Mettwe jTtitertje GTouranl
Proefmobilisatie
„Drietand"
Conferentie van de „Grote Vier" is
doel waarnaar wij streven!
Krachtige militaire basis bij Suez van
groot belang voor wereldvrede
het
en
Russen beletten verkoop
Amerikaans voedsel
Richtingwijzers aan trams op
1 Januari 1958
Veteranen van de K.M.A.
een oefening met tanks
bij
Wist U
Verwerkelijking
der vrijheid
95S WOENSDAG 22 JULI 1953
BUREAUX: Steen6traat 37.
Directie, Redactie, Abonnementen- en
Advertentie-afdeling: TeL 31441
Postrekening: 58936
ABONNEMENTEN: 6.— per kwartaal;
2.— per maand; f 0.47 per week.
AD VERTE NTIËN: 0.18 per millimeter
(Bü contract belangrijke korting)
Vier en dertigste jaargang No 9792
Directie: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
Chef-Red.: H. W. J. ENSERINK
CHRISTELUK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
.Slaal»a«Udi fs sMtmo
«|Q bert la tegfjeaspoet"
Butlei, die Churchill vervangt, verklaart
IN HET BRITSE Lagerhuis is het tweedaagse debat begonnen over de
buitenlandse politiek. De waarnemende Britse premier. Butler, legde
er de nadruk op, dat Amerika, Frankrijk en Engeland nog steeds vast
houden aan besprekingen met Rusland „op hoog niveau", zoals indertijd
was voorgesteld door Churchill. Deze hoop was tot uiting gekomen bij
de jongste besprekingen op de „Klein-Bermuda"-conferentie te Washing
ton. Er was slechts verschil van mening over de vraag, wanneer zulk een
conierentie van de „Grote Vier" zou moeten worden gehouden en welke
onderwerpen zouden moeten worden aangesneden. Mogelijk dat dan
niet slechts over de Duitse en Oostenrijkse problemen, doch over de ge
hele internationale toestand zou worden onderhandeld. Butler stipu
leerde, dat zelfs in het geval van een werkelijke ontspanning tussen de
Sowjet-Unie en het Westen, het Atlantisch Pact en het E.D.G. even on
ontbeerlijk blijven als vandaag.
Zo heeft dus de wnd premier een kort
overzicht gegeven van de wereldsituatie.
Hij stelde nog eens vast, dat als de inter-
itionale toestand thans beter is, zulks
in grote mate te danken
ces der N.A.T.O.-landen. Wij moeten
echter, aldus Butler, naast deze inspan
ningen voor de gemeenschappelijke
dediging, nog meer samenwerken op
economisch en financieel gebied. Zijn
uitspraak is van belang voor heel West-
Europa: „Wil een verdedigingsstelsel
standhouden, dan moet het in de
plaats op eer. krachtige, economisch-
financiële basis worden gebouwd."
Ten aanzien van Rusland zeide hij, dat
wij de gebeurtenissen in de Sowjet-Unie
thans nog niet volledig kunnen beoor
delen. Bovenal kunnen wij niet het be
lang schatten van het in ongenade vallen
van Beria. Over Korea was Butler opti-
Britten arresteren zes
Duitse spionnen
Ook een Tsjechoslowaak
wordt verdacht
Op 9 Juli hebben de Britse autoriteiten
j zes Duitsers, onder wie twee vrouwen,
gearresteerd op beschuldiging van spion-
"age voor de Sowjet-Unie, zo heeft de
I Britse Hoge Commissie Dinsdag, volgens
Reuter, meegedeeld.
Eén van de vrouwen werkte tot voor
kort als telefoniste bij het Britse leger
Onder de gearresteerde mannen bevind'
zich een voormalige Juitenan-t bij de
„Luftwaffe", die gedurende twee jaar lid
van de Duitse communistische partij was.
Viier van de arrestanten komen uit Bruns.
wijk, de andere 'twee uit 'het gebied var
de Lünenburger Heide. Zij zullen Vrij
dag moeten verschijnen voor een Hof der
Westelijke Geallieerde commissie te Dus-
seldorp.
Vrijwel tegelijkertijd met het verschij
nen van dit communiqué maaikte het
Westduitse ministerie van Binnenlandse
Zaken bekend, dat Westduitse veilig
heidsautoriteiten op 11 Juli een niet met
name genoemd Tsjechos'.owaakse agent in
arest gesteld hebben. Hij wordt er van
verdacht in West-Duitsland gespionneerd
<e hebben onder de dekmantel van een
baan bij het Tsjechische staatsbedrijf
pKovo".
Één dode, 2 gewonden
bij auto-ongeluk
Tussen Silvolde en Sinderen (Achter
hoek) vloog een auto uit een scherpe
bocht en botste tegen een boom, waarbij
de 24-jarige pas gehuwde G. Koenders
Dinxperlo om het leven kwam. De
•jarige A. uit Borne werd ernstig, de
24-jarige chauffeur E. uit Dinxperlo licht
gewond.
Op de onbewaakte overweg bij de
vroegere halte Miste, onder Winterswijk,
botste de heer J. P. uit Rotterdam tegen
de locomotief van de trein AaltenWin
terswijk. De auto werd opzij geduwd en
aan de voorzijde zwaar beschadigd; P.
twee andere inzittenden kwamen met
de schrik vrij.
Kotter Stema Dinsdag
naar Brazilië
Het staat nu vast, dat de motorkotter
Sterna (IJmuiden 98) volgende week
Dinsdag uit IJmuiden naar Brazilië zal
vertrekken. Het oponthoud, dat werd
veroorzaakt doordat twee opvarenden
zich op het laatste moment bedachten,
heeft dus niet langer dan twee weken be
hoeven te duren. De bemanning is inmid
dels aangevuld. Bij het vertrek uit IJmui
den zullen vele personen uit visserij- en
scheepvaartkringen aanwezig zijn.
mistisch en hij gaf te kennen, dat er all<
redenen bestaan, dat in Korea zondei
verwijl een bestand zal worden gesloten.
Hij herhaalde zijn mededeling
Maandag, dat Engeland zich zal houden
aan het verbod, strategische materialen
uit te voeren naar Rood-Ohina. Het zal
echter zijn handel l#v zgn. vrije goederen
ontwikkelen. Dit ^oü een voordeel
de vrije wereld zijn.
Sprekend over Indo-China verklaarde
Butler, dat de Franse regering thans al
les moet doen, om te voldoen aan de ver
langens naar onafhankelijkheid van de
verbonden staten.
Wat de Egyptische kwestie betreft, is
te Washington eer. grote mate van over
eenstemming bereikt. Amerika en Enge
land zijn het er over eens, aldus Butler,
dat de handhaving van een doeltreffen
de, krachtige militaire basis in het ge
bied van het Suezkanaal, van groot be
lang voor de wereldvrede is.
Het essentiële probleem in de verhou
ding tussen het Westen en de Sowjet-
Unie blijft echter Duitsland en vandaar,
dat een bespreking met de Russen
vrije verkiezingen in beide zones
Duitsland noodzakelijk is. Daarna
de leider der oppositie, Attlee, aan
woord, die van mening bleek te zijn, dat
de gebeurtenissen achter het „IJzeren
Gordijn" wel degelijk een vermindering
van de internationale spanning beteke-
„Proefmobilisatie"
Operatie „Drietand."
Ook al een zeiljacht
van plastic
Nederl. kogelvrije vesten
van dezelfde stof zijn er
eveneens
Een nevenfirma van de vervaardigers
der plastic fiets. Paturi Glasboot te War
mond, heeft van versterkt plastic de
eerste plastic zeilboot van Europa ge
bouwd. Dit vaartuig behoort tot het type
„Vrijheidsklasse".
Te Breda, bij Paturi Technische Indus
trie, zijn ook plastic kogelvrije vesten ter
dikte van 3 mm ontwikkeld, die bijvoor
beeld in militaire kleding kunnen wor
den genaaid.
Vacantie-uitkering voor
bouwvakarbeiders
Voor de bouwvakarbeiders, die bij het
begin van hun vacantieweek over
weinig, d.w.z. voor minder dan f 60
vacantiebonnen beschikken, bestaat de
mogelijkheid een compensatie-uitkering
te ontvangen.
Zij moet hiervoor zo spoedig mogelijk
een aanvraag indienen bij de plaatse
lijke vertegenwoordiger, die ook de
tegenwaarde van de reeds in hun bezit
zijnde vacantiebonnen uitbetaalt. Aan
vragen, die later dan een week na d<
vacantie binnenkomen, worden niet meer
in behandeling genomen.
D.U.W.-arbeiders kunnen zich wenden
tot de gemeentelijke dienst voor Sociale
Fries stamboekvee door
sproeimiddel gedood
Zelfs de arbeiders vertoonden
vergiftigingsverschijnselen
In Pingjum (Friesland) zijn enkele
stamboekvaarzen tengevolge van op het
weiland overgewaaide arsenaathoudende
middelen, waarmede de aardappelziekte
bestreden wordt, vergiftigd en gestorven.
Enkele andere beesten zijn onder behan
deling van de veearts gesteld. Zelfs de
arbeiders, die bij het sproeien var
middel werkzaam waren geweest,
toonden vergiftigingsverschijnselen
moesten doktershulp inroepen.
De communistische terreur
Met „Rode Hilde" is een donkere schaduw
gevallen over Oost-Duitsland
DE NIEUWE, vrouwelijke minister van Justitie in Oost-Duitsland, Hilde
Benjamin, bijgenaamd „Rode Hilde", zwaait met haar bijl. Een don
kere schaduw is gevallen, aldus A.P. over de achttien millioen Oost-Duit
sers, die met geweld van wapenen gedwongen worden hun rol te spelen
in het, door het Kremlin geregisseerde, spel, waarin Centraal-Europa ge
reedgemaakt wordt voor het communisme. Inmiddels heeft de Russische
Hoge Commissaris in Duitsland, Semjonof, bij de Amerikaanse autoriteiten
geprotesteerd tegen de verkoop van voedingsmiddelen in West-Berlijn aan
Oost-Berlijners en geëist, dat deze verkoop wordt gestaakt. De Sowjets
beschouwen zulks als een „fascistische provocatie".
sale protesten van de Westberlijnse werk
lozen en de bevolking van Oostberlijn"
Gewijzigd Wegenverkeersreglement
Plaatsnaamkaarten zullen in Friesland straks
tweetalig mogen zijn
De electrische trams zullen op
Januari 1958 van richtingwijzers m
ten zyn voorzien. Deze termijn houdt
verband met de tijd, die nodig is,
alle tramrijtuigen een keer in re1
te hebben gehad.
is een van de punten van het ge
wijzigde Wegenverkeersreglement, dat
op 1 Augustus in werking zal treden, en
dat ook een regeling over de positie der
bromfietsers bevat, welke wij Maandag
reeds publiceerden.
Nieuw is, dat een voorrangsweg en de
nadering van een voorrangskruising of
-splitsing straks beide zullen kunnen
worden aangeduid door een der borden,
die tot nu toe de nadering van een voor
rangsweg, -kruising of -splitsing aan
gaven. De weg, die dan voorrang krijgt,
zal worden voorzien van een driehoekig
bord, dat men nu alleen op voorrangs
wegen aantreft als aanduiding, dat men
"•n kruising nadert.
In het gewijzigde reglement is de ca
tegorie landbouwmotorrijtuigen, waar
aan bepaalde faciliteiten werden ver-
lecnd, uitgebreid met de groep motor
rijtuigen, waarvan de eigenaar of houder
kan aantonen, dat dit motorrijtuig nodig
om het buiten de wegen te gebruiken,
dat dit rijtuig zich voor gebruik of
herstel op de weg bevindt. Dit betreft
bijvoorbeeld trekkers, die op fabrieks
terreinen worden gebruikt.
Het aantal aanhangwagens, dat tot
Grote schade in Beverwijk
Industriegassen tasten
gladiolen aan
De vele gladiolenkwekers, die op de
geestgronden rond Beverwijk hun bedrijf
uitoefenen, zullen dit jaar samen een
schadelast van minstens ƒ140.000 hebben
als gevolg van de industriegassen, die bij
Zuiden- of Westenwind over de tuin-
bouwpercelen trekken. In het prille
jaar hebben de tulpen en irissen v
schadelijke gassen te lijden en than-s.
juist tegen de bloeitijd, zijn het de gladio
len, waarvan de dichtgevouwen bloemkel
ken en de bladeren aan de toppen geel
bruin uitgevreten zijn. Het vochtige weer
de afgelopen maanden, dat de neer-
van het gas vergrootte, doet vrez
dat de schade ditmaal zeker tweemaal
groot is als vorig jaar.
De grote bedrijven langs het Noordzee
kanaal erkennen de ernst van het pro
bleem. maar willen eerst de schuldvraag
beantwoord zien. alvorens zij over
eventuele schadevergoeding willen pra
ten. Een onderzoek is niet eenvoudig, om.
dat er zovele schoorstenen zijn. Het
T.N.O. in Den Haag heeft nu op de meest
bedreigde percelen opvangbakken voor
het schadelijke gas geplaatst. Als het
onderzoek van de daarin opgevangen stof
fen voltooid is, kan misschien de schade
vergoeding eens op het tapijt worden ge
bracht.
DE NIEUWE burgemeestei
Bangkok, een generaal en tevens minis
ter van Binnenlandse Zaken van Thai
land, gaat zijn stad eens reinigen. Een
millioen loslopende honden in Bangkok,
zwervers, worden volgens een A.F.P.-
bericht „opgeruimd".
dusverre door landbouwmotorrijtuigen
mocht worden meegevoerd, is thans van
drie op twee gebracht en de lengte van
dé „sleep" is van 22 meter teruggebracht
tot 18.
In den vervolge moet een motorrijtuig,
waarvan de achterverlichting onklaar is
geraakt, en dat niet onmiddellijk van de
weg kan worden geduwd, worden aan
geduid door een voorwerp, dat op de weg
geplaatst ongeveer 30 meter van het
voertuig af aan de achterzijde als 'het
voertuig rechts, en in "de richting van
het tegemoetkomende verkeer, als het
voertuig links van de weg staat voor
het verkeer goed zichtbaar rood licht
uitstralen of rood reflecteren.
Bromfietsers zijn nu wat voorrang be
treft, met fietsers gelijkgesteld, motor
rijwielen al of niet met zijspan
mogen geen aanhangwagen of oplegger
meer voortbewegen en plaatsnaambor
den zullen, behalve in het Nederlands,
jok in het Fries gesteld mogen zijn.
Ruim f 36 millioen
Extra-aflossing van de
staatsschuld
Dank zij hogere opbrengst
van vermogensheffing
De vermogcnsaanwasbelasting en de
/ermogensheffing ineens hebben de schat
kist vorig jaar bijna f 36,5 millioen meer
opgebracht dan oorspronkelijk was ge-
Minister Van de Kieft heeft nu aan de
Tweede Kamer voorgesteld, deze millioe-
te gebruiken als extra aflossing van
staatsschuld. Dit gebeurt ook met de
yone opbrengst van de genoemde hef
fingen. Hierdoor wil men voorkomen, dat
het begrotingsbeeld door de buitenge
wone ontvangsten aan heffingen gunstig
wordt beïnvloed.
Zo sohiint dus in Oost-Duitsland de dag
der wrake aangebroken en er is geen
plaats meer voor de beloften van verbe
tering. Hilde Benjamin heeft alle Oos:-
duitse rechters en tribunalen opdracht
gegeven, de strengste straffen uit te spre
ken over de provocateurs en oproer
kraaiers die nog bij duizendtallen in -de
Oostduitse gevangenissen op hun -bereoh
ng wachten.
De partijblad „Neues Deutschland"
prijst de toespraak van Hilde Benjamin,
/aarin deze verklaard heeft, dat haar
.oorganger Fechner gevangen is gezet
omdat hij de fascistische staatsgreep heeft
goedgepraat als een normale staking.
Wat nu de Russische nota aan de Ame
rikaanse Hoge Commissaris Conant ge
richt. betreft, hierin wordt betoogd, dat
de hulpmarkt, die verleden week in de
Amerikaanse stadswijk, Kreuzberg. in het
leven geroepen werd, ten doel had, „de
pogingen van de fascistische huurlingen
en misdadige elementen, die op 17 Juni
een actieve rol speelden in de brand
stichting en plundering van Oost-Berlijn,
nieuwe provocaties uit te lokken, te
doen voortzetten".
Op de markt werden melk, aardappelen
fruit tegen één vijfde van de normale
prijs aan 25.000 hongerende inwoners van
de Russische sector verstrekt. De markt
werd deze week vervangen door de gro
tere Oostduitse hulpprogramma's van
zeven Westduitse stadswijken.
Semjonof betoogde, dat de markt te
Kreuzberg gedreven werd door „fascis
tische agenten, die als levensmiddelen
verkopers vermomd waren". De markt
was naar zijn zeggen, tengevolge „de mas-
gesloten.
In de rij voor brood
Oostduitse vrouwen hebben in de rij
moeten staan om brood te krijgen, aldus
schrijft het semi-officiële blad „Berliner
Zeitung" in zijn editie van heden.
In de staatsbroodwinkels in Pfaffen-
dorf werd Zaterdag silech/ts drie tot
uur brood geleverd Het blad wijt het ge
brek aan brood aan „Organisatiefouten".
Het blad deelt niet mede, of Pfaffen-
dorf in Saksen of de gelijknamige stad,
Saksen-Anhalt, wordt bedoeld.
Wel duur en riskant, maar...
Arnhem ziet nog iets
in Avifauna
In de jaarvergadering van de Arnhem-
VW is de mogelijkheid besproken om
het vogelpark Avifauna naar Arnhem te
krijgen.
Burgemeester Matser was evenals de
directeur der VW van mening, dat een
vogelpark alleen niet kan bestaan, doch
hoogstens gekoppeld dient te worden aar
een bestaand evenement. Daarvoor zaj
ook de burgemeester echter geen moge
lijkheid in de Gelderse hoofdstad. Niet
temin werd besloten contact op te ne:
met de curatoren in het faillissement
Avifauna, aldus de Vkrt.
Rhee nog onrustig
over „bestand"
Wordt vóór 3 Augustus
getekend?
Aan het optrekken van een houten ge
bouw te Pan Moen Djon, waar het bestam
ondertekend zal worden, werkt men no
met koortsachtige haast. Daarom gelooft
men, dat de wapenstilstand nu spoedig
door de partijen zal worden aanvaard.
Generaal Mark Clark wil op 3 Augustus
in Amerika zijn, omdat zijn zoon William
op die datum in het huwelijk treedt.
Voordien moet dus het bestand getekend
zijn Vanmorgen hebben Geallieerde
communistische stafofficieren wederom
te Pan Moen Djon vergaderd.
Over het verschil in zienswijze inzake
de houding van Zuid-Korea, is tussen
Syngman Rhee en Robertson deining
wekt. Volgens de allerlaatste berichten,
zal Zuid-Korea niet vertegenwoordigd
zijn bij de ondertekening van een wapen
stilstand. Negentig dagen na de opening
van een te houden „politieke conferentie'
mag Zuid-Korea zijn vrijheid van hande
len hernemen, indien de communisten
dan niet gaan ontruimen. Dit is' 't stand
punt van Rhee. Deze verklaarde voorts,
dat hij Amerika had verzocht, in dat spe
ciale geval hetzij met Zuid-Korea de mi
litaire operaties te hervatten of materiële
steun toe te zeggen, indien de politieke
conferentie mislukt.
Het maakt de indruk, dat de Zuid-
koreaanse bezwaren nog niet geheel
weggenomen. Inmiddels duurt de strijd
voort, speciaal in de Centrale frontsector,
waar de communisten overgingen tot
aanval.
Een fles champagne spatte
schuimend stuk tegen een met
bloemen versierde vliegtuig-
neus en 5.000 duiven kozen
klapwiekend het luchtruim,
toen het eerste Liftmaster-
vrachtvliegtuig van de K.L.M.
gistermiddag op Schiphol werd
gedoopt met de naam van dr ir
M. H. Damme, oud-directeur-
generaal van de P.T.T. en voor
vechter van de burgerlucht
vaart. De doopplechtigheid
werd verricht door mevr. E. A.
Damme-Perzborn. (zie pag. 4)
De Dardanellen
Dullesvlootbezoek
volkomen normaal
„Geen reden voor Sowjet-
koorts", aldus Turkije
Dulles, de Amerik. minister van Buit.
Zaken, heeft op zijn persconferentie ver
klaard, dat het voorgenomen bezoek van
Amerikaanse en Britse oorlogsschepen,
einde dezer maand, aan Instanbul (de
Turkse haven aan de Zwarte Zee) hele
maal niet bedoeld is als een „vijandige
militaire demonstratie" tegen de Sowjet-
Unie. Zoals gisteren vermeld, hebben de
Russen naar aanleiding van dit vlootbe
zoek bij Turkije geprotesteerd. Dulles
acht het bezoek der Amerikaanse
Britse schepen volkomen normaal omdat
Turkije evenals Amerika en Engeland
lid van de NATO is. Volgens het Turkse
ministerie van Buit. Zaken betreft het
hier slechts beleefdheidsbezoeken die
krachtens de conventie van Montreux ge
oorloofd zijn. De Sowjetnota wordt door
Turkije aandachtig bestudeerd en
officiële antwoord moet nog volgen.
De daad bij het woord
Inmiddels zijn tien Amerikaanse
logsschepen vanmorgen in Istanboel
gekomen, icaar zij tot ,27 Juli zullen
blijven. Drie schepen van de Indische
marine, die in de Sowjetnota (behel
zende een protest) niet waren genoemd,
zijn eveneens in Istanboel gearriveerd.
De Indische oorlogsbodems, w.o. de krui
ser Delhi blijven vijf dagen. Wat zal
Rusland nu doen? Vermelden wij
dat Griekse. Italiaanse, Turkse, Britse
en Amerikaanse oorlogsschepen ook in
Griekse wateren oefening hielden.
Cadetten toonden hun kunnen met
modem materieel
De 700 reünisten van de 125-jarige Ko-!
ninklijke Militaire Academie te Breda
zijn gistermorgen de oude poort van de
academie uitgereden, om op het hun zo
bekende cadettenkamp een moderne
legervoering van de cadetten van thans
artillerie een demonstratie met
ponders en even daarna kwam een Ame
rikaanse houwitser het terrein opgereden
om demonstraties te geven voor d«
reünisten. Deze konden na afloop van de
demonstratie het moderne materieel be-
tanks en straal-!kijken en in de tanks een tochtje door
jagers deelnamen. Ihet cadettenkamp maken.
het optrekken van in-l 's Middags waren de reünisten de gast
de schietverenigingei
De opgaaf
fanterie naar de vijand achter
velrug. Het geheel werd van een com
mando-auto uit dusdanig geregisseerd,
dat de reünisten de strijd via de luid
spreker konden volgen.
De reünisten zaten allen onder
grote legertent, maar nauwelijks
het eerste schot gelost, of zij stroomden
er uit. Zij waren nauwelijks weg te hi
den van het gevechtsterrein, waar
nieuwe generatie cadetten zich dekte
weer opstond uit het gloeiend hete zand.
Na afloop van het schijngevecht gaf de
Twee broers verdronken
bij het zwemmen
Bij het zwemmen in de Noord zijn
twee kinderen uit het gezin van de heer
P. van der Ven aan de Molendijk te Rid
derkerk verdronken. De 10-jarige Alber-
tus en de 11-jarige Bastiaan waren aan
het zwemmen en bleven plotseling onder
water. Een visser begaf zich met zijn
vrouw te water, doch dit alles mocht niet
meer baten. Enige uren daarna heeft de
politie de stoffelijke overschotten
beide jongens opgehaald.
DAT de KNAC een speciaal verkeers
bord ter waarschuwing voor het gevaar
van opspattend slik of grint op de weg
heeft voorgesteld.
DAT het zesde reuzencaisson voor het
dijkgat bij Schelphock in ons land is
aangekomen en het vijfde nog steeds bij
Zierikzee aan de grond zit.
DAT tot leider-psychiater aan de 1
September in Leeuwarden op te richten
sociaal-psychiatrische dienst voor Fries
land benoemd is de 2e geneesheer aan
de soortgelijke Groningse dienst, dr E.
de Haan.
DAT de 14-j. Dieter Krupp uit Ham
burg, die op kosten van een Duitse mar-
garinefabriek een reis van 37.000 km
heeft gemaakt naar Zuid-Amerika. om
dat hij de millioenste koper was van het
margarinealbum: Mittel- und Süd-
Amerika, gisteren op Schiphol aankwam.
DAT de nieuwe spits van de Utrechtse
Jacobitoren op de leien na gereed is en I
er een groot ijzeren kruis op geplaatst!
werd. i
DAT 41 Schotten uit Kirkcaldy in
klederdracht ontvangen zijn op het
R'dams stadhuis en een van hen een
krans legde bij het oorlogsmonument
aan het Boelwater.
DAT de werkloosheid in Oost-Gronin-
gen in April vergeleken met 1952 was
gestegen (voornamelijk door de weers
omstandigheden), maar in Mei weer
lager was dan in 1952, hetgeen minister
Suurhoff heeft geantwoord op vragen
van het Tweede Kamerlid Van Lier
(P.v.d.A.)
DAT tegen de 29-j. buschauffeur O. B.
uit Zeist, die tegen het voorschrift in zelf
de automatische deursluiter had bediend,
waardoor de 76-j. mevr. A. H. C. bij het
uitstappen belemmerd en door de achter
wielen overreden werd. voor het A'damse
hof bevestiging is gevraagd van het recht-
bankvonnis (3 weken voorw.).
DAT een 19-j. A'dammer in de vacantie
van zijn baas zich per chèque f 1200 toe
eigende. waarvoor hij een tweedehands
auto kocht en thans is aangehouden.
DAT bij een brand in het atelier van de
Arnhemse costumier en toneelkapper. H.
D„ de kinderen van het gezin op het nip
pertje gered konden worden en zeer veel
toneelcostuums verloren gingen.
DAT de Commissie Opvoering Produc
tiviteit op 16 September in Groningen
en 15 Oct. in Leeuwarden een conferen
tiedag houdt.
DAT een 31-j. vrouw haar 57-j. man by
een ruzie in de A'damse Prinsengracht
duwde en een vacantieganger de drenke
ling ongedeerd op het droge bracht.
DAT het uitbreken van een diphthcrie-
epidemie in Eygelshoven (L.) door in
enting bezworen is en in Kerkrade 65
der in aanmerking komende kinderen
voor de eerste maai is Ingeënt.
DAT Nederland op de tweede plaats
eindigde bij de in Bremen gehouden int.
wedstrijd voor modelvliegtuigen Vliegen
de Vleugels en Duitsland hior eerste
DAT op het 9 Nov. in R'dam te houden
congres van de Werkgemeenschap Club
huizen Zd-Holland o.m. de directeur
de Haagse clubhuizen De Mussen, J. de
Bruin, over dit werk zal spreken.
DAT evenals de K.N.A.C., nu ook de
Ned. Vereniging van Transport-onder
nemingen dc Duitse instanties heeft ver
zocht, bij reizen naar West-Duitsland de
z.g. Zahlkarte te laten vervallen.
schillende wapens van de cadetten. Gis
teravond was er een galaconcert op het
binnenplein van het kasteel.
Opperste Sowjet komt
1 week later bijeen
Reuter meldt uit Londen: De bijeen
komst van de Opperste Sowjet, het Russi
sche „parlement", wel-ke zou plaats vin
den op 28 Juli. is uitgesteld tot 5 Augus-
Het Russische persbureau „Tass". dat
dit nieuws wereldkundig maakte,
geen verklaring voor het uitstei.
Algemeen neemt men aan. dat de
Opperste Sowjet is bijeengeroepen
het ontslag van Beria als „agent van
internationale imperialisme" te bekrach
tigen.
HET WEERIN EUROPA
Vrij koel
Tot morgenavond verwacht
De Bilt: Veranderlijke be
wolking met enkele regen
buien. hier en daar vergezeld
door onweer. Matige, nu en
dan vrij krachtige wind tus
sen Zuid cn West. Vrij koel.
(Opgemaakt om tien uur).
ZON EN MAAN
Donderdag: Zon: 4.48 tot 20 44 uur;
Maan 8Ó4 tot 0.18 uur. Op 26 Juli V.M.
PROF. DR L. W. G. SCHOLTEN
/"~IP Maandag 10 Juli j.l. promoveerde
aan de Vrije Universiteit tot doctor
de letteren en wijsbegeerte, mr C. de
Ru op een proefschrift. getiteld: ..De
strijd over het Hoger Onderwijs tijdens
het ministerie-Kuyper".
:e dissertatie verschijnt wel op een
gelegen moment. Want de vraag
stukken. die in het thans aanhangige
wetsontwerp over het Hoger Onderwijs
de orde zijn gesteld, komen vrijwel
alle ook naar voren bij de regeling van
het hoger onderwijs in het jaar 1905. De
schrijver heeft met grote nauwkeurigheid
uitvoerig de wordingsgeschiedenis van
Kuypers voorstellen beschreven. Behalve
talrijke gedrukte stukken nam hij
kennis van de archieven der verschillen
de universitaire colleges.
Hij maakte gebruik van wat in die da
rn zeer bijzonder als spiegel der open-
are mening kon gelden, namelijk van de
dagbladen en periodieken. En op enkele
punten kon hij nog gebruik maken van
persoonlijke mededelingen van hen. die
:n zelfstandig aandeel aan de gebeurte-
ssen van die tijd hebben genomen.
De indeling van de studie is zeer door
zichtig. Na een kort overzicht van de
vrijheid van het bijzonder hoger onder-
de negentiende eeuw volgen een
beschouwing over het voorontwerp-Kuy-
per, de behandeling in de Raad van State
de reactie van de openbare mening op
het ontwerp. Daarna volgt een uitvoerige
uiteenzetting over de parlementaire be
handeling.
"JV/TEN weet dat de voorstellen van Kuy-
per op velerlei onderwerpen betrek
king hadden. Enigszins afzonderlijk staat
verheffing van de polytechnische
school te Delft tot Technische Hoge
school.
Daarnaast werden voorstellen gedaan
ntrent het jus promovendi en de subsi-
e aan bijzondere gymnasia. Verder zou
de mogelijkheid geschapen worden voor
bijzondere leerstoelen aan de Rijksuni
versiteiten. En tenslotte werd een rege
ling voorgesteld omtrent het zgn. civiel
effect van de wetenschappelijke graden
behaald aan bijzondere universiteiten.
Dit laatste punt was het voornaamste
an het gehele wetsontwerp. Daardoor
zouden toch de bijzondere universiteiten
eer belangrijk punt met de open
bare universiteiten worden gelijkgesteld.
het een zeer speciaal genoegen
in het proefschrift te lezen, welke prin
cipiële beschouwingen er door voor- en
tegenstanders van de wetsvoorstellen
werden gehouden.
Het debat tussen de Leidse hoogleraar
Van der Vlugt en Kuyper behoort tot het
beste, wat het Nederlandse parlement
heeft opgeleverd. Het antieke betoog van
Boneval Faure die het hooghartige libe
ralisme van de tweede helft der negen
tiende eeuw een te late uitbeelding gaf,
toont aan, in welke richting de geestelijke
ontwikkeling van het Nederlandse volk
voortgeschreden. Maar daarin schuilt
niet het belangrijke van het staatkundig
gebeuren, dat door mr De Ru wordt be
schreven. Het gaat in zijn diepste kern
ime de verwerkelijking der vrijheid.
ALS zodanig zijn de wetsvoorstellen dan
ook door Kuyper gezien en verde
digd. Voor hem ging het niet in de eerste
plaats om de gelijkstelling van openbaar
en bijzonder hoger onderwijs en nog min
der om de financiële gelijkstelling, zoals
die later in de wet-De Visser voor het
lager onderwijs is uitgewerkt. Deze pro
bleemstelling had meer de aandacht van
De Savornin Lohman. Het ging om de
vrijheid. Om de vrijheid van het hoger
onderwijs en om de vrijheid van de
Voor die vrijheid hadden de liberalen
gestreden en voor het onderwijs was in
1848 de vrijheid in de grondwet vastge
legd. Dit was echter slechts de formele
vrijheid, de afwezigheid van dwang. Voor
de oprichting van een school was geen
autorisatie der overheid vereist.
Maar deze formele vrijheid werd be
perkt door de zuigende werking, die er
van de goed uitgeruste overheidsinstel
lingen uitging. Voor het hoger onderwijs
bestond deze beperking in de hogere kos
ten, die aan het volgen van het onderwijs
aan een bijzondere universiteit verbon
den waren en in het gemis van de effec-
tus civilis der wetenschappelijke graden.
Daarnaast is er echter ook een mate
rieel begrip vrijheid. Vrijheid veronder
stelt namelijk de mogelijkheid van ont
wikkeling overeenkomstig eigen aard.
Materieel is nu de vrijheid verwerkelijkt,
indien de middelen aanwezig zijn tot
ontwikkeling van eigen aard en wezen.
Daarvoor is allereerst nodig, dat er geen
belemmeringen zijn van de formele vrij
heid. En tenslotte ook het verschaffen
door de overheid van de middelen, om
de vrijheid te verwerkelijken.
Door het vraagstuk zo te stellen, plaatst
Kuyper het onderwijsprobleem in dezelf
de sfeer als de sociale kwestie. Hij stelt
ze in rapport met zijn algemene visie op
het maatschappelijk gebeuren. En daar
door weet Kuyper ook, dat hij zich prin
cipieel stelt tegenover de ontwikkeling
van zijn tijd, waar niet de vrijheid, de
ontwikkeling naar eigen aard en wezen,
primeert, maar de overheid de levens
richting dirigeert.
rjO is het ook volkomen duidelijk, waar-
om het ontwerp zo grote tegenstand
ontketende. In wezen ging het over het
voor of tegen de vrije ontwikkeling van
de gaven, die God ln de schepping heeft
gelegd, door de bijzondere universiteiten
en de bijzondere leerstoelen.
En zo is het ook verklaard, waarom de
Leidse Universiteit wier devies nog al
tijd is: bolwerk der vrijheid, de behande-
ng van dit wetsontwerp heeft aangegre-
en, om gedocumenteerd het pleit te voe-
:n voor de autonomie der universiteiten.
Daarmee staan wij plotseling voor de
vraagstukken van het huidige voorstel
an de Hoger Onderwijswet. Ook daar
il men verwerkelijking der vrijheid.
Leest men zo het proefschrift van mr
De Ru. dan begint men zijn studie nog
te waarderen. Dan is het niet meer
de voortreffelijke weergave van een
spannende episode uit de onderwijsstrijd.
Dan is het de beschrijving van een po
ging tot verwerkelijking der vrijheid, zo
als die gedaan werd door een staatsman,
die het beginsel van zijn tijd doorzag en
die zich daartegenover stelde door de
overheid hier haar taak te wijzen als die
naresse Gods, het volk ten goede.
