n^aar een )cleine
staat als het beest uit de afgrond wordt
geschilderd.
Prof. Van Niftrik, die het laatste woord
had, zei, dat hij alleen over Romeinen 13
sprak,' omdat hy Christelijk-Historisch
Geen staat op aarde komt helemaal ov
een met Romeinen 13 noch rpet Qpenba-
ringen 13. Ook-die niet,, welke geregeerd
wordt door een partij, waarvan ds Buskes
Eerste steenlegging
Hendrik van Boeijen-oord
te Assen
Mevrouw de weduwe H. van Boeijen
heeft gistermiddag de oorkonde ingemet
seld bij de eerste steenlegging van
Hendrik van Boeijen-oord te Assen; de
nieuwe inrichting voor geestelijk hulpbe
hoevende kinderen, uitgaande van
Stichting Ned. Herv. Inrichtingen
Geestelijk Hulpbehoevenden, van welke
Stichting de in 1947 overleden oud-minis
ter van binnenlandse zaken, H. van
Boeijen. vele jaren penningmeester is ge-
De voorzitter van de Stichting, dr Joh.
van der Spek, sprak bij deze plechtigheid
een rede uit. Men hoopt het eerste ge
deelte van de inrichting in 1955 in gebruik
te kunnen nemen.
Koopvaardij 100 min gld.
beneden 1952
De ontvangsten der Nederlandse koop
vaardij hebben in 1953 honderd millioen
gulden minder bedragen dan in 1952, na
melijk f 1306.2 min tegen f 1415 min. al-
een berkening van het Centraal Bu-
voor de Statistiek. Kustvaarders en
tankboten zijn in dit geheel niet begre
pen. De uitgaven m het buitenland wa-
f6673 (673) min.
Het Ned.-Duits geschil
over de Rijnscheepvaart
West-Duitsland is tot een
algemene regeling bereid
Op een vergadering van de Zentral-
vereln für deutsche Binnenschiffahrt
heeft de Westduit se minister van ver
keer Hans Seebohm te Bonn verklaard,
dat de redering het oude Nederlands-
Duitse geschil over de Rijnscheepvaart
niet op de basis van een direct protec
tionisme of een planeconomie wenst te
regelen. Op 20 October zal de regering
zich naar de Haagse besprekingen be
geven met een open oog voor de bijzon
dere problemen van de andere Rijn
staten. Hij bepleitte een regeling van de
juridische standpunten.
Minister Seebohm zei. dat niet erkend
kon worden, dat het binnenlands RiJn-
scheepvaartverkeer van de oeverstaten
•beperkt werd door van oudsher bestaan
de pt juridische rechten, voortvloeiende
uit de algemene beginselen van de inter
nationale voorschriften voor het rivier
verkeer. hoewe! West-Duitsland bereid
was tot een algemene regeling te ko
men, De -regering te Bonn, aldus de mi
nister. is bereid een oplossing te aan
vaarden waardoor het binnenlandse Duit
se transportstelsel, onaangetast blijft en
welke een redelijke kans op redelijke
vrachttarieven biedt.
Zwitserland voelde niet veel voor de
Idee opgenomen te worden in een trans
portstelsel, aldus minister Seebohm. De
Nederlandse Rijnvloot was te groot in
verhouding tot de economie van dat land
en daarom dringen de Nederlanders aan
op het vervoer van buitenlandse ladin
gen. Minister Seebohm wees de Franse
beschuldigingen van de hand als zou
West-Dultsland ten aanzien van het Moe-
zelkanaalproject de voet stijf houden.
Enorm gestegen winst
van A.K.U.
De Algemene Kunstzijde Unie N.V. te
Arnhem heeft In het tijdvak Januari tot
1 October j.L 138.6 millioen netto-winst
geboekt tegen vorig jaar f 23.4 millioen.
Per American depository receipt van f 50
(herleid tegen f3.80) bedraagt de winst
,81 millioen (jollar tegen vorig Jaar 3,06
millioen dollar. In dit tijdvak zijn nomi
naal f 8.5 millioen obligaties omgezet en
f2,2 miMloen aandelen door het Be
heersinstituut geleverd en ingetrokken.
Het gewone aandelenkapitaal is daardoor
gestegen tot f 105,5 (vj. f 100,5) millioen.
AAN ZEE. 16
KW 15—595 k
KW 19—515 k
Plotselinge
belangstelling
-,l. rJÜU
Jt?AII $63
