Intensieve kerkelijke arbeid
in zeventiende eeuw
In Kenya misbruikt Mau Ma*
groeiende ontevredenheid
Verdeeldheid in de Kerk en
huisoefeningen
Vervreemding van landbouw
gronden is belangrijkste vraag
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
MAANDAG 22 JUNI
OUD-KATWIJK HERLEEFT
Tot op zekere hoogte gaat de stelling ongetwijfeld op, dat zich in het kerk
bezoek de stand van het kerkelijk leven weerspiegelt. Natuurlijk was in
het oude Katwijk aan Zee al spoedig de reformatorische regel van kracht,
dat elke Zondag twee diensten werden gehouden, één des voormiddags om
half tien en één des namiddags om 1 uur aanvangend. Echter deed zich
blijkbaar in 1622 de behoefte gevoelen aan een door-de-weekse dienst ge
durende zes of acht weken na behouden teelt, want op Tweede Kerstdag
van dat jaar besluit de Kerkeraad „om dien tijt, die ghenaemt wort de
Loumaent, zes of te acht weken gheduerende, noch eens in de weeck te
predijcken ende is daertoe beraemt den tijt van donderdachsavont". En
metterdaad vond op 5 Januari de eerste dienst van dien aard plaats!
Nog intensiever werd de kerkelijke,
met name de catechetische bearbeiding
der gemeente, toen in 1628 werd beslo
ten. ,.dat men sondaechs s'avonts tegen
vyf uijre in sacristie sal verschijnen,
alsmede dondérdaeghs nae de Avont-
predicatie niet alleen d^ Kerckenraedt,
maer alle onder de lidmaten die het ge
legen comt ende begeert ten eynde de
predicant aldaer in het huijsboeck
bullingerus 1) lesende en d'andere i
stigh toehoorende, met vragen ende ant
woorden de een den anderen alsoo
meerder cennisse des Godl Woorts ende
aenwas der godvruchticheid opwecke,
ende stichte, t'welcke in desen winter
begonnen
Neen, we kunnen niet zeggen, dat ds
Nathanaël Middelhoven verzuimde
te doen. wat in zijn vermogen lag on
Gemeente te bouwen; hier is immers
sprake van gesprakmatige gemeente
avonden!
Met ingang van 10 Mei 1722 kreeg
kleine wijziging in het aanvangsuur
di Zondagmiddagkerkdienst haar be
slag; de Heer Van Katwijk verklaart zich
accoord met half twee als aanvangs-
tijdstip!
Een andere nieuwigheid betekende de
komst van de Evangelische Gezangen!
Aanvankelijk werden zij in de kerk
diensten, uit vrees voor onrust
Gemeente en vermindering v,
kerkbezoek, niet ingevoerd, doch op last
van de Classis werd op 17 Augustus 1808
met het zingen van de gezangen een be
gin gemaakt, en in 1820 blijken ze ook
in het Gasthuis zelfs al ingevoerd te zyn!
Als merkwaardigheid zij hierby ver
meld, dat men in die dagen het kerklied
nog staande zong.
Bidstonden
Bijzondere kerkdiensten vormden de
bidstonden, in tijden van nood belegd.
De in 1781 uitgebroken oorlog met Enge
land, die reeds oorzaak werd van het
thuisblijven van de haringvissers in het
najaar van 1781, werd aanleiding tot het
beleggen van zo'n bijzondere kerkdienst:
„is alhier op den 26 Junij (zijnde de der
de Woensdag in de maand) des avonds
van 6 tot 7 uuren, de eerste bedestond
meente zich afscheiden van de Hervorm
de Kerk en haar Bestuur, en verzoeken
om hun namen uit de lidmatenboekei
te laten schrappen. Eén hiervan, eei
vrouw, herriep echter de ondertekening
en werd bij kerkeraadsbesluit
Januari 1838 weer in de Hervormde Kerk
opgenomen.
Op het eind van 1836 scheiden zich
dermaal twee lidmaten af. en in de loop
van 1837 volgen nog drie acten
scheiding. Op een desbetreffend verzoek
weigert de Kerkeraad echter de namen
van de kinderen van deze „afgescheide
nen" uit het doopboek te schrappen.
Passiviteit
Beschamend is bij dit alles de laksheid
en passiviteit, die predikanten en kerke
raad tegenover dit verschijnsel aan dc
dag leggen: met geen woord reppen de
notulen over enige actie van hun zijde
die zou kunnen getuigen van werfkracht,
activiteit en apostolaat!
Geen wonder, dat Dirk Taat en 47
notabele mede-adressanten in 1847 at
tenderen op onvoldoende geestelijke
zorg. En daarbij getuigen zij onomwon-
toenemende groei der Gerefor
meerde Kerk: „Dat ter overtuiging hier-
slechts behoeft gewezen te worden
op de onder de Gemeente meer en meer
toenemende lust en neiging tot het hou
den der zoogenaamde oefeningen de
onmiskenbare voorboden der uitbreiding
m het separatismus".
Ongetwijfeld is hierbij gezinspeeld op
huissamenkomsten later schuursamen-
komsten der afgescheidenen waar Klaas
Haasnoot „oefende", aanvankelijk met
veel aanhang. Immers, nog in 1853 be
staat er wel een vereniging van christei.
afgescheidenen, maar nog geen georden
de Gemeente of plaatselijke Kerk.
Wellicht is die kort nadien gesticht,
ant in October 1856 doet ds H. Op
't Holt in Katwijk aan Zee zijn intrede
leraar der „Christelijk afge
scheidenen". Na op 7 Mei 1861 vertrok-
Den Helder, arriveert
15 December 1861 zyn opvolger, ds I. H.
Schoemakers uit Apeldoorn. -
Het:eerste.kerkgebouw der Chr. Geref.
Kerk die ii
keraad op 5 Juli 1907 besluit in
ging met de Gereformeerden, en nog wel
op initiatief van de Gereformeerde ds
Impeta!, de gemeenteraad te verzoeken
op Zondag althans gedurende de gods
dienstoefeningen alle kroegen var
Katwijk aan Zee te doen sluiten. Schou
der aan schouder op de bres voor dt
Zondagsheiliging!
Bij ongeordend seperatisme denken vc
evenwel aan de samenkomsten, die bij
zekere Jan de Vreugd in 1906 werden be
legd, nog wel tijdens de openbare gods
dienstoefeningen. Maar dat Jan de
Vreugd zijn samenkomsten zou staken
viel nauwelijks te venvachten na de brief
van hem en zijn kostbaas, waarin zi;
schreven: „De kerkeraad is een onder
drukker van Gods volk en doet een strop
om zijn eigen hals".
Noch intrekking van verleende bij
stand, noch bezoek van een commissie
uit de kerkeraad konden daar dan ook
iets aan veranderen. Beiden weigeren
hun samenkomsten te staken, tenzij de
„vrienden" zouden wegblijven. Dat hier
de kerkelijke tuchtoefening niet kon uit
blijven, is duidelijk
Locale heilige
Gelukkig echter zyn de conventikels
als bovenbeschreven zeldzaam gebleven
in het zeedorp, wat niet wegneemt dat
veel eenvoudige lieden oefeningen hiel
den bij elkaar aan huis. bestaande uit
vrome gesprekken onder elkaar naar
aanleiding van de Zondagse prediking.
Daarbij denken wij aan een woning
in de Baljuwstraat, ter hoogte
Louwestraat, waar Trijntje van Wijk op
het einde der voorbije eeuw haar gezag
hebbend woord sprak en met kleine pre
sentjes en kerstgeschenken, dan wel met
zoodje vis werd vereerd als een lo
cale heilige. Maar ook aan de voormali
ge kuiper, de oefenaar Van SteenwijK, die
vanuit Leiden naar Katwijk kwam om
zyn gezelschap te verkwikken.
Wij mogen echter niet verhelen, dat in
deze buitenkerkelijke samenkomsten ook
geenszins denkbeeldige gevaren scholen
voor de geestelijke gezondheid van de
betrokkenen; en dan behoeven we enkel
te herinneren aan de afschuwelijke
gebeurtenissen aan boord van de logger
KW 171 in 1915, welke leidden tot de
dood van drie der opvarenden.
Tenslotte mogen we, schrijvend over
Katwijks kerkdijk leven, het Leger des
Heils niet vergeten. Ongetwijfeld vond
zijn methodistische inslag in vele Kat-
wijkse harten weerklank. Nadat „het
Leger" op 7 November 1885 verzocht had
over de Gemeentezaal te mogen beschik
ken, vroeg en verkreeg het in 1895 toe
stemming tot openluchtsamenkomsten op
het strand. Om te doen, wat de Kerk
toen verzuimde: evangelisatiewerk, han
delend uit het apostolaat.
W. A. POORT.
1) Bullinger was eerste verdediger
m de Heidelbergse Catechismus en
auteur van de Cofessio Helvetica
Posterior.
Verantwoording: Behalve van de Ker-
keraadsverslagen der Hervormde Ge-
KENYA
De Britse kroonkolonie Kenya,
waar de Mau Mau de autoriteiten
zoveel hoofdbrekens kost, ligt aan
de Oostkust van Afrika. Het land,
dat een oppervlakte heeft van ruim
219.000 vierkante mijl, wordt in
het Noorden begrens door Abes-
synië, in het Zuiden door Tanga
nyika, in het Westen door Uganda
en in het Oosten door de Indische
Oceaan. De equator loopt onge
veer over het midden van het land,
maar omdat grote gebieden van de
kolonie hoog boven de zeespiegel
zijn gelegen is vestiging van een
blanke bevolking er zeer wel mo
gelijk gebleken.
Er zijn in Kenya maar twee ste
den van enige betekenis: Nairobi,
de hoofdstad en Mombasa, de ha
venstad aan de Indische Oceaan,
waar jaarlijks meer dan honderd
Nederlandse schepen (of ongeveer
12 procent van alle scheepvaart)
binnenlopen. De voornaamste uit-
voerproducten zijn koffie, thee,
sisal en huiden.
Behalve ruim vijf millioen in
boorlingen wonen er dertigduizend
Europeanen en negentigduizend
Indiërs in Kenya.
en zo zijn er dan toch twee reddingspos-
ten gebouwd. Al zijn het dan een tweetal
houten noodgebouwen. Zoals men weet,
zal de Zuidpost in de toekomst komen
aan het einde van de Zuid Boulevard. Op
deze zelfde plaats staat ook het nood-
gebouwtje voor het Zuiderstrand.
Opbrengst collecte
De in de Ned. Herv. Kerk gehouden
schaalcollecte voor de kerkvoogdij
bracht 780,40 op.
Hoog en laag water
Dinsdag, 23 Juni: hoog water 00 00
12.24; laag water 7.45 en 20.24.
Visserijgolfjes
weegens de vredebreuk tusschen Enge-j toegetreden te zijn ^"de vemS5taT™^oriwSttkj!
land en deesen Staat gehouden, met Ps. j Kerken van Kuyper was een schuur.
CXVIII: 8, 9". Zij stond op het erf van de reder Teun is
Op 7 Juli 1866 laten de kerkeraads-j Gijszoon van Duyvenbode. die zelf als
notulen een soortgelijk geluid horen: i kapitein ter koopvaardij op de Oostzee
„Lettende op de treurige omstandighe-1 voer, en woonde tussen Voorstraat en
den, waarin ons dorp thans door de j Baljuwstraat, beoosten de Gemeentezaal,
heerschende cholera-ziekte verkeert,alwaar nu de Gereformeerde kerk staat,
neemt de kerkeraad het besluit om D.V.Om geen slapende honden wakker te
op Woensdag 11 Juli e.k. een Bededagmaken werd de schuur van je reinste
te houden, op dezelfde uur als 's Zon- Riga-hout gebouwd! ca 1850 in het ge-
ra-collecte i
dags",
lijders.
Tenslotte droeg evenwel de bidstond
op Tweede Paasdag 1885 een geheel
eigen, afwijkend karakter: zij werd be
legd met het oog op de aanvang
bouwwerkzaamheden aan de Nieuwe
Kerk, waarvan de eerste steenlegging
op Hemelvaartsdag van hetzelfde jaar
werd verricht door mevr. J. Baronesse
van Wassenaer van Catwyck geb. Hoff
man. Zowel zij als haar man hebben
trouwens krachtige financiële
leend aan de bouw van dit nieuwe Gods
huis, schepping van architect Jesse.
Een geheel aparte categorie kerk
diensten werd gevormd door de jaarlijks
weerkerende bidstonden en dankstonden
voor de visserij.
Wanneer we horen, hoe in 1747 en vol
gende jaren „Sondags voor 't afvaaren
der schuyten ter haringvangst in Sep
tember het avondmaal geviert" werd,
komt het ons aannemelijk voor, dat uit
deze najaarsavondmaalsdienst de „pleg-
tige bidstond voor de Visscherij" is voort
gekomen, die wij onder ds J. C. Hentze-
peter op 15 September 1850 als zodanig
voor het eerst vonden vermeld, gevolgd
op 15 December d.a.v. door
plegtige dankstond voor de behouden
aankomst en de zegen der Haringvis-
schers". Op het eind der vorige eeuw
werd de bidstond echter verschoven naar
Tweede Pinksterdag (1893).
Bevestigingsdiensten
Bevestigingsdiensten, waarin de be-
lijdeniscatechisanten als lidmaten wer
den bevestigd en toegang tot het Heilig
Avondmaal verkregen, vonden vanouds
plaats op Pasen. Zo werd Samuël Middel
hoven, de predikantszoon, met Pasen 1626
samen met drie andere nieuwe lidmaten
door zijn Vader bevestigd! Natuurlijk
kon hiervan soms worden afgeweken,
maar de gehele 18de eeuw door vindan
wij deze gewoonte gehandhaafd.
Een enkele maal horen we van een
hoogbedaagde of van een zieke, die tot
lidmaat wordt bevestigd. Dat was bij
voorbeeld het geval, toen „na ondersoek
des geloofs" op 25 Maart 1674 ten avond
maal ging „Maertie int Gasthuijs", ter
wijl we in de kerkeraadsresolutiën van
begin 1785 lezen: „Klaasje Kom: Vooys
aan haar moedershuijs weegens eene
langduurige en smartelijke ligchaams-
quaal aan haare Legersteede gebonden,
te gelijk met haaren swager Arij Hus na
afgelegde geloofsbelijdenis tot Lidmaat
deezer Gemeente aangenoomen.".
Separatisme
Zowel geordend als ongeordend sepa
ratisme zijn de Hervormde Gemeente van
Katwijk aan Zee niet bespaard gebleven.
Onder het eerste verstaan wij de afschei
ding van lidmaten, die tot de Christelijk
Gereformeerde Kerken overgaan. Helaas
mochten wy de kerkeraadsnotulen der
Gereformeerde Kerk hierover niet raad
plegen, zodat we ons moeten beperken
tot wat de Kerkeraadsnotulen der Her
vormde Gemeente hierover meedelen.
In de Kerkeraadsvergadering van 29
Januari 1836 worden door de voorzitter
overgelegd twee bij hen ontvangen acten.
gedateerd resp. 11 en 14 Januari 1836,
waarbij zes lidmaten der Hervormde Ge
len raadpleegden, werd gebruik gemaakt
van de Alg. Verslagen der Gemeente
Katwijk, diverse jaren.
KATWIJK
E-H.B.O.-ers-sIaagden
Aansluitend aan het eerder gebrachte
bericht over het jaarlijkse examen van
de Vereniging voor EH.B.O kunnen
heim aan de afgescheidenen verkocht. - nu de namen van de geslaagden
om te voorzien in de behoefte aan een j Seven. Het zyn: mej. P. Ouwehand, mej.
kerkgebouw. En in 1891 is op dezelfde' „.i.T_^..DuX"_en,ineh J- van,Duyi> te Kat-
plaats de tegenwoordige Gereformeerde
kerk verrezen!
Schouder aan schouder
Ja. eindelijk, in1856 gebeurt er
van Hervormde zijde iets: iedere Zondag
om 6 uur voorlezing van een goede Ge
reformeerde preek door catechiseer
meester Schram. Alsof men „de verzoe
king de bijeenkomsten der afgescheide-
~?n te bezoeken" alleen door „meer pre-
m, meer kerkdiensten" kon keren!!
Gelukkig heeft de verhouding tussen
Hervormd en Gereformeerd in het zee
dorp echter nooit, voorzover ons bekend,
het karakter aangenomen van gemeen
schap-verwoestende strijd! En het ver
heugt ons te zien, hoe de Hervormde ker-
Wie heeft die verloren?
De kotter TX 36 kwam binnen met eer
heel mooi maar zwaar vangetje. De be
manning had in het net een oud, groot
ijzeren anker aangetroffen. Het moet tien
tallen, misschien wel honderden jaren op
de zeebodem hebben gerust.
Haring pompen
Nam men in Amerika reeds proeven
met het uit zee pompen of zuigen
kleine vis, nu wil men in Engeland bij
het komende haringseizoén de schepen,
die haring aanvoeren, leeg pompen. Het
lange wachten op de losbeurt op de rivie.
ren wordt dan tot een minimum beperkt
Alleen haring, die bestemd is voor de vis-
meelfabrieken, zal op deze wijze worden
gelost.
In Schotland minder
De Schotse vissersvloot, die vorig jaar
jg 4764 schepen telde en er thans 4509
heeft, bracht in 1952 in totaal zes millioen
s in de markt Het aantal vissers liep
terug van 14. 531 tot 13.748. Tegenover dit
alles stond evenwel een grotere
n 1951.
SASSENHE1M
Successen van S.V.T.
Cultuur van stamleven in ontbinding
Duyn en mej". J.
wyk aan Zee; de dames H. v. d. Horst,
J. Schoneveld, G. de Vries, de heer C. v.
d. Kwaak te Katwijk aan den Rijn en
mej. G v. d. Mey te Valkenburg. i
De EJiiJ.O.-afdeMng ter plaatse heeft j
in het afgelopen jaar met grote moeilijk- 06, 86.
desoijdan-ks acht personen het dipfo
behaalden.
KATWIJK AAN ZEE
Noodposten van K.R.B.
Het is de K.R.B. nog niet gelukt haar
verloren gegane posten weer definitief
opgebouwd te krijgen. Om het werk
•tijdens het seizoen niet te doen stagneren
zijn echter noodvoorzieningen getroffen
De afgelopen Zaterdag was voor STV
zeer succesvol. SVT I won in de halve
eindstrijd van het districtskampioenschap
van het Haagse Berg en Dal I met 50
en komt hierdoor volgende w ek in de
eindstrijd >.it op de eigen banen.
STV II heeft de eerste klasse bereikt
door Te Werve I uit Den Haag met 50
te slaan. In de promotiewedstrijden bleef
het team ongeslagen. Het zal wel be
wijzen, dat het in de eerste klasse thuis
hoort. De uitslagen waren als volgt:
SVT I: K. Meuwissen sL T. Schreiner
6—2/63; mevr. van Overbeeke sL mevr.
de Bruin 3—6, 60, 62; mevr. Schalij
en De Rijke sl. mej. Merens en Hageraats
64. 62; mevr. van Overbeeke en Meu
wissen sL mevr. de Bruin en Schreiner
6—0. 6—3; Meuwissen en De Rijke sl. belangrijkste voedingsbronnen
Schreiner en Hageraats 6-4, 6—3. I felle. moordzuchtige agitatie.
STV II: L. Roes si. A. J. Leewens 61.1 T
63; mevr. v. Prooyen sL mej.'Naessens LQIlalOZeil
61, 61; mej. I. Schalij en Demmink sl. Het vervreemde grondgebied behoorde
mej. Groesheide en Leewens 11—9, 6—4; I tot aan het begin dezer eeuw vrijwel
mevr. van Prooyen en Roes sl. mej. Naes- uitsluitend aan de machtige stam der
Vreedenburg 61, 63; Roes Kikoejoes. In hun stamrecht, dat geba-
ci stam 86,seerd is op eeuwenoude tradities, behoort
de grond nooit aan een individu, doch al
tijd aan een familiegemeenschap. Grond
is altijd erfgoed en kan slechts verkocht
worden, als de ganse familie er mede
(Van onze correspondent in Zuid-Afrika)
T7"ENYA, dat oorspronkelijk behoorde tot het uitgestrekte gebied
JA. over de sultan van Zanzibar regeerde, kwam in de laatste decennia
fan de vorige eeuw, door het optreden var. Britse handelaars, geleidelijk
onder Engelse invloed. Deze ontwikkeling werd staatkundig afgerond in
1895, toen Brittannië na het failliet gaan van de Britse Oost-Afrika
Compagnie de verantwoordelijkheid voor Kenya op zich nam door het
tot protectoraatsgebied te verklaren. In 1920 werd het land een Britse
kroonkolonie en dat is het tot op heden gebleven.
De voornaamste bron van de moeilijk
heden, die Engeland thans ondervindt
van de geheimzinnige inboorlin-genorga-
nisatie der Mau Mau, is het feit, dat ei
sinds 1902 land werd afgestaan aar
Europeanen.
eerste Europese immigranten, die
het aanbod tot verkrijging van land
bouwgronden gebruik maakten, kwamen
uit Engeland en Zuid-Afrika, waar, door,
de verwarring van de juist geëindigde
boerenoorlog, velen een nieuw vaderland
zochten. De grote meerderheid der „sett
lers" kwam echter uit Groot-Brittannië
en velen van hen waren vooraanstaande
figuren, die zich enorme gebieden ver
wierven. Deze uitgifte van land aan
Europeanen heeft in de loop van de laat.
ste halve eeuw zulk een omvang aange
nomen, dat er voor bosaan planting 5000
vierkante mijl en voor landbouwgronden
aan particuliere ondernemers bijna 13.000
vierkante mijl beschikbaar is gesteld.
Hoewel er voor de inboorlingen nog
altijd 50.000 vierkante mijl beschikbaar
bleef, heeft het verkopen (en zelfs schen
ken) van goede landbouwgronden aan
blanken toch veel tegenzin tegen de ko-
loniale overheid opgewekt. Voor de Mau
SchreinerMau is deze grondvervreemding een der
l Demmink sl.
Fier rechtop zitten deze Chinees-
nationalistische soldaten in
zadels van hun vurige paarden,
gereed om ieder ogenblik van
dag de strijd voor de bevrijding
van hun vaderland overzee te be
ginnen. Dit is een afdeling berg-
cavalerie van Tsjiang Kai Sjeks
leger op Formosa, de springplank
naar communistisch China. Dage
lijks trekken de mannen er voor
oefening op uit; zo blijft het be
vrijdingsleger fit
Hoewel de eerste Europese immigran-
en de oorspronkelijke eigenaars van de
grond vredig als „bijwoners" lieten wo
nen en werken op huh boerderijen, ont
stonden er moeilijkheden toen de Kikoe.
joes dank zij de betere medische voor
lichting en hulp een veel hoger ge
boorteoverschot kregen, omdat de kinder
sterfte sterk afnam. Daar kwam nog bij,
dat zij de methoden van geboortebeper
king. die zij voor de komst der Euro
peanen toepasten (er werd geen kind ge
boren alvorens het jongste drie jaar oud
was), vooral onder invloed van de zen
delingen, niet langer handhaafden. Van
ruim twee millioen in 1900 is het aantal
inboorlingen geklommen tot ruim vijf
millioen.
Het gevolg van deze sterke bevolkings
toename was, dat de Europese landbou
wers steeds groter zwarte families op
hun boerderijen kregen, waarvoor zij
géén werk doch wel de zorgen hadden.
Dit leidde tot conflicten en schrijnende
toestanden; de boeren stuurden de over
tollige bevolking weg en deze mensen
moesten maar zien, een bestaan te vinden
onder hun stamverwanten in andere de
len van het land, die nog zo gelukkig
waren landbouwgronden te bezitten. Maar
omdat ook in deze gebieden de bevol
king steeds meer toenam en doordat de
inboorlingen bleven vasthouden aan hun
primitieve landbouwmethoden, kregen zij
daar weinig kansen. Zo ontstond er een
klasse van ontrechten, van „landlozen"
die langzaam verpauperden en die lang
niet allen een bestaan konden verwerven
in de mijnen, in de kleine secundaire in
dustrie of in de woningen der blanken.
Zij vervielen tot grote armoede en dus
tot haat en opstandigheid.
Weg met de blanken
Het Britse koloniale bestuur heeft er,
in zyn verdediging van de Kenya-politiek
op gewezen, dat omstreeks 1902 de aan
tallen der bevolking sterk gedaald waren
door een geweldige pokkenepidemie en
door hongersnood en dat dientengevolge
enorme landstreken vrijwel onbebouwd
lagen. Door de immigratie van Europea
nen is de voedselvoorziening verbeterd,
heeft Kenya 3000 mijl spoorweg en een
goed geoutilleerde haven, medische
sociale diensten, wegen en onderwijs ge.
kragen en is de bevolking, zowel mate
rieel als geestelijk, op een hoger plan
gekomen.
De leiders der Kikoejoes, die deze fei
ten als juist accepteren, wijzen er op dat
de grondvervreemding toch is doorge
gaan terwijl de autochthone bevolking
meer dan verdubbelde. Tegenover de cul-
Zeven en twintig mannen, ltj-
den van de Mau Mau, word^
onder strenge bewaking ndl
de rechtszitting gebracht.
deden mee aan de aanval n
het dorpje Lari waarbij ong^h
veer 200 dorpelingen werd
vermoord. K
tunele en materiële verbeteringer.
het koloniale bewind onmiske^
bracht, staat het feit cat EngelandJe
lijks voor 20 millioen pond uit B
uitvoert en bovendien aan invoerrel
pachtgelden, vergunningsrechten e
opbrengst heeft van ruim 13 n
pond. De exploitatie van het land Ij
de Kikoejoe geïnspireerd door
Brits eigenbelang en de grondvervf r
ding acht hij diefstal onder het mor. j
volkszorg. De strijd der Mau Mau i t
ook in feite gericht tegen iedere er
van blanke heerschappij en haar g
naamste leuze is: Red het land!
nd te
>r Is
Stamtiadi
Behalve de grote strijdvraag ovc^
landbouwgronden zijn er nog confPJ
van kleiner formaat, die mede de
standigheden hebben geschapen t
onder een revolutionnaire, barbaars n
dende organisatie als de Mau Mau'1
brede vluoht kon nemen. c<
staat van ontbinding. Deels
gevolg van de actie van missie eniQ
ding en anderdeels van de modernu
van het land met de daarmede o25
mijdelijk gepaard gaande intrede vesi
geldeconomie. rej
Een van de belangrijkste gevolgef0*
de arbeid van missie en zending wa!-
de hoofden der inboorlingen tlon
werd gezaaid nopens de waarde vj v
„witte" en de „zwarte" magie (de^ 1
ie en de boosaardige toverkunstiai
dan toe zulk een enorme rol sftr?
in hun godsdienstig bewustzijn. Hé 1
zag van de vroegere leiders werd oiet
mijnd en dat had behalve vele goedjd<
vele slechte kanten. Omdat vele in g,
lingen niet langer geloofden in d^el
derziendheid en de onfeilbaarheid^!
hun toverdokters zonder dat ze e<*
Christen werden, begonnen zij te Sg
Er was immers geen onfeilbare oi^i
eed meer. die hun misdaad aan hetes
bracht? De eed, die tot dan toe i?n€
geur van absolute heiligheid stond, k
ten zij niet langer volstrekt bindend) d
maatschappelijke moraal daalde ziel
ogen. E
8
Schijn-chiistel v
Omdat de scholen aanvankelijk ir.en
den van missie en zending wareng 1
keerden vele inboorlingen zich to
Christendom, alléén om in de gelegef©]
te worden gesteld te leren lezei
schrijven. Want, zoals overal eldera<
Afrika, bleek de zwarte bevolking®
Kenya uiterst begerig om zich, zov&n
maar enigszins mogelijk was, op te- d
ken tot het culturele niveau der )ns
peanen. Vele „bekeringen" \aai
slechts schijnbekeringen; men nanvei
de zendelingen les in schrijven, lezdbe
rekenen en men nam de catechisatl v
de koop toe. Het traditionele gelooïk
Ngai, de god der Kikoejoes en aag i
macht der toverdokters en geesttia;
zweerders, konden de zendelingen ti
in een halve eeuw doorbreken. ien
delen van dat traditionele geloofng
vaderen lieten de Kikoejoes niet los,;;,
derzijds bleef er in de hoofden der,an
duizenden schyn-Christenen ook wauv
veel van de christelijke godsdienstlir....
hangen, dat zij niet geheel en al tj: e
vielen in het oude, goeddeels aniif.
sche stamgeloof. Zij behoorden inl
nergens meer gehéél bij. Zij warJ^
eerete ondermijners van het oer® 1
stamleven, zij waren tevens de eer;
die openstonden voor de invloedeif1"'
revolutionnairen die, naar zonder t*311
vaststaat, gedurende de laatste vij
jaren onder leiding van communist-®1"5
agenten staan. lej
Toen de zendingskerken zich g?lg<
verzetten tegen sommige banbaars«vei
woonten en met name tegen de lich'n
lyke verminking van huwbare iWan
(plaats vindend tegelijk met de bes#:
■jr der huwbare jonge mannen), v
scherp verzet onder bijna gehèè h'
zwarte bevolking. Zelfs de zwarte O
tenen konden dit ingrijpen in eeuerc'
oude tradities, verband houdend me.adi
sexuele leven, niet goedkeuren. Hiop
ontstond een scherp conflict en hel en
volk daarvan was, dat velen zicht b
maakten van de zendingskerken en v
kerken onder eigen (zwarte) leidsMe
gingen stichten. Toen dit bleek te slC."
stichtte de zwarte bevolking overalfe I
haar eigen scholen en dat alles w be
zulk een nationale trots, dat men we. vc
de om de staatssubsidie te aanvaaingi
die de koloniale autoriteiten aanbi|ag
Men wenste ook in het onderwijs vtjnu
worden van de blanke, Christelijke en
v!°ed. lg
Het is niet verwonderlijk, dat in
scholen (èn in de „zwarte" kerken)
litiek, anti-Brits onderwijs werd geg^jf
en het is al evenmin verwonderlijk'
de Britse overheid onlangs, toen de
Mau zich zo wreed ontpopte als een cag.
