Eeuw evolutie in Katwijks
openbare diensten
Minder hygiënische toestanden zijn
slechts langzaam verbeterd
KNVB wijst besprekingen met
NBVB definitief af
BLEICHRODT
Frappante vergelijkingen met
het jaar 1935
Katwijkse Reddingsbrigade had
een gunstig jaar
Firma Schuyt toonde een mooie
collectie droogbloemen
Een machinaal
SMYRNA KARPET
GEBR. MEIRINK
„OUD RIJNSBURG"
nieuwe leidsche couhant
5
DINSDAG 12 OCTOBER 1954
OUD-KATW11K HERLEEFT
/~\M ONS ENIGSZINS een voorstelling te vormen van de openbare dien-
V-J sten te Katwijk aan Zee in de loop van de laatste 100 jaar, is het
onmisbaar de omvang van het dorp in die dagen te kennen. Welnu, wi,t
vermeldden in ons werkje „Rondom de Oude Rijnmond" (pag. 33), hoe
het aantal huizen binnen de kom van het zeedorp tegen het midden dei
19de eeuw 594 bedroeg, die onderdak boden aan een 3200 inwoners. In een
halve eeuw tijds groeide dit inwonertal aan tot meer dan het dubbele hier
van, en in 1948 was dit toegenomen tot vijf-en-een-half maal het getai
van een eeuw tevoren!
Het Katwijk aan Zee van een eeuv
I leden bestond uit een kerk de toen
tertijd tweebeukige Oude Kerk zonder
dwarsschip en zonder koor uit twee
I scholen, één bestrate weg (de Voorstraat)
j en verder uit een kluwen van min of
i meer grote woningen, pakhuizen e.d., ge
rangschikt langs de grillig verlopende
1 karresporen, die de voorlopers waren van
de latere straten. Het geheel maakte een
geheel bij uitstek onordelijke indruk,
waarop in feite alleen de Voorstraat de
enige uitzondering vormde: maar
huisvestte dan ook Katwijks élite, actieve
en op non-actief geraakte kapitein
stuurlieden ter koopvaardij en wat reders
Een eerste spoor van verbetering i
bestaande toestand vinden we in het al
gemeen verslag der gemeente Katwijk
over het jaar 1862, waar sprake is var
het aanbrengen van een bevloering var
puin in enkele straten. Men doe er ech
ter goed aan, deze eerste schuchtere po
gingen tot verbetering niet te hoog aar
te slaan, want ondanks het feit, dat ir
1876 de weg naar het Badhotel bestraat
was. klaagt het verslag van 1877 ove
toestand der wegen, dat deze dermate
slécht was, ..dat eenden zelfs in de kar
resporen rondzwemmen"! De werkelijk
heid overtreft dan ook in die jaren onz<
stoutste fantasie!
Klaarblijkelijk was deze uitlating ech
ter tevens bedoeld als een tactvolle
bereiding van een bestratingsoffensief,
dat de eerstvolgende jaren een aanvang
nam: in 1878 wordt de Louwestraat be
keid en het Noordeinde van een stenen
plaveisel voorzien! Dit alles neemt niet
weg. dat irvl886 de Zeesteeg, de Llersteeg.
de Gasthuissteeg, de Zeestraat en
Duinpad n:- onbestraat waren, en
het duurde tot 1901. aleer enkele zandwe
gen in d omgeving van de Voorstraat
werden bestraat!
i De eeuwwisseling vormde eigenlijk de
werkelijke stoot tot een behoorlijk stra-
tenstelsel in het zeedorp: de Voorstraat
krijgt in 1901 een nieuw wegdek, in
i worden Van Meiskade, Sluisweg ei
1 Brittenstraat geplaveid, en twee jaar
later de Noordstraat. Daarmee zijn v
het tijdperk van orde en regelmaat op
het gebied van de wegvoorziening
Katwijk aan Zee aangeland!
Riolering
Ten nauwste met de bestrating hing
uiteraard de riolering samen. Men kaï
zich voorstellen, dat het ontbreken vai
een behoorlijke riolering en een goed<
afvoer van afvalproducten koren op de
i molen van de bacillen betekende, die ook
in het zeedorp in de vorige eeuw zo
I woestend huishielden.
Een enkel staatje moge hiervan volgen
1849 koortsen, roodvonk, cholera! in 1852
I heersen de pokken het hele jaar door,
maar eisen slechts weinig slachtoffers,
zulks in tegenstelling tot 1845/'55, toen
van de 611 lijders aan typhus er 54 be
zweken. In 1858 heerst de koorts te Kat
wijk aan Zee. in 1863 sterven 25 van de
28 kinderen, bij wie men een longziekte
had kunnen vaststellen; in 1865 en 1872
heersten de pokken weer, waarbij in het
laatste jaar ruim 150 personen ten grave
werden gesleept, en bij de typhusepide-
mie van 1892 werden 192 personen aan-
i getast, van wie er 30 stierven. Geen won
der. dat eerste voorwaarde voor een
verbeterde toestand op medisch ge^»ied
was: riolering en opruiming van de mest
vaalten. die overal in het dorp hun kwa-
ij Ujke geuren uitwalmden.
T egenwerking
De oudste riolering lag klaarblijkelijk
in Voorstraat en Zuidstraat, want deze
werd in 1879 vernieuwd. Daarbij ver-
meldt het gemeenteverslag, dat de ge
il meentereiniging in de Zuidstraat zeer
veel te wensen overliet. De riolering van
de Kromme Elleboogsteeg en van de Wes-
telijke Zuidstraat daarentegen was eerst
j juist een jaar tevoren gereedgekomenl
i Tekenend is een aantekening uit het jaar
1 1807, waarin geklaagd wordt over de t«*
genwerking, die de gemeentelijke werk-
lieden van de zijde der conservatieve ln-
i woners ondervonden bij het opruimen
van mesthopen in het dorp.
Intussen mag hierbij niet verheeld wor-
den, dat uit dit werk ter bevordering van
de volksgezondheid ook nog zekere ba
ten voortvloeiden: de door de gemeente-
i reiniging van Katwijk in 1871 vergaarde
mest leverde altijd nog een ƒ90 aan de
gemeente op! Hoe traag evenwel de vor-
deringen waren, op dit gebied ten dien-
ste van het openbaar belang gemaakt,
vernemen wij overduidelijk uit het ver-
slag van 1910, waarin sprake is van veel
nog steeds in ere gehouden mestvaal'.en
in Lombok, het Parlevlietslop e.d.; er
heerste in één woord een treurige toe-
stand. De mate van welstand liep in dit
opzicht vrijwel parallel met de mate van
welwillendheid!
In verband met het bovenstaande wil
len we eveneens blik werpen op de sterk-
I te van het personeel der Katwijkse ge-
i meentereiniging in deze tijd. In 1871 be-
I stond de gemeentereiniging in Katwijk
aan Zee en Katwijk aan den Rijn uit
j zegge en schrijve twee vuil-ophalers voor
elk dorp. en het duurde tot 1892. voordat,
ter bespoediging van het werk door vier
gemeentewerklieden, een paard en kar
werden aangeschaft!
l Mede in verband met het voormelde is
het van belang, hier de stichting van een
1 waterleidingbedrijf te memoreren in 1878.
Vóórdien was de bevolking van het zee
dorp uitsluitend aangewezen op putten
en pompen voor haar watervoorziening.
Leidingwater
Men schreef December 1876, toen door
de gemeente Leiden aan de heren
van der Vliet te Amsterdam en i
Bosch Reitz te Den Helder
verleend werd voor een duinwaterleiding
van Katwijk naar en in Leiden. Eerstge
noemde was één der directeuren van d<
Amsterdamse waterleiding, laatstgenoem
de een aanzienlijk Hollands industrieel.
De plannen moesten vóór 13 Januari 1877
ter goedkeuring worden ingediend bij de
Leidse gemeenteraaten de houders van
verplichtten zich om binnen
twee jaar na-goedkeuring van plannen
en tekeningen het buizennet voltooid te
hebben! Er moest ten minste 20 km buis
of pijp in de gemeente Leiden worden
gelegd; de prijs van het water aan de
standpijpen mocht niet hoger gesteld
worden dan één cent per ei
liters, en tenslotte stelde de gemeente
Leiden zich garant voor een rente
procent over het oprichtingskapitaal, tot
een maximum van 450.000 gulden. Men
bedenke, dat in die dagen nog slechts
Amsterdam, Haarlem. Den Haag en Rot
terdam van drinkwaterleiding
En jawel, in 1877 werd op bescheiden
schaal de duinwaterleiding naar de stad
Leiden aangelegd. Een Duitse fabriek
leverde het buizennet en de machines;
de Leidse Grofsmederij vervaardigde de
plaatijzeren houder voor het pompstation
nabij de cantineweg in Katwijk-Binnen.
Voorlopig werd volstaan met het graven
van een 800 m lang kanaal ten gerieve
van de winning, een 100 m lang toevoer-
kanaal en een verzamelvijver met een op
pervlakte van 3600 m2. De watertoren,
met bovenin een reservoir van 560 ku
bieke meter inhoud, kreeg een hoogte
van circa 30 meter. De beschrijving „Was-
serwerk der Stadt Leiden" (Mühlheim
a/R, 1878) wijst nog op de merkwaardig
heid in Holland van openbare standpij
pen, naast de levering in huis zoals wij
die kennen, maar de kostenkwestle zal
hieraan wel niet vreemd geweest zijn.
Op dit nieuwste snufje op het gebied
van watervoorziening werd ook Katwijk
aan Zee vrij spoedig aangesloten,
mee ongetwijfeld een bijdrage v
lang verkregen was bij het streven naar
bestrijding van epidemieën. De typhus-
epidemie van 1892 gaf de stoot tot 't op
richten aldaar van openbarp standpijpen
van de duinwaterleiding. Toch moet men
van deze nieuwigheid niet al, te grote
verwachtingen koesteren in de'eerste tijd
van haar bestaan in> het zeedorp, want
zelfs in 1901 blijkt, dat het drinkwater
er nog veel betrokken werd uit putten
en pompen
Verlichting
Zij het ook op zeer beperkte schaal,
zij was er dan toch, de straatverlichting,
die kon bijdragen tot een verhoogde vei
ligheid in Katwijk aan Zee. Zij was er
zelfs al in 1836. Het was in 1853 gebruike
lijk, dat de verlichting slechts bij don
kere maan in de bebouwde kom brand
de, en dan niet langer dan tot 11 uur. Uit
een bericht van tien jaren later blijkt,
dat alleen 's winters straatverlichting
noodzakelijk geoordeeld werd. Katwijk
prees zich in 1873 reeds gelukkig met een
bezit van drie dozijn straatlantarens
voor zee- en binnendorp samen wel te
verstaan! Dertig jaren nadien was dit
schamele getal vervangen door een 200-
tal gaslantarens, omdat we de eeuw der
verlichting waren binnengesukkeld.
Wanneer we dit vernemen, begrijpen
we, dat de éne veldwachter, die het zee
dorp in 1849 rijk was, meer in naam dan
metterdaad de handhaver van orde en
rust en vooral dè bestrijder van duistere
praktijken kon zijn. Het was dan ook
geen luxe, toen in 1854 twee tot drie
nachtwakers werden aangesteld naast de
veldwachter-
Toezicht
Over de aard van de vergrijpen in het
zeedorp worden we o m. ingelicht door
de mededeling, dat streng politietoezicht
op het helmsnijden in 1874 vereist
werd aangesteld; de dorpelingen hadden
namelijk de gewoonte, de helm uit de
duinen in de plaats van stro te gebruiken
voor hun stallen! Erg aanlokkelijk was
het vervullen van een politionele functie
in het zeedorp in die dagen stellig niet.
zoals blijkt uit de verzuchting in het al
gemeen verslag van 1878. dat de welwil
lendheid van de bevolking wel ver
betert!
In 1896 bestond Katwijks politiecorps
uit een inspecteur, twee nachtwachten,
die ook wel met dagdienst belast wer
den en drie veldwachters. Na ruim 40
jaren was deze bescheiden bezetting
evenwel uitgedijd tot een inspecteur, vier
brigadiers, acht tot tien agenten, twee
nachtagenten en zeven seizoenagenten.
Deze laatstgenoemde verschijning dateer
de van 1901, toen voor het eerst een
tijdelijk veldwachter tijdens het badsei
zoen werd aangesteld.
Politiepost
De behuizing van de politie te Katwijk
aan Zee geeft sinds dit jaar geen enkele
reden meer tot klagen, nu de riante villa
tegenover het postkantoor in de Voor
straat kon worden betrokken, die, even
als het vroegere politiebureau in de
Tramstraat, een schepping van wijlen
architect H. J. Jesse is. Dat vóór 1911
echter ook een politiepost in Katwijk aan
Zee bestond, zullen de meer bedaagde
Katwijkers zich waarschijnlijk nog wel
herinneren. Deze dateerde van 1882 en
was opgetrokken op het Vooreinde van
het Mallegat te Katwijk aan Zee. De
grond was aangekocht van J. van der
Gugten en op 24 Juni 1881 vond de open
bare aanbesteding plaats van de politie
wacht, of zoals het in een acte om
schreven wordt van een brandspuit-
huis. cellen, bergplaats en afslultmuur te
Katwijk aan Zee. Het werk werd uitge
voerd door de metselaar Cornells Kruyt
en opgeleverd in 1882. Waar het gebouw
festaan heeftWij zijn geneigd te
enken aan het tegenwoordige tramsta
tion; maar wij geven onze mening graag
voor een betere en zekerder! Wie weet,
helpt één van enze lezers ons deze kleine
puzzle oplossenl
W. A. Poort
Voetbaloorlog gaat verder
RIJNSBURG NOORDWIJK
Begroting Lisse is uit
VOORZOVER WE KONDEN NAGAAN, is de begroting van de gemeente Lisse
nooit zo vroeg verschenen als in dit jaar. Het boekdeel gaat vergezeld van
gebruiksaanwijzing In de vorm van een overzichtelijke „nota van aanbieding",
bestaande uit vier delen, te weten een vergelijking van de begrotingen 1935
1954, een bespreking van het gemeentebeleid, een overzicht van de kapitaalpositie
der gemeente en tenslotte een gedetailleerde beschouwing der begroting. In
kele artikelen willen wij nu op deze stof ingaan. Vandaag het eerste.
Om een indruk te geven van de ont
wikkeling der gemeente wat de uitgav
betreft, werd willekeurig een vooroc
logs jaar genomen ter vergelijking m
het jaar, waarin wij nu leven. De aa
dacht viel op 1935.
Het aantal inwoners steeg van 88
eind December 1934 tot 12.412 1 Januari
dit jaar, een vermeerdering van
geveer veertig procent. Het. eindcijfer
de begroting van de gewone dienst
vertoont echter een stijging
465.610,46 naar 1.750.174,77. van
Geen dodelijke ongelukken, ondanks
verraderlijke zee
De Katwijkse Reddingsbrigade hield gisteravond in het Unigebouw de na
jaarsvergadering. De voorzitter, de heer D. C. O. Boekhoven, kon met
dankbaarheid gewagen van het zomerseizoen 1954. Spr. releveerde ondei
meer de opening van de nieuwe Zuiderpost en het feit, dat geen dodelijke
ongelukken voorkwamen, terwijl de zee juist meer dan ooit verrader
lijk was.
Er werden twee reddingen verricht en Spoedig begint de opleiding voor het
296 keren moest de E.H.B.O. ingrijpen, diploma E.H.B.O. weer. Tenslocte werd
De heer Boekhoven bracht hulde aan de medegedeeld, dat het brigadelid Van
vaste wachten. Men had ook dit jaar no{
veel te kampen met kano's en autoban
den, die mensenlevens zouden kunnen
kosten. Spr. hoopte daarom, dat de po
litie met kracht de bestaande verordening
zal handhaven
Op verzoek van het gemeentebestuur
•orden langs het Prins Hendrikki
bij de bruggen reddingsgordeis en -haken
aangebracht. Spr- kon voor de eerste keer
melding maken van een niet slechte
financiële toestand en roemde de mede-
rking van vele zijden, onder meer van
het gemeentebestuur. De contributie van
de brigade bereikte een topgetal: f 1925.
Het bestuur deed hierna een dringend
beroep op de leden om de vrijwillige
wachten op Zaterdagen en Zondagen niet
te verzuimen en volledig na te komen.
Het feit, dat Katwijk met z'n kustbrigaüe
rij staat, eist daden! Voort-
wekte men op tot medewerking tijdens
de winter op de Donderdagavonden vooi
het herstellen en verzorgen van mate
riaal. Voorts moet het aantal opgei
waartoe dan ook een tweede veldwachter1 voor zwemmend-redden toenemen
Wekelijkse keuring in Haarlem
SCHRAALHANS WAS DIT KEER keukenmeester op de wekelijkse keu
ring in het Krelagehuis te Haarlem. En hij zal dat voorlopig nog wel ever,
blijven ook. Het bollenvak beleeft, wat de bloemenkeuringen betreft, in de
maanden October en November de komkommertijd en ieder jaar begint
men zo rond November met meer nieuwsgierigheid zyn neus om de hoek
van de deur te steken, om te zien wie de eerste bloeiende bolgewassen zal
tonen.
Zo ver is het echter nog niet al
thans niet wat betreft de bollen-oogst
1954 en gisteren moest men zich te
vreden stellen met wat gladiolenknollen,
een nieuwe herfstaster en gedroogde
bouquetten.
Jonkman-Hulsebosch, Sassenhelni,
toonde gerooide knollen van de in de Af
gelopen jaren verscheidene malen ge
toonde lila gladiool Lilac Joy. Het gewas
.g er kerngezond uit cn de „vier-zes-
n" waren allemaal „dik" gegroeid.
In de „twee-vieren" vond men plenty
twaalven, terwijl de kralen ook een beste
oogst hadden gegeven. Als men zo'n ge-
gladiolen rooit, dan zit het beslist
goed, nu er zo weinig grote maten ge
rooid worden.
Van D. W. Lefeber, Lisse, zagen we
:n set kleurenplaten van de befaamde
Darwin hybrioen Roosevelt, Gudoshnix,
Oxford, Dover en enkele Greiggii's.
Broeze, Beverwijk, bracht een nie
herfstaster, die ontstaan is uit een 1
sing tussen een Aster Amellus cn
Aster Novae Angliae. Een aardige
winst met enkele, lila-purperen bloemen.
Van de colchicums, die bij het grote
publiek meer bekend zijn onder de naam
„droogbloeiers", blijft Waterlily een der
allermooisten. Deze zacht-lila variëteit
met volkomen gevulde bloemen expo
seerde de fa M. Thoolen, Overveen, in
e kwaliteiten. Een mandje met deze
colchicum en aangevuld met enkele va-
en bladplanten sorteerde een bui
tengewoon mooi effect.
Tot slot: een inzending zaadbloemen,
zoals men ze in de keuringszaal niet be
paald iedere week ziet. Dc fa. Diek
Schuyt uit Haarlem étaleerde namelijk
droogbloemen in diverse toepassingen
Men zag bijvoorbeeld een alleraardigst
„schilderij" van dof-bruin gaas, waar
tegen men oranje Helichrysum had ge
groepeerd met uitgeloogd Magnolia
blad. Een geraffineerd stukje bloem
werk! Verder rekjes met alle mogelijke
kleuren Helichrysum, Acroclinum en
Xeranthemum, kleine pulletjes met de
zelfde soorten stro-bloemen en andere
bloemstukjes. Onder meer een schilders
palet van wit gaas, gemengde vazen, die
behalve gedroogde bloemen ook de no
dige soorten siergrassen bevatten en bij
voorbeeld een bakje met oranje-gele He
lichrysum overschaduwd door zaadsten
gels van de wilde zuring, stom eenvoudig,
maar juist daarom zo treffend! Ook met
de gedroogde zaadschermen van alle
daags pijpekruld en gele stro-bloemen
had men een stukje gemaakt, dat het
werkelijk uitstekend deed
Al met al: een collectie, waarmee de
heer Schuyt liet zien. dat hi.1 beschikt
over een artistieke smaak en deze vorm
van bloembinden een uiterst tijd
rovend en precies werk! tot kunst
met een grote K heeft verheven.
Melksanering in het
Westland
Met uitzondering van 's-Gravenzande
is gisteren in het Westland de melksa
nering van kracht geworden Vijf van de
71 melksiyters doen er niet aan mee. Men
hoopt thans goedkoper te kunnen wer
ken en daardoor de bedrijfsoutlllage 'e
kunnen moderniseren. In het Westland
wordt per week 200.000 liter melk ver
bruikt.
Dc heer G. H. Doorschodt, san wie
in 1895 de Militaire Willemsorde werd
verleend wegens belangrijke dienste
dc strijd tegen Lombok, is 81 jaar ol
Rijswijk overleden.
Beelen, dat in Engeland vertoeft,
schillende prijzen in de wacht heeft ge
sleept met prestatietochten
KATWIJK AAN DEN RIJN
Hyacintenteelt
De afdeling Katwijk van de algemene
vereniging voor bloembollencultuur be
gint over enkele dagen met een cursus
hyacintenteelt. De opening vindt aan
staande Vrijdagavond om acht uur plaats
in zaal Kroon. Kerkstraat. Nieuwe ge
gadigden zijn ook welkom.
KATWIJK AAN ZEE
Lonen en klassen
De plaatselijke afdeling van de
Ned. Chr. Bedrijfsbond hield een goed
bezochte vergadering in het Jeugdhuis
onder leiding van de heer C. van der
Plas. die in zijn openingswoord herinner
de aan de verbreking van de samenwer
king in de vakbeweging. De Chr. vak
beweging heeft hierop slechts één ant
woord, aldus spr.; dat Christus Koning
is op alle terreinen des levens.
De bondssecretaris. de heer Bakker,
hield hierna een causerie over loonpoli
tiek en klasse-indeling. Spr. noemde in
het begin van zijn betoog de grondslag
van de jongste loonsverhoging: de ge
stegen nationale welvaart. Spr. toonde
aan. hoe de arbeider achterop is geraakt
en hoe billijk en rechtvaardig het is. dat
hij deelt in de welvaart. De tegenstand
ir. deze kwam uit de iiberaie hoek
Tot slot ging de heer Bakker nader in
op de klassen Het aantal is in de loop
der jaren belangrijk ingekrompen. Spr.
was echter van oordeel, dat men moet
streven naar een gelijkstellen van de
lonen in alle plaatsen in Nederland.
Spreekbeurten
Morgenavond half 8 spreekt in Casa
Cara voor de Geref. Gem. in Ned. ds v. d.
Ketterij van Alblasserdam.
Donderdagavond spreekt ds J Slok uit
Dordrecht om acht uur in de Kapel.
Hoog en laag water
Woensdag 13 October: hoog water 3.2ö
en 15.48; laag water 11.42.
2 bij 3 meter 112.50
SPECIALE AANBIEDING!
Rijnsburg Telef. 2556
Katwijk Telef. 2759
procent. Weliswaar is er sprake van et
ontwaarding van de munteenheid en et
stijging van lonen en prijzen, maar de;
toeneming kan zeker niet daardoor alleen
worden verklaard De gemeentelijke
diensten zijn in de loop van de achter
liggende twintig jaar zo uitgebreid en de
bemoeiingen op velerlei gebied zLjn zc
toegenomen, dat bijna niet van een nor
male ontwikkeling kan worden gespro
ken.*
In 1935 werd voor algemeen beheer
uitgegeven een bedrag van ruim 32.000,
in 1955 wordt dat ruim 175.000. De kos
ten voor de openbare veiligheid werden
ongeveer vervijfvoudigd. Openbare wei-
ken vergden toen een bedrag var
55 000, thans f 345.000. Volksontwikke
ling in 1935 1000, thans 35.000. Er is
dus een beduidende stijging op alle pun-
Duidelijk blijkt de ontwikkeling ook
uit de stijging van de posten voor rente
en aflossing van leningen, die in 1933
een totaal vormden van ƒ97.000 bij een
schuld van ƒ1.416.767,58, voor 1955: be
drag kapitaalslasten ƒ645.581,64 met eer
totaal aan schulden van ƒ9.180.727,17.
De brandweer kon het In 1935 met 1250
stellen, in 1955 Is ruim ƒ27.000 nodig.
Stijging straatverlichting van ƒ7000 naar
28.000. Onderhoud wegen en plantsoe
nen met reinigingsdienst en stijging var
ƒ10.000 naar f 128.900. Kosten armen
zorg van 18.000 naar 98.000.
In de tegenwoordige financiële ver
houding tussen rijk en gemeenten ach
ten B. en W. een gevaar aanwezig. Het
gevaar van een zekere onverschilligheid
en groeiende afhankelijkheid, een steeds
meer centraliserend optreden van hoger
hand, waardoor de locale belangen niet
altüd kunnen worden behartigd zoals het
behoort.
De eerstvolgende gemeenteraadsverga
dering wordt gehouden op 22 October
Vanavond houdt de heer Samuel In De
Witte Zwaan een lezing over het onder
werp „Van stotteraar tot spreker".
Morgenavond houden de buurtgenoten,
die zijn verenigd in „Wilhelmina", hun
jaarvergadering.
RIJNSBURG
N.Z.H.-schaaknieuws
Gisteravond werden voor de borden
competitie de volgende partijen gespeeld
groep I: R. Tijsterman—M. J. Goudriaan
01, Joh. SchoneveldL. J. Goudriaan
xX, A. RavensbergenL. de Hoog 10,
groep II: H. v d. WestenJac. Noort
X, G. KromhoutG. van Egmond
10, G. KromhoutS. van Egmond 10,
A. v. d. EykelS. van Egmond. X—X.
Spaarvarken werd magerder
Bij de rijkspostspaarbank werd in Sep
tember f 13.862,03 ingelegd, maar er werd
f 14.532.32 uitbetaald
Hierover houdt
Dr W. GLASBERCEN
DONDERDAG 14 OCTOBER a s. in de
Kerk aan de Voorhouterweg een lezing.
Met lichtbeelden.
Aanvang 8 uur. - Deuren open 7.15 uur.
Toegangsprijs 0.75
De 80-jarige heer P. Ribbons werd
op de Beukelsdijk te Rotterdam door een
Ier aangereden; hij is later aan de
gevolgen overleden.
In Breda werd de 28-jarige mevr.
van der Borst uit Etten door een
russelse auto aangereden en op slag
gedood.
Volleybal
Leciura Cup voor
Professoren-wijk
Het waren Zaterdagmiddag acht he
renteams, die elkaar de eer betwistten
in de strijd om de Lectura cup. De
teams waren onverdeeld in twee poules.
Sleutelring zette de middag niet te best
in door tegen H.V.L. II gelijk te spelen.
Professorenwijk I won alle wedstrijden,
zodat de ontmoeting tussen Professoren-
wijk I en Sleutëlrlng I de beslissing
brengen. Het werd een gelijk spel;
de uitslag gaf het spelbeeld goed weer.
Voor de Sleutelringmannen was het re
sultaat onvoldoende voor een finale
plaats. In de andere poule plaatste
I H.V.L. I zich zonder moeite in de finale.
Professorenwijk II kwam met een zeer
verzwakt team. Donar heeft een ver
jongingskuur ondergaan en PS.V.A.
heeft nog niet voldoende stootkracht om
gevaarlijk te zijn. Donar werd tweede.
Om de derde en vierde prils streden
eerst Sleutelring en Donar. Hier bleek
wel, dat er aan de Donar-ploeg nog heel
wat gedokterd moet worden. Sleutelring
won zonder enige moeite met 1510 en
15—1.
Toen stelden twee oude rivalen zich
op in de finale: H.V.L. en Professoren
wijk. Helaas werd het niet een bigmatch.
H.V.L. moest de Cup verdedigen, maar
enige zwakke plekken In het team werd
hen funest. Professorenwijk won zonder
moeite met 15—12 en 15—11 en nam de
beker een jaar mee naar huis.
S/eer in 'f gezin?
De „Nieuwe Leidsche" et inl
De K.N.V.B. deelt mede, dat in tegen
stelling tot andersluidende berichten ei
geen sprake is van besprekingen met de
Beroepsvoetbalbond. De KNVB voegt
hieraan toe, dat het aanbod van 29 Sep
tember J.l. van de Beroepsvoetbalbond tot
samenwerking volstrekt onaanvaardbaar
is. Immers, inwilliging zou alleen beteke
nen, dat de Beroepsvoetbalbond zou gaan
beschikken over al hetgeen hij nu mist,
t.w. een spelersreservoir, terreinen, offi
ciële erkenning, nationaal en internatio
naal. scheidsrechters, gelicentieerde trai
ners. consuls en voorts over de gehele
verdere organisatie van de KNVB.
De concurrentie-moeilljkheden voo
KNVB-clubs zouden intussen onvermin
derd ja zelfs in nog sterkere mate
voortduren, omdat de tien beroeps N.V.'i
hun competitie-wedstrijden zouden voort
zetten. Niet alleen wil de NBVB zich uit-
L. S. B.-nieuws
Titelstrijd begint op
3 November
Op Woensdag 3 November beginnen de
voorwedstrijden om het persoonlijk kam
pioenschap eerste, tweede en derde klas
se van de Leidse schaakbond. Er wordt
in elke klasse gespeeld in drie groepen
van maximaal zes spelers. De twee
hoogstuitkomenden in elke groep gaan
over naar de finale. Aan de finale in de
eerste klasse wordt automatisch toege
voegd de kampioen 1954, W. G. Demmen-
daal (L.S.G.).
De wedstrijden worden gehouden in de
cantine van Clos en Leembruggen, Lan-
gegracht 8A. Rooster: Wo. 3 Nov. eerste
ronde; Wo. 10 Nov. tweede ronde; Wo.
17 Nov. derde ronde; Wo. 24 Nov. afge
broken partijen; Wo. 1 Dec. vierde ron
de; Wo. 8 Dec. vijfde ronde; Wo. 15 Dec.
afgebroken partijen.
Wedstrijdleider is de heer J. Padding.
Hogewoerd 86, Leiden, tel. 31180, bij wie
men zich tot en met Maandag 25 October
kan aanmelden.
Indeling van de
competitie
Thans ls ook de Indeling van de tweede
en derde klasse L.S.B. bekend geworden-
Ze ziet er als volgt uit.
2A: Alphen II, Voorschoten I, „Zoeter-
woude", „Hazerswoude", Leiderdorp I,
Leithen I en S.C.L.
2B: L.S.G. IV, Philidor III, Vrienden
schaar I. Zwarte Pion I, N.Z.H. I. V.T.L.
I en Sassenheim I.
3A: Bodegraven II, „Ter Aar", „Roe-
lofarendsveen", Boskoop III, L.S-G. V.
S.P.W. II en V.T.L. II.
3B: „Oude Wetering", „Aarlanderveen",
Alphen III, Boskoop II, S.P.W. I. Leithen
II en Voorschoten II.
3C: Katwijk II, Sassenheim II, Zwarte
Pion II, „Lisse". N.Z.H. II. Politie S.C. en
Warmond I.
Achttallen: Vriendenschaar II, Caïssa
II, Leiderdorp II en Warmond II-
De Noordwijkse schaakvereniging „Dan.
Noteboom" heeft voor het lidmaatschap
van de L.S.B. bedankt.
LJ).D.B.-nieuws
L.D.V. I—R.D.C. I 18—4
Het Rijnsburgse R.D.C. had maar heel
weinig plezier van het reisje naar Lel
den: met 164 keerde men huiswaarts.
De gedetailleerde uitslag is: W. Heems
kerk (L.D.V.)A. v. d. Meij (R.D.C.) 2—0;
B. SlegtenhorstA. v. d. Brink 20; J.
Vermeulen (res.)—W. Cederhout (res.)
11; Th. Ulttenbogaard—W. Leeuwen
burg 1—1; L PelingJ. v. d. Meij 20;
W. Hulsman (res.)—H. Verkuil 2—0; J.
Zaalberg—R. Heemskerk 20; J. H. van
Leeuwen (res-)—J. P. v. d. Berg 20; F.
LardeeW. Heemskerk 02; A. ter Haar
Joh. Kromhout 20.
LDV II—„Kamerik" 11-9
De uitslag van L.D.V. II tegen Kamerik
luidt als volgt: H. de Water—G. van
Koerten 1—1; A. v. d. ReijdenH. van
Oosterom 11; P. v. d. StelL. Blok
11; W. Kleyn SrC. Hllgermann 20;
L. K. v. d. VlietA. van Oosterom 11;
J. L. KlerksH. Hilgerman 20; M.
KrulderM. van Koerten 02; M. Brinks
M. Nap 0—2; P. J. Bruné-^J. Nell (res.)
2—0; A. J. v. d. Lelie (res.)—G. van Dijk
(res.) 1—1.
R.D.C. IINooit gadcht I
5—15
R.D.C. II speelde voor de L.D.DB-
competltie tegen Nooit gedacht I uit Ter
Aar. De Rijnstreek-bewoners wonnen
5—15. Ged. uitslag: H. Ravensbergen
(R.D.C. II)H. C, A. Broer (Nooit ge
dacht) 02; W. ZandbergenK. Groen
in 't Woud 0—2; S. Heemskerk-W. v
d. Starre 02; C. SchoneveldA. Har^-
velt 1—1; D. van EgmondW. Snatersc
0—2; A. v. d. EijkelD. Spek 1—1; .T.
Glasbergen—J. Bezemer 0—2; F A
Verkuil—Jee. v. d. Starre 0—2; N. Scho
neveld—W. van Vliet 2—0; C. van
Delft—J. v. d. Starre 1—1.
K.W.Z. I—D.C.L. II 9—5
(voorl.)
Het tweede tiental van D.C.L. moest het
gisteren opnemen tegen K.W.Z. I D.C.L.
von maar één partij. P. Ouwerkerk maak-
e aan alle Illusies van de Katwljker J.
d. Plas een einde door met een geweldig
indspel de partij ln zijn voordeel te be-
Hssen. S. v. d. Reek en J. Mank staan
in hun partij beter, maar po winst zeker
og niet. Franken staat een schijf achter
zal hard moeten vechten voor remise.
De gedetailleerde uitslag Is: P. Mey-
vogelA. v. d. Putten 1—1; A. van Dui
venvoordeF. H. Franken sr afgebr.; F.
BeelenA. Schoonderwoerd-Den Be-
•r 2—0; D. Meijvogel—S. v. d. Reek
afgebr.; T. van DuyvenvoordeSchimmel
1—1; N. de Jong (res.)P. Zeegers 1—1;
G. Pluymgraaf—J. Mank afgebr.; J. v.
d. Plas—P. Ouwekerk 9—2; A. Herbert—J
Benschop 2—0; B. van Rijn—H. Labree
2—0.
breiden, opnieuw op kosten van de
KNVB-clubs, maar hij strekt nu ook zijn
belangstelling uit naar amateurclubs van
de KNVB, omdat deze aldus de Be
roepsvoetbalbond „behoefte zouden
hebben zich in een ander verband aan de
KNVB aaneen te sluiten".
Het is duidelijk, zo besluit de medede
ling van de KNVB. dat de Beroepsvoet
balbond onder 't uitspreken van plechtige
verklaringen, dat hij geen oorlog wenst,
deze in feite zelf voert. Het ls even dui
delijk, dat het bestuur van de KNVB on
der deze omstandigheden volstrekt afwij
zend moet staan tegenover besprekingen
met deze Bond
Urgentiecommissie ingesteld
Het bestuur van de KNVB heeft dezer
dagen besloten tot de instelling van een
commissie van drie die tot taak heeft de
urgente gevallen te behandelen, de strijd
met de Ned. Beroepsvoetbalbond betref-
Zij heeft vergaande bevoegdheden ont
vangen.
Van deze commissie maken de heren
drs W. Reyseger, tweede voorzitter van de
KNVB. Den Haag, en P. C. van Houten.
Rotterdam, deel uit. Over de aanwijzing
van een derde lid zijn nog besprekingen
gaande.
Als secretaris ls aan de commissie toe
gevoegd de heer L. Brunt, secr. penning
meester van de K.N.V.B.
Profclub Utrecht won
kort geding
Gisteren heeft de Utrechtse rechtbank,
vonnis wijzende in het door de profclub
Utrecht ingediende kort geding, de prof
club ontvankelijk verklaard in haar vor
dering. Hierdoor is het DOS verboden
óe speler Wim Visser te doen deelnemen
aan haar wedstrijden, als reserve speler
op te stellen, aan de training te doen
deelnemen, als trainer te doen optreden
of anderszins. Dit alles met een dwang
som van vijf duizend gulden voor iedere
keer dat in strijd met dit bevel gehan
deld wordt.
Parcrtyphusaantal
patiënten nu 309
Het aantal gevallen van paratyphus
heeft zich de laatste week nog langzaam
uitgebreid, maar in het algemeen ge
sproken mag verwacht worden, dat de
epidemie definitief het hoogtepunt heeft
bereikt. Het totaal aantal patiënten Is
309, als volgt verdeeld: Katwijk 216,
Haag 1, Leiden 4, Dordrecht 3, Dubbel
dam 1, Leimuiden 1 en Terneuzen 1. Uit
het academisch ziekenhuis te Lelden wer
den 9 Katwijkse, 2 Rijnsburgse patiënten
één zieke uit Valkenburg genezen
ontslagen.
Ontwapeningsplan
van Wisjinsky
/""kntwapenlngsplannen vormen geen
nieuw element onder de zon. Al Jaren
achtereen worden er plannen uitgewerkt,
die echter ln de Ver. Naties niet voor uit
voering vatbaar bleken te zijn. Zij ston
den doorgaans niet op een „realistische"
basit. De ondergrond ls vaak, dat de partij
die een dergelijk plan indient, haar
machtspositie niet wenst prijs te geven en
de ontwapening dus voor haar een voor
deel zou opleveren. Daarnaast staat of de
Russen het met hun plannen voor ont
wapening wel ernstig menen. Men ont
komt niet aan de Indruk van een
zekere camouflage als men bedenkt, dat
Wisjinsky zijn jongste offerte voor ont
wapening gepaard liet gaan met onwaar
achtige aanvallen op Amerika en de Wes
telijke partners. In de eerste plaats ls dit
Sowjetpropagahda bestemd voor de bin
nenlandse markt Wij kennen langzamer
hand wel het Russische stramien, waarop
geborduurd wordt.
Terwijl het Kremlin zichzelf tot de
tanden gewapend heeft, beschuldigt
Wisjinsky Amerika en West-Europs er
van „aggressieve militaire blokken" te
vormen, zowel in Azië
als in Europa. En dan
volgt de tirade, dat
de Assemblée der Ver.
Naties het in haar
vermogen heeft, de
Internat, spanning te
doen verminderen. Die internationale
spanning wordt dus, volgens de Russen,
eenzijdig door Amerika veroorzaakt.
Voegt men daar aan toe, dat Moskou en
Peking met nadruk verzekerd hebben, dat
Formosa, één der schakels van de Ameri
kaanse defensiegordel in de Pacific, met
geweld zal worden „bevrijd", dan weet
men, hoe relatief de waarde ls, toe te ken
nen aan Wisjinsky's ontwapeningsplan.
Maar goed, de politieke commissie heeft
het als punt één op de agenda geplaatst
en de Assemblée der V.N. gaat dit onder
werp dus opnieuw aansnijden. Wisjinsky's
plan heeft dus zelfs voorrang.
Het zou ook verkeerd geweest zijn. als
de agenda-commissie van de Assemblés
er zich tegen verklaard had, het Rus
sische voorstel in behandeling te nemen,
want dan zouden de Sowjets er politieke
munt uit hebben geslagen. Hoe zijn nu
de kansen? De Joegoslavische diplomast
Pipowitsj, gaf ln de Assemblé als zijn
oordeel te kennen, dat thans de kwestie
der ontwapening voor de eerste maal op
een „realistische" basis kan worden be
handeld. De Britse minister van Staat,
Selwyn Lloyd, verklaarde, dat de Russi
sche regering een stap heeft gedaan in de
richting van vroegere Brits-Franse voor
stellen. De Franse gedelegeerde Guérln
de Beaumont, heeft zich ook in optimis
tische zin over Wisjinsky's ontwapenings
voorstel uitgesproken. Wisjinsky zelf
heeft er de nadruk op gelegd, dat zijn
plan gebaseerd is op voorstellen van
Frankrijk en Engeland, die deze zomer
door de subcommissie van de „ontwape
ningscommissie" der V.N. te Londen door
de Sowjetunie werden verworpen.
Rusland haalde toen een oud paard vsn
stal door de eis van onmiddellijk en on
voorwaardelijk verbod van atoombommen
en andere wapens voor massavernietiging.
De Veiligheidsraad zou een orgaan moe
ten vormen voor het Internationaal toe
zicht op dit absolute atoomverbod. Voorts
zouden de strijdkrachten van alle grote
mogendheden, dus ook de Russische, met
één derde moeten worden verminderd en
wel binnen een jaar. Rusland eiste dus
voorrang van het atoomverbod, slvorena
tot drastische beperking der bewapening
over tc gaan. In Juni hebben Engeland en
Frankrijk, daarbij gesteund door Amerika
en Canada, toen nieuwe voorstellen Inge
diend. In het kort kwamen deze hierop
neer: geleidelijke vermindering der strijd
krachten en de conventionele wapens en
tegelijk (du* niet daarna) stopzetting van
de aanmaak van atoomwapens, gevolgd
door een algeheel verbod van atoombom
men gebruik te maken. Eerst niet. nu wel,
schijnt Wisjinsky. op basis van dit Brits-
Franse plan. over ontwapening te willen
gaan onderhandelen.
Wisjinsky gaat zelfa nog verder, want
hij stelt voor, dat de landen binnen het
Jaar hun wapens, hun troepen en mili
taire uitgaven tot de helft terugbrengen.
Hij houdt echter niet meer vast aan de
splitsing van atoomwapen* en conventio
nele wapens. Gesteld echter, dat ook
Amerika de atoombom als wapen moest
prijsgeven, dan zouden toch de Russen,
die over veel meer divisies beschikken,
numeriek In het voordeel blijven. -Het
grote probleem bij dit alles Is natuurlijk,
hoe een Internationaal contróle-apparaat
in het leven te roepen, bij welks beslis
singen ook de Russen zich zouden neer
leggen Let wel, Julet de Russen, die al
zoveel bezwaren maken als het gaat om
„vrije verkiezingen" ln Onst-Dultsland
Bij de komende debatten zullen wij
spoedig genoeg ervaren of Wisllnskv's
nlan een stap In de goede of in de ver
keerde richting ls!
