4arhus, stad met eigen
en fantasie
Stijl
Ih rook HOM...
Keelpijn
Ulontieé
Mr dr A. A. v. Rhijn besprak het
be j aarden vraagstuk
DE
Voorburger construeerde
„blinde-geleider"
5
VRIJDAG 9 OCTOBER 1953
NapP1 GEDURFDE ARCHITECTUUR IN DENEMARKEN
VMES -
t j
ji stadhuis met 60 meter hoge beton-
toren en concertzaal
LWLS
rae dessini
2.9!
nerik
onzer verslaggevers)
or met 7-
2 (Van
II verloor
wel n ÏT ALLEEN GASTVRIJ en vriendelijk zijn de bewoners van het
'^Deense land, waarover wij reeds uitvoerig schreven. De Deen heeft
gevoel voor stijl. Zonder conventioneel te zijn, weet iedere gast-
C j)zün plichten en altijd zal hij de juiste toon treffen en het goede woord
hout—s. 1 te vinden. Stijl ook in het gezinsleven, waar men goede omgangs-
'dA. R( en weet te paren aan levensblijheid, met goed verzorgde maaltijden.
"h Rave at ^et ^°ut er goedkoper is dan bij ons, zoekt men in Denemarken
d. m**5 naar kitsch-meubelen zoals men hier te lande maar al te vaak
Verki eft met zijn overvloed aan namaak old finish en quasi-kloostertafels.
^eense iand overweegt het massieve, fijn-gestyleerde meubel, dat
tRDc" *uur is> maar toch onder het bereik blijkt te liggen van de brede massa.
M. No
■icht
ïool
d. Be zelfde goede smaak valt, op bij de
eldG. 1 igbouvv, waarbij de afmetingen va
Ofwegei rtrekken ruimer zijn dan in Nedei
gebruikelijk is. In feite verschilt
11, J. iterlijke vorm niet zoveel
leemskei i-e flatwoningen, die men b
MeijGse Moerwijk bouwt. Maar de woning
T. Blol s gerieflijk en de blokken onderling
C. Hil [n gevarieerder stijl. Een voorbeeld
Meijedurfde architectuur is wel hei stad-
veld—G. van Aarhus, de hoofdstad van Jut-
van D( en tweede stad van het Deense rijk
H. Hilcuca 160.000 in-woners. Dat modei
Dosteron iten gaarne worden toegepast blijkt
C. vanuit het feit. dat men hier op brede
>rgen—Gpl toepassing zoekt van centrale ver-
ling voor verschillende stadswijken.
:estig meter hoge betonnen toren
iet stadhuis beheerst het stadsbeeld,
jpbouw zelf. ontworpen door de
:ten Arme Jacobscn en Erik Moller
1 in 1941 gereed cn legt wel getuige-
van een zeer exclusieve bouwwijze,
s een stijl, die zakelijkheid weet te
aan, in bruikbare banen geleide,
;ie. Ondanks alle nuchterheid is de
van de stedelijke adrrjinistratie een
ant, maar tevens een gezellig, warm
N. Oi oend gebouw, waarin men zich op
pinozaL gemak voelt en waar men niet wordt
Delft, nfrust door allerlei nieuwigheden.
5tarkenPP dcn duur toch geen stand houden.
de hoge stadhuistoren voeren drie
der K^e liften de bezoekers naar het plat-
>uwerst dat een ruim uitzicht schenkt ovei
uizen met hun rode daken, de groene
ind en de haven met de grote veer-
naar Kopenhagen. Het stadhuis is
?n uitwendig ingericht en versierd
jonge kunstenaars die hier tijdig een
•gen. Natuurlijk heeft dit aan-
:elijk reacties gewekt, vooral van
hun wijze hoofden over
Liss/hl,d hebben. Gcleidelijkaan echter is
•fitiek verstomd en heeft zij plaats
aardering al
i de t
1? De
jj€t kke betonnen zuilen,
eds mf'se carillon zyn plaats vond.
•ondigi Centrum voor de
■t ™ftburgerij
ERKWAARDIG hoe zo'n stadhuis
centrum kan worden voor de
op_vo< gerij, als men maar weet hoe. Dat
eelt je fantasie doet 't em. Eén gc-
n gewerkt wordt en waarin
hef nuttige met het aan-
inïgt, 's avonds een mooi
ïdacht eert kan beluisteren in een zaal met
lendel uitstekende acoustiek en fraai van
nden.jhitectuur, een zaal met een venster
'en, dji 270 vierkante meter. Het gordijn er-
zeteltbr weegt 400 kilo, zo vertelt men de
*e muFenden, die het gebouw komen be
lt witigen. er als bijzonderheid bij. Aar-
6 heeft het aangedurfd jonge beeld-
nendlnvers aan het werk te zetten en in het
aanwèk rondom het stadthuis vindt men de
i te jloven prestaties, een beeldengroep van
g te tyke varkens uit Jutland en een fraai
Mï*tld van een vrouw bij de toren. Op
echtfcstzinmge wijze is het koude en zake-
-ortÉe beton begroeid met groen klim-
ku«vas. Het mozaiek van Mögens Böggild
I Agnete Vanning in de grote hal is een
onder van techniek met zijn duizenden
ïooptl duizenden steentjes. Niet te vergeten
i lnf schilders, die eveneens de kans kre-
p hun fantasie de vrije loop te laten.
Zo heeft het oude Denemarken zich in
fee stad verjongd. Jutland en elke oud
-renjworden stad een voorbeeld van ver-
genofcUWjng.
Moderne universiteit
"\OK de universiteit van Aarhus is zeer
rnanv modern en de meeste Europese uni-
rdentrsiteitssteden ver vooruit. Toch is de
pgeschool. gebouwd op particulier initia-
jef met steun van de overheid, al weer
pi jaar oud. De aula is maar even dertig
meter hoog en biedt 800 personen een
zitplaats. De studiezaal van de studenten
wordt gevormd door een glazen allee,
een pergola van licht. Er zijn pas moder-
en de ruimte volkomen Isoleert. Maxi
maal 3400 zitplaatsen zijn er, terwijl de
zaal op z'n kleinst voor 1381 personen
kan worden ingericht. Heeft men
kleiner aantal bijeen, dan kan
gebruik maken van een der bijzalen
De grote zaal, in fraaie kleurcombinaties
van dieprood, lichtgrijs, pastelblauw
oker gehouden, kan tevens dienen als
theaterzaal, daar het podium in een
draaiend toneel kan worden omgetoverd.
Voorts is er nog een klein theater, dat
voor verenigingsfeesten gebruikt kan
worden, dat plaats biedt aan 272 perso
nen. Bij het complex behoort een hotel
met 81 bedden en een restaurant, d;
voor 2200 monden tegelijk een diner ka
verzorgen. Grote foyers en brede trappel
aan alle kanten van de zaal, zijn ec
waarborg voor een snelle ontruiming va
de zaal na een bijeenkomst of vooi
stelling. Behalve voor uitvoeringen c
congressen kan het gebouw voorts wo;
den gebruikt als tentoonstellingshal. De
ruime kelder onder het gebouw biedt
mogelijkheid cn daarvan wordt druk
gebruik gemaakt tot allerlei indoor-
Dit is het indrukwekkende trappen
huis van het vijf verdiepingen hoge
I stadhuis in Aarhus. Na 246 treden
i bent U in de nok, maar men kan ook
met de lift gaan, die aan beide zijden
van de trap naar boven suist
Aarhus, de hoofdstad van Jutland,
is naar onze begrippen slechts een
middelgrote stad, met ruim 150.000
inwoners. Het bezit sinds 1941 een
stadhuis, dat om zijn merkwaardige
stijl in Denemarken in vèr daarbuiten
de aandacht heeft getrokken. Op onze
foto de 60 meter hoge toren met de
hoofdgebouwen
Kompas week al door lading
Vermiste kustvaarder
is weer terecht
De Nederlandse kustvaarder Honds
bosch (250 ton), die sinds Dinsdagnacht,
toen het schip in IJmuiden hac moeten
binnenkomen, werd vermist, is
avond met meer dan 36 uur vertraging
de IJmuider haven binnengelopen
meteen naar Amsterdam doorgevaren.
De vertraging zou zijn veroorzaakt
door een miswijzing van het kompas
Deze miswijzing is het gevolg
van de invloed welke het kompas heeft
ondervonden van de lading.
Toen de kapitein op een bepaald ogen
blik zich weer juist kon or;
bleek hem dat hij zich bij Texel bevond
Vandaar heeft het weinig moeite gekost
de juiste koers te varen maar de thuis
haven Zaandam.
De kustvaarder was Maandagavond
uit Londen vertrokken, geladen met
stukgoed voor Zaandam.
De Hondsbosch, die een bemanning
heeft van zes koppen, is eigendom van
de reder-kapitein G. Schoorl uit Schoorl-
het midden van het stadje droomt de
kathedraal. Duizend jaar geleden liet de
eerste Christenkoning van dit land,
Harald Blaatand (d.i. Blauwtandi er
een kerk bouwen ter ere van de Heilige
Drievuldigheid. Van Roskilde, de bis
schopsstad, uit voltrok zich de late ker
stening van Scandinavië. Roskilde werd
de laatste rustplaats van het Deense
koningsgeslacht de oudste dynastie ter
wereld. In het koor staat een zwart mar
meren sarcophaag. versierd met orna
menten van albast en daarop in het
Latijn:
In het jaar onzes Heer en 1412, op de
dag van Simon en Judas, de Apostelen,
stierf Margrethe, onze roemrijke souve-
reine. Koningin van Denemarken. Noor
wegen en Zweden en op de vierde dag
van Juli van het volgende jaar werd zij
hier ter ruste gelegd.
Koningin Margrethe was de eersU
in Roskilde werd begraven. Christiaan
X, gestorven in 1947. de laatste.
Hard is de strijd dier koningsgeslach
ten geweest en harde mensen voerden
hem. Harald Blaatand kon zich nog
Koning van Denemarken. Engeland
Noorwegen noemen. Maar de eein
tomden aan de glorie en het taaie verzet
tegen de neergang bleef tevergeefs. Na
burige rijken stelden het Noorderlicht in
de schaduw.
De huidige koning regeert over een
klein land. dat vruchtbaar en vredig is.
Het wordt bevolkt door gemakkelijk
levende mensen, blijmoediger en rusti
ger van. karakter dan de Nederlanders.
Hun grote Hans Christian Andersen,
over we reeds eerder schreven,
hlimeerde die naief tot schone sprookjes.
Ook de dodenkathedraal van Roskilde
er getuigenis van af. Want dicht bij
de grote deur, welke slechts wordt ge
pend om een gestorven vorst tot zijr
laatste plek op aarde toe te laten, kar
het spel zien van Sint Joris en de
Draak. Op ieder vol uur slaat de onver-
■aarde heilige op het ondier in. Kirstcn
Kimer.. de andere pop, duidt op een klein
klokje de kwartieren aan. Maar als Peei
Dover op de grote klok het uur slaat, dan
klinkt het pijnlijk gekerm van de trap
pelende, stervende draak door de sacrale
te van de kerk.
Dc raadzaal van het moderne
stadhuis te Aarhus heeft donkert
mahoniehouten wanden. Op de
vloer 1 igt een bijzonder mooi kar
pet, geweven door een fabriek in
Sönderborg (die met Ned. kapi
taal werkt). Op het tapijt, waari
8 millioen draden zijn verwerk
'.en plattegrond van de Deens
stad aangebracht. De stoelen voor
de 21 raadsleden zijn bekleed met
arkensleer waar het stadswapen
i gestempeld is. Aan de muur h(
gen de geschilderde portretten t
oud-burgemeesters
Centrale Bond voor Inwendige Zending
NIET MEER MET 65 jAAR UIT HET
ARBEIDSPROCES
,E CENTRALE BOND van Inwendige Zending en Christelijk Maat
schappelijk Werk heeft gisteren in Utrecht zijn jaarvergadering ge
houden onder voorzitterschap van de staatssecretaris van Sociale Zaken,
mr dr A. A. van Rhijn. Deze ontvouwde enige perspectieven van het werk.
Hij zeide, dat op het zich steeds uitbreidende arbeidsveld van zijn bond
de aandacht vooral ook dient uit te gaan naar de oudeliedenzorg. De ge
middelde levensduur der bevolking blijft stijgen. In 1950 waren er in on:
land 770.000 inwoners boven de 65 jaar, en er moet rekening mee worden
gehouden, dat er in 1980 anderhalf millioen zullen zijn. In Prot.-Chr.
kring wordt op dit ogenblik reeds veel gedaan. Maar er moet volgens mr
Van Rhijn veel meer worden gedaan, want het probleem neemt snel
omvang toe.
Hij vroeg aandacht voor verschillende
onderdelen van het bejaarden-vraagstuk
zoals de financiële toestand, de huisves
ting, dc tijdsbesteding
het geestelijk probleem.
Er zullen z.i. bijzondere woningei
ten komen voor bejaarden. Deze kunnen
deel uitmaken van een normaal complex
woningen, maar ook als afzonderlijk
complex worden gebouwd. Verder zullen
pensiontehuizen moeten komen, met
als kenmerk: pension en tevens tehuis.
Vooral voor hen. dde om gezondheids
redenen geen eigen huishouding meer
kunnen verzorgen.
ne woningen gereed gekomen vopr stu
denten, ook voor gehuwde, een nieuwtje
in de Scandinavische landen. Erg aan
bevelenswaardig vo.or onze hogescholen
komt ons de tijdslimiet voor waarbinnen
de studenten moeten afstuderen. Het
eeuwig-student-zyn is daar dus niet
mogelijk.
Naast al deze opbouw van het nieuwe
bewaart Aarhus een schat van herinne
ringen in „det Gammle By" de oude stad.
Dat is een uitgestrekt openluchtmuseum,
een complete stad met straten, markt
plein, winkels en oude huizen. Men waant
zich'al dromend terug in het verleden
en vergeet de tijd, totdat een bewaker
u er opmerkzaam op maakt, dat het
sluitingsuur is aangebroken en ge weer
in de werkelijkheid van het drukke leven
weerkeert.
Aarhus is snel gegroeid, in honderd
jaar liep de bevolking op van vijfduizend.
honderdvijftigduizend. Een jonge stad
dus, die echter het oude in hoge ere weet
te houden.
Congresgebouw in
Aalborgjuweel
"TEN BEKENDE NAAM heeft ook de
-Lj stad Aalborg (de vierde stad van
Denemarken) gekregen door zijn nieuwe
congresgebouw, een prachtig staaltje van
moderne architectuur. Aalborg heeft, zo
zal men U in Denemarken onomwonden
(cn wel eens met Jalouzie) vertellen, al
tijd1 uitgeblonken door zijn initiatieven,
en zich daardoor een zekere faam ver
worven. Maar dit prachtige gebouw, van
ondernemingsgeest en doorzettingsver
mogen getuigend, heeft de naam van
Aalborg ver buiten Denemarkcns land
grenzen verspreid.
Het congresgebouw beslaat een opper
vlakte van 8000 m2, Is 160 meter lang.
50 meter breed en 30 meter hoog. De
grote zaal is 72 meter lang. 32 meter breed
en 14 meter hoog en kan naar behoefte
groter cn kleiner worden gemaakt door
een muur van 70 ton die aan rails hangt
Hier ldgt een grote taaik. vooral ook
voor de diaconieën, die htm taak
handreiking steeds hebben zien ver
deren door de maarregelen der overheid.
Wat betreft de tijdsbesteding wa.
van Rhyn van mening, dait de leeftijd
van 65 jaar. waarop thans de uitschake
ling uit het arbeidsproces normaal ge
beurt, zal verhoogd daenen te worden.
Hij noemde hiervoor als redenen: het
voor vele mensen een zegen zijn
weten, dat zij het vooruitzicht hebben op
65-jarige leeftijd nog te kunnen door.
werken. Bovendien neemt het aantal 65-
jarigen zo toe. dat hert voor de in he
productieproces ingeschakelden eer
steeds zwaarder last wordit de ouden
van dagen mede door de noodvoorziening
te verzorgen. Ook heeft de ervaring ge
leerd, dat ouderen in verschil lende eigen
schappen jongeren overtreffen.
Het geestelijke probleem noemde
van Rhijn minstens even belangrijk. Het
tegengaan van geestelijk verval moet
belangrijke plaats gaan innemen door
het bevorderen van een zinvolle tijdsbe-
stediog. Te stichten adviesbureaux kun
nen geestelijke hulp geven door de ouden
van dagen in staat te stellen zinvol werk
Gezinsnood
Prof. dr P. J. Bouman, die sprak
„Gezinsnood in onze veranderde r
schappij" schetste de overgang var
grote familiegroep naar het kleine
moderne gezin, daarbij verduidelijkend
hoe het kleine gezin door velerlei func
tieverlies een zekere uitholling onder
ging.
Elementen van toenemende onzeker
heid in de handhaving van het kli
gezinsgroepsverband zijn: 1) de toene
mende sociale mobiliteit, die in sterke
mate groepstraddties aantast; 2) verende
ring in het arbeidsproces: 3) verzakelij
king van menselijke relaties; 4> isolering
van het individu; 5) materialisme.
Het verband tussen de veramferende
sociale structuur, het groepsleven e
persoonlijkheidsstructuur is nog steeds
onvoldoende bestudeerd. Het wordt ge
kenmerkt door een reeks moeilijk te be
naderen sociale processen en psychische
factoren, waarvan de verzwakking
het gezin er een is. De eisen, die het
moderne leven stelt, voeren tot
overbelasting van de individu.
Het ligt stellig in de lijn van de
sporten en spelen als tafeltennis, kegelen,
biljarten, enz.
Het is te begrijpen, dat de Haagse direc
teur van Gemeentewerken, die naar
borg reisde om dit fraaie gebouw te gaan
zien. vol bewondering is voor deze schep
ping. Misschien krijgt Den Haag, in een
gewijzigde visie, ook zo'n gebouw?
Koningsgraven in
Roskilde
TN Roskilde, de stad met de konings-
-*• graven, in het hart van Seeland zijn
wel de oudste herinneringen aan het
grijs verleden.
In het zacht glooiende land rijst het
oude stadje op, Deenser dan iets Deens
kan wezen, proper, stil, behaaglijk. In
Familieberichten uit andere
bladen
ONDERTROUWDH
- Vcrsluls-Schaap.
A'dam: mevr ir T Het
jurgh-Hydro Otago IS
r Kapteyn-Klinkhamer.
Ter vervanging van geleidehond
Kunstig apparaatje, dat waarschuwings- en
uitvoeringsseinen uitzendt
In de omgeving van een der druk-
deme opvattingen over de praeventieve
geneeskunde, om het ingrijpen ndet te
beginnen op het moment dat de nood tot
uitbarsting komt. Wij 9taan nu. aldus
prof. Bouman. voor het probleem, hoe wij
onze sociale politiek en onze speciale
wetgeving met dit inzicht in overeen
stemming kunnen brengen. Dit streven
kan echter slechts slagen indien er een
geziinsethiek groeit, wortelend in de ver
nieuwing der algemene sociale ethiek,
waaraan onze tijd zo dringend behoefte
heeft v Hiervoor is het Evangelie nog
steeds de ware bron.
Als nieuwe bestuursleden zijn gekozen:
prof. mr I. A. Diepenhorst, mr H L.
"s Jacobs, dr« J. F. Haeck en dr C. Land
heer.
Prof. dr Jan Romein, hoogleraar in
de geschiedenis aan de Gemeentelijke
Universiteit te Amsterdam, zal op 30 Oc
tober zestig jaar worden. Hem zal een
bundel opstellen worden aangeboden.
^Neem de stork desmUctererde
hij rechtsaf of linksaf moet slaan, een
flauwe bocht moet maken of obstakels
op zijn weg vindt, zoals benzinepompen,
lantaarnpalen enz. Op de filmband kun
nen enkele routes worden uitgestippeld,
alle met een maximum lengte van 5 km.
Natuurlijk moet de route eerst wordgp
gelopen door een niet-blinde, die met
een soort ponsapparaat de gaten volgens
de ontworpen code in de filmband aan
brengt. Het apparaat kan naar believen
in- en uitgeschakeld worden.
Officiële instanties, zoals het departe
ment van Sociale Zaken en het Neder
landse Rode Kruis, toonden belangstel
ling voor dit door de heer Van de Wiele
geconstrueerde apparaatje, waarvan de
kosten rond honderdvijftig gulden zullen
bedragen (een derde deel van de aan-
schaffingskosten van een blindegeleide-
hond).
Het apparaatje zal binnenkort door de
Nederlandse Blindegeleider Verkoop Cen
trale in Voorburg in de handel worden
gebracht Zowel voor Nederland als voor
vele WCTteuropese en Amerikaanse lan-
Dat was de
bedoeling niet
ste punten van Voorburg, daar
de rijksweg naar Utrecht begint, liep
gisteren een man met een wandelstok
in de hand. Dit is niets bijzonders,
maar bij de punt van de wandelstok
was een autopedwiel met een lucht
band gemonteerd. Bovendien had de
man een blinddoek voor de ogen.
Het was de heer G. van de Wiele uit
Voorburg, die de door hem uitgevon
den blinde-geleider demonstreerde;
apparaatje, dat zodanig is gecon
strueerd, dat het volgens de uitvin
der de blindegeleidehond kan ver
vangen.
gehele apparaatje, dat slechts een
im weegt, is tussen de velgen van
het autppedwiel, op de plaats waar nor
maal de spaken zijn
bouwd. Het bestaat u
en een film, die pre
in een filmprojector,
filmprojector de lens
gebracht, inge-
zo werken als
ir echter in c
angebracht, di
het beeld op het witte doek
gen, is hier een koperen rol g.
waaop een nlppeltje rust. De film draait
nu tussen rol en nippeltje door cn op de
plaats, waar in de film een gaatje is ge
knipt, maakt het nippeltje met de kope
ren rol contact. Hierdoor geeft
mertje een geluidsstoot. Als de blinde
met een stok, waaraan dit apparaatje is
bevestigd, een wandeling maakt
wiel onderaan de stok draait dus hoort
hij geregeld de geluidsstoten
Deze geluidsstoten zijn tweeërlei,
namelijke waarschu
oeringsseinen. Het uitvoeringssein be
staat uit een korte stoot. Om de waar-
schuwingsseinen te begrijpen, moet men
Door middel van de zoemer krijgt de
blinde volgens een bepaalde code door ul
Voorburg, de heer
G. v. d. Wiele, heeft een mechanische
blindcngeleide „hond" geconstrueerd.
Het instrument bestaat uit een stok,
waaraan een wiel is bevestigd. Door
de draaiende beweging wordt een
geperforeerde film in beweging ge
bracht, die op te voren door een nief-
blinde gemarkeerde punten een
zoemer laat overgaan. Op onze foto:
de uitvinder met z\jn apparaat.
den is op dit apparaat octrooi aange
vraagd.
De heer Van de Wiele heeft gisteren
zijn apparaatje geblinddoekt gedemon
streerd en hoewel bij hem de andere zin
tuigen dan de ogen niet zo goed ontwik
keld zijn als die van een blinde, wist
hij een bepaalde route met behulp van
zijn apparaat uitstekend te lopen. Het ap
paraat gaf op de juiste plaatsen de uit-
mgsseinen aan. zodat de zoemer het
i de
igde op r
de plai
