Drie eredoctoraten aan de
Leidse universiteit
„Promovendi hebben hun leven gewijd
zowel aan de schone letteren als
aan de wetenschap"
Waardevolle collectie van bijna 15.000
vogels voor Leids museum
Raadsels van vinken, katuilen en een
vleermuis op West-Java
Voor absoluut alleen-staan
geen plaats meer
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
WOENSDAG 23 IUNI 1954
PROMOTIE MET DE CAPPA
Dag van vandaag een uitzonderlijke bladzij
in geschiedenis dei academie
Vanmiddag tegen drie uur trok een plechtige stoet van het universiteits
gebouw aan het Rapenburg te Leiden via de Nonnenbrug en de Kloksteeg
naar de Pieterskerk, waar de erepromoties plaats hadden van de Fransman
Jean Schlumberger, de Engelsman Edgar Morgan Forster en de Nederlan
der Victor E. van Vriesland. Promoties, die om verschillende redenen een
uitzonderlijke bladzij zullen vormen in de geschiedenis der Leidse univer
siteit. In de eerste plaats, omdat deze zoals slechts zelden gebeurt
plaats hadden in de Pieterskerk en niet in het groot auditorium der aca
demie. Vervolgens, omdat er ditmaal drie promoties tegelijk waren. En ten
derde vanwege het feit dat voor de eerste maal behalve de bul de cappa
aan de promovendi werd uitgereikt, als uiterlijk ereteken der universiteit.
Er was uiteraard veel belangstelling,
toen de cortège van het oude academie
gebouw naar de eerbiedwaardige Pieters
kerk schreed. De stoet werd geopend door
de beide pedellen, onmiddellijk gevolgd
door de rector-magnificus der universiteit,
prof. mr J. M. van Bemmelen,
presidént-curator, dr J. E. baron de Vos
van Steenwijk. Hierna volgden de promo
vendi, vergezeld van hun promotor,
weten: Schlumberger met prof. dr S.
Dresden, Forster met prof. dr A.
Bachrach en Van Vriesland met prof. dr
P. Minderaa. Daarachter kwamen de lange
stoet, facuTteitsgewijze, der hoogleraren,
'allen in toga, en ten slotte familieleden
der promovendi en andere genodigden.
Inmiddels was de Pieterskerk geheel be
zet met belangstellenden, waaronder zich
vrijwel de gehele P.E.N.-club bevond, die
zoals bekend in Amsterdam haar j;
lijks internationaal congres houdt
waarvan de drie promovendi lid zijn. Ook
waren er vertegenwoordigers van andere
universiteiten in ons land, afgevaardig
den uit diplomatieke kringen, burgerlijke
autoriteiten en vertegenwoordigers
verschillende studentencorpora.
Rede van de rector
magnificus
Als eerste spreker voerde de rector
magnificus der Leidse universiteit, prof.
mr J. M. van Bemmelen, het woord. Hij
zeide dat het de universiteit een grote
vreugde was, aan drie illustere ma:
het doctoraat honoris causa te mogen
lenen. Wanneer aan iemand op ee:
andere wijze eer bewezen wordt van'
zijn grote verdiensten, krijgt de betrok
kene het gevoel, dat Koningin Juliana
kernachtig uitdrukte op de dag van Haar
inhuldiging: „Wie ben ik, dat ik waardig
geacht word op deze plaats te staan?" En
het antwoord, dat wij vandaag hierop ge
ven is: wij verheugen ons in de
wij u thans geven. Evenwel verdii
mand geheel en al de eer, die hem wordt
toegebracht, want niemand heeft zichzelf
Ibijzondere kwaliteiten gegeven. Doch dit
'tan anderen er niet van weerhouden' zich
liede te verheugen in de onderkenning
tan de betekenis van anderer prestaties.
Professor Van Bemmelen stond voorts
stil bij de betekenis van de taal als mid
del tot uitdraging van de cultuur, waarbij
het bevruchtende werk van dichters
prozaschrijvers onmisbaar is. En toen
senaat der Leidse universiteit vernam,
het jaarlijkse internationale congres
de P.E.N.-club in Nederland zou worden
gehouden, kwam de wens naar
In twee van hun representanten zowel de
Angelsaksische als de Franse litteratoren
te eren. door hen het doctoraat honoris
causa in de letteren en wijsbegeerte
vsj te bieden.
Deze gelegenheid wilde de senaat te'
aangrijpen om ook dit eerbewijs te schen
ken aan de Nederlandse litteratoren.
Uiteraard was de keuze van representan
ten niet gemakkelijk, en de senaat is er
van overtuigd, dat. zij, die straks het ere
doctoraat ontvangen, de eersten zullen
om de gangbare vraag te stellen: „Waar
om deze mensen, en niet anderen?"
Spr. wees er op. dat de drie promovendi
hun leven gewijd hebben zowel aan de
schone létteren als aan de wetenschap. En
daarom is het antwoord van de senaat op
de zojuist gestelde vraag: „Gij ontvangt
het doctoraat honoris causa, omdat dit
eerbewijs niet aan iedereen uitgereikt kan
worden. Gij zijt vertegenwoordigers van
om een grote groep, gij, mannen van grote
Ct verdiensten, en met recht kunt gij de
primi Snfer pares, de eersten onder uws
gelijken, genoemd worden."
Kalmte, die ontroering
verraadt
Hierna verkreeg de eerste promotor,
prof. dr S. Dresden, hoogleraar in de mo
derne Franse letterkunde, het woord, die
in een uitvoerige rede de betekenis van
Jean Schlumberger voor de Franse litte
ratuur beschreef.
Spr. begon zijn rede met op te merken
dat een romancier zijn eigen moreel kli
maat dient te scheppen, zijn eigen ideeën
moet kunnen ontwikkelen, kortom tot een
persoonlijke, karakteristieke stijl moet
komen. En dit heeft Schlumberger vol
bracht. In de romans van deze Fransman
komt de „morele grootheid" aan het
woord, evenzeer als in zijn filosofische
dialogen, litteraire critieken en sociale en
politieke beschouwingen. „U beschrijft de
menselijke grootheid in verschillende vor
men in het geheime drama van het huise
lijk leven, het leven dat wij allemaal
leiden en dat ons vaak dwingt een held te
zijn in een stil en verborgen drama. De
reden is duidelijk: het heldendom bestaat
volgens u in het ernstig-zijn, en, zoals u
het op een laconieke wijze zegt, de ernst
is verschrikkelijk."
Nadat 6pr. lang had stilgestaan bij het
«heldendom" in Schlumbergers romans,
waarbij opgemerkt dient te worden dat
deze schrijver geïnspireerd werd door
Corneille en Montaigne, en hierna 'n uit
voerig overzicht gaf van de verscheiden
heid der publicaties van Sdhlumberger,
daaraan een critische beschouwing vast
knopend. stond spreker uitvoerig stil bij
*ljn bundels Jalons en Nouveaux Jalons,
waarin zich artikelen bevinden, die
Schlumberger schreef tijdens de Franse
bezetting.
Nooit,aldus spr., „had men meer be
hoefte aan uw geest van rechtvaardigheid
en intellectuele zuiverheid dan toen. De
lezer verbaast zich over uw zuivere
onpartijdigheid en moeilijk voorstelbare
kalmte Toch is die verbazing niet op haar
plaats De kalmte is het gevolg van de
geestelijke kracht, die u nooit verlaat, en
zij is subliem, want zij verbergt een diepe
ontroering. Daarmee hebt u zich verdien
stelijk gemaakt voor uw vaderland en de
gehele mensheid. U hebt niet geaarzeld
uw pen en persoonlijkheid ten dienste te
stellen van de beste zaak, die bestaat, dl*
der Westerse cultuur."
Nadat prof. Dresden ten slotte nog ge
broken had over Schlumbergers betekenis
voor de Nouvelle Revue Frangaise, waar
van de promovendus oprichter was en als
redacteur zo onnoemelijk veel belangrijk
werk heeft verricht, ging spr. over tot
voorlezing van de bekende promotie
formule, waarna de promovendus om
hangen werd met de rode cappa (schou
dercape) en hem de bul werd overhandigd.
„Gij zijt uzell gebleven"
Hierna was het woord aan de promotor
van Edgar Morgan Forster, prof. dr A.
G. H. Bachrach, die begon met er aan te
herinneren, hoe ruim dertig jaar geleden
de promovendus zijn boek A passage to
India het licht deed zien, een boek dat
Klokken en vlaggen
Vandaag hebben de klokken
van de Leidse acaremie weer ge
luid: het is feest in de universi
taire wereld van de sleutelstad,
ter gelegenheid van de drie ere
promoties. In de binnenstad werd
van de Leidse academie weer ge-
VICTOR E. VAN VRIESLAND.
leven lezende doorbreng." En van
Van Vriesland mag gezegd worden, dat
hij terwille van zijn Spiegel de gehele
Nederlandse poëzie herlezen en herproefd
heeft en van haar een kennis verworven,
die menig zeergeleerd en hooggeleerd
Neerlandicus hem benijdt. „Begaafd met
een bijna instinctief gevoel voor echtheid
en zuiverheid in de poëzie, maar ook u
hardnekkig wapenend met de billijkheid,
die historisch inzicht verschaft, heeft u
in deze monumentale bloemlezing, dank
zij uw ongemeen vruchtbaar luieren, om
volk een onwaardeerbare Schat geschon
ken," aldus prof. Minderaa.
Spr. stond voorts stil bij de belangrijke
arbeid, die Van Vriesland verder heeft
verricht ter verbreiding der litteratuur
als redacteur-adviseur der Wereld-Biblio
theek en door een reeks uitnemende ver
talingen uit de wereldlitteratuur. Van zeer
grote waarde zijn de inleidingen, die hij
schreef bij de uitgave van diverse wer
ken, zoals bij de gedichten van Anthony
van der Woordt, een vergeten dichter uit
Bellamy's kring, en nog vele ander*
T j Naast deze inleidingen staat een lange
-y 'reeks van essavs en kritii
Agenda van Leiden
Woensdag
Oud-Hortuszicht, 6.30-7.15: start Avond
vierdaagse.
Hooglandse Kerk, half 8: Avondstilte.
Kleine Burcht, 8 uur: Leidse vereniging
van postzegelverzamelaars, laatste ver
gadering i>n dit seizoen.
Donderdag
Oud-Hortuszicht, 6.30—7.15: start Avond
vierdaagse.
Nieuwe Beestenmarkt, 8 uur: open
luchtconcert De Post.
Oegstgeest, Poelmeer, 7.15 uur
ternationale waterpolowedstrijden (Fins
kampioensteam); 4 uur: ontvangst raad
huis-
Vrijdag
Rijksmuseum voor volkenkunde, 3
mr F. P. Th. Roling opent tentoonstelling
„Van vergrootglas tot oog der wetenschap
(twee en een halve eeuw microscopie)'
Foyer Stadsgehoorzaal. 4.15 uur: Dr Van
Voorthuysenschool, herdenking 40-jarig
bestaan.
Oud-Hortuszicht. 6.30—7.15 uur: Start
Avondvierdaagse.
Grote Burchtzaal. 8 u: Youth for Christ.
Evangelisatiesamenkomst, spreker ds Bur-
gy van Den Haag.
Nachtdienst apotheken
Apotheek Kok, Rapenburg 9, tel. 24807,
en apotheek „Tot hulp der menschheid",
Hooigracht 48. tel. 21060.
Youth lor Christ
Vrijdagavond om 8 uur wordt in de
grote zaal van de Burcht een Evangeli
satiesamenkomst voor iedereen gehouden,
uitgaande van het werkcomité Youth for
Christ. Ds Burgy van Den Haag hoopt te
spreken. Verder is er solozang van me
vrouw Grims en pianospel van Frans
van der Reyden. De toegang is vrij.
Familie Bartels verzamelde
Het rijksmuseum van natuurlijke historie te Leiden is er dank zij een sub
sidie van Z.W.O.- in geslaagd, een buitengewoon waardevolle collectie vo
gels van West-Java aan te kopen. De verzameling bestaat uit 14.630 vogels
van 442 verschillende soorten en is de grootste, die ooit in dit gebied is
aangelegd. Zij is bijeengebracht in de jaren 1895 tot 1936 door de heer M.
E. G. Bartels, die hieraan alle vrije tijd heeft besteed, welke zijn drukke
plantersbestaan hem toeliet. De collectie heeft een zeer grote wetenschap
pelijke waarde, dank zij de nauwgezette en systematische wijze waarop de
heer Bartels, terzijde gestaan door zijn vrouw en zijn drie zoons, tewerk
ging.
vogelcollectie- Hij werd namelijk
Bartels beperkte zich namelijk niet tot
het verzamelen en prepareren, maar no
teerde tevens alle bijzonderheden ovei
het gevangen dier en de vindplaats, ver
richtte maagonderzoekingen, waarvan hij
nauwkeurige lijsten bijhield, en bracht
verscheidene gevallen complete series
bijeen van ei »ot volwassen
alle tussenliggende schakeringen, voor
de wetenschap is de verzameling met
de bijbehorende aantekeningen dan ook
an onschatbare waarde.
De Duitse knaap, die in 1877 in Biele-
ild een paar dode vogeltjes in zijn zak
doek meenam om ze op te zetten, zal we
nooit vermoed hebben, dat hij de aanlei
ding is geworden tot een dergelijke enor-"
JAARVERGADERING A.N.S.
Dr W. van de Woestijne over samenwerking
tussen de bedrijven
Dr W. J. van de Woestijne te Amsterdam heeft in de middagbijeenkomst van d
algemene vergadering van de algemene Ned. slagershond gesproken over de moge-
van .ss.ya en kritieken, „ochentJ Ui"»4en v.n reonoml.ehe «menw.rtdng in midden, tand.bedriiven. In.
enerzijds, af-jin tijdschrift en krant. Prof. Minderaa be- torisch overzicht onderscheidde de spreker drie perioden, te weten de tyd
sprak voorts het wel zeer omvangrijkegilden, de periode van de orde van de vrije concurrentie (sinds de Franse revo-
hemeihoog werd geprezen
gekraakt door weer anderen.
Ook deze spreker weidde uit over de j oeuvre, dat, in verschillende vorm,
verschillende oeuvres, die van de hand Van" Vrieslands hand verschenen is, di*l,utie^ en de Jaren 1154 1980 (economische ensis).
zijn promovendus zijn verschenen,
waarbij hij uitvoerig stilstond bij de
wijze, waarop Forster zijn personae dra
matis karakterologisch voor het voetlicht'
bracht. Door zijn werk heeft hij onze ogen
geopend voor werelden, die wij anders
nooit gezien zouden hebben.
Hiervoor en voornamelijk door de
wijze waarop hij zulks deed is de vonk
van het dichterschap nodig. Forsters mid
del tot uitdrukking van zijn gedachten is
proza, maar zijn visie, die hij in zijn werk
brengt, is die van een dichter.
In 1930 bleek duidelijk, tot welk eer
chaos een absolute vrije concurrentie er
een absolute vrije vestiging kunnen lei
scala van letterkundige
beid vormen. In de bul wordt hij aan
gesproken als onvermoeid handhaver der
hoge menselijke waarden in zijn vader
land en in de wereld, in een door rampen!
geschokte tijd, aldus ten voorbeeld strek-
kend aan allen, die in kunst of wetenschap waarna Schlumberger. mede namen,
hetzelfde doel nastreven. Bij deze woor-1">I<i« andere promovendi, een woord
den is eedacht aan de wijze, waarop hl)<°P rede kome"
de vrijheid van de menselijke geest ver
dedigt tegen alle dwang, maar vooral
ermoelde arbeid
gen terug).
nHet Leids Studenten Zangkoor zong
j volgens de bekende canon van Cornelia
toïddlM d'=7's5lepp"êndaVk?lchten "oaÜ ?ch»^; Bowanrt Hoor Holland
Als door een lens laat hij zijn lezer op Idle werken in kunstenaars. „Het is dan °j
critische wijze de menselijke ondeugdeniook zinvol." aldus spr.. „dat het ere-,
als huichelachtigheid, gebrek aan verbeel- doctoraat u wordt verleend tijdens het
ding en onverdraagzaamheid zien, waar- congres van de P.E.N., die zulk een saam
door wij de integriteit van de schrijver bundeling beoogt en waarin u als be-
als mens en kunstenaar leren onderken- zielend ielder en organisator zulk een bo
nen. j langrijke rol speelt."
Forsters grootste kracht ligt wellicht inOok na deze rede werden de ere-tekenen
zijn uitzonderlijke gaven van ironie, het!van de universiteit aan de promovendus
maken van toespelingen en de lezer Iets overhandigd,
te laten lezen, dat hij in feite niet ge-1
schreven heeft.
Prof. Bachrach wees er ten slotte op, dat
de Leidse universiteit onder haar oud
alumni vele Engelsen telt en dat de rela
tie tussen Engeland en Leiden derhalve, r t t t
in verschillende opzichten van academi-, til] ZOU Leidse DOntZOak OVememen
sche aard genoemd mag worden. I
Hierna werden ook aan deze promo
vendus de rode cappa en de doctorsbul
overhandigd.
„Ongemeen vruchtbaar
luieren"
saligt
Leiden, waarna de rector magnificus met
een enkel woord de plechtigheid 6loot.
Terwijl de cortège en alle verdere aa
wezigen het kerkgebouw verlieten, speel
de het orgel Trompette et air, van Henry
Purcell. Zo althans was de bedoeling.
Enkele ogenblikken later begon in het
academiegebouw aan het Rapenburg de
receptie. Na afloop hiervan zal een ont
vangst ten stadhuize door het gemeente
bestuur plaats hebben, terwijl deze vooi
de universiteit wel zeer bijzondere dag
ïrna werd op het orgel de Prélude j besloten zal worden met een diner op de
Cesar Franck ten gehore gebracht, I sociëteit Minerva.
Vervolgens werd, als derde promotor.
Tegen Haagse koopman werd nu
terbeschikkingstelling geëist
De reeds negen maal veroordeelde
het woord gevoerd door prof. dr P. Min- j Haagse koopman-administrateur S. stond
deraa, die begon met te zeggen dat
promotie tot doctor honoris
de letteren en wijsbegeerte van Victor
Vriesland zowel duidelijke als
veelvuldige gronden waren. „Deze gron
den," aldus spr., „liggen in uw werk, als
uitstraling van uw geest, ziel en hart, op
der litteraire cultuur in uw
vaderland en in de wereld."
Spr. stond stil bij de bekentenis, die Van
Vriesland deed naar aanleiding van een
enquête, die oppervlakkig gezien niet be
vorderlijk was tot het verkrijgen van een
academische graad. Gevraagd naar zijn
liefhebberijen, was het antwoord: „Mijn
grootste liefhebberij is niets doen.
Luieren." Hij voegde er evenwel onmid
dellijk aan toe: „Alleen luierend ben ik
productief," en even verder werpt hij een
verrassend licht op zijn niets-doen, door
dat hij verzekert: „Naar waarheid kan ik
verklaren, dat ik elke vrije minuut van
thans voor de Haagse rechtbank omdat
hij in Leiden zijn praktijden had uit
geoefend. Hij was hier in relatie geko
men met de chef-toediende van het Am
sterdams Bonthuis in de Haarlemmer
straat. Na enige bezoeken was S. met het
voorstel gekomen om voor f 11.000 de
zaak over te nemen. In werkelijkheid
had hij geen cent, maar rekende op een
erfenis. In Decemiber 1953 kwam hij bij.
de bediende met een verhaal over een
kennis in Dordrecht, die een bontjas
wilde hebben. Hij kreeg er twee od zicht
De beloofde postwissel kwam nooit en
de bontjassen kwamen ook met weerom.
S. had die verkocht aan een opkoper,
maar wist de bediende nog steeds met
mooie verhalen aan een zoet lijntje te
houden. Door het verdwijnen
jassen was de bediende zelf ook i
Verandering bij T. en D.
noodzakelijk
Maar hoe. dat is nog niet te zeggen
IS
Gisteren werd te Leiden de algemene
•rgadering gehouden van aandeelhouders
in Tieleman en Dros. De voorzitter, mr
D Stigter te Dordt, merkte bij de opening
op. dat in het afgelopen jaar opnieuw met
verlies werd gewerkt, al was het niet zo
groot als vorig jaar. De firma heeft geen
profijt kunnen trekken van een ruimere
afzet naar andere landen. Spr. vergeleek
haar bij een patiënt, die bloedverlies heeft
geleden. De toestand blijft precair, naar
zijn mening, de resultaten van de eerste
maanden van dit jaar zijn niet bemoe
digend. Directie en commissarissen zullen
echter alles in het werk stellen om betere
resultaten te bereiken.
Wat de structuur van de C.V. betreft,
erd meegedeeld, dat dit de volle aan
dacht van de commissarissen heeft. Men
van overtuigd, dat er verandering
moet komen, maar hoe, dat is nog niet te
Motorfiets tegen bromfiets
Gisteravond om tien uur reden een
motorfiets en een bromfiets op het Le
vendaal ter hoogte van de Heregracht te
gen elkaar op, doordat de bromfietser
niet voldoende uitkeek, toen hij de Gere-
gracht wilde oprijden. Laatstgenoemde
de 47-jarige H. G. van H., radiomonteur
Leiden liep een zware hersenschud
ding, twee hoofdwonden en een kaak-
fractuur op, terwijl zijn bromfiets volko-
vernield werd. De ander, de 33-jarige
timmerman D. N. uit Voorschoten, kwam
er met een hoofdwond af. Beiden zijn
door de E.H.D. naar het A.Z. vervoerd.
zeggen. Ook Is niet te zeggen, of het op
karte termijn mogelijk is, de C.V. in een
N.V. om te zetten.
Het college van commissarissen werd
uitgebreid door de benoeming van de heer
H. H. Tieleman. De aftredende commis
saris, mr F. A. Gutteling, werd herkozen.
Huisvrouwen sloten het
seizoen
Onder leiding van de presidente, mevr
C. Hageman-Verhagen, hield de afdeling
Leiden van de Ned. vereniging van huis
vrouwen gistermiddag in het Vlies de slot
bijeenkomst van het seizoen. Het huis
vrouwenkoortje o.l.v. mevrouw Truus
Massaar-van Driel zong voor de pauze
drie duetten van Franz Abt en na de pau
ze enige liederen van Julius Röntgen. Me
vrouw M. P. v. d. Star droeg enige hu
moristische schetsen voor, „Regen en ro
mantiek" en „Stephanie" van Emile Buys.
Na de pauze werden ook verder de plan
nen besproken voor het komende seizoen.
Zo deelde de presidente mede, dat waar
schijnlijk in Maart Georgette Hagendoorn
voor de huisvrouwen zal optreden. Ook
zal er een lezing gehouden worden over
binnenhuisarchitectuur en zal een schrij
ver over zijn werk spreken. Uit de verga
dering kwamen verschillende plann
voor excursies naar voren, terwijl enige
leden zich beschikbaar stelden om
een middag te vullen.
Iijkheden gekomen en S. wist hem zo te
bepraten, dat hij S. zijn fiets meegaf om
voor fT5 te verkopen. S. zou er een
klant voor weten. De fiets deed S. voor
een tientje van de hand en het geld stak
hij In zijn eigen zak.
In deze zaak werd de 60-jarige win
kelbediende als getuige gehoord. Een
psychiatrisch rapport over S. hield om.
in, dat S. sterk verminderd toerekenings
vatbaar is en op het laatst zelf gaat ge
loven wat hij zegt. Het advies luidde
terbeschikkingstelling van de regering.
De officier van justitie kon hierin mee
gaan en hij vorderde zes maanden ge
vangenisstraf met aftrek en terbeschik
kingstelling van de regering. Uitspraak
6 Juli.
Een laatste kans
Drie dagen gevangenisstraf eiste de
officier van justitie tegen een 45-jarige
nastomer uit Leiden, die voor de Haagse
politierechter moest verschijnen omdat
hij op 26 April jL bij Tieleman en Dros.
waar hij werkte, blikken conserven had
meegenomen. Verd. werkte daar zeven
jaar. maar hij betoogde, dat dit de eerste
maal was, dat zoiets voorkwam. De blik
ken waren niet voor de verkoop be
stemd. Wel maakten de arbeiders volgens
verd. wel eens een blik open om ter
plaatse te consumeren, maar deze avond
had hij enkele blikken meegenomen.
Reeds eerder was verd. veroordeeld. De
politierechter wilde het nog eenmaal pro
beren en legde verd. f40 boete of '10
dagen en veertien dagen gevangenisstraf
voorwaardelijk met drie jaar proeftijd
op. Verd. deed onmiddellijk afstand van
zijn recht op hoger beroep.
Voor mishandeling beboet
Voor mishandeling legde de Haagse
politierechter conform de eis f 26 boete of
10 dagen op aan een mevrouw uit Leiden.
Zij had een buurvrouw zodanig geslagen,
dat deze ten val kwam en een lichte
hersenschudding kreeg. Tot haar verde
diging voerde verd. aan. dat de vrouw
al vijf jaar lang praatjes over haar gezin
had verkocht. De politierechter bracht
haar onder het oog, dat ze in elk geval
haar handen thuis moest houden.
Eindexamens H.B.S.
Aan de gemeentelijke H.B.S. met vijf
jarige cursus (Bruggravenlaan) zijn ge
slaagd voor het eindexamen afdeling A:
mej. Dallea Balfour van Burleigh. Oegst
geest; J. C. Brandt. Leiden: mej. Renske
Ek, Voorschoten; mej. Jannie van Es,
Noordwijk aan Zee; mej. Eef Fennema,
Lelden: mej. Tineke Hazenoot. Noord-
wijk aan Zee; mej. Len.v van der Hoek.
Leiden; mej. Mar thy Koch, Leiden; P
H. van der Lucht. Leiden; mej. Ank de
Ren. Leimuiden: J Sloos, Leiden; mej
Henny Smit, Voorschoten; C. Vermaas,
Katwijk aan den Rijn; F. A. Wempe.
Noordwijk aan Zee. Afgewezen: 1 can-
didaat.
den. Toen begon dan ook in de midden
stand een en ander te veranderen. Als
een punt van die verandering noemde
dr Van de Woestijne de vestigingswet
kleinbedrijf (1937), die naar zijn mening
zeer belangrijk in uitwerking is geweest.
De inleider stelde, dat we in de ach
terliggende 25 jaar geen ervaring heb
ben opgedaan ten aanzien van een nor
maal werkende concurrentie. In de jaren
1930 tot 1940 was er een overmatige con
currentie met a fbraakprijzen en een
volslagen gebrek aan samenwerking.
De jaren 1940 tot 1950 vormden de tiid
van de uitgeschakelde concurrentie. En
nu moeten we bepalen, welke kant te
willen uitgaan.
Van één kant uit is duidelijk een ant
woord gegeven, namelijk van de rege
ring, die op het standpunt staat, dat
niet een verwoestende, maar een rede
lijke concurrentie moet zijn met vrijheid
van bedrijfsuitoefening (met uitsluiting
van hen, die onbekwaam zijn) en nor
male prijzen en zonder prijsstelling door
belanghebbenden. Spr. meende, dat dit
standpunt vooral wordt Ingenomen door
het departement van Economische Zaken,
terwijl het departement van Landbouw
iets andere opvatting heeft.
Bedrijfsleven
Dr Van de Woestijne stelde vervolgens
de vraag, wat het bedrijfsleven wil. Spr.
meende in het algemeen te kunnen zeg
gen, dat een grote groep ondernemers
een normaal werkende concurrentie
geen ervaring heeft. Wel is er een grote
schrik waar te nemen voor een concur
rentie van het type 1930 tot 1940. Men
de vestigingsmogelljkheden hier en
daar willen beperken. Samenwerking is
er op het gebied van de vakontwikkeling.
Daaitoy wordt niet alleen gelet op de
typische vakkennis, maar ook ziet men
de wenselijkheid van een ondernemings
opleiding.
De tijd, dat de detailhandelaar er was
alleen door zijn vak te kennen, is voor
bij, aldus spr. Het bedrijfsleven streeft
als het enigszins kan ook naar samen
werking ten aanzien van de vestiging
bedrijven en de prijzen, die men
stelt. Dit streven wordt echter tot op
zekere hoogte doorkruist door groepen
met andere belangen (grootwinkelbedrijf
bijv.).
De Inleider verklaarde tenslotte, dat
n absoluut zelfstandig staan zonder de
bereidheid samen te werken, een houding
is. die niet meer past in een maatschappij,
die steeds meer gaat in de richting van
een organische samenleving. Waar de
organisatie het sterkst is, is samenwer
king tussen de middenstand en zijn leve
ranciers. De samenwerking richt zich
waar mogelijk op de prijzen en op het
beperken van de prijsconcurrentie en
i vindt haar ook op het gebied van de
administratie. Dr Van de Woestijne
werkte een en ander met verschillende
voorbeelden nog nader uit.
Tocht ouden van dagen
Haag-wegkwartier
De ouden van dagen en invaliden uit
het Haagwegkwartier maakten gisteren
uitstapje. De eerste pleisterplaats
Hoek van Holland, de tweede de
theetuin Plaswyck te Rotterdam, waai
in de beste stemming arriveerde en
de dames en heren werden ont
haald op bonbons en sigaren plus een
heerlijke lunch. De stoet van veertien
auto's en twee autobussen reed door de
Duinstreek weer naar Leiden.
Aan de Boerhaavelaan wachtte de Chr.
luziekvereniging Concordia, die de
ouden van dagen, samen met de rijks
politie. weer naar het Haagwegkwartier
bracht. In het clubhuis van de speel
tuinvereniging Westerkwartier stond de
koffie klaar, met gebad En onder het
genieten van die lekkernijen werd er
nog het een en ander gezegd. Eerst dank
te de voorzitter van de buurtvereniging
Haagwegkwartier iedereen, die er toe
meegewerkt de ouden van dagen
heerlijke middag te bezorgen, toen
sprak de oud-voorzitter, de heer C. F.
Lardee, die voor de negende maal van
het bestuur een uitnodiging had gekre-
om de tocht mee te maken en ten
slotte voerde de heer Elkerbout het
woord. Hij bedankte namens de ouden
van dagen het bestuur hartelijk voor alle
goede zorgen. De muziek speelde nog
wat door en zo bleef men nog gezellig
poosje nakaarten over de onderweg
beleefde avonturen.
gesproken dooj- de toen zesjarige Bartels,
wiens aandacht werd getrokken door de
zakdoek met bloedvlekken. Zoals dat
gaat met kleine jongens, wilde hij prompt
zelf ook vogels gaan opzetten. Eerst ging
dit natuurlijk nogal onbeholpen,
nadat een bevriende drogist hem de goede
methode had bijgebracht, lukte het
derwei. En deze liefhebberij bleek al
gauw meer te zijn dan een bevlieging.
Het enthousiasme van Bartels was, c
toen hij ouder werd, niet meer te stuiten.
Na enkele jaren in Nederland te hebben
gewoond, nam hij in 1895 zelfs een baan
aan In Soerabaja, met als hoofddoel in
de tropen vogels te kunnen verzamelen.
Drie jaar later werd hij administrateur
ln Pasir Datar. Ruim dertig jaar is
hier gebleven en nooit meer heeft
een voet aan wal gezet in Europa. Na
korte tijd nam hij vier vaste Inlandse
preparateurs in dienst Op de duur
ren deze mensen zo geroutineerd, dat zij
rijdend op een paard de teerst® vogels
konden prepareren.
Raadsels
Verscheidene nieuwe soorten heeft de
heer Bartels ontdekt. Zijn grootste ontdek
king deed hij in 1902, toen hij een soort
vink aantrof. Het voorkomen van vinken
in Azië ten zuiden van de equator
toen geheel onbekend. Hij zond het dier
op naar dr Otto Finsch. destijds con
servator van het museum van natuurlijke
historie te Leiden, die de vink beschreef
Hij vroeg om meer meer exemplaren,
maar toen de heer Bartels zich
plaats begaf, waar hij de vinken had
aangetroffen, was er in de gehele omge
ving geen enkele meer te vinden- De
heer Bartels herinnerde zich toen. dat
de vogels destijds gevonden waren tussen
planten met een soort witte katjes, die
inmiddels waren uitgebloeid en geheel
verdord. Jaar na Jaar werd omstreeks
dezelfde tyd de omgeving afgezocht, maar
-inken waren weg en bleven weg.
negen jaar later de bewuste plan-
veer in bloei kwamen en plotseling
ook dé vinken weer aanwezig waren-
De geschiedenis herhaalde zich enkele
malen- Telkens als na negen jaar de
plant met de katjes weer bloeide, ver-
len de vinken, maar waar zij m die
tussentijd verbleven was een raadsel. Pas
in 1933 werd de oplossing gevonden,
toen de vogels op de top van de vulkaan
Tjiremai werden aangetroffen. Hierna
bleek, dat zij op de toppen van ver
scheidene vulkanen leefden.
Een andere ontdekking van de heer
Bartels was een grote katuil, die tevoren
ook nog niet bekend was. Voorts vond
hij eens op circa 10-000 voet hoogte een
vleermuis. Er is later nooit meer een
exemplaar gevonden en het is nog steeds
raadsel hoe het die
is gekomen.
Toen de heer Bartels in 1936 overleed,
omvatte zijn collectie ruim 14.000 vogels.
4000 eieren en een paar honderd nesten.
Tot het uitbreken van de oorlog hebben
hierna zijn zoons de verzameling nog
uitgebreid tot haar huidige omvang. Het
aantal eieren bedraagt thans ongeveer
8.000-
Puntzakjes
In de oorlog werd een deel van de by
de verzameling behorende documenten
geplunderd en het papier werd als punt
zakjes op de pasar gebruikt. Ook een
aantal van de zinken kisten, waarin de
vogels bewaard werden, verdween in de
zwarte handel- Toen de Japanners dit
merkten, gaven zij de heer A. Hooger-
werf opdracht, de gehele collectie van
Tjiparaj bij SoekaboemI, waar zij was op
geslagen. over te brengen naar het mu
seum in Buitenzorg. Van daaruit is de
verzameling ln 1948 door de zoons van
de heer Bartels overgebracht naar Leiden,
waar zy in afwachting van een nadere
bestemming ln net rijksmuseum van na
tuurlijke historie werd opgeslagen. De
directeur van dit museum, prof. dr H.
Boschma. heeft hierna terstond alles in
het werk gesteld, om de collectie voor
te behouden, welk streven
thans met succes is bekroond-
Behalve de vogelcollectie met alles wat
by behoort, is er ook nog een collectie
an bijna 3.000 zoogdieren, bijeengebracht
door de oudste zoon van de heer Bartels.
dr Max Bartels. die ln de oorlog is over
leden- Aan deze collectie zit echter nog
heel wat werk vast, want dr Bartels
heeft al deze dieren slechts van een
oorzien en de bijbehorende ge
gevens in zakboekjes genoteerd, vol met
afkortingen. Zijn beide broers, de heren
H. Bartels. zullen hieromtrent nog
vele belangrijke inlichtingen kunnen
verschaffen.
Chr. kweekschool
Leiden
Voor het eindexamen van de Chr.
kweekschool voor onderwijzers slaagden
de heren: W. Kukler te Leiden. G. Blan-
kert te Rijnsburg, A. Boer te Oude We
tering, A. P. van Dalen te Lelden en G.
Doorn te Alphen aan den Ryn. Eén
candidaat werd afgewezen.
Aanrijding in Sfeenstraat
Gisteravond om tien voor elf reed do
journalist M. Z. in de Steen6traat op zijn
bromfiets, toen hij moest uitwijken voor
een wandelaar, die bezijden het trottoir
liep. De heer Z. geraakte in de rails, na
dat hij de wandelaar had geraakt, en
beiden kwamen te vallen. Eerstgenoem
de brak een sleutelbeen en liep een her
senschudding op, terwijl de ander, de 21-
jarige betonwerker H. H.. een lichte her
senschudding opliep. De E. H. D. vervoer
de beiden naar het A. Z.
Militaire bedrijvigheid
rondom Leiden
Er worden deze week in de omgeving
van Leiden militaire oefeningen gehou
den. opgezet met het doel om troepen,
die m oorlogstijd tot taak krijgen dit ge
bied te verdedigen bekend te maken met
het terrein.
Vooral in Katwyk aan Zee heeft
gisteravond spectaculaire gevechten kun
nen zien. In de omgeving van de uitwa
teringssluis, bij de Voorstraat en op nog
meer plaatsen raakten commandotroepen
slaags met infanterie, gesteund door zwa
re wapens, die alleen maar gebruikt wer
den voor dreiging. De politie te Katwyk
aan Zee adviseerde de bevolking gister
avond tussen zeven en negen uur kinde
ren en ouden van dagen binnen te hou
den. Omstreeks die tijd was hier en daar
mitrailleurvuur te horen, streken vlieg
tuigen laag over en reden carriers en
jeeps in snelle vaart her en der. Vannacht
werden de gevechten in de duinen voort
gezet. De troepen, die tegen de eomman-
d?..s in het «weer kwamen, waren In-
dië-veteranen. voor herhalingsoefenen
opgekomen.
Vanmorgen leefde de gevechtsactiviteit
weer od. Zo nu en dan werden zware
ontploffingen gehoord. De oefeningen
trekken overal grote belangstelling
de bevolking.
Montessoridag
Ter gelegenheid van de Montessoridag
(21 Juni), maakten de leerlingen met de
leidsters van de Montessorischool Dui-
venbodestraat hedenmorgen een uitstapje
- het Glippertje naar de Grote Vink.
Burgerlijke stand van Leiden
b o r e n Herman, zn van H
en W W Blansjaar; Jacoba, dr
Reijken en J van Kampen; Johannes
n van P v d Burg en P Franck;
Daniël Ch. W, zn van D C W Roolh en
G Blokker; Pieter, zn van P Dubbelaar
C J Karei; Willy, dr van G Kooien
J C den Heijer; Geertruida J, dr van
M Ammeraal en J L den Haan; Hubertus
J H M, zn van H J J Mentink en J M v
d Klaauw; Marcel C, zn van H G v <1
Dop en H Schuiling; Cornelia A M, dr
J B Blom en M W Luk; Cornells H
n van C J l'Ami en G J T v d WeU-
den; Hubertus P, zn van H H Didden en
A Hogenes; Jacob C. zn van D Bol en M
Hulsbos.
idertrouwd: W J Honing en C
Rijn; J Kuiken en J Cornet; H W
Bouter en M J H J Hendriks; A van Es-
n D v Woudenberg; K Wassenaar en
J O van Gelder; R F Berg en M van
Schaick; W J Wagemaker en H-D Har-
tevelt; P Keijzer en F van der Plas; J C
Veltman en T van de Water; W van
Vliet en G Filippo; G J de la Rle en C
d Berg; A L Koevoet en A van
Nierop; C Man en C J de Lange.
erleden: H Albrecht, wed. van
Wind, 82 jr; J J van Oijen, wednr, 87 Jr;
n Wijk, wed. van Kramers, 82 Jr; A
in Helden, man, 61 Jr;. I Fasseur, m..
54 Jr; M van Dam, huisvr. via Warmer
dam, 51 jaar.
daar tprecht
Franse fakir vastte
92 dagen
De 20-jarige Franse fakdr Burma
heeft in een glazen kist het wereld
record vasten op 92 dagen en twee
uur gebracht. Het oude record
stond op naam van een Duitser
(81 dagen, vijf uur). Fakir Burma
verloor ruim 19 kg aan gewicht,
maar als compensatie heeft hy een
flink bedrag verdiend: de op
brengst van de toegangskaarten
voor de duizenden belangstel-
Fakir Burma zal de eerste drie
maanden niet normaal kunnen
eten; over een Jaar zal hy pas
zyn oorspronkeiyk gewicht terug
hebben.
ZOETERWOÜDE
Ouden van d'agen hadden
een goede dag
Om 10 uur was het voor de ouden van
dagen altyd weer spannend ogenblik aan
gebroken, waarop de jaarlijkse uitgaans
dag begon. De tocht leidde deze keer eerst
Utrecht, waar men in restaurant De
Hommel de koffie gebruikte en waar men
de partner koos waar men verder mee
reizen. In hotel Birkhoven by Amers
foort werd de lunch gebruikt- Er werden
daar ook toespraken gehouden. De bur
gemeester bedankte het werkcomité en
het erecomité voor het voorbereidende
werk, dat voor de tocht werd gedaan. Hij
bond een ieder op het hart om voor het
volgend jaar, als het eerste lustrum van
het comité voor de ouden van dagen
wordt gevierd, zoveel propaganda te ma
ken, dat er een extra programma kan
worden opgesteld.
Na de maaltijd trok de 6toet naar Hil-
ersum om daar het bekende raadhuis en
de vier radio-studio's te bezichtigen. Er
werd tot besluit van het Hilversums be
zoek ook nog een tochtje door de mooie
omgeving van deze stad gemaakt. Na de
thee te hebben gebruikt en de benen te
hebben gestrekt bij de Hollandse Rading,
aanvaardde men de terugreis. Aan het
begin van de Vrouwenweg wachtte de
Sint Jansfanfare de stoet op. Een pittige
vrolijkte het laatste stukje van de
tocht, naar het vertrekpunt aan de
Schenkelweg, extra op. De burgemeester
heeft daar nog eens woorden van dank
gesproken, nu in het bijzonder tot de twee
len van de rijkspolitie, verkeersgroep
Leiden, die de stoet zo voortreffelijk be
geleidden.
Ned. verzetsmensen door
V.S. onderscheiden
Twee Nederlanders, van wie een door
de Duitsers werd terechtgesteld, zijn
gisteren voor hun actief aandeel in het
verzet in oorlogstijd door de Verenigde
Staten onderscheiden met de Medal of
Freedom.
Het zyn Carl Paulus Nicolaas Thomas
te Vught en wijlen Jan Hendrik op den
Velde, wiens nabestaande mevr. J. A.
Keeman-De Vries te Eindhoven de post-
huum verleende onderscheiding in ont
vangst nam. De onderscheidingen wer
den uitgereikt door kol. James R.
Pritchard, leger-attaché aan de Ameri
kaanse ambassade, en luit.-kol. Aldon H.
Hoffman, waarnemend legerattaché.
