Onze sterke verdediging tegen 't water heeft gefaald ZEKERHEID DE LES VAN DE FEBRUARI-RAMP 1953 Vele dijken konden krachtproef niei weerstaan En - een nog hogere stormvloed blijft dreigende mogelijkheid 'EDoor Vr. cA. ^Biruqqeman-, Gevolgen voor duinen en dijken IN HET ALGEMEEN konden de duinen de stormvloed naar beho ren keren. Wel werd een gedeelte van de duinen weggeslagen. Gemiddeld ging de duinvoet 15 m achteruit. Na bij 's-Gravenzande verzwakte de dui nenrij zodanig, dat een duinvoetver- dediging moest worden aangebracht. Ten Noorden van Ouddorp ontstond een critieke situatie, die bijna leid de tot doorbraak van de smalle duin- regel. Hier was het noodzakelijk ach ter de duinresten een zware nieuwe dijk te bouwen. Overigens bleef de Door het grote stroomgat naby Papendrecht werd een groot deel van de Alblasserwaard overstroomd. Gelukkig waterkering, die door de duinen wordt wat het overstromingiwater zoet, en als gevolg van de snelle dichting van het gat kwam het land niet diep onder water, gevormd, intact. komen werd echter niet gerekend. Bij een analyse van deze stormvloed blijkt ook duidelijk zijn uitzonderlijk karakter. Een theoretisch wel moge lijke, practisch echter niet aanvaar de stormvloed werd toch werkelijk heid. De uitzonderlijkheid van deze stormvloed neemt echter niet weg, dat het mogelijk is, dat nog belang rijk hogere vloeden kunnen voorko men. Getijwerking OM TE KUNNEN begrijpen waar in dc uitzonderlijkheid van deze stormvloed is gelegen, is het nodig onderscheid te maken tussen de da gelijkse getijwerking en de invloed van de wind. De dagelijkse getijwer king is aan astronomische wetten ge bonden. Voor elk uur van de dag kan zij voorspeld worden, hetgeen dan ook geschiedt in de bekende getijtafels. Twee keer per etmaal is het vloed en twee keer per etmaal is het eb. Niet elke vloedstand komt even hoog en niet elke ebstand even laag. Bij de zogenaamde springtijen, die optre den bij nieuwe en volle maan, is de vloed hoger dan normaal en de eb lager dan normaal, bij de doodtijen, optredend tijdens de kwartierstanden van de maan, is de vloed lager dan normaal en de eb hoger. Dit is nog niet alles. Elke 14 dagen komt, zo als gezegd, een springtij voor. Afwis selend zijn echter dc springtijen hoog en laag, hoewel steeds hoger dan de normale vloeden. Dat dc stormvloed van 1 Februari 1953 zo hoog was, is o.a. te wijten aan de omstandigheid, dat zij optrad tijdens springtij. Dat de mogelijkheid niet uitgeslo ten Is van een hogere stormvloed, kan men afleiden uit de omstandig heid, dat zij nu opgetreden is bij een Anti de Zuidkust van Flakkee traden bijzonder ernstige beschadigingen aan de hoofdwaterkering op. Uit deze foto blijkt wel. dat men zich onze dijken niet als rotsen moet voorstellen. laag springtij. Het springtij bijv. dat veertien dagen eerder voorkwam was rond veertig centimeter hoger. Windinvloed NU DE INVLOED van de wind. De voorspelde getijstanden van de getijtafels komen in werkelijkheid voor, indien de windinvloed gering is. Bij harde wind en storm is de wind invloed echter groot. Zo treedt bij harde Westelijke tot Noordelijke wind al spoedig een verhoging van de wa terstanden van meer dan een halve meter op. De grootste windinvloed die tijdens hoog water tot nu toe in ons land was gemeten, bedroeg 2.70 m, terwijl de maximale windinvloed op rond 3 m werd becijferd. Deze getallen zijn belangrijk over schreden bij de jongste stormvloed. De maximale windinvloed bedroeg meer dan 4 meter. Curieus genoeg, trad deze op in het Noorden van ons land. Dat dit niet tot calamiteiten aanleiding gaf, komt, doordat zij optrad juist ten tijde van laag water. De grootste windinvloed tijdens hoog water bedroeg 3.40 a 3.50 rn. De hoogste waarde van de windinvloed tijdens hoog water werd nu dus met 70 a 80 cm overschreden en de ma ximale waarde met meer dan 1 m. Dit zijn zulke hoge getallen, dat hierdoor van een uitzonderlijke wind invloed sprake is. Aan de andere kant zou een samentreffen van het maxi male windeffect met de top van het getij echter leiden tot een belangrijk hogere vloed dan is voorgekomen. Enerzijds dus een uitzonderlijke stormvloedstand, anderzijds de mo gelijkheid van een nog hogere. Niet qlleen de grootte van de wind invloed gaf de storm zijn uitzonder lijk karakter. Daarnaast ging de duur van de grote windinvloed belangrijk uit boven die van andere stormvloe den (zie grafiek). In 1894, zo Is uit deze grafiek af te leiden, trad In Brouwershaven gedu rende één uur een windinvloed van 2.70 m of meer op. In 1953 trad ge durende dertien uur een windinvloed van meer dan 2.70 m op, eveneens In Brouwershaven. DE stormvloed van 1 Februari 1953 is met recht een ramp voor ons land genoemd. Meer dan 1800 men sen kwamen om het leven. De vee stapel in het rampgebied werd gede cimeerd. Het zal jaren duren vooi de bodem overal weer dezelfde opbreng sten kan geven als voorheen. Op ve le plaatsen worden eerst nu weer de vernielde woningen en boerderijen op gebouwd. Het herstel kost meer dan een milliard gulden. Vroeger voelde men zich veilig ach ter de dijken. Dat gevoel voor veilig heid is nu teloor gegaan. Wel zijn op enkele plaatsen sterkere dijken verre zen, terwijl men op andere plaatsen bezig is met dijkverhogingen. In over grote mate echter zijn de herstelde dijken niet of nauwelijks sterker dan voorheen. Er zal iets moeten gebeuren, dijk verhoging op grote schaal of afslui ting van zee-armen. Hierover wordt naarstig gestudeerd. Niet lang geleden is het derde ii.ter- im-advies van de Delta-commissie uit gekomen, waarin de minister van Verkeer en Waterstaat wordt gcadvi. seerd tot afdamming van de zee-ar- men over te gaan. Dit is een bijzonder groots en kost baar project. Voor visserij en scheep vaart zijn daaraan nadelen verbon den. De voordelen zijn echter over wegend. Het werk is echter noodzakelijk en het is ook uitvoerbaar. Aan dit werk zijn vele moeilijkhe den verbonden. Tijdens de lange duur zullen grote weerstanden van psycho logische en financiële aard moeten worden overwonnen. Daarom kan een dergelijk werk alleen doorgang vin den, indien ons volk als geheel er ach ter staat. De stormvloed OP 31 Januari en op 1 Februari van het vorig jaar waren de weersomstandigheden van dien aard, dat zeer hoge waterstanden in het zui delijk deel van de Noordzee optraden. Een orkaan uit Noordelijke richting had het water reeds tevoren hoog op gezet. Door een zware Noordwesterstorm werd dit water tegen onze duinen en jn onze zee armen gedreven. Duinen en dijken werden op bijzonder zware proef gesteld. Vele dijken konden deze proef niet door staan. Er werden water standen gemeten, die op enkele plaatsen byna een meter hoger lagen dan voorheen ooit was voorgekomen. Boven dien hielden de hoge waterstanden zeer lang aan. Tenslotte trad op 1 Februari. 12 uur na de hoge stormvloed, een tweede vloed op, die de aangerichte vernie lingen voltooide. Over een totale lengte van meer dan 400 kilometer traden beschadigingen aan tie dijken op en 160.000 hectaren land kwamen onder water, windeffect te Er ontstonden meer stormvloeden. dan 60 stroomgaten. waarvan een tiental bijzonder grote afme tingen verkreeg. De zo sterk geachte verdediging te gen hoge waterstanden had gefaald. Waaraan is dit te wijten? Men moet zich voorstellen, dat deze dijken tot stand zijn gekomen door periodieke ophogingen, die na elke voorgekomen hoge stormvloedstand werden uitge voerd. De laatste hoge stormvloed stand, die tot zo'n verhoging aanlei ding had gegeven, trad op in 191fi. Toen werden verschillende dijkvak ken zodanig op hoogte gebracht, dat het hele dijkensystcem in het Zuid westen van ons land een stormvloed zou kunnen keren, die vrij belangrijk hoger zou zijn. Op een stormvloed als nu voorge- Kruiswoordraadsel Van het geweld van het water, dat het eiland Goeree en Overflakkee overstroomde, werd bovenstaande aanschou welijke voorstelling gemaakt. Men krijgt op deze wijze ook een goede indruk uan hel grote aantal dijkbeschadigingen, dat, in vergelijking met de Noordelijke kust, aan de Zuidelijke kust optrad. Met de dijken was het anders ge steld. Zoals gezegd, hadden deze bij zonder veel te lijden. Speciaal de zui delijke dijken van de afzonderlijke eilanden werden zwaar getroffen, (zie-het kaartje Goeree-Overflakkee). Het is niet van belang ontbloot om hierop even nader in te gaan. De zui delijke dijken zijn namelijk van df wind, die bij de hoge stormvloeden waait, afgekeerd, de noordelijke dij ken liggen op de wind. Bij stormvloed worden de noordelijke dijken daar door zwaarder aangevallen. Zij moe ten hoger boven de optredende wa terstanden liggen dan de Zuidelijke Nu bij deze stormvloed de water standen veel hoger kwamen dan voorheent sloeg het water n u en dan over de Noordelijke dijken, maar stroomde over de Zuidelijke dijken. Deze werden zodoende in de rug aangevallen, waar zy niet tegen bestand bleken. Vandaar dat de be schadigingen aan de laatste zwaar der waren dan aan de eerste. De dijken van de eilanden Goeree en Overflakkee en Schouwen en Dui- veland vertoonden de allerzwaarste beschadigingen. De dijken in de om geving van deze eilanden vertoonden zware beschadigingen; hoe verder van dit centrum van aanval, hoe min der beschadiging. Dit neemt niet weg, dat de gevrees de stroomgaten in het hele rampge bied optraden. Gelukkig konden deze door energieke samenwerking van aannemers en waterstaatsmensen en alle daarbij betrokkenen vóór half November van hetzelfde jaar worden gedicht; ook de dijken konden, na soms bovenmenselijke krachtsinspan ning, weer tijdig in hoog-waterkeren- de staat worden gebracht. Men moet zich deze dijken niet als rotsen voorstellen. Teveel is dit en wordt dit nog gedaan. Het zijn ten slotte niet meer dan aarden lichamen, die in doorsnede de vorm van een trapezium hebben, waarbij de langste evenwijdige zijde het grondvlak aan geeft, waarop de dijk is gebouwd. In de loop der tijden is gebleken, dat het meest economisch te maken dijkprofiel (veel voorkomende op de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden) een flauw buitentalud (zeewaarts ge keerde helling) en een vrij steil bin- nentalud (landwaarts gekeerde hel ling) heeft, een kruin (bovenvlak) van enige meters breedte, terwijl de dijk geheel van klei-achtige aarde is opgebouwd en met gras begroeid. Voorwaarde voor de instandhouding van een dergelijke dijk is echter, dat er niet in belangrijke mate overslag van water plaats vindt en zeker geen overstroming. Zulke dijken zijn dan ook veelal len offer gevallen aan het hoog opge zweepte water, ao telfs, dat er bres sen ontstonden van vele honderden meters lengte, dicht aaneengerijd over afstanden van vele kilometers. Een betere bescherming tegen over slaand en overstromend water bo den de dijken, die van zware klei waren opgebouwd en die, waarbij op de kruin een geasfalteerd wegdek aanwezig was. De aanwezigheid van binnendijken heeft op vele plaatsen niet alleen het gevolg gehad, dat grote gebieden niet werden overstroomd, maar ook, dat stroomgaten in de buitendijken kon den worden „afgesnoerd" en snel ge dicht. Mede hieraan is het te danken, dat de ook zeer zwaar getroffen eilan den Goeree en Overflakkee en de Hoeksche Waard sneller aan het wa ter konden worden ontrukt dan bij voorbeeld Schouwen. Jn een slotartikel zal worden stil gestaan bij de vraag of nog hogere stormvloeden voor mogelijk moeten worden gehouden. De ramp van vorig jaar heeft er ons op een vrese lijke wijze weer aan herinnerd, dat u»y voor het water steeds op onze hoede hebben te zijn. Wy hebben ten slotte de keus tussen dijkverhoging op grote schaal óf sluiten van de zee gaten. De keus is niet moeilijk, te meer omdat, zoals gezegd, a/sluiting technisch zeer wel mogelijk moet worden geacht. Horizontaal: 1 Gemeentelijke du-list, 8 luisteren, 9 zangnoot, 11 handje, 12 heden, 13 aanzien, 15 uitheems hoofddeksel, 16 heldendicht, 18 plant, 19 doortrapt, ge slepen, 20 kuddedieren, 21 boom. 24 hond. 26 onvriendelijke aanraking, 29 broodje, 31 soort, 33 plaaggeest. 34 voorzetsel, 35 vruchtvliesje, 37 voorzetsel, 38 luchtgeest, 40 soort koek. Verticaal: 1 Kwijt, 2 uitroep, 3 pluis, 4 menigte, 5 bron, 6 voegwoord, 7 geamol- ten vet. 10 boom, 12 nieuw, 14 plaats in een schouwburg, 15 munt, 17 eert. zoete drank, 18 ingewijde, 22 Eg. godin. 23 zoete zelfstandigheid, 25 bijbeltekst. 27 dier, 28 middellijn. 30 kleedje, 32 grote schare, 35 voorkeur, 36 rivier in Nederland, 38 Am sterdams peil, 39 ondcrwija. Inzendingen per briefkaart uiterlijk Donderdagmorgen a.s aan het bureau van dit blad. In de linkerbovenhoek aan de adreszijde vermelden: „Puzzle- oplo9sing". Er zijn drie prijzen: 1. 5; 2. 2.50 en 3. 2.50. Oplosing cryptogram van 14 Augustus Horizontaal: 1 Murik (kruim). 3 pas (sap), 5 eggen (negge), 6 oma, 7 velen neveli, 9 mal (lam), 11 aar <aar - den), 12 red (Ede), 14 pon (vel/pon), 16 pijp, 17 klare rakel18 sla (las), 19 ronde 'doren), 20 sul (lus), 21 sprot (strop). Verticaal: 1 Meerval (meer val), 2 ka non (ka non). 3 panama (pa na ma), 4 steel (leest). 8 even (veen), 10 ar (ra), 11 adel (lade), 13 prefect (perfect), 14 pij (ijp), 15 opstel (e4s pol), 16 poets (stoep), 17 Karas (kaars). (Vervolg van pag. 1) Ziet <$l azen digd met één monumentale vaas Co- pier heeft tientallen ..unica's" ge maakt, waarin allerlei invloeden van kunstopvattingen te herkennen zijn. Er zijn enorme werkstukken bij, die mij deden denken aan Perzische sprookjes, door hun exotische vormen en kleuren. Veel andere kunstenaars zochten in glas expressie te geven aan hun ont roering, hun bitterheid misschien, hun geloof of -hun strijd; aan alles wat leeft in een mensenziel. Luclennc Bloch, Stuurman c a. maakten plastieken, gla zen beeldhouwwerkjes met vele uitdruk kingsmogelijkheden, waarvan ieder naar eigen aard gebruik maakte. Er zijn abstracte composities, mas kers verwant aan primitieve kunsten, rn verstilde beeldjes, wonderlijk zacht van lijn en vorm. Ook tal van glazen en potten dikwijls versierd met fraai geslyleerde figuren zijn door de glas kunstenaars uit innerlijke drang ge schapen. Zij experimenteerden met het materiaal en kwamen soms tot gedurf de vormen, die overeenkomst vertonen met dc verschillende stromingen in de schilder- en beeldhouwkunst. Met cm zekere trots wees dc conser vator mij het triplum-paneel van F. Meydam, dat in glas een beeld geeft van do vijf zintuigen en in 1947 door J W. O Kennody werd uitgevoerd Al les wat dc aandacht van de hoofdvor men zou kunnen afleiden, is in dr-ze compositie, die aan emailwerk doet den ken, streng geweerd. Door middel van een ingewikkeld procédé, waarbij ver schillende lagen glas in en over elkaar werden gesmolten, kwam dit sobere kunstwerk tot stand. ZO bewandelt iedere kunstenaar eigen wegen, om gestalte te geven aan zijn verb* elding en spoedig ontdekt men. welke van de ontwerpers men naar eigen aanleg, de voorkeur geeft Karei Wasch U een gids, welke bij een bezoek aan het glazen huis moei lijk gemist kan worden. Toen Ik het mu seum verliet kwam hij nog met een laatste glas op de proppen, dat niet be: paald uitmuntte door schoonheid. Hij hield het op schouderhoogte en liet het op de stenen vloer vallen. Er klonk geen gerinkel van scherven. „Onbreekbaar" zei hij glimlachend. Daarmee behoorde dat drinkglas tot de uitzonderingen, want de meeste exemplaren, zowel sier- als gebruiksglas zijn fragiel en teer en breekbaar. Misschien is het Juist daarom, dat de schoonheid van het glas met geen an dere is te vergelijken. Daaraan dacht ik. toen ik in t Leerdamse „Lucullus" mijn vruchtensap dronk LEO J. LEEUW IS Op Zondag 1 Februari 1953 werd een groot gat geslagen in de d\jk von de Krimpetiertoaard naby Ouderkerk a. d. lJssel. Met man en macht toerd dit stroomgat dezelfde dag gedicht. Vele militairen hebben hier de hand in gehad. Wy hebben een geheim, dat ecuwig is en sterker dan de sapstroom in de bomen. Gij hebt ook van ons hart bezit genomen. Vreugde gaat groeien uit het aards gemis. Gij geeft ons weer het stille avondlicht, zo dralend tussen lichte lentetwijgen, wanneer de vogels na de dagtaak zwijgen, als deedt Gij zelf hun kleine snavels dicht Dit licht is niet het zonlicht van de dag, ook niet het maanlicht van verstilde nachten. Men blijft bij dog cn nacht dit licht verwachten, als men het eens met ziende ogen zag. Wees Gij dit licht in onze aardse nacht en laat het schijnen in het zondig wezen, dan zullen wij geen duisternis meer vrezen, weerstaan wij zelfs de Satan in Uw kracht. Wij hebben een geheim, dat eeuwig is en sterker dan dc sapstroom in dc bomen. Gy hebt ook van ons hart bezit genomen. Vreugde gaat groeien uit het aards gemis. ANTHONIE STOLK

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1954 | | pagina 10