Eerherstel Haagse schilder
Jan Weissenbruch
r v
Sterftecijfer aan t.b.c. is bij ons
laagste ter wereld
HE
Wie is er nog vanzelfsprekend
lid der Hervormde Kerk?
„Christelijk spiritisme" in
Brazilië
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 8 APRIL 1951
KUNST UIT DE 19de EEUW
April...: jubileummaand
voor predikanten
Ds Westenburg 40, dr Wum-
kes 60 jaar in het ambt
Opmerkelijke tentoonstelling in
kunsthandel te Den Haag
Zoals de St Rombouts in Mechelen, de
St Baaf in Gent en de St Jan in 's-Her-
tögenbosch, zo is de St Bavo het middel
punt en het merkteken van Haarlem, de
trots van deze stad. Het stadsbeeld wordt
als het ware beheerst door dit hemel
waarts wijzende bedehuis, een der meest
typerende werken van de 15de eeuwse
Hollandse gothiek. Met haar houten kruis-
houten stcrgewelv
voud in constructie en versiering, is aeze
breed gebouwde en stoere gothlsche ba
siliek een machtig monument onzer bouw
kunst van vroeger.
Het behoeft ons dan ook zeker niet te
verwonderen, dat er Nederlandse schil
ders zijn geweest, die dit grootse bouw
werk op doek hebben gebracht. Wie an
ders dan Jan Weissenbruch zou deze kerk
hebben vereeuwigd? Zijn leven lang was
hij verzot op oude bouwwerken en al was
hij voornamelijk in Den Haag werkzaam,
ook in enkële andere steden zocht hij de
schone en interessante "Bouwkunst, zoals
b.v. de St' Laurenskerk in Rotterdam, de
Catharijne Poort te Utrecht, een kerk te
Luik, de Mariakerk te Utrecht en de St
Bavo in Haarlem.
Laatstgenoemde kerk met haar licht
en donker-effecten, haar ruimtelijke wer
king en haar trotse opgang, heeft hem
bijzonder gefascineerd, vooral omdat hij
hier de kans kreeg door de ruimte van
het plein ook iets van de stadsbouw te
laten zien rond het standbeeld van Lau
rens Jansz. Koster. De Jicht-effecten van
de huizen op de achtergrond geven de
kerk een speciaal reliëf en de menselijke
figuren op het plein maken dit paneel
(groot 22Ü X 30Mi cm) tot een levendig
tafereel in zeldzaam mooie kleuren.
De schilder Jan Weissenbruch moet
men niet verwarren met de meer bekende
vertegenwoordiger van de Haagsche
School Hendrik Johannes Weissenbruch
(1824—1903), wiens neef hij was. In
meerdere kunstgeschiedenisboeken wordt
eigenlijk alleen maar Hendrik Johannes
Weissenbruch genoemd en ongetwijfeld is
deze landschapschilder wel de toonaan
gevende figuur in het geslacht Weissen
bruch geweest. (Minder belangrijke schil
ders waren Fredrik Hendrik Weissen
bruch. 1828—1887, Frederik Adrianus
Weissenbruch, 18261882 en Isaac Weis
senbruch, 1826—1912). Maar Jan Weissen
bruch (1822—1880) geheel te verzwijgen
is o.i. zeer af te keuren. Waren zijn vele
stadsgezichten, die yan durf, vooruitstre
vendheid en breedheid van visie getuig
den, niet van een even grote kundigheid
als de landschappen van zijn neef Hen
drik Johannes? Zeker, laatstgenoemde
had in zijn werken een sterkere atmos
ferische werking, had wellicht meer ro
mantiek dan Jan, maar daartoe gaf het
onderwerp ook wel aanleiding. Jan had
niets van het Impressionnisme van zijn
neef, hij was de meer objectieve beschou
wer, de scherpzinnige opmerker van het
pittoreske onzer steden, de zoeker naar
de intimiteit van het binnenpleintje of
het stadstuintje, de stoutmoedige verbeel-
der der hemelwaartswijzende kathedralen,
de eenvoudige verteller van eenvoudige
mensen en kinderen, alles, geadeld door
een gaaf kleurgevoel. En welk een fijne,
Intieme sfeer wist hij. vaak te bereiken,
zoals b.v. in h'et aquarel „Brug te Gent"
en in het paneel .Stadsgezicht te Leiden",
met dat wonderlijke weldadige licht.
Het loont de moeite eAis verschillende
werken van deze Jan Y^eissenbruch te
zien op de voorjaarstentoonstelling van
Pieter A. Scheen, Zeestraat 50 te Den
Haag. Al was het alleen maar om dat
zeldzame doek met de St. Laurenskerk te
Rotterdam, een vrijwel onbekend werk,
maar zulk een prachtig stuk gesohilderde
geschiedenis, dat dit werk een plaats moet
krijgen bij het gemeentelijk kunstbezit
van Rotterdam.
Naast de Weissenbruchs heeft Scheen
ook een aantal tekeningen, studies, aqua
rellen en een schilderij van Johannes
Bosboom, een jeugdvriend van Jan Weis
senbruch en vooral bekend door zijn ker
ken. Een aquarel als „Interieur kerk te
Trier" is van een bijzondere kwaliteit,
evenals het prachtige grijzende kerkin
terieur te Breda. Zag hij de kerkruimte
vooral picturaal, toch onderging Bos
boom ook de wijding en de devotie van
het godshuis.
Van zeer veel belang zijn de beide pa
nelen, die afkomstig zijn uit de „Fürst-
liche Lichtensteinische Gemalde-galerie"
te Wenen: ..Zomeravond" van B. C.
Koekkoek (1803—1862) en „Biersluis te
Hoorn" van Corn. Springer (1817—1891),
het eerstgenoemde stuk met bijzonder
fraaie groenpartijen en het laatstgenoem
de met een heerlijke speelsheid van licht
en kleur. Van Willem Maris (1844—1910)
is er een groot doek „Koeien in een stal"
met een merkwaardige lichtvaHing, wel
licht minder impressionnistisch dan ander
werk van hem, minder lyrisch dan zijn
Stuurman verbrand in
zijn hut
De 38-jarige P. J. Stek uit Vianen is
gisternacht te Rotterdam ten ge-volgi? van
brandwonden overleden. Hij was stuur
man van de sleepboot Wolga die in de
Nassauthaven te Rotterdam ligt. In het
achteronder van de boot ontdekte men
gisternacht de brand. S. werd met gedeel
telijk verbrande armen levenloos in zijn
kooi aangetroffen. Men vermoedt dat het
slachtoffer heeft liggen roken.
Delftse in- en uitbreker
kreeg vijl jaar
Overeenkomstig de eis heeft de Haar
lemse rechtbank de 25-jarige behanigeel-
dru'kker Chr. van den B. uit Delft ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van vijf
jaar met aftrek van voorarrest. Hij werd
ervan beschuldigd, in Haarlem twee in
braken te hebben gepleegd De buit be
droeg ongeveer vijfhonderd gulden
Van den B. heeft in de omgeving van
Haarlem en in het Gooi 25 inbraken ge
pleegd Op 10 November van het vorig
jaar was hij erin geslaagd uit het politie
bureau in Bloemendaal te ontvluchten.
Eind Februari is hij In Amsterdam aar
gehouden
De Haagse schilder Jan Weis
senbruch C1822-1880) had een
grote voorliefde voor oude ge
bouwen en kerken. Een van zijn
bekendste werken is de St.
Bavo uit Haarlem, een paneel
dat thans wordt tentoongesteld
bij de Haagse kunsthandel Pie
ter A. Scheen.
schilderijen uit de vrije natuur, i
toch al duidelijk heenwijzend naar
uiteindelijke expressie, de juichtoon
zijn later werk.
Een prachtige impressie van een
derlandschap van Paul Gabriel, een heel
fijn aquarel van B. J. v. Hove met ge-
zijsht te Delft, van kou doorhuiverde Hol
landse winterlandschappen van P. L
Kluyver en Ch. Lelckert, een sterke
Scheveningse vissersvloot van H. W.
Mesdag, rustieke landschappen van
lem Roelofs. een met atmosferische
king geschilderd bergbeekje van Andreas
Schelfhout en een levendig stadshoekji
uit Amsterdam van S. L. Verveer, het is
alles weer van een kwaliteit zoals w<
van een expert als Pieter Scheen gewend
zijn. DêKefther Jan onze I9e eei
schilderkunst heeft een nieuwe collectie
bijeengebracht, waarvan de waarde niet
hoog genoeg te schatten is en welke col
lectie de ondernemings- en speurzin
deze kunsthandelaar ten volle toont. Tot
10 April is de expositie geopend ei
zeldzame stukken die Scheen tentoonstelt
zullen U zeker geen spijt doen hebben
Corn. Basoskl
Denemarken voorbijgestreefd
Zaterdag begint in ons land de veertigste
Emmabloemcollecte
ET STERFTECIJFER van de t.b.c.-patiënten heeft in het afgelopen
jaar in ons land een ongekend dieptepunt bereikt. Het bedroeg 9,3
per 100.000 inwoners. Hiermee heeft Nederland voor het eerst het laagste
sterftecijfer van de gehele wereld. Denemarken stond tot 1953 nog aan de
kop met het laagste sterftecijfer.
In het begin van deee eeuw bedroeg het Tuberoulose, dr M. R. Heynsius
-sterftecijfer in ons land 200 op
100.000 inwoners. Deze enorme daling na
de oorlogsjaren in 1945 bedroeg het
nog 85 per 100.000 is tot stand galkomen
door de uitstekend werkende geneesmld^
delen, die men de laatste jaren kan toe
passen Maar dit betekent nog niet dat
men de t.b.c. onder de knie heeft. Ieder
jaar worden nog onigjeveer 14.000 nieuwe
gevallen ontdekt.
Tengevolge van een goede verpleging
van de t.b.c.-patiënten komt ongeveer 85
h 00 procent van hen genezen naar huis
Twintig jaar geleden was het niet meer
dan 35 procent.
Met de t.b.c.-bestrijding is jaarlijks on
geveer f 100 min gemoeid.
Dit vertelde de voorzitter van de Kon.
Ned. Centrale Ver. tot Bestrijding der
Raad voor de Scheepvaart
Rozijnenlading kan gaan
broeien aan boord
Een t-rand in de lading van het s.s.
Lindekerk op weg van Aden naar Port
Said heeft uitgewezen, dat ook in rozij
nen onder bepaalde omstandigheden
broeiing kan ontstaan. De inspecteur-
generaal van de Raad voor de Scheep
vaart. wilde deze zaak dan ook als le
ring beschouwen. Ditzelfde wilde hij
vastgesteld zien bij de aanvaring tussen
de Tarakan en het Griekse s.s. Leoni-
das op de Schelde. Schepen moeten daar
zo dicht mogelijk onder de stuurboords-
wal blijven.
De Raad zal in beide gevallen nader
schriftelijk vonnis wijzen.
In hoger beroep
Eis Vj jaar legen helpers
Bredase uitbrekers
Tegen de helpers van de uit de straf
gevangenis in Breda ontsnapte oorlogs
misdadigers is gisteren in 's-Hertogen-
bosch in hoger beroep 6 maanden elk
geëist.
De 43-jarige monteur F. J. C.. de 58-
jarige rijwielhersteller F. de J. cn de
45-jarige vertegenwoordiger M. A., allen
uit Amsterdam, en de 38-jarige banket
bakker M. F. uit Haarlemmermeer waren
door de rechtbank hiervoor veroordeeld
tot ieder vijf maanden.
Uitspraak volgt op 21 April.
Berg, in verband met 'het feit dat van 12
tot en met 25 April in ons land de 40ste
jaarlijkse Emmabloemcollecte wordt ge
houden. In Den Haag en Rotterdam is
Zaterdag reeds collecte.
Brieven geopend
Nieuwsgierige ambtenares
krijgt 3 weken voorw.
„Waar gaan we heen?", zo vroeg de of
ficier van Justitie te Assen zich Woens
dag af, toen de P.T.T.-ambtenares
Bouchiena S. voorheen te Valthermond,
thans te Haarlem woonachtig, terecht
stond voor het feit. dat zij trieven had
open gemaakt. De brieven waren
een kennis, gericht aan een andere ken-
Deze nieuwsgierigheid kostte de ve
dachte drie weken gevangenisstraf voo
waardelijk en onder toezicht stelling.
1930 tot 1939 Herv. predikant is geweest
in Den Haag, viert 19 April zijn 40-jarig
ambtsjubileum. Geboren in 1887 werd hij
in 1914 predikant te Zunderdorp, daarna
stond hij te Beverwijk (1917), Rotterdam-
Feijenoord (1927) en te 's-Gravenhage
(1930), alwaar hij in 1939 wegens lang
durige ziekte met emeritaat ging. Na zijn
herstel was ds Westenburg enige tijd
voorganger van de Herv. Evangelisatie t
Nijkerk. Thans is hij als geestelijk vei
zorger van het sanatorium in Amerongen
werkzaam.
Dr G. A. Wumkes, emeritus Herv.
predikant te Sneek, heeft 1 April de dag
herdacht, waarop hij 60 jaar geleden in
:ijn eerste gemeente, Den Hoorn op
Texel, werd bevestigd. Hij diende voorts
de gemeenten Roden. Zeerijp en Sneek,
JP hij in 1924 met emeritaat ging v
gens zijn benoeming tot bibliothecaris v
de Provinciale Bibliotheek te Leeuwar
den. Dr Wumkes is een der oprichters
het Kristlik Frysk Selskip. Hij heeft
'oor geijverd de Friese taal op de
kansel te brengen. Het Nederlands Bij
belgenootschap heeft hem opgedragen de
Bijbel in de Friese taal over te zetten.
Voorts heeft hij verscheidene geschriften
het licht doen zien, onder meer de
taling in het Fries van Bunyan's Chris-
tenreis. Thans houdt hij zich bezig met
een Friese vertaling van Homerus' Odys
see. Dr Wumkes, die thans 85 jaar
is, woont te Huizum.
Ds W. E. P. G r m s, emeritus Herv.
predikant van Veenhuizen Is op 17 April
50 jaar in het ambt. Zijn eerste gemeen
te was Gasselte. Op 1 December 1954
werd hem eervol emeritaat verleend.
Ds C. H. Hagen emeritus Hervormd
predikant van 's-Hertogenbosch, die thans
in Amsterdam woont, is 24 April 50 jaar
In het ambt. Zijn eerste gemeente
Heenvliet. Hij diende voorts de gemeen
ten van Neede. Westwoud en 's-Hertogen
bosch. waar hij op 1 Juli 1944 met emeri
taat ging.
Ds G. S a m p 1 o n i u s, emeritus Her
vormd predikant van Grevenbicht
April 50 jaar predikant. Ommelanderwijk
was zijn eerste gemeente. Hij diende
voorts de gemeenten van Blankenham,
Niekerk-Vliedorp en Grevenbicht,
hij op 30 December 1943 met emeritaat
ging. Thans woont hij in Sittard.
Ds O. J. R e i n d e r s is 26 April 40
jaar in het ambt. Zijn eerste gemeente
was Anna Paulowna. Hij was voorts
werkzaam in Harkstede, KOOten en Blij-
ham en sedert 1931 in Zuidwolde.
Visaanvoeren daalden
in Januari
De aanvoer van visserijproducten be
droeg in Januari 10,6 millioen kg n
een waarde van 3,3 millioen gld. Bij i
rig jaar vergeleken betekend dit een vi
mindering van 2,4 millioen kg (0,7 milli-
gld). De aanvoeren van alle groepen
vissoorten daalden, met uitzonde
ring van de schaal- en weekdieren. De
rondvisaanvoeren daalden van 1.7
rugliepen.
Van platvis werd 1.1 millioen kg (1.1
millioen gld.) aangebracht tegen 1.9 mil
lioen kg in Januayi '53. Zowel de school-
ata de tongaanvoeren ondergingen
terke daling. Verse haring en makreel
erden eveneens in kleinere hoeveelhe
den aangevoerd. De productie van scliaal-
eekdieren nam toe van 4,3 tot 5,5
millioen kg. (1,0 millioen gld.), hetgeen
uitsluitend aan de van 3,9 tot 5,3 millioen
lioen kg in Januari '53. Zowel de schol-
kg (0,5 min gld) gestegen verzending van
mosselen moet worden toegeschreven. De
IJsselmeervisserij leverde slechts 0,1 mil
lioen kg (0,1 millioen gld) consumptie-
vis op. De geringere aanvoeren zowel
zeevis als van garnalen e.d.,
alsmede de grotere vraag in de eerste
maanden van het jaar hebben tot prijs
stijgingen bijgedragen. Het prijsindex
cijfer bedroeg in Januari 122 tegen 103
in December 1953 en 115 in Januari 1954.
vijzigingen zijn het gevolg
stijging der prijzen van rond- en platvis
en schaal-en weekdieren, zo ontlenen we
aan de maandstatistiek van het C.B.S.
Nederlandse vragen aan
Int. Gerechtshof
Aan het Internationaal Gerechtshof te
's-Gravenhage worden door Nederland
twee vragen voorgelegd In de eerste
plaats de vraag of de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties bevoegd is
te weigeren uitvoering te geven aan een
uitspraak van het ambtenarengerecht der
V.N., waarbij schadevergoedingen wor
den toegekend aan wegens communisti
sche werkzaamheden ontslagen ambtena
ren. Nederland meent, dat de Vergade
ring daartoe niet bevoegd is. De tweede
vraag is op welke gronden de Vergade
ring dit recht zou kunnen uitoefenep als
Aan mr H Wilbrenninck is met
gang van 1 April 1954 eervol ontslag
leend als griffier van het kantongerecht
te Heerenveen
B. EN W. (DEN HAAG) IN RAPPORT
Geen verminderd winkelbezoek
door alastrim-periode
Negen mille zal voor bestrijding besmettelijke
ziekten zeker niet genoeg zijn
"P\E ALASTRIMEPIDEMIE en de daarbij noodzakelijk gebleken bestrij-
kJ dingsmaatregelen hebben de gemeente voor een aantal uitgaven ge
steld, waarvan de omvang nu nog niet kan worden vastgesteld. In ieder
geval zal het bedrag van f 9000, dat op de Haagse gemeentebegroting voor
de bestrijding van besmettelijke ziekten is uitgetrokken, niet voldoende zijn.
Dat schrijven B. en W. van Den Haag
in een rapport aan de raad. Nadat uit
voerig het ontstaan en verloop van de
ziekte is geschetst, komt het rapport tot
een aantal conclusies, waarvan de boven
genoemde er één is.
Van verminderd bezoek aan hotels,
openbare vermakelijkheden of winkels is
geen sprake geweest.
Tijdens de epidemie heeft slechts één
patiënt, een bejaarde dame, het leven
verloren, maar doordat zij tegelijkertijd
aan een andere, zeer ernstige, ziekte leed
verkeerde zij wel in zeer ongunstige om
standigheden. Merkwaardig genoeg zijn
veel meer vrouwen dan mannen door
de ziekte getroffen.
Het valt te betreuren, aldus het rap
port. dat slechts betrekkelijk weinig r
sen gebruik gemaakt hebben van de ge
boden gelegenheid tot re-vaccinatie. Ten
slotte is duidelijk komen vast te staan,
dat een ontsmettingsinrichting voor
grote gemeente een onontbeerlijke in
stelling is.
Tijdens een alastrim-epidemie, dii
de twintiger jaren in Zwitserland heeft
gewoed, zijn van de bijna 3750 patiënten
er drie overleden. Van de lijders aai
ziekte waren toen 90% ongevaccineerd.
PROFESSOR VAN NIFTRIK VRAAGT ZICH AF:
Critiek op de term jnidden-orthodoxie" j
WIE is er tegenwoordig nu nog met plezier, vanzelfsprékend, natuurlijk
lidmaat van de Hervormde Kerk? vraagt prof. dr. G. C. van Niftrik prt
zich in het Hervormd Weekblad af. Zyn artikel loopt uit op de vraag: Staan
wij als Kerk de wereld niet dikwijls in de weg? Maken wij het door onze
kerkelijkheid anderen niet uiterst moeilijk, een blik op Christus te krijgen
en een glimp van het Evangelie te zien?
Prof. Van N. leest elke itellig niet in de oorspron- dat de orthodoxie van een
week het „Gereformeerd kelijke bedoeling gelegen flink deel dier acht (kerke-
Weekblad" (het blad van de heeft". lijke hoogleraren) een zéér
V's: L.V.. A.V. enz.!, waar- Het „midden" heeft vol- discutabele zaak is. Afge-
mee de schrijver de predi- <ens prof. Van Niftrik zo iets zien daarvan: in de midden
kanten Vroegindewey be- van veiligheid en besloten- orthodoxie leeft een sterke
doeli). Wekelijks, zo zegt hij ieid. van een burgerlijk- verontrusting over de vraag
wordt in dit blad geklaago heid, die het gevaar en het of de Hervormde Kerk haar
en gejammerd over IJzen- risico schuwt, een geestes- taak en roeping goed ziet
doorn en Lunteren. Herhaal- gesteldheid, die het radica-
delijk wordt verzekerd, dat le en consequente mijdt,
in ieder geval L.V. „stelsel-
matig" geweerd wordt uit
raden en commissies.
i die ook aan kan".
„In velen der mldden-
ortbodoxie leeft het bange
vragen: kunnen wij als
Vrecelitk! Natmirliik rièelt "Het midden-orthodoxe Kerk onze roeping aan? Jj,
iedereen mil biiv in bii de- onbehagen spruit niet voort zien w(J onze roeping? Wij
ui. h,t fei., d.< d. Bonder, re.pen ...rn. Kerk. kerk ,n
iw mii Hat nn maar latpn helemaal met en de vrijzin- nog eens kerk! Onze plait»
,i, n. w..rh.|o. aanleunen dat ik het radica- nigen helemaal mee- in de kerk! Onze réchten!
vriend en ^et erefor- f. ™^«.e .d.n» om doen. meer ui. d, eri.i.cn, Kerke.Ukn.ldJ Zu.verheld:
meerd Weekblad" geregeld mij veilig te vestigen^ in het
leest, komt men volgens
prof. Van N. wel onder de
indruk van het feit, dat de
ware aanhangers van de ge
reformeerde belijdenis het
tegenwoordig in de Her
vormde Kerk niet plezierig
vinden.
stellen, als deel op zichzélf, hoe belangrijk Is dat alles
Tonrorlon 9 en te weinig oog hebben werkelijk ln het Hcht van
voor de roeping en opdracht de opdracht van Christus,
De mldden-orthodoxie te- der Kerk om de wereld, de dat de Kerk een stad zal
vreden? „Maar onmiddellijk mens van onze tijd, het *Un boven op^
is er iemand, die er op wijst Evangelie te verkondigen'
vrijzinnigen Evanston werpt schaduwen
i de Bónders niet L
vooruit
„Als dan
tevreden zijn, dan zullen de
vrijzinnigen het toch zéker
zijn, die immers volgens
het getuigenis der V's te
genwoordig zo in de watten
worden gelegd?! Geen spra
ke van!" En de schrijver
herinnert aan de jongste
hoogleraarsbenoeming te
Leiden. Volgens sommigen
voelen de vrijzinnigen zich
ernstig tekort gedaan, nu
geen enkele der acht kerke
lijke hoogleraren meer tot
de vrijzinnigheid behoort.
Evenmin als de Bonder is
blijkbaar de vrijzinnige met
plezier lidmaat der Her
vormde Kerk.
,,Nu, dan blijft de mldden-
orthodoxie over om als
„heersende" groep uiterma
te tevreden tc zijn! De mid-
ien-orthodoxie!Vreselijke
term! Ik vergeef het mijn
dat hy Een studie-leidraad
tweede
rie die uitloopt op de eerste assem-
blee van de Wereldraad in 1948 te
assemblee Amsterdam. Onder leiding van het
van de WereGdraad Oecumenisch Instituut in Bossey (Zw.)
dank zij geldelijke steun van de
Disciples of Christ in Amerika, kon het
niet werk geschreven worden door vijftien
werpt geleerden uit acht landen en
i Kerken in Evan-
ston (spreek
Èvensten,
ievensten)
haar schaduwen confessies. Het boek is uitgegeven
vooruit. In vele talen wordt over Engeland en de Ver. Staten.
Evanston geschreven, opdat de assem- De leidende bisschoppen der Her-
Frans, Engels
van deze kerken achter het IJzeren
:nd Berkhof r
déze term heeft uitgevonden
(dr. Berkhof introduceerde
deze benaming in een boek
en Frans. En
tuig ui een dock- pa ven
Ir alle f™,
Ik ben er zeker van! Maar
Kerkelijk Nederland heeft
zich op deze
als op een
het Nederlands, Deens, Grieks, Indi- Gordijn wellicht verbeteren. Maar wij
sche talen, Japans, Italiaans en Spaans, tekenen hierbij aan, dat de Wereldraad
Een studie-leidraad is verschenen in van Kerken zich altijd heeft gedistan-
het Duits, Nederlands, Grieks, Japans cieerd van de bijeenkomsten van de-
komen nog i
uit-
(communistische) Wereldvredes-
raad, omdat de eenzijdige samenstel-
dik, belangrijk boek ling van de leiding geen waarborg is
vredesparolen
Inmiddels is IjB ,o
nu neen verschenen: „History of the Ecume- tegen het misbruik r
geworpen nical Movement 1517-1948": de geschie- voor bepaalde politieke propaganda-
?n hanteert denis van de oecumenische beweging doeleinden
de term op een wijze, die sedert Luthers reformatie, een histo- Geen enkele kerk in Rusland is lid
van de Wereldraad; de Russen zijn al
tijd zeer critisch geweest tegenover de
oecumenische beweging. Merkwaardig
genoeg blijkt thans uit het officiële
blad van het Moskouse patriarchaat
der Russisch-Orthodoxe Kerk een gro
te belangstelling voor Evanston. Over
het zenden van een waarnemer wordt
niets gezegd, maar het blad belooft
toch, de lezers uitvoerig op de hoog
te te zullen houden en ook commen
taar te zullen leveren. De huidige po
gingen van aparte christelijke groe
peringen om „op de grondslag van een
dogmatisch minimum" tot eenheid
der kerk te komen, worden in het tijd
schrift echter ontoereikend genoemd.
Dr. G* P. van Itterzon: „Geestdrijverij"
Studenten leerden op samenkomst
„in tongen te spreken"
IN Februari jl. citeerden wij een artikel van dr. G. P. van Itter-
zon uit het Herv. Weekblad „De Gereformeerde Kerk" over
gccstesdrijverij. Deze predikant ontving nu een brief met ver
melding dat in een universiteitsstad een groepje theologische en
andere studenten, samen met Hervormde en niet-Hervormde men
sen, regelmatig samenkomt om te bidden en zich te oefenen in
de „gaven des Geestes".
De briefschrijver liet zich overhalen, mee
te gaan. Onder leiding van een juffrouw
werden wekelijkse huissamenkomsten ge
houden, waar vermoedelijk ook predikan
ten kwamen. ,,Na een opwindend zingen
van geestelijke liederen, stootten enige aan
wezigen (voor de helft vrouwen) extatische
klanken uit, waarbij de leidster van de sa
menkomst op een voor mij afstotende ma
nier in allerlei houdingen tegen de piano T^E recente vorming banda-cultus en an- lan Kardec voor ge
en de muur leunde. Op dezelfde afstoten- van een verband dere gemengde reli- loofwaardig houden,
de manier sloeg zij zich herhaaldelijk op van aanhangers van gies, waarby Afri- De r.k. bisschoppen-
de borst, af en toe zeggend: ,,0 Jezus, ik christelijk-heidense kaanse en Indiaanse conferentie, die vo
dank U" of „Wat een heerlijkheid". ..Soms gemeenschappen in gebruiken met room- rig jaar in Belém
meende ik dat zij in elkaar dreigde te zak- Brazilië werpt een se en spiritistische (staat Para) gehou-
ken". duidelijk licht op de elementen versmol- den werd, besloot
„Na het zingen volgde een evangelisatie- godsdienstige situa- ten zijn. Er zyn vele een voorlichtings
toespraak naar aanleiding van een tekst üe in het land, welke van zulke groepen campagne te begin-
uit het Oude Testament, die wonderlijk minder eenvoudig is vooral in de grote nen tegen het spiri-
werd uitgelegd. Vervolgens begon men dan de laatste volks- steden. tisme, entegelijk
soms door elkaar heen in tongen te spre- telling van 1950 laat In heel Brazlië is tegen de protestan
ken, terwijl de leidster de „ongedoopten" zien- Volgens die tel- ook het spiritisme ten.
uitnodigde de Doop des Geestes te komen zÜn er van de ^2 zeer verbreid, met Inmiddels komen er
ontvangen". millioen inwoners een veelheid aan li- in Brazilië ook steeds
48.6 millioen rooms- teratuur, veelal uit meer oosters)-ortho-
nanaoplegging katholiek, 1.74 mil- het Frans vertaald, doxe gemeenten en
Een theologische student ging. Driemaal lioen protestant. Het spiritisme treedt kerken, bestaande uit
824,500 spiritist, hier doorgaans als geïmmigreerde Ukra-
152.000 boeddhist, religie op en maakt iners, Russen, Grle-
70.000 aanhangers aanspraak op de eer ken en andere Sla-
/an de Mozaïsche be- het enig ware chris- ven. Over hun aantal
teren". Men is verplicht het ook direct te lijdenis, 141 000 aan- tendom te zijn, dat is weinig bekend. De
doen. Na elke handoplegging werd hem hangers van „ande- met de wetenschap gemeenten vmdt men
lachend gevraagd of hij verder wilde gaan. re religies" en in de beste harmonie in steden als Porto
Het antwoord was „ja" en de briefschrij- 274.000 ongodsdien- leeft Alegre en Sfto Paolo,
ver moest onmiddellijk denken aan het stigen. De meeste aan- maar ook op het plat-
mastklimmen van de NCRVDe heidense India- hangers komen uit teland.
Men kon er verder genezing ontvangen nen zijn in deze sta- de rooms-kath. kerk, Ten «lotte is er ook
van alle kwalen. Na enige weken werd ook tistiek niet begrepen, maar ook in de pro- nog een Braziliaanse
de briefschrijver overgehaald. Hij ontving Hun aantal is slechts testantse gemeenten katholieke kerk on-
de handopleggingen, maar werd niet ge- te schatten. Onder zijn er niet weinigen der leiding van een
nezen van zijn chronische ziekten. Ternau- hen arbeiden missie die de leer van de bisschop, maar los
wernood ontsnapte hij aan een grote in- en zending,' de laat- spiritistenleider Al- van Rome.
storting. „Uit eigen ervaring weet ik, dat ste slechts in geringe
het met die „gaven van de H. Geest" omvang. Hetzelfde
slecht is gesteld. De duivel speelt er een 8eldt voor de vele
grof en geraffineerd spel mee". Japanners in de staat 1^ pyl/'niP'nQt in 1 \'A IPTI
De briefschrijver deelt nog mede, dat er Sèo Paulo en in het lVCl A.U1CI1&L 111 O IdlCil
een cursus bestaat voor de gaven des Gees- gebied van de Ama-
tes, a 25,—, en dat op een slaapzaal van z?ne; de meesten in de St. Andreaskerk in Northingham
een conferentieoord, waar een grote lande- zÜn boeddhist (Eng.) hield de Lutherse Raad voor Groot-
lijke, christelijke studentenorganisatie een T* OT de „andere Brittannië een kerkdienst in vyf talen,
conferentie hield, de „Doop des Geestes" godsdiensten" be- voor
werd bediend. horen ook de Urn- Polen
werden hem de handen opgelegd. Na de
eerste maal kon hij „in tongen spreken",
na de tweede kon hü het in tongen gezegde
„vertolken", na de derde kon hij „profe-
N1EMÖLLER:
Protestantisme ook een politieke factor
„Er is niet alleen een evangelische kerk, er is ook een protestantisme als
culturele en politieke factor", verklaarde dr Niemöller op de synode van
Hessen-Nassau te Frankfurt aan de Main.
„Hoe belangrijk het protestantisme is voor wat men het christelijk
avondland noemt, bemerkt men, als men vergelijkt, hoeveel procenl
commuifisten er wonen in de protestantse en in de rooms-kathoflieke landen
Hier hebben wy de grenswacht te betrekken. Als men de protestantse gebieden
in het Oosten „communiseert" en die in het Westen romaniseert, wat moet
dan de opmars van het bolsjewisme tegenhouden?"
In dit verband legde dr Niemöller er de nadruk op, dait de kerk niet
door uiterlijke oorzaken, doch alleen door eigen ongeloof te gronde kan gaan
Vrouwelijke dominees
Het aantal vrouwen onder
de Amerikaanse predikanten
is tussen 1940 en 1950 ver
dubbeld. Met 6777 vrouwen
orfder de predikanten is een
record bereikt, ail is het nog
slechts 4,1 procent. Het aan
tal vrouwen onder de predi
kanten is procentsgewijs
sneller gestegen dan in andere,
beroepen, bijv. juristen en
artsen Overigens is de weg
van de vrouwelijke ziels
zorgster in Amerika niet ge
makkelijk en zyn er vele
