Amersfoorters gaan weer keitrekken!
64. Nu. Rondlobbes was lang de
kwaadste niet; hij liet de Arabier in le
ven en gaf een der neushoorns bevel,
hem de woestijn in te jagen. En daar
ging de praatjesmaker, hoor, loop je
niet so heb je niet!
65. Langzaam trok nu de hele stoet
weer terug. ,.Ga mee om een bakje
Nijlthee!" zei Rondlobbes. en de dok
ter met Sam en Slokkie volgden de b.*a-
ve dikzak naar zijn woning. ..Daar
schoot me net te binnen", zei Rond
lobbes, toen ze gezeten waren, ,,dat die
familie, die jullie bedoelt, twintig
66. De dokter keek benauwd. ,,Ik ben
nu al bek-af!" zei hij, ,,ik zie er heus
tegen op!" Maar Rondlobbes wist raad.
,,Ik kan mijn kavretje wel een week
missen", zei hij, ,,als ik een oud vriend
er een genoegen mee kan doen!" En
zo vertrokken ze de volgende morgen;
de dokter in het wagentje. Ze zochten
Stapman op. die in de tempel had ge
slapen en Sam en Slokkie klommen op
67. De weg. die Rondlobbes aangeduid
had, werd nauwkeurig gevolgd. Maar al
gauw begonnen de narigheden. Om het
dichte woud zo lang mogelijk te ver
mijden, trokken ze over een vrij steile
helling, die dicht langs een afgrond liep.
Aan de vóet van die afgrond bruiste een
diepe -rivier.
68. Voor de arme dokter was het geen
pretje: de helling was bezaaid met ste
nen en bovendien vol kuilen, zodat het
karretje rare bokkesprongen maakte.
Het duurde dan ook niet lang, of het
kantelde halverwege om en de dokter
rolde er uit. 't Was gebeurd voordat
iemand er erg in had.
69. Als een bal rolde de dokter de
helling af, hele struiken in z'n vaart
meesleurend. Geen bosje, geen steen was
ln staat, hem in zijn vaart te stuiten
en binnen tien tellen bereikte hij de
rand van de afgrond...
70. Terwijl dit daarboven allemaal ge
beurde. zat beneden bij de rivier Katje-
mau te hengelen. Hij zat op een liggen
de boomstam, die zijn kameraden tot
'n soort aanlegsteiger omgetoverd had
den. Niets vermoedde hij van al wat
hem bedreigde!
71. Daar bereikte Dr. Dikpoot de rand
van de afgrond en stortte naar om
laag! Zo ontzet was hij, dat hij zelfs
geen kik gaf. Loodrecht onder hem lag
de rivier en vlak daarboven de boom
stam. waarop Katjemau nog steeds zat
te hengelen!
72. Bom! Krak! Plons! Dr. Dikpoot
viel met volle kracht op het ene eind
van de boomstam; deze sloeg als een
wip om en door het andere einde werd
de arme Katje-mau als een tennisbal
de lucht ingeslingcrd. ,,Ik ben benieuwd
waar ik terecht kom!" dacht hij.
Wekelijkse bijlage
Zaterdag 3 Juli 1954
Voor velen is de Kei een steen des aanstoots, maar hij
blijft de trots van "bevolking en stadsbestuur
Oudste en bekendste zwerfsteen van Nederland
Voor de in Amersfoort gelegerde Huzaren van
Boreel is 't traditie geworden, dat iedere af
zwaaiende lichting een poging moet wagen de
Kei te ogtsieren. Zo werd hij in Januari 1952
met menie overgoten. De man op deze foto it
bezig de Kei weer schoon te maken.
DE dichter lierman Gorter, die gerui
me t(jd in Amersfoort heeft ge
woond en gewerkt, moet eens tegen
vrienden hebben gezegd: „Iedere stad.
die zichzelf respecteert, heeft iet3 wat
andere steden niet hebben. Zo heeft
Weesp z'n moppen, ParUs zjjn Eiffelto-
ren, Brussel z'n manneke en Amers
foort z'n Kei.
Het moge vreemd klinken, maar er
zit in deze uitspraak een grond van
waarheid. Amersfoort Is In héél Neder
land en zelfs ver daarbuiten beroemd
geworden door zijn Kei en meer nog
door het gesol er mee.
Ter gelegenheid van zijn 50ste
bovenaardse verjaardag werd de
Kei in 1953 „gedecoreerd".
Er zit voor velen iets lachwekkends
in de Amersfoortse Kei. Er zijn er die
beweren, dat Amersfoort zich belache
lijk maakt met deze Kei. Maar is het
eigenlijk niet vermakelijk, dat burgers
van een stad eeuwenlang worden gefas
cineerd door een „gewone" zwerfsteen.
kend is meerderen in ons land be
vinden. sommige zelfs van aanzienlijker
gewicht en omvang? Er zijn over de
Amersfoortse Ke>i in de plaatselijke pers
en in de stadsvergaderzaal diepgaande
debatten gevoerd, alsof het ging om het
kostbaarste culturele monument...
Degenen, die de Amersfoortse Kei als
een „steen des aanstoots" zien cn de
naam ..Keientrekker" als passend bij
minder toerekeningsvatbaren, hebben
meermalen voorgesteld om de herinne
ring aan al het ..gekke gedoe" uit te
wissen door de Kei voor altijd te doen
verdwijnen.
Vorig jaar werd zelfs in de gemeen
teraad van Amersfoort gesuggereerd
met de Kei een dijkgat in Zeeland te
dichten! Gelukkig hebben de vroede va
deren het zover niet laten komen. Men
meent, dat Amersfoort hiermede een
sympathieke uitdrukking van zjjn fraaie
..gezicht" ïou hebben verloren. Immers,
sinds Everard Meyster. de zonderlinge
burgemeester van Amersfoort. de
vreemde Inval kreeg om de ..groote Kee-
selsleen" van de Leusderheldc binnen de
muren van de stad te halen, is de Kei
onverbrekelijk met Amersfoort verbon
den.
WANNEER de Amersfoortse kei voor
iet eerst werd gevonden, is niet met
zekerheid bekend. Er is voor het eerst
sprake van in een resolutie van Karei V,
daterend uit 1545. In deze resolutie
wordt ..de groote Keeselsteen" genoemd
die bij de weg naar Utrecht lag.
Sindsdien heeft de Kei steeds meer
bekendheid verworven.
Honderden Amersfoorters hebben op
7 Juni 1661 van tien uur 's ochtends tot
laat in de avond gezwoegd om dit ..mo
nument" binnen de stadsmuren te ha
len. Aan het hoofd van de zonderlinge
stoet ging, hoog te paard gezeten, bur-
QP 28 Mei 1953 was het precies
vijftig jaar geleden, dat de Kei
der Keien de Amersfoortse
Kei toeer u>erd opgegraven,
nadat hij gedurende 230 jaar
onder de grond had gelegen.
Men was voornemens de in
de geschiedenis van Amersfoort
traditioneel geworden Keitrek
king ter gelegenheid van deze
merkwaardige verjaardag te
herhalen, doch in verband met
de watersnood werden de fees
telijkheden uitgesteld tot 1954.
Óp Woensdag 7 Juli a.s. zal
het Keifeest op luisterrijke wijze
door de Amersfoorters worden
gevierd. Het hoogtepunt van
het feestprogramma zal worden
gevormd door een allegorische
optocht. Ruim 200 geboren-
Amersfoorters zullen dan, gesto
ken in historische kledij, hun
Kei door de stad slepen. Als
verjaardagscadeauzal de Kei
een voetstuk ontvangen, een ge
schenk van de burgerij van
Amersfoort.
gemeester Jonkheer Everard Meyster.
Vrienden van hem, die het wel leuk zou
den vinden de ..groote Keeselsteen" in
de stad te slepen, maar die de verwe
zenlijking voor technisch onmogelijk
hielden, hadden Everard Meyster uitge
daagd. Hij had om 3000 dukaten gewed
het stoute kunstje te leveren. En hij
slaagde! De Keitrekking ondervond een
voor die dagen bijzonder grote belang
stelling.
In 166? werd de Kei op de Varkens-
markt het hartje van Amersfoort
op een piëdestal geplaatst en beschil
derd met allerlei afbeeldingen van
werktuigen der vrije kunst. En alsof dit
alles nog niet dwaas genoeg was, werd
een jaar later boven op de Kei een
beeldje van Tallas Athene, de godin der
wijsheid, geplaatst. De Amersfoorters
amuseerden zirh kostelijk, de buiten
staanders haalden slechts minachtend
de schouders op om al dH „gekke ge-
De Kroonprins van Toscane, Cosimo
de Medici, schreef in 1667: ,,Op het
Plein, het meest nabij de Poort, die
naar Na arden leidt, is een Kei opge
steld op een grote vierkanten voet. van
een Latijns en Hollands opschrift voor
zien, door enige Jongelieden der Stad op
gericht, wat nog al reden tot lachen
Op 30 April 1673 heeft men de Kei
van de piëdestal laten
tuimelen cn op de Var-
kensmarkt laten begra
ven. „omdat de Franse
soldaten hun buik vast
hielden van het lachen
bij het aanschouwen van
het monument".
Tot 1059 bleef de
kei onder de grond
maar de naam „Keitrek
kers" was al in die tijd
blijven leven.
In 1859 stietten en
kele arbeiders bij het
leggen van gasbuizen op
de Kei. Zij schrokken
zó, dat zij de steen maar
weer gauw met zand
bedekten. In 1868 moes
ten de gasbuizen worden
gerepareerd en toen stiet
men wederom op het
„hatelijk brok steen".
Belde confrontaties met de Kei bleken
evenwel de herinnering er aan dusda
nig te hebben opgerakeld, dat men in
1897 besloot de Kei maar weer op tc
graven. Er was evenwel één grote moei
lijkheid: men wist niet meer precies
waar de steen lag!
Na mislukte en met aflatend enthou
siasme gedane naspeuringen, werd in
1903 een beloning van 25,— uitgeloofd
aan de vinder En! toen, ja toen was
het hek van de dam! Honderden Amers
foorters, oud en jong. beproefden met
allerhande graafwerktuigen op de Var-
konsmarkt hun geluk. Verkeer was er
niet meer mogelijk.
In de nacht van 13 op 14 Mei 1903,
werd de Kei gevonden door een Amers
foortse jongen, die door de geschied
schrijvers met de naam „Spekkie" aan
geduid wordt. Over deze zonderlinge zoe
king hebben niet alleen de Nederland
se, maar ook tientallen buitenlandse
kranten uitvoerige verhalen geschreven.
Op 28 Mei 1903 vond de tweede Kei
trekking plaats. De Kei werd nu van de
Varkensmarkt naar de Utrechtse Poort
gesleept. Het Keitrekkingsfeest werd
slechts overtroffen door de Kronings
feesten van 1898
Wie niet als „trekker" fungeerde,
stond opgesteld langs de route, die de
zonderlinge stoet volgde. „Spekkie" was
de held van de dag. Ook Everard Meys
ter was weer present. De Keitrekking
van 1903 was namelijk een getrouwe na
bootsing van die van 1661. Amersfoort
leefde die dag in een feestroes. Bier en
krakelingen, uitgedeeld door het ge
meentebestuur. verhoogden deze feest-
Tot de oorlogsjaren heeft de Amers
foortse Kei bij de Utrechtse Poort ge
staan. In 1943 vond er weer een Kei
trekking plaats, doch de Amersfoorters
wensen deze zo gauw mogelijk te ver
geten. Deze trekker ij was namelijk geor
ganiseerd door het n.s.b.-gemeontebe-
stuur, dat de Kei met assistentie van
een handjevol W.A.-ers cn opgetrom
melde kinderen liet \erplaatsen naar de
Hof. vóór. de St. Jotiskcrk.
Na de oorlog werd de ..Keeselsteen"
daar weer vandaan gesleept cn ge
plaatst op een gazon aan de Arnhemse
straat. waar hij thans nog staat. De
laatste Keitrekking was niet zo spec
taculair van opzet als dc vorigen, maar
toch was dc belangstelling heel groot.
De Amersfoortse Kei is na de oorlog
meermalen het doelwit geweest van
militaire „acties". In het garderegi-
ment Huzaren van Boreel. dat in Amers
foort is gelegerd, is een flauwe en kwa
jongensachtige traditie ontstaan volgens
welke elke afzwaaiende lichting een po
ging moet wagen om de Kei te vernie
tigen of te ontsieren. In 1947 werd de
eerste aanslag op de trotse Kei ge
pleegd. Onder zijn voetstuk werd tro
tyl aangebracht. De ontploffing wekte
vele Amersfoorters uit hun slaap, maar
.de Kei was onbeschadigd. Hij wa3
alleen van zijn voetstuk getuimeld Na
dien zijn nog verscheidene aanslagen op
de Kei gepleegd; hij werd met menie
overgoten, met dommekrachien omver
getrokken, enz. enz., maar het is de mi
litairen niet mogen gelukken de Amers
foorters hun Kei te ontnemen.
De Amersfoort* Kei een stuk Ra-
paklvi of Alandgraniet, afkomstig
van de thans Finse Alandseilanden in de
Botnisehe Golf is ongetwijfeld de be
kendste zwerfsteen van Nederland. Ook
is hij de oudste, maar de zwaarste ts
hij In geen geval.
Voorzover men heeft kunnen nagaan,
bevinden zich in ons land in totaal acht
tien grote zwerfstenen. De grootsten lig
gen in Wittem. Holten en Lonneker
igem Enschede i. Zij wegen ieder onge
veer 30.000 kg. De Wittemse Kei heeft
een omvang van maar liefst vijftien me
ter In Westerbork en Lonneker bevin
den zich voorts keien van ongeveer
20 000 kg. Daarna volgen de Hoogevcen-
sc Kei (15.549.6 kg de Hilversumse Kei
(13 000 kg), de Winterswijksc Kei
112.010 kg. i. de Leersemse Kei (12.000
kg.i. de Amersfoortse Kei (ongeveer
11.000 kg de Kei te Drachten (9 000
kg». en de Larense Kei (2400 kg
Voorts bevinden zich nog grote zwerf
stenen in-het Friese plaatsje Bcrgum
(de ..Poppesteen"), in Delden. in Soest,
in Lichtenvoorde, Markclo en Vleddcr.
De gewichten van deze keien zijn even
wel niet bekend.
Wat de ouderdom betreft gaat de
Amersfoortse Kei veruit aan de spits,
hetgeen uit de volgende ranglijst moge
blijken: 1. Amersfoortse Kei. gevonden
vóór 1544 op de Leusderheid; 2. de
keien te Delden en Lichtenvoorde, ge
vonden vóór 1900 3. dc Wittemse Kei.
gevonden omstreeks 1905 4. de Winters-
wijkse Kei. gevonden tussen 1911 en
1915; 5. de Kei te Soest, gevonden m
1905 6. de Hilversumse Kei. gevonden
in 1922 7. de Hoogeveense Kei. gevon
den in 1925 8. de Keien te Lonneker en
(Vervolg op pag. 2).
