IET LICHT.
bakermat van het 3£erótliecl
De herders
en de volkeren
trstnunimer
Pagina 9
December 1953
landbouw, verkeer, enz. zijn
zowel uitingen van nuchter
inzicht als van sterk verlangen.
De watersnoodramp, die we elders be
spreken. heeft ons geleerd, dat er ach
ter deze organisatiedrang meer is dan
berekening en mode, dat er een diep
gemeenschapsbesef aan het groeien is.
Met dankbaarheid mogen we gedenken,
dat er op onze dijken een internationaal
leger gevochten heeft, waarin zelfs Duit.
sers meestreden, een leger, voortgeko
men niet alleen uit een Europese, doch
ook uit een Atlantische eenheid.
Het onrecht en de onmacht van de Ver-
enigde Naties, waarover wij als klein
tot' voorzichtigheid. Het internationale land een woord kunnen meespreken en
streven gaat immers zo dikwijls uit waarvan wij de laatste weken weer een
van eerzuchtigen. wier verlangen het is bittere ervaring hebben opgedaan bij de
de gehele wereld aan zich te onderwer-behandeling van Suriname en de Antil-
nen pn bereid zijn, voor dit doel de 'en maken het ons mo
Satan te maken, van idea- stelling veel licht te
de Bijbel beloofcic
cipiële aard nopen
-r ELEN laten zich het Kerstlicht verduisteren door de spook-
achtige schaduw der volkerenmassa's, die zich samenballen
tot twee reusachtige golven, waartussen zij dodelijk beangst
J ronddobberen in chaotische kolkingen en staren naar de
verpletterend hoge gevaarten boven hen.
Wie een dergelijke levens,,houding" aanneemt, zal niet begrijpen,
men in een tijd als deze nog licht kan zien in het leven der
keren. Maar er is ook een andere beschouwingswijze mogelijk,
nneer men in nuchter Godsvertrouwen ziet op ons eigen eiland
i veiligheid in een wereld vol gevaar en het oog laat gaan over
vele zegeningen, die God temidden van al het kwaad in de
ernationale samenleving nog schenkt.
Ie ernstige tekenen der tijden,
anderen verontrusten, zijn
gens de Bijbel even zo veie
kondigingen van de nieuwe
eld, waarop de heilige stad
is lichtend uit de hemel zal
rdalen. Daar zullen de poorten
it gesloten worden. De volke
die zalig worden, zullen daar
idelen en God zal over hen
rsen.
deze toekomstige en waar-
tige volkerengemeenschap zal
gevonden worden, wat gru-
ijk, verontreinigend en leugen-
tig is, doch zij zal niet komen,
rdat hemel en aarde zullen
voorbijgegaan. Vergelijkt men
r met het bezoedelde, zondige,
'aarachtige heden, dan is het
aar groot, dat men dit heden
tr als hopeloos zal opgeven en
zijn eigen gang zal laten gaan.
tderdaad kan men zich ernstig
ragen of er werkelijk kan wor-
gesproken van een samen-
der volkeren in deze tijd.
wordt nog moeilijker als men
knieval
listen, die de doi
gemeenschap der volkeren nog vóór het
einde der tijden denken te kunnen stich
ten of van mensen, die radicaal met de
Bijbelse beloften hebben afgerekend en
menen, dat zij uit eigen kracht een
broederschap der mensheid kunnen op
bouwen Tenslotte is er de beduchtheid,
dat men door internationale organisatie
het^ rijk van de antichrist zou voorbe-
Geen ijdele dromen
Dit alles mag echter nooit een
verhindering zijn om als Christen
gelovig en eerlijk de hand aan de
ploeg te slaan om eendracht,
samenwerking en vrede te bren
gen tussen de twistzieke volkeren.
Men blijve daarbij echter nuch
ter en geve zich niet over aan
ijdele dromen
Een Christen mag niet weigeren
n te doen wat zijn hand vindt
om te doen. Immers het is duide-
was er meer
leid in de wereld
nu. In die tijd
Ie en ademde
internationaler
tegenwoordig,
ms is er veel internationale
id en organisatie, oneindig
meer dan in 1913, doch men
veel meer binnen nauwe
tttten en de ademhaling gaat
ilijk.
1oenna vier jaren.
nog wel hoe er in 1913
choolboeken en tijdschriftartikelen
gejubeld over de groei
weldra de vliegtuigen die de yol-
zouden samenweven. Een jaar
bracht men langs de spoorwegen
ïillioenenlegers naar de grenzen en
vliegtuigen ontwikkelden zich tot
nenwerpers.
en na vier jaren een einde kwam
het honderden kilometers ver te ho-
onafgebroken gedreun der kanon-
n er weer stilte heerste, leefde er al-
:gen grote geestdrift voor een we-
die do oorlog zou uitbannen. Dit
meer, zeide men. Op een natuur-
groei kon men niet meer hopen,
men zou er komen door organisa-
che middelen, uitgaande van enkele
irlijk en heilzaam beschouwde be-
;n. Zelden zijn het verlangen en de
chting zo hoog opgelaaid als toen.
et Britse Parlement jubelde men
de woorden van Shelley over de
de Gouden Eeuw der mens-
dat dit allemaal mislukt was en de
de oorlog was afgelopen, bouwde
eer een nieuwe internationale or-
ie op. De Verenigde Naties ver-
de Volkenbond. Men was nuchter
r ervaring geleerd verving men
11de fouten door nieuwe. De haat en
arachtigheid bleven dezelfde
op dit ogenblik een inventaris
an de huidige volkerenwereld,
?en groot gedeelte der aarde
lerkt binnen het IJzeren Gordijn,
zich daarbinnen bevindt, vormt voor
iog vrijwel één groot blok, een vas-
inheid, maar geen gemeenschap,
als men binnen een stuk ijzer
gemeenschap kan spreken. Tus-
dit blok en de overige wereld be-
behalve wat handel vrijwel geen
et, tenzij dan ondergronds in de
van spionnage, agitatie en smok-
of via vluchtwegen.
3 „....en zij zullen de eer en heerlijkheid
der volkeren daarin brengen...." 5
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆'☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆•ft-
lijk, dat God de overheden heeft
ingesteld. Hij heeft dit niet ge
daan opdat zij onderling in moord,
roof en doodslag zouden leven,
alleen verbonden als roversben
den, die gemeenschappelijk op
buit uitgaan. Er mag geen toe
stand heersen, waarin de over
heden in onderling verkeer geen
gebondenheid erkennen aan Gods
wetten. Elk Christen moet zijn
beste krachten geven om dat te
verhinderen. Ja, hij moet positief
werken om samenwerking, orga
nisatie tot stand te brengen. Hij
moet, voor zover hij kan, bijdra
gen tot een internationale rechts
orde. Ook internationaal moet het
kwaad met het zwaard gestraft
worden. Ook internationaal moe
ten wij de ongerechtigheid uit ons
midden weg doen.
Nog meer
verontrustend
Werpt men een blik terug j>p de
reldgeschiedems, dan kan het
ttaan van dit blok nog meer
rontrusten dan het op zich zelf
doet. Eertijds was de wereld
vdeeld in ruziemakende stammen
miniatuurstedenDaarna kwam
twist van staten en volken. Ver
gens streden de imperia met
lander en nu zijn het twee grote
ichfeit, die elkaar naar het leven
met wat gruis er tussen m
iet is niet ondenkbaar dat ten
igen leste slechts één blok de
ireld zal overheersen. Met de
rlog is het dan afgelopen, doch
geen reden tot juichen als de
rizontale botsingen zullen hebben
nats gemaakt voor een verplette
nd zware eindeloze druk van
ven af. Als men niet meer sneu-
lt als held in een oorlog, doch als
eerloze schurk in de zuivering.
et men nu de toestand aan de an-
-jjde van het Gordijn, dan is de een
verre te zoeken. Te midden van het
llomeraat van staten en koloniën
de meest uiteenlopende regerings-
len trachten de Verenigde Staten
aUe mogelijke middelen samenwer-
te brengen, en dit werk wordt ex-
lemoeilijkt door het onderling gekra-
van Europa, het gewroet van fascis-
Nazisme, de conflicten tussen ko-
mogendheden en de ArabischT
tische staten, de twist tussen Israël
iet Arabische Mok, en de wens van
Aziatische landen om zich afzijdig
louden van het conflict, dat de ge-
ereld verdeelt,
irwijl binnen het IJzeren Gordijn een
rlijke eenheid heerst, die in 1913 on
tbaar was. is de wereld daaromheen
s 1913 sterk verbrokkeld. Men den-
aan Europa en het uiteenval-
de imperia, die landen over
--.ën met elkaar verbonden,
eeft deze inventarisatie weinig reden
al te optimistisch t« zijn, argumen-l
Dit is ook in overeenstemming met
onze beste Nederlandse tradities. Neder
land is niet geboren uit eng nationalis
me, doch uit een Europees ideaal. On
der de leiding van de Oranjes heeft het
herhaalde malen Europa rondom zich
verenigd tegen hen, die de vrijheid dei
volkeren wilden roven en de vrijheid var
godsdienst vernietigen.
Nederland heeft in deze samenwerking
een bijzondere roeping want het moet
getuigen voor de noodzaak om in de
internationale arbeid God te erkennen.
Als men zich van zijn taak bewust de
huidige wereld beziet, dan geeft men
zich aan de ene kant niet over aan ijde
le verwachtingen van een evolutie, die
leidt tot een vrije wereldeenheid. Inte
gendeel de evolutie dreigt een andere
weg te gaan.
Aan de andere kant laat men zich niet
terneerslaan, nu de dood van Stalin
en de verklaringen van Malenkof niets
hebben opgeleverd en het bloedbad in
Oost-Duitsland alle hoop op een ver
zachting van het juk achter het IJzeren
Gordijn heeft weggenomen. Evenmin
wordt men wanhopig door het gebrek
aan groeikracht der Benelux, het ge
harrewar rondom de Europese Defensie
gemeenschap en het kleine Europa der
Schumanlanden.
Het Korea-
conflict toont de hopeloze gespletenheid
dezer organisatie, ondanks alle samen
werking van een groot aantal legers aan
het front, welke meer herinnert aan we
reldoorlog I en II dan aan een gemeen
schap van alle volkeren. Toch mogen
wij niet vergeten daartegenover te stel
len het werk van vele menslievende, op
voedende en wetenschappelijke organisa
ties. dat begonnen is door Volkenbond
en V.Nen nog steeds voortgaat. Daar
naast wordt voortgearbeid aan het vol
kerenrecht, dat de mensheid aan ge
meenschappelijke regels moet wennen
om de barbaarsheid en wreedheid der
twistzieke volkeren te verzachten.
Verreweg het schoonst is het werk van
het Rode Kruis voor millioenen gevan-
Êmen, gewonden, zieken en verdrukten,
it is niet geboren uit het werk van
stalen en statenbonden.
En tochLicht
Met dankbaarheid hebben
wij gelezen hoe de voedsel- en
landbouworganisatie (F.A.O.)
de ogen open doet voor het
feit, dat in de ene hoek van
de wereld een op
hoping is van voed
sel, hetwelk dreigt
te bederven, ter
wijl in andere hoe
ken een vreselijke
honger geleden
wordt. Als men dit
leest, komt men .tot het ern
stigste gebed, dat God harten
van machthebbers en volke
ren mag bewegen om te hel
pen, om eindelijk Christelijke
liefde te wekken voor de
naaste, ook bij de volkeren.
En bidden betekent werken.
Wie ernstig bidt, kan niet
stilzitten, omdat hij beseft,
dat het ene volk van het an
dere niet zeggen mag: Ben ik
mijns broeders hoeder?
Dit is wat men in de inter
nationale organisaties niet
vindt en in veel internationaal
werk zo zeer mist, het waar
achtig gebed tot God om hulp
en zegen. Want we merken
wel in het donker der volke
ren lichtpunten op, doch
weinig daarvan is Kerstlicht
en niet alles is uit Kerstlicht
geboren. En alleen dit Licht
kan de volkeren leiden tot
die ware gemeenschap in de
stad, welke eens uit de hemel
op aarde zal neerdalen. De
prediking van dit Licht gaat
echter voort op de gehele
wereld. Veel hiervan is nog
onzichtbaar doch zal eenmaal
aan het licht komen, wanneer
de volkeren hun eer en heer
lijkheid binnen brengen in het
nieuwe Jerusalem.
een öORPje in öe BUURt v&n sóLzburq:
T 7 hebt natuurlijk allemaal van Salzburg gehoord en U weet, dat de
kJ beroemde toondichter Wolfgang Amadeus Mozart in deze prachtige,
romantisch gelegen Oostenrijkse stad met haar vele kerken en koepels en
haar huizen met Italiaans-achtige platte daken geboren is en dat er al
sedert jaren iedere zomer feestspelen gehouden worden, die duizenden en
duizenden vreemdelingen uit alle delen en uithoeken van de wereld naar
het hartje van Europa lokken.
Maar wist u ook, dat er niet
ver van Salzburg, iets meer naar
het Noorden, een dorpje ligt,
waar thans precies 135 jaar ge
leden een lied ontstaan is, dat
juist in deze Decemberdagen in
nagenoeg alle landen van de
wereld gespeeld en gezongen
wordt? Het Kerstlied „Stille
Nacht, Heilige Nachtwaar
van de oorspronkelijk in het
Duits geschreven tekst naderhand
ook in het Nederlands, het Spaans
en het Italiaans, het Frans, het
Engels en het Zweeds, het Japans
en het Chinees en nog in ontel
baar veel andere talen overge
bracht werd?
Het komt vaak voor, dat bui
tenlanders, die naar de muziek-
stad Salzburg gekomen zijn, met
hun auto naar dat stille dorpje
rijden, dat de eenvoudige naam
Oberndorf draagt. Of wel zij stap
pen in Salzburg in een electrische
tram, die hen er in ongeveer een
half uur heen brengt. Oberndorf
ligt slechts 18 kilometer van Salz
burg af, aan de rechteroever van
de wildbruisende, uit de Oosten
rijkse Alpen komende Salzach,
die ook dwars door de stad Salz-
Naast kivaad,
veel goed
Men leert te letten op het
feit, dat God ons behalve het
kwaad ook goed toezendt al
naar gelang wij behoeven, zo
dat er tegenover het duister
veel licht staat, als een bewijs,
dat God deze wereld niet heeft
verlaten. Tegenover teleurstel
lingen staan moedgevende
verschijnselen. Tegenover ver
brokkeling van landen en rij
ken ziet men de groei van het
verlangen naar internationale
samenwerking, de drang tot
aaneensluiting van vastelan
den en eilandgebieden. Vooral
in Europa groeit de interna
tionale gedachte tegen de ver
brokkeling en het verlies der
overzeese gebiedsdelen in, als
of het nu pas beseft wat het
mist en reeds eeuwen gemist
beeft, sinds het Romeins
rmperium ten onder ging, het
■ijk van Karei de Grote ver
scheurd werd en de gemeen
schap van Kerk en de Latijnse
taal verloren was. Europa
mekt weer de verloren ge
meenschap. De raad van
Europa, het streven van de
Europese Kolen- en Staal
gemeenschap om het embryo
te worden van een souverein
Europa. De vele opkomende
of ontworpen gemeenschappen
voor verdediging, betalingen,
burg stroomt. Maar de tram stopt
onderweg nogal vaak. Soms mid
den in de velden.
hoekig stenen gebouwtje, dat veel
van een torentje wegheeft, met
een koepel erop. Van binnen be
staat het maar uit één vertrek.
Er staan drie rijen houten kerk
banken achter elkaar. In het mid
den is een smal pad vrijgelaten.
Het daglicht kan door ge
brandschilderde ramen naar bin
nen vallen. Die gekleurde ven
sters zijn met de gestyleerde
volgens sommigen een beetje te
modern uitgevoerde beeltenis
sen van Gruber en van Mohr ver
sierd. Gruber, de componist, ziet
men met zijn luit. En Móhr, als
dichter, met een veren pen.
Naar deze kapel zijn in de
laatste jaren al tienduizenden be-
Oberndorf ligt nog net op Oosten
rijks grondgebied. De rivier, die hier
juist een paar koene bochten be
schrijft, vormt de grens tussen
Oostenrijk en het tot de West-Duitse
bondsrepubliek behorende Beieren.
Laufén, het plaatsje aan de overkant
van de brug, is al Duits.
In 1818 was in Oberndorf een hulp
geestelijke, Josef Mohr
geheten, en in het na
burige Arnsdorf woon
de een onderwijzer
Franz Xaver Gruber.
Die twee hadden vlak
voordat het Kerstfeest
zou aanbreken, met
elkander afgesproken,
dat er op de „Heilige
Abend" zoals de
avond van de 24ste December hier I zoekers uit tal van vreemde lan-
genoemd wordt iets bijzonders in |den gestroomd. Ze hebben hler-
een soort van „bedevaarts-
tocht gemaakt.
geschreven. Zoals in het Ne
derlands „Ere zij God in de
hoge en op aarde vrede aan de
mensen van goede wil".
De eenvoudige bewoners van
Oberndorf en van de omgeving
komen hier ieder jaar op de avond
van de 24ste December bijeen om
gezamenlijk de scheppers van het
lied „hun" lied! te herdenken
en dit tezamen op deze plaats te
zingen.
De eerste Kerstboom
ff inter rond de haven van Hoorn
Gruber componeerde in de gau
wigheid in het schoolmeestershuis op
zijn spinet een eenvoudige, maar
plechtig klinkende melodie, en Mohr
dichtte er de woorden bij.
Het orgel was kapot
Eerst zou nog in de kerk een „gene
rale repetitie" worden gehouden.
Gruber had zijn zoontje meegenomen,
dat op het orgel moest trappen om
lucht in de pijpen te krijgen. Maar
o schrik: het orgel liet opeens een
afschuwelijk schril geluid horen, en
daarna was er met geen mogelijkheid
meer een toon uit te krijgen. Het
'orgel was kapot en het kon niet meer
zo gauw gerepareerd worden.
Op de „Heilige Avond" nu hebben
kinderen uit het dorp de woorden
van het nieuwe lied in de slechts
schemerachtig door flakkerende kaar
sen verlichte kerk gezongen. Voor de
muzikale begeleiding zorgde enkel
en alleen de componist Gruber op
zijn luit.
Dat was de allereerste opvoering
van dat later zo vermaard geworden
lied. De „wereldpremière" dus, zoals
men tegenwoordig zou zeggen!
Alle aanwezigen waren ontroerd,
en de toonkunstenaar en de dichter
dat wisten de mensen in het dorp
jaren later nog te vertellen drukten
elkander met tranen in de ogen de
Bewoners van Oberndorf. die wel
eens in omliggende plaatsen kwamen,
en doortrekkende marskramers er
andere reizigers spraken elders ovei
die plechtige avond en over dat ont
roerend schone nieuwe lied. Lang
zaam werd het ook in de omgeving
bekend. Het ging over de bergen
naar Tirol, het kwam in de Beierse
bergen en het werd ook daar
gen. Maar het heeft toch nog tiental
len van jaren geduurd voordat het
zijn zegetocht over heel de aarde
maakte.
Een eenvoudige kapel
I De oorspronkelijke oude dorps-
I kerk van Oberndorf, waar het
lied voor het allereerst weerklonk,
bestaat helaas niet meer. Zij
moest eens na een ernstige over
stroming afgebroken worden.
Maar op precies dezelfde plek,
waar zij vroeger stond, dicht
achter de hoge, met gras be
groeide dam langs de rivier, ver-
iheft zich thans op een laag heu-
1 velt je een kleine herdenkings
kapel.
1 Het is maar een simpel acht-
Toen het kerstlied in 1818 in
Oberndorf ontstond, kende men
in Oostenrijk nog niet het thans
ook daar algemeen ingeburgerde
gebruik feestelijk versierde kerst-
bomen in de huizen
neer te zetten.
Protestantse Nassause prinses i De allereerste kerst-
boom, die Wenen zag,
versierde eerste Kerstboom J werd daar een paar
wt J jaar later door de
te W enen Protestantse en Duit
se prinses Henriette
van Nassau-Weilburg
in haar paleis in de oude Weense
binnenstad geplaatst en opge
tuigd. Zij was kort tevoren
met 's keizers broer aarts
hertog Karl getrouwd, die Napo
leon diens eerste nederlaag op
het slagveld van Aspern aan de
overkant van de Donau had toe
gebracht.
Op de eerste bank in de kapel
ligt een hele stapel dikke al
bums met handtekeningen var
bezoekers. Ik bladerde er wat in
en ik vond er namen en adressen
van mensen uit alle delen van
de wereld in. Uit Europa, Azië,
Afrika, Amerika en Australië.
Ook veel namen van Nederlan
ders uit Rotterdam, Den Haag,
Leiden, Delft en Dordrecht wa
ren erbij. Sommigen hadden nog
een paar regels achter hun naam
Henriette van Nassau-Weilburg
is het énige Protestantse lid van
de keizerlijke familie der Habs-
burgers, waarvan het stoffelijk
overschot in de keizerlijke graf
kelder onder de Kapuzinerkirche
te Wenen is bijgezet.
Rondom hen werd de wereld wit.
God strooit Zijn engten neer
En aarzlend nam hun hart bezit
Von 't simpele geheim.
crls rijm.
Der eeuwen zwellende ongeduld
Ving eindelijk te bloeien aart,
God heeft Zijn heerlijkheid verhuld
En is als kind ontstaan.
De heemlen deinden licht en fuid,
En 't drong hun zinnen huivrend in:
God. Die zich in het vlees besluit,
Neemt heden een begin.
De nacht stond donker om hen heen.
Toen zet er één met schorre stem,
En allen rezen: 'k hoor qeween!
En ging naar Bethlehem.
Zij vonden Jozef tranenblind.
Maria afgemat von smort.
Toen koosden zij en kusten 't Kind
Met honden ruw en lippen hord.
WILLEM DE MèRODE
