Geen kans (gelukkig) op invoeging
het zgn. behoefte-element
Unanieme bezwaren tegen te hoog
opgevoerde eisen bij vakexamens
van
Toch is het zo!
Spit of jicht
J
dtïuDSote
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
DONDERDAG 12 NOVEMBER 195)
De nieuwe Vestigingswet Bedrijven
(Van onze Parlementsredacteur)
Tf ORT EN DUIDELIJK heeft minister Zijlstra gistermiddag in de Tweede
Kamer uiteengezet, waarom hij in de nieuwe Vestigingswet Bedrijven
het behoefte-element niet opgenomen wil zien. In de eerste plaats niet uit
principiële overwegingen: in het algemeen is opneming van dit element
'bij de organisatie van het economisch leven, zoals wij dat thans in Neder
land kennen, onjuist. In de tweede plaats is de hantering van het behoefte
element technisch en administratief moeilijk te verwezenlijken. En in de
derde plaats, hoe men over dit behoefte-element ook moge denken, het
past niet in het kader van een algemene wet.
De Vestigingswet Bedrijven, oftewel de
Regeling ter bevordering van een goede
'bedrijfsuitoefening, zal in de plaats ko
men van de Vestigingswet Kleinbedrijf
1937 en tal van maatregelen, in bezet
tingstijd genomen. De systematiek van de
wet van 1937, die goed heeft gewerkt, is
in de hoofdlijn behouden. De werkings
sfeer is ruimer dan die van de oude ves
tigingswet. Deze to?h had alleen betrek
king op het ambacht, de detailhandel en
de kleine nijverheid. Krachtens de
nieuwe wet zullen alleen de landbouw,
de visserij, het bankbedrijf, het verzeke
ringsbedrijf en het vervoersbedrijf er
buiten vallen. Dit wil echter niet zeggen,
dat er nu automatisch vestigingsverboden
enz. komen. De toepassing van de wet
op een bepaalde branche geschiedt nl.
slechts op verzoek van het bedrijfsleven.
Evenals bü de vestigingswet 1937 zyn
drie hoofdpunten in acht genomen. In de
eerste plaats kent het wetsontwerp
slechts objectieve vestigingseisen (dus
zonder hantering van het subjectieve be
hoefte-element Voorts worden zowel
vestigingsverboden als vestigingseisen
vastgesteld bjj algemene maatregel van
bestuur. En tenslotte de hierboven reeds
genoemde regel: slechts optreden op
verzoek van het bedrijfsleven.
Bij vestigingsbesluit, op verzoek van
het bedrijfsleven (wanneer het er is ook
een orgaan van de publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie) in het leven te roepen,
kan worden bepaald, voor welke bedrij
ven een vergunning van de Kamer van
Koophandel (dan wel een orgaan van de
P.B.O vereist is, na advies van de S E.R,
of een ander orgaan. De te stellen eisen
kunnen slechts betrekking hebben op
credietwaardigheid, handelskennis en
vakbekwaamheid.
Wanneer door het bedrijfsleven het
uitvaardigen van een vestigingsbesluit
is verzocht, ken bü ministeriële beslis
sing, in afwachting van de totstandko
ming van het besluit, een vestigingsbe
schikking worden vastgesteld, waarbü
het uitoefenen van het bedrüf wordt ge
bonden aan een vergunning van de
Sociaal Economische Raad, een product
schap of een hoofdbedrüfschap. Zo'n ves
tigingsbeschikking is normaal hoogstens
één jaar van kracht, doch deze termün
kan éénmaal met 6 maanden worden
verlengd. Op het ogenblik worden deze
spertüd-vergunnlngen nog door het de
partement verleend. Gedurende de sper-
tüd heeft het bedrijfsleven gelegenheid,
maatregelen te treffen voor vakoplei
ding enz.
Al deze maatregelen z\jn van groot
belang bü de vestiging, de overname en
de verplaatsing van bedrijven.
hoefte-element reeds sanerend heeft ge
werkt door een verbetering
eurrentie-positie.
In dit verband was de staatssecretaris
het volkomen eens met mr Schmal (CH)
die het vestigingsbeleid de hoeksteen van
het middenstandsbeleid had genoemd. Ook
de heer Van Eysden (AR) had er reeds
op gewezen, dat de oude Vestigingswet
het organisatorisch leven van de midden
stand heeft bevorderd.
Schoorsteenveger
Een ander belangrijk punt, dat bij het
Vestigingsbeleid altijd aan de orde komt,
de kwestie van de exameneisen. De re
gering had zich op het standpunt ge
steld, dat deze niet zodanig mogen wor
den opgevoerd, dat in feite een bepaalde
branche wordt gesloten. Hiermee
•ijwel alle sprekers het eens. De heer
Peters (KVP) kwam zelfs met een paar
voorbeelden. „Stel eens, mijnheer de
voorzitter, dat u zich zoudt willen ves
tigen als zelfstandig schoorsteenveger.
Dan moet u in de eerste plaats handels
kennis bezitten dat is u wel toever
trouwd. Voorts moet u ook vakbekwaam
heid hebben. Er zal u gevraagd worden,
wat een schoorsteen is. Weet u dat. met
uw brede philosophische ontwikkeling,
of weet de staatssecretaris dat? Ook zul
len u verschillende potjes met roet wor
den voorgezet en ook daarvan moet i
van alles kunnen vertellen". De heer Pe
ters had de cursus voor een kolenboer
opgevraagd. Hü had eerbied voor de
tènsehap, die hier vereist wordt. Dit
vat een zeer lijvig boekdeel met aard
lagen, geografie, wijzen van kolenwin-
ning enz. en als hü voor zün examen
slaagt, dan mag hü pas zelfstandig kolen
sjouwen! Deze zucht naar Derfection
maakt ops in het buitenland belachelijk.
Mensen, die tientallen jaren als uitste
kende vaklieden werkzaam zyn geweest
en zich nu zelfstandig willen vestigen,
moeten aan vaak onmogelyke eisen vol
doen. Hij vroeg zich af, wat er moet ge
beuren. indien men voor de practyk ge
schikt blijkt te zijn, doch niet beschikt
..studiehoofd'"
Help Uw darmen
bij hun zo belangrijk werk.
Neem eens per week 1 of 21
LAXEERAKKERTJES
hol
i lar-
twikkeling moeten komen.
Wanneer dit hol gereed is, gaat de
wesp op jacht, doch sluit vóór haar
vertrek de ingang zorgvuldig af, op
dat zich daarbinnen tijdens haar af
wezigheid geen belagers van haar aan
staande kroost, zullen nestelen. De
prooi, die de wesp tijdens de jacht
weet te bemachtigen, wordt door een
steek in bepaalde zenuwknopen ver
lamd, want de wespenlarven moeten
zich met levend voedsel kunnen voe
den. Vervolgens wordt de verlamde
prooi naar het nest vervoerd, de in
gang daarvan wordt geopend, de prooi
wordt naar binnen gesleept, er wordt
een ei bij gedeponeerd en de wesp ver
laat het hol weer, nadat de ingang
weer zorgvuldig is dichtgemaakt.
U ziet, dit is een hele keten van in
stincthandelingen, waarvan de ene
logisch op de andere volgt. Het gehele
complex van handelingen voert tot
één doel, dat aan de wesp onbekend is,
want zij zal haar kroost nooit zien.
Zij weet niet, dat haar larven zich met
levend voedsel moeten voeden of an
ders ten onder gaan; de anatomie van
haar prooi, die zij met een angstwek
kende precisie juist in een bepaald
zenuwcentrum heeft gestoken, is haar
onbekend. Evenmin weet zij, voor
welke vijanden zij haar hol steeds zo
angstvallig gesloten houdt Zij heeft in
dit opzicht geen enkele ervaring, maar
wordt feilloos geleid door wat wy met
één woord afdoen, t.w. instinct.
Dit instinct is specifiek voor iedere
soort. Er zijn vele soorten graafwes-
pen, die op allerlei soorten insecten
jagen en bij al die insecten liggen de
zenuwcentra, die door een steek ver
lamd moeten worden, op een andere
plaats. Zou de wesp de steek toebren
gen op een verkeerde plek, dan zou de
prooi wellicht sterven. Steeds weet de
wesp van elke prooi, die haar larven
tot voedsel dient, de juiste zenuw
knoop met feilloze zekerheid te tref
fen, zodat verlamming intreedt en de
larven zich met levend vlees kunnen
voeden. Maar ook de larven worden
bij de maaltijd door hun specifieke in
stinct geleid, want zij vreten zich een
weg door de levende prooi op een dus
danige wijze, dat de vitale organen
het laatst worden aangetast. Wanneer
dan de dood van de prooi intreedt, is
ook de larve zo ver, dat zij zich kan
gaan verpoppen.
Evenals iedere diersoort een ander
bouwplan heeft, zo wordt ook iedere
soort geleid door de bij die soort be
horende instincten, want het instinct
en de lichaamsorganisatie beïnvloeden
elkaar wederzijds en zij zün niet zel
den zo innig met elkaar verbonden,
dat het lichaam materiaal vervaardigt,
waarmee het instinct moet werken.
Wanneer het instinct bü het dier
zou te kort schieten, zou het dood
vonnis over de soort zün uitgesproken.
Eén voorbeeld moge dit toelichten. We
hebben zojuist de feilloze keten van
instincthandellngen gezien, die tot de
verzorging van het kroost van de
graafwesp leidt. Maar wordt hierin
één factor aangebracht, waarin het in
stinct niet voorziet, dan is de hele
keten waardeloos. Een bepaalde soort
van deze wespen jaagt op sprinkhanen
die, verlamd, aan de voelspriet het hol
worden binnengesleept. Worden deze
voelsprieten echter afgesneden, dan is
de wesp radeloos. Zij komt niet op de
gedachte de prooi aan de legboor of
aan een poot naar binnen te slepen,
neen, in de keten van instincthande
lingen waren de voelsprieten als
„handvat" aangewezen en nu deze ont
breken, is er geen ruimte voor een
andere oplossing. Zij laat dus het ge
vangen dier ten slotte liggen en vliegt
andere prooi te bemach
tigen.
starheid
generalise
gebied va
Daarover morgen.
er echter voor oppassen de
an het instinct te veel te
en, of tot het hele levens-
lagere dieren uit te brel-
(Nadruk verboden)
Behoefte
Het grote politieke punt bü de debat
ten. gistermiddag in de Tweede Kamer
gehouden, vormde het al of niet opnemen
van het behoefte-element De meeste
sprekers waren het in deze met de rege
ring eens. De heer Van den Heuvel
KVP) achtte opneming van 't behoefte
element onder de huidige omstandighe
den niet nodig: ordening in de vestiging
kan thans aan het vrye maatschappelyke
leven rustig worden overgelaten. De heer
van Eijsden (AR) die zün maiden
speech hield was van dezelfde ge
dachten: anders zou de overheid veel te
veel en veel te diep ingrypen. De heer
Sohmal (CH) achtte opneming van het
behoefte-element zelfs staatsrechtelijk
ontoelaatbaar, aangezien dit niet te rü-
zou zün met de doelstelling van de
wet: bevordering van een goede bedrijfs
uitoefening. Ook de heer Cornelissen
(WD) was het met het regeringstand
punt eens.
De grote pleitbezorger voor het be
hoefte-element was de heer Schilthuis
(PvdA): hü wilde hiermee optreden
tegen zgn. overbezetting en tegen het
ontstaan van -bedryven op de rand-van
de afgrond.
Minister Zülstra moest zün verdedi
ging op dit punt dus voornamelyk rich
ten tot de socialisten. De heer Schilthuis
had gewezen op het sociale aspect, de
menaelyke zü'de van de zaak, en ge
vraagd. of het wel juist is, met een be
roep op de vestigingsvrijheid aan het
probleem van de strijd om het bestaan
voorbij te gaan. Natuurlük niet. meende
de bewindsman, maar men moet ook re
kening houden met 'n andere menselüke
zijde, nl. die van het probleem, dat ont
staat. wanneer men de deur sluit voor
degenen, die graag een bedrijf willen
gaan uitoefenen. Bovendien was de be
windsman van oordeel. dat. wanneer
voor een tak van bedrüf meent tot
sanering te moeten overgaan, dit gere
geld moet worden bij een afzonderlijke
wet. speciaal in het leven te roepen voor
:oncreet aan te wijzen bedrijfstak.'
men de kwestie van het behoefte
element puur economisch bekijken (het
geen overigens nimmer geoorloofd is),
dan is er voor invoering helemaal geen
aanleiding. Zijn er ergens vier kruide
niets, die de klanten kunnen voorzien.
is er n.l. puur economisch gezien
altijd nog behoefte aan een vijfde,
e t e r e, kruidenier.
Hoeksteen
Staatssecretaris dr Veldkamp voegde
an deze principiële bestrijding nog
enkele zakelyke argumenten toe. De
werking van de Vestigingswet 1937 is ook
zonder het behoefte-element gunstig en
sanerend geweest. Het aantal nieuwe
vestigingen is belangrijk gedaald. Er is
toenemend aantal mensen met diplo-
De sterftecijfers van de bedrüven,
die onder de Vestigingswet vielen liggen
aanzienlyk lager dan bij die, welke niet
aan een Vestigingsvergunning waren
bonden. In het algemeen kan worden
zegd, dat de Vestigingswet zonder be-
Van het erf van School en Kerk
Beroepingsweik
dit gebied de nodige soepelheid kunnen
bertraohten. waartoe de nieuwe wet de
gelegenheid biedt. De Kamer kon er van
overtuigd zijn, dat in het beleid tegen
overspanning varf eisen hij ontkende
niet, dat de tendenz hiertoe bij sommige
bedrijfstakken aanwezig is gewaakt
zal worden. De bewindsman wees er
hierbij op, dat de Vestigingswet 1937
sprak van minimum-eisen, terwijl de
nieuwe wet spreekt van: niet meer dan
noodzakelijk. De nieuwe wet biedt in dit
opzicht de gelegenheid, het gehele ves
tigingsbeleid op de helling te zetten.
Succes
Allerlei min of meer technische kwes
ties werden nog behandeld. Deze gaan
wy thans stilzwijgend voorbü. Alleen
melden wij nog, dat de heer Van Eijsden
(A.R.) succes boekte door de instemming
van de staatssecretaris te verwerven voor
zyn denkbeeld, wanneer in de toekomst
de bedrijfschappen met de vergunning
verlening worden belast, toch de Kamers
van Koophandel, die overal in den lande
voor de betrokkenen veel gemakkelijker
bereikbaar zyn, te betrekken bü de voor
bereiding.
Vanmiddag werd het debat voortgezet.
Eerst moest echter de begroting van
Maatschappelyk Werk worden afgehan
deld, waarin de Kamer eergisteravond
was blyven steken in verband met de
indiening van de motie-Lemaire over de
Indisdhe Nederlanders. Na de afhande
ling van de Vestigingswet Bedrijven zou
nog in de middagvergadering begonnen
worden met het debat over de begroting
van Overzeese Rijksdelen. Aanvankelyk
zou dit pas vanavond gebeuren, maar
tussen de bedrijven door besloot de Ka
mer gistermiddag anders. De heer Gort
zak (comm.) maakte wel enig bezwaar
tegen het „gehussel" met de agenda,
maar de voorzitter vond het nodig, ieder
uur te benutten, in de hoop, bij enkele
begrotingshoofdstukken een iets langere
Staatssecretaris dr Veldkamp wilde op I spreektijd te kunnen toestaan.
Voor de 10e maal
Heftige woordenwisselingen bij
de zaak-Fonteyn
Mr J. Zaayer „De rechtzaal wordt gebruikt voor
beledigingen en insinuaties
(Van een onzer verslaggevers)
DE 54-JARIGE ex-sergeant-konstabel A. H. F. Fonteyn heeft gister
middag wederom terecht gestaan voor het Haagse Hof terzake van
smaadschrift. Het was de 10e keer. In een rumoerige en af en toe sen
sationele woordenwisseling met president en procureur-generaal moest hij
het bewijs van de waarheid leveren, dat hij nooit en te nimmer aan bron-
chiale asthma had geleden en dus ten onrechte in 1935 uit de militaire
dienst was ontslagen. Zoals bekend, heeft een medische commissie hem
uitgebreid-onderzocht. Deze commissie is tot de conclusie gekomen, dat niet
vaststaat, dat hij nooit bronchiale asthma heeft gehad, maar ook dat dit
nu niet meer is na te gaan. In ieder geval lijdt hij er thans niet aan,
Een korte ondervraging leverde niet
veel op, zodat de procureur-generaal, mr
J. Zaayer, zyn requisitoir hield. In dit
proces, aldus mr Zaayer. gaat het om het
afkeuren van Fonteyn. Hü had zich voor
zün ontslag moeten wenden tot het amb
tenarengerecht. Fonteyn heeft die weg
niet bewandeld en daarmee is de kwestie
van de baan. Het enige, waarmee het Hof
nu te maken heeft, is of Fonteyn het
bewys van de waarheid geleverd heeft,
of dat hü veroordeeld moet worden we
gens smaadschrift. De p.g. was van me
ning, dat Fonteyn nu lang genoèg bezig
is geweest om de tyd van de burgerlyke
rechter in beslag te nemen. Hü eiste ten
slotte 2 maanden voorwaardelük met een
proeftüd van 3 jaar en f 100 boete subs
20 dagen.
De pleiter, mr E. de Jongh Swemer,
schetste uitvoerig de sfeer, die er heerste
rondom de gebeurtenissen van de Zeven
Provinciën. De p. g. onderbrak dit plei
dooi om -bezwaar te maken tegen deze
wyze van pleiten, omdat die gebeurtenis
sen niet ter zake dienende waren.
Nadat de verdediger nog eens uitge
breid het medische rapport had behan
deld, kreeg Fonteyn het laatste woord.
Dat laatste woord is heel lang geworden,
zo-zelfs, dat de president hem geregeld
vroeg zich bü de zaak te houden. De p.g.
viel keer op keer uit.
De p.g.: „Ik maak er ernstig bezwaar
tegen, dat de reohtzaal wordt gebruikt
zit".
De president: „U krügt nog een kwar
tier".
Fonteyn: ,,Maar ik heb nog 18 pagina's
voor te dragen. De grote schanddaden,
die de autoriteiten mü hebben aange
daan, dienen aan de kaak te worden ge
steld".
De president: „Oh, het is dus voor de
pers bestemd. Geeft u de pers dan i
een afschrift, want wü kennen de zaak
nu wel. Het Hof heeft de redelükheid
voldoende in acht genomen. Kwart
vüf is het afgelopen".
Toen legde Fonteyn nog één verkla
ring af. waarin hü protesteerde tegen de
zienswüze van de p. g. om de beide dok
toren, die hem hadden afgekeurd n'et
nogmaals op te roepen voor een getui
genverklaring, omdat hü, de p.g., ze nu a'
lang genoeg had moeten lastig vellen.
De p.g.: ..Jazeker, dat is zo".
De president sloot de zitting en be
paalde het arrest op 25 November.
Voor de sloping
Souvenirs van „Veendam"
te koop
roer het i
beledigingen
sinuaties aan het adres van de regering.'1
Fonteyn: „Als u de waarheid niet wilt
horen, houdt u dan uw mond dicht"".
Een klap van de presidentiële hamer
deed ieder opschrikken en de president
voegde er aan toe: „Zwyg, anders ont
neem ik u het woord".
Nadat Fonteyn nogmaals getracht had
verschillende, naar zyn mening, valse
verklaringen te ontmaskeren, sprong de
p.g. nog eens op.
„Het moet nu maar eens uit zyn. Hü
gebruikt de rechtzaal om zo hard en zo
Vele
Veendar
het s
het
rordat
:hip gesloopt wordt. Een dam<
gadigde voor de rooksalon. zo vertelde
een functionaris van de Holland-Amerika
Lün. Er zün zelfs zoveel verzoeken vooi
souvenirs, dat de Bethlehem Steel Com
pany, die het schip gekocht heeft, eer
speciaal bureau ingericht heeft om deze
verzoeken te behandelen.
Gisteren is het schip voor zijn laatste
reis in New York aangekomen. Ovei
enige dagen zal kapitein H. Oldenburge
de Veendam naar de slopers in Baltimore
brengen.
Spoorbomen in Berkel
soms kwartier dicht
De stationhouder moet eerst
de kaartjes knippen
(Van een onzer verslaggevers)
Voor het wederrechtelük binnendringen
an het stationsgebouw te Berkel op 14
uli van dit jaar, moest de groentenver-
pakker W. H. K. uit Pijnacker gisteren
terecht staan voor de Haagse Politierech
ter. De verd. ontkende het tenlaste ge
legde en zei, dat hij een brief wilde stu-
ïaar de Ned. Spoorwegen, omdat de
spoorbomen soms meer dan een kwartier
gesloten waren. De spoorwegman C. v. d.
V. vertelde als getuige, dat hij, nadat de
bomen gesloten waren en de trein was
gearriveerd, eerst de uitstappende passa-
moest helpen, kaartjes innemen,
fietsen geven enz., voor hü de bomen
eer open kon doen.
Het lijkt mü daar een primitieve boel,
si de politierechter.
Op de bewuste avond had verd. aan
houdend gebeld, zo har.d zelfs, dat de
klepel uit de bel viel. Even later kwam
hü het station op en stapte het kantoor
binnen. De man nam een dreigende hou
ding tegen v. d. V. aan en weigerde weg
gaan. De officier vna Justitie achtte
het bewüs geleverd en eiste f 30.- boete
of 10 dagen hechtenis.
„Ik heb de innerlüke overtuiging, dat
K. in dat kantoor is geweest. Misschien
terecht boos. maar wel ongepast. Ik zie
dit vertrek niet als een besloten ruimte,
als een voor de openbare dienst be
stemd lokaal, zei de politierechter. „Ik
spreek u daarom vry".
Nog geen Sanhedrin
in Israël
Het Sanhedrin, de Joode Hoge Raad,
eertyds het hoogste bestuurs- e
college der Joden, bestaat in de moderne
staat Israël uiteraard niet meei
heeft thans een parlement en het land
wordt democratisch bestuurd. Toch gaan
lemmen op. vooral onder de ortho
doxe Joden, om het Sanhedrin tot nieuw
1 te wekken. Later zou dan Jeruza-
moeten worden hersteld als gods
dienstig centrum en de Tempel worden
herbouwd.
De uit Israël afkomstige Amsterdamse
rabbün dr B. Benedikt sprak dezer dagen
>n lezing als zijn overtuiging uit, dat
het wederoprichten van het Sanhe-
dring nog geen sprake kan zijn. Deze
raad zou dan zaken te behartigen krijgen,
die in een democratische staat het parle
ment aangaan. Bovendien zal het wel
licht niet mogetijk zijn een liberale rab
bün deel van de Faad te laten uitmaken,
zodat niet alle stromingen zouden zijn
vertegenwoordigd. (Dergelijke stromingen
n er ook in vroeger eeuwen, toer
naast de Farizeeën immers in meerder
heid de „vryzinnige" Sadduceeën deel
de Raad uitmaakten. Red.). Rab
bün Benedikt achtte de tijd nog
voor een Sanhedrin, daar men in Israël
thans hiet alleen een staat opbouowt,
Ook een nieuw Joods volk. Eerst
bij de volgende generaties zal men over
het al dan niet wenselijke van een San
hedrin kunnen spreken.
School voor techniek van de
gasturbine
Het is mogelijk voor technici om in
Engeland een cursus te volgen in de
techniek van de gasturbine en wat daar
mee samenhangt. Deze cursussen worden
gegeven in de school van Power Jets
Research Development Limited (Fan-
borough Place. Farn-borough. Hant,
England), welke maatschappy reeds
meer dan 3000 patenten op het gebied
van de gasturbines heeft. Inlichtingen
aan deze school.
Ncd. Herv. Kerk
Beroepen:'te Huizen (vac.-J. ZwjJ-
nenburg) J. Batelaan te Utrecht; te Kam
pen (vac.-H. Hiensch) A. Breure te
Zegveld.
Bedankt: voor IJsselimiiden G. M.
van Dieren te Ede.
Geref. Kerk art. 31 K.O. examen
Aan de Theologische Hogeschool te
Kampen is geslaagd voor het prop.
men de heer W Wieremga te Kampen.
Geref. Gemeenten
'eet al: te Lisse F J. Dieleman
te Yerseke en J. W. Kersten te Gene-
muiden.
roepen: te Vlaardingen A, van
Stiuyvenberg te Nunspeet.
er uit
Cverkoudheidszalf
werkt van twee kanten tegelijk t
Augustus was beste
vismaand
)e aanvoer van visserüproducten be
droeg ln Augustus 34.4 millioen kg met
een waarde van tyjna 10 millioen gld. In
1952 werd 29,5 millioen kg (8.6 millioen
gld) aangebracht. De vermeerdering
moet gezocht worden in de grotere pro
ductie van haring en makreel. De aan
voer van verse haring bleef vrijwel on
veranderd, doch aan gezouten haring
werd 3.7 millioen kg meer aangevoerd,
terwijl bij de makreel een stüglng met
1 milLioen kg valt waar te nemen.
In de eerste 8 maanden van dit j:
werd aan visserüproducten aangevoerd
136 millioen kg (46.8 millioen gld) tegen
125.8 millioen kg (45.9 millioen gld) ln
1952. Aan verse haring werd ca 6 mil
lioen kg meer aangevoerd, aan gezou
ten haring 6,7 millioen kg meer, terwijl
de makreelproductio met ca 1,2 millioen
kg toenam. Deze cüfers ontlenen we
de maandstatistiek van de visserij
het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Snellere gToei van
lager onderwijs
Dank zij het hoog geboortecyfer n
oorlog is het aantal' leerlingen op de la
gere school in> versneld tempo toegeno
men. Op 16 September (begin nieuwe
cursus dus) was het aantal kinderen op
de gewone lagere schooi vergeleken met
16 januari met meer dan 70.000 gestegen,
oftewel met 5,3 pet. Er zijn thans 1.393.900
kinderen op-het.g.l.o In 1952 bedroeg
de stijging in- hetzelfde tijdvak 53 000.
leerlingen of 4 2 pet.
Het verhoogde toelatlngscijfer blijkt
uit de volgende vergelüking: 1651: 211
leerlingen, 1952: 235 6000 en 1953 253.500.
Het openbaar onderwys 7,1 pet groeide
sterker dan het Prot. Chr. onderwys (5.5
pet), het R. K. onderwijs (4.1 pet) er
neutraal bijz. onderwys (5.9 pet),
percentage leerlingen op de Christelijke
school bleef een heel jaar lang constant
op 27, terwyl het openb. onderwys groei
de van 27.6 pet (1952) tot 28.4 pet en he
R. K. onderwijs afnam van- 43,6 pet tot
42,7 pet.
Merkwaardigerwyze is het hoge per
centage leerlingen op R K scholen- (43.6
pet. terwül er slechts 32 R. K Tweede
Kamerleden zyn) byna één. pet afgeno-
Protest van ouders tegen
te grote schoolklassen
De Utrechtse Beatrixihal zal op Za-|
terdag 28 November het toneel zijn van
tegen de bestaande leerlingenschaal ei
het tekort aan leerkrachten by het
lager onderwys. Het initiatief namen dt
Ver. Volksonderwijs, de Ned. Onder,
wijzersvereniging en de Ner. Ouderj
raad, organisaties die betrokken zijr
bij het openbaar onderwijs.
Het onderwijzersambt- het is oo).
van andere zyde reeds meermalen be-
toogd. wordt volgens de organisatoren
onaantrekkelijk doordat de klas
veel te groot zijn. In een ranglijd
twintig Westeuropese landen neemt
Nederland de vijfde plaats van- ondere:
wat het gemiddelde aan klassej
bezetting betreft.
Men aoht -het onhoudbaar, dat 294 00!
leerlingen in ons land in 'klassen vat
40—45 zitten. 289 000 in klassen van- mee;
dan 45 en één procent der leerlingen tó
klassen van meer dan 55. Het tekort aaj
onderwijzers is zo groot geworden, dej
b.v. in Rotterdam in September dagelijks
gemiddeld 30 klassen naar huis moestd
worden gestuurd, omdat ziek personee
niet vervangen kon worden.
Wetenschappelijk ondei
zoek in de West
De ministers van Onderwijs en vjj
Overzeese Rijksdelen hebben goedkeu
ring gehecht aan een commissie voa
wetenschappelyk onderzoek Suriname e
Nederlandse Antillen (Wosuna), bestaat
de uit prof dr J. P. Bakker, voorzitt»
prof. ir J. A. van Beukering, prof. ir
F. Eysvoogel, prof. dr J. Lanjouw. pro
dr R. A. J van Lier, prof. dr N. H. Swelj
lengrebel, prof. dr F. A. Vening Meineq
dr P. Wagenaar Hummelinck, dr J. fl
Westermann en mej. mr J. L. G. Fel
hoen Kraal, secretaresse, adres Koninklijl
Instituut voor de Tropen te Amsterdaq
Men wil in Suriname en de Antillen acaj
cemische centra oprichten, tevens ten b*
hoeve van studenten en jonge afgesta
deerden, die tropenervaring willen o)
doen. Te Paramaribo is een gebouw gt
huurd. De regering van Suriname en 4
Antillen hebben medewerking toegezed
Op de rijksbegroting van 1954 is een pol
uitgetrokken.
Onderwijsbenoemingen
Benoemd, tot onderwijzeres i: Ooste
park MULO te Amsterdam-Oost
Schouw aldaar: Adm. de Ruyterschool
Amsterdam J. M. Moerdijk aldaar; Cl
Inst. Brandsma (ULO) te Bussum R.
Dyk te De Lemmer (tijd.).
uitz&ndetlif'k tyovd...
Het lied der aethergolven
9 40 Gram. 10,30 Morgen
en piano 11.30 Gram, 12,:
uwmededelingen 12.33 Gran
1 9.00 Utrechts Stedelijk Orkcs
king 11,00 Nieuw
28.
HOOFDSTUK V
Briefwisseling
Aag droomde van Berend. In een havenstad zag ze
hem aan de kade. Reuzenschepen werden er gelost en
geladen.
Aag riep Berends naam. Hy keerde zich om, wuifde
naar Aag. Maar toen hü bij haar wou komen, werd
hij door de havendrukte verzwolgen.
Lang zocht Aag naar hém. In obscure kroegjes zaten
dronken matrozen met opzichtige vrouwen te kaarten.
Maar ln geen enkel slop zag Aagje Berend. Ze schreide
hem in haar slaap. Als een nachtmerrie achter-\
volgde de droom haar. Was Berend soms in gevaar?
Verlangde hü naar een schrijven van Aag? Ze had hem
nog niet geschreven. Eerst moest het doktersonderzoek
achter de rug zün.
Aag bekeek doosjes, waarop Berend rozige schelpjes
en slakkenhuisjes geplakt had. Zü ging naar bericht
van Berend verlangen. Ondanks de rugpün lachte het
leven haar toe. Als de dokter er nu maar geen hoge
muren omzetten zoul Misschien kreeg ze een standje,
omdat zü zo laat was gekomen.
Aag had voor de dokter geen vrees. Hü had haar
voor alle kinderziekten behandeld en ingeënt
Aag dacht weer aan tante Ploon. Dat ze het eigen
dom van een getrouwe Zaligmaker was, had haar op
haar ziekbed en in het sterfuur getroost. En inniger
vroeg Aag er om, of diezelfde rust ook haar mocht
worden geschonken.
Toen nam ze de fondskaart en ging naar de dokter.
De wind was weer scherp.
In de spreekkamer bezette Aagje de stoel, die de.
dokter haar wees. Ze griezelde van een kast met
blinkende instrumenten.
Met knipperende ogen doorstond ze de onderzoeken
de blik van de arts. Hü stelde haar enkele vragen.
Aagje vertelde hem van de rugpün.
„Hoest je ook veel?" vroeg de arts.
„Soms, dokter, 't meest als ik erg moe ben".
„Ben je dikwüls vermoeid?"
„Nog al eens, dokter".
De betere haven
DOOR
ANNIE VREELAND
„Wat doe je de hele dag dan?"
„Werken en wassen, thuis en bü opoe".
„Dan zul je wel erg hongerig zün!"
„Juist niet, dokter. Als ik moe ben, wil ik het liefst
enkel drinken".
„Drink je dan melk?"
„Karnemelk dokter. En ook veel water".
„Je moet enkel melk drinken. Is het nodig, dat je
zo hard werkt?"
„Op 't ogenblik wel. Vader verdient niet zoveel,
daarom boe» moeder nu in 't veld. Verleden week was
vader thuis, hü wilde, dat ik met u ging praten".
De dokter rees op. Zün witte jas kraakte. Hü drukte
Aags oogleden een beetje omlaag. Zün duim lag vast
op haar pols. Aags keel werd kurkdroog.
„Ga maar eens achter dat scherm en maak je kleren
wat los. Dan zal ik eens luisteren," zei de arts.
Bibberend, alsof ze onder een ijskoude douche was
geweest, gehoorzaamde Aag. De knoopjes werkten
haar tegen.
Aag rilde nog sterker, toen het luisterapparaat haar
beroerde.
„Sta nu eens stil en zucht eens diep", zei de arts.
Zucht na zucht slaakte Aag. Ze pompte de lucht uit
haar longen. Hamerend klopte haar hart.
De dokter staakte het luisteren plots. „Ben je altijd
zo nerveus?"
„Nog al eens, dokter".
„Hoe komt dat?"
„Een kennisje van me moest met t.b. naar een sana
torium, dokter. Als ik zo'n rugpijn heb, denk ik, dat ik
er ook komen zal".
„Zyn er t.b. patiënten in de familie?"
„Een tante van me is er aan gestorven".
„Nu pas?"
„Nee, dokter, jaren geleden. Ik heb die tante zelf
niet gekend. Maar de familie zegt, dat ik net zo'n ge
tekend gezicht hebben kan".
„Maakt dat je zo zenuwachtig?"
„Ik denk 't wel, dokter".
„JÜ bent die tante toch niet. Jü bent Aagje Taal".
„Ja dokter", zei Aag, alsof hü haar een nieuwtje ver
telde.
„Zucht nu nog eens, maar dan heel rustig".
Aag zuchtte kalmer.
Ze moest precies vertellen, waar zü die rugpün
voelde.
7.10 Gram 7 15
Nieuws 8 18 Gi
9.00 Gymnastiek
VARA; 7.00 Nieuws
istiek
8.45 Vo.
Gymnastiek 7,30 Gra
10.20 Vooi
11.00 Voordracht 11.20 Gi
Orgel en zang 12.30
i.40
AVRO;
1.15 Mededelingen
ziek 2.00 Voor de
piano 2.50 Voordra
12.48 Gram. 1 00 Nieuw
n gram. 1.25 Lichte mu
ïulsvrouw 2.20 Viool ei
ht 3.10 Tenor en plan
VARA; 4.00 Gram. 4.3
Jeugd 5.4
klankbeeld VPRO; 7 30 „Hoe ik I
11.1512.00 Gramof
VARA; 11.00 Nieuws
Voor de scho-
-e muziek 1.25
2,00 Nieuws 2.10 Gram.
lolen 4.00 Concert 5.00 Hoor-
5 45 Bijbellezing 6.00 Voor
5 Causerie 7.00 Nieuws 7.15
rtoverzlcht 7.30 Gram. 8.00
Klankbeeld 9.15 Cau-
Drogra
Recital 11.45 Parlem
Nieuws.
;eland. BBC. 1500
programma 11.00
erzirfit 12.00—12.03
Dale's dagboek 12.15 Cor
muziek 1.45 Con<
3.00 Voor de vrouw
Lichte muziek 5.15 Mi
-lspel 6 00 Con.
2.45 Voor de kinder
00 Dansmuziek 4
dagboeV
Twintig -■
8.25 Sport 8,30 Gev. muziek 9.15 Discussie
10.00 Gev. muziek 11.00 Nieuws 11.15 Actua
liteiten 11.20 Lichte muziek 12 05 Voordracht
12.20 Lichte muziek 12 56—1.00 Nieuws.
Brussel. 324 m. 1145 Gram. 1.00 Nieuws
1.15 Orgelspel 2.00 Schoolradio 3.30 Gram.
10.15 Int. Radio-
rsitelt 10.54 Gram. 10.55—11.00 Nieuws.
12.00 Gram. 1.00 Nieuws
uichte muziek 5,00 Nieuws
I. lamermuziek 7.15 Gram. 7.30
Nieuws 8.00 Gev. programma 10.00 Nieuws
10.15 Jazzmuziek 10.45 Gram. 10.55 Nieuws.
Engeland. BBC. Uitzending
Neder-
Hoe de week-
toneel (op 234 en
r doet
J C 1
A H M Sar
Amsterdan
Hefckelman, beiden Haai
voor doet economie: R H Duvekot. A'
voor cand Engels: mej A Schilt. Amster
AMSTERDAM. 11 Nov. (G.U.) J
derd t
ingen.
LEIDEN, 12 "Nov. Ges
Naaldwijk; P L Jung, Lei
Haag; J H v Loenen, V
stal, Den Haag; H Slkk-
Steenes, Den Haag: T T
schoten; F P J v Straal
Venhuizen, Delft.
t H L Soeters te Schevf
lagd
Dr Hans Schneider te;
Bazel overleden
Dezed dagen is te Bazel op 65-
leeftyd plotseling overleden dr Hal
Schneider, oud-directeur van het RylJ
bureau voor Kunsthistorische Docums
tatie en oud-onderdirecteur van het Ma|
ritshuis te Den Haag. Dr Schneider
op 8 April 1888 te Bazel geboren en
uit liefde voor de oude Ned. kunst
27-jarige leeftyd naar Nederland, na
kunsthistorische studiën te Bazel,
lijn en München te hebben voltooid, II
1 Mei 1915 deed hij als volontair zyn ij
trede in het Mauritshuis en in 1923 w«
hy privaat-docent in de kunstgeschieJ
nis te Leiden en in 1932 directeur vj
het Rijksbureau voor KunsthistoriscJ
Documentatie. In de 25 jaren, die I
overledene in Nederland heeft doora
bracht, heeft hij zich een belangryl
plaats in de kunsthistorische wereld v«
worven. Hij had een groot aandeel in j
totstandkoming van de tentoonstellii
van Ned. kunst te Londen in 1929. Na^
zijn talryke publicaties in binnen- j
buitenlandse tijdschriften moge zijn wfl
over Jan Lievens worden genoera
dat in 1932 door Teylers Genootschj
te Haarlem met de gouden medaij
werd bekroond. In 1940 onttrokfhy ïj
aan de Duitse bezetting en keerde j
naar Bazel terug. In 1928 werd hü tj
noemd tot officier in de Orde vj
Oranje-Nassau.
Drankbestrijder J. Feitsma
70 jaar
Een bekende figuur op versohille
Prot. Ohn. terrein viert morgen
70ste verjaardag, n-1 re heer J. Feitsr
uit IJmuiden. Hij was lid van de pi
tiouliere synode van de Geref, Kerk
in Noord Holland en secundus-lid
ae Gen-. Synode. Verder vervulde
bestuursfuncties i/n de A.R.-Kiesvc
en'iging en in Patrimonium. Thans
heer Feitsma secretaris van de Ger
Vereniging voor Drankbestrijding,
van de Nat. Commissie tegen het
tela, de Bond van Prot. Ohr. Dran
bestry dersverenigingen.
Korf en Klein
Het Friese bedryfsleven zal in Mi
de boeser Jean Bart va nde Wees]
fabrikant Mesdag, als jacht aan de Pr<
Staten van Friesland aanbieden.
24-jarige Ilse Wessel uit Baarn, secr
resse by de AVRO, zal Netty Rosenfi
als omroepstcr bij de AVRO opvolg
Gisteren zün in Vught de doden hl
dacht, die in het concentratiekamp
daar het leven lieten, -te Het staat tha
vast dat Zierikzee een voorhave
Tengevolge van de wapenstilstandsdi
die in België als nationale fecstd
wordt gevierd, heeft gisteren e
aantal Belgen Zuid-Limburg bezoc
Ruim 4000 auto's passeerden de grei
posten, ie Tot burgemeester 3
nandsrade (L.) is m.i.v. 16 Noveml
benoemd de heer C. J. M. Snijdi
houder en loco-burgemeester t
gemeente, ft Ged. Staten van Friesla
voornemens een prijsvraag uit
schrijven voor de bouw van een nieu
provinciale bibliotheek in Leeuwardi
Renkurn krijgt een monumentaal
itehuis, dat voor 1957 klaar n
zün. De raad zal binnenkort moeten kl
n uit twee ontworpen bouwplanm
In de vacature-Franke is benoemd
:thouder van Amsterdam de heer Ra
die sedert 1949 in de raad zit.
