m
m
m
m
M
m
m..
m
m
mm
y/w,
m
H
m
m
m
Wt
•cp
m
m
3
m
m
'M
m
m
m
I'S,
m
Het massagraf te Ladelund
ZONDAGSBLAD 6 JUNI 1953
Correspondentie betreffende deze ru
briek aan de heer W. Jurg, Jan Luyken-
laan 12, Den Haag.
Uit de partij
We hebben wel eens geschreven, dat
liet merendeel van de in de partij uit
gevoerde slagzetten te rubriceren is tot
pen vrij beperkt aantal bekende zg.
typezetten. Een combinatie, die van
deze min of meer klassieke slagwendin
gen afwijkt, heeft dus altijd iets ver
rassends- Zo,"n minder bekend we
'willen niet zeggen gloednieuw slag-
jzetidee kwatnen we tegen onder - j
ïing voorafging. De bewuste stand, die
we hier laten volgen, kwam voor in een
partij gespeeld voor het kampioenschap
van de Leidse Districts Dambond.
8
is
o
BT
P
j-
Pi
ns
H
11
Nieuwe opgaven
Voor de liefhebbers van Klein-kunst
brengt Scheyen een fraai miniatuur,
dat hij ons opdraagt. Onzerzijds als dank
met No. 126 een opdracht aan onze Lim
burgse dam vriend. Viergever komt ten
slotte aan bod met een keurige 46/5-
No. 125. J. H. H. Scheyen, Kerkrade.
Wit had door de schijf op 22 moeilijk
heden met de ontwikkeling van zijn
linkervleugel. Hij trachtte dus wat meer
speelruimte te verkrijgen door dit hin
derlijke stuk uit te ruilen. 3126 ge
volgd door 2721 leek dus de aange
wezen weg. Het spel verliep vanuit
de diagramstand dan ook als volgt:
1. 31—26 5—10!
2. 27—21? 18X27!
3. 21X32 15—20
4. 25X5 24—30
5 35X24 19X30
6. 5X28 1621
7. 26X17 11X35
Het nu volgend fragment, waarin
Zijlstra met wit een combinatie uit
voerde. is van een geheel ander genre,
maar eveneens de moeite van het na-
w
■T
jp
i
ffif
Él
mfcy
üi
H
XI
m
s
11 IP
e
éi
lüp
%aA Cwü
jg
B
ft 0
m
M1
lp
O;
Bi1
No. 126. W. Jurg, Den Haag
Zwart: 6/8. 13. 16. 19, 20. 23. 24. 30.
Wit: 27, 28. 31. 32, 36. 38. 40. 41. 44.
45. 48.
Wit stond al een schijf voor Hij
"maakte echter korte metten met zijn
tegenstander door vanuit de diagram
stand als volgt de winst te forceren:
1. 38—33!
(dreigt nu met 38—29 en 27X»)
11318
2. 27—21 16x29
3. 44—39 23 X 32
4. 40—34 29 X 40
5. 45x3
Rectificatie
In probleem No 124 uit de vorige ru
briek blijkt de auteur (Joh. v. d. Boo
gaard» even uilgAgledcn te zijn. Geluk
kig waren er enkele critische oplos.-er.*,
die me hierop opmerkzaam maakten
Zelf was me het euvel ol ontgaan. Wat
er precies aan de hand Is vermeld ik
t.zA. bij het geven der oplossingen
Voorlopig slechts de opmerking, dat het
probleem geen -winnende oplossing be
vat en daarom voor de wedstrijd komt
te vervallen. Daar er nog 7 vraagstuk
ken Ier oplossing ovei4>lijven, lijkt het
me beter de foute opgave niet door een
andere te vervangen. De inzendtermijn
blijft ongewijzigd (12 Juni).
Zwart: 2, 6. 8. 12. 13, 18, 20,
26, 28, 31, 36, 45.
Wit: 11, 16, 17, 21, 29. 30. 34.
40. 42, 44. 46/48.
41. 47. 48. 50.
Voor alle opgaven geldt: Wit begint
Oplossingen
No. 113 (J. H. H. Scheyen)
Zwart 7/9. 13, 16. 20. 24, 30, 36. 37.
Wit: 17, 22. 27. 29. 32, 33, 38, 40, 41,
45. 47.
Opl.: 17—11, 27—21. 38—32, 33 x 42,
42—38, 47 x 38, 40—34, 45X1.
Van het eindspel, dat ook het slot is
van de nrs. 114/116, geven we de voor
naamste varianten.
(Zw. 1319, gedw. anders bezet wit de
lange lijn), W. 1—18 (6—11. dit is de
langste verdediging, want op 1924
volgt 1822 met eenvoudige winst) 18
22 <11—16), 22—27 (19—23, want op
19—24 volgt 27—38 43 19). 27—38 (23—
28 gedw 36—27 (28—33). 27—43 en
No. 114 (J. A. Pennings)
Zwart: 2. 6, 7, 12, 16, 18, 20. 22, 24. 26,
30, 36
Wit: 23, 27, 29, 31/33. 39. 41, 44. 45, 47,
Opl 47—42!, 27—21 (16x27 op 24x33
volgt vrijwel hetzelfde sped verloop),
42—37, 39x8, 37—32, 49—43. 45x1. Fraai!
No. 115 (J. H. H. Soheyen).
Zwart: 4, 6, 7, 9. 14, 16. 19.
Wit: 18. 20. 21. 25. 28/30.
Op! 29—23. 18—13, 20x9. 28—22, 30—
24. 25x1.
No. 116 CJ. A. Penniags).
Zwart: 6. 7, 12, 13. 18. 19. 23. 30, 42.
Wit 20, 22, 25/27, 34, 39. 43, 44
Opl 43—38, 39x28 (30x50), 20—14, 26x
8, 25x1.
Vervolg van pag. I.)
zorgen, maar hij meende te moeten
handelen in overeenstemming met de
wensen van de vele andere nabe
staanden.
Onlangs bracht een Spaanse dame
een bezoek aan dominee Meyer. Zij
vertelde dat zij haar vader en haar
man in oorlogen had verloren. Van
beide bezat zij de schedel als aanden
ken. Haar zoon kwam om in Lade-
lund en nu verlangde zij dat het graf
zou worden geopend, opdat zij de
schedel van haar zoon zou kunnen
meenemen. Dominee Meyer heeft
haar trachten duidelijk te maken.dat
de plaats waar haar zoon ligt, niet
helemaal vaststaat, omdat hij bij de
anderen begraven ligt in een massa
graf.
De Spaanse dame heeft zich er ten
slotte bij neergelegd, dat zij haar
zoon niet zou kunnen herkennen, doch
zij verlangde dan een willekeurige
schedel. Dominee Meyer heeft haar
dit met grote nadruk geweigerd.„Het
zal hier vrede zijn op dit kerkhof. De
doden zullen niet gestoord worden",
herhaalt hij telkenjare weer.
Het vorige jaar waren Fransen en
Italianen gekomen om hun doden te
laten uitgraven. Dorpsbewoners waar
schuwden hun doninee dat er zich
vreemdelingen bevonden op het kerk
hof De Italianen en Fransen hadden
arbeiders reeds opdracht gegeven het
graf te openen. Er ontstond een felle
woordentwist op het vredige kerkhof
je van Ladelund. Dominee Meyer ver
bood de buitenlanders het kerkhof te
betreden en toen de arbeiders on
danks het verbod met het graven wil
den beginnen, moest de Duitse politie
tussen beide komen...
BIJ de tragiek van dit Duitse dorp
je is een nieuwe tragedie geko
men. Waar de levenden in de jaren
van het concentratiekamp een dood
strijd streden, strijdt men nu om het
bezit van de doden.
Enkele jaren geleden brachten we
duwen uit het Nederlandse dorpje
Putten een bezoek aan Ladelund.
Meer dan honderd mannen van dit
Welke 2 beroepen leest in de gestip
pelde hoeken als is aangegeven:
Horizontaal: 1. Rot, noodsignaal; 2. in
het jaar onzes Heren, staaf, drank, baan
voor balspel; 3. reuk, burcht; 4. telwoord,
vogel, lidwoord; 5. onderwijs, romp, kik
kerdomein; 6. zangspel, harde gedeelte
van een koolplant; 7. gemeente in Gel
derland. school, zwaard walvis;. 8. over
schot, Rom. keizer, werkkracht 9;. een der
muzen, water in Friesland, kluis; 10.
zangnoot, faam. land; 11. snaarinstrument,
vloeistof; 12. hogepriester, draad van een
speeltuig, paard; 13. kledingstuk, voeg
woord. niet op dezelfde wijze; 14. stekel
varken. aanw. voornaamwoord, denk
beeld; 15. troefkaart bij het jasspel, boter
ton, betaalmiddel.
Verticaal: 1. Edelgesteente, rivier In
Oost-Azië, aanstoot geven; 2. voortreffe
lijk, stapel veldhooi, voedsel, schouwburg
plaats; 3. bedrijvigheid, verlaagde toon,
koopwaar; 4. insect, geheel de uwe,
vruchtbare plek in de woestijn, maan
stand; 5. veerkracht, vogel, instelling van
de Verenigde Naties, cn andere, de naam
onbekend, kindergroet; 6. jonge koe, af
hangend deel van een gewaad, rondhout,
houding: 7. plaats in de Betuwe, hinderen,
menen; 8. jeukende huiduitslag, leuk; 9.
paar, gehoororgaan, modedwaas, sport
van een ladder; 10. vreemde munt, rivier
in Rusland, onaanzienlijk kroegje, twee
klank, stad in Rusland; 11. ontvangkamer,
zweep, achting, stoomschip, en dergelijke.
Inzending per briefkaart uiterlijk Don
derdagmorgen a s. aan het bureau van
dit blad. In de linkerbovenhoek aan de
adreszijde vermelden: „Puzzle-oplossing".
Er zijn drie prijzen: 1, 5.;2. 2.50;
3. 2.50.
Horizontaal: 1. Flank, 4. lonk, 8. ba, 9.
Aa. 10. robijn, 11. raar. 12. aap. 13. do, 14.
om, 15. dorpel, 18. Inari, 20. S.S., 22. rede,
23. re, 24. tonijn, 25. rif. 28. uk, 29. ma. 30.
sta. 32. skaat. 33. S.L., 34. luit. 35. te. 36.
staal, 38. ploert. 41. A P.. 42. Ob, 44. sok.
45. abdij. 46. lakei. 48. IJ., 49. AP., 50.
Adam, 51. raket.
Verticaal: 1. Faam, 2. aard, 3. na. 4.
lopen. 5. Ob. 6. nijd, 7. knoei. 8. brokstuk,
10, rapier, 12. ar, 16. open, 17. larf, 19. re,
21. sok, 22. rijst, 26. inkt, 27. waterpijp,
29 mat. 30. slap. 31. allooi. 32. sier. 33 St.
36. stola, 37. alsem. 39. e.k., 40. talk. 41.
adat. 43. bad, 47. ka, 48. la.
dorp werden weggevoerd naar Duits
land en stierven in het kamp van La
delund.
Dominee Meyer heeft toen de
weduwen gezworen de graven onbe
roerd te zullen laten. Dit heeft hij ook
gedaan tegenover de anderen wier
doden hier liggen. Hij heeft die nabe
staanden geschreven: ,j)iese Vcr-
sprcchen gedenke ich auch unbedingt
zu erhalten, selbst wenn ich Unan-
nehmlichkeiten habcn soltte, ja, wenn
man mich einsperren soltte, werde ich
die Einwilligung nicht geben unter den
Toten herumzuwiihlen. Sie mögen be-
Weer breekt een nieuwe zomer aan.
Op het massagraf van Ladelund zullen
vele bloemen groeien. De tulpen, die
men dominee Meyer uit Holland stuur
de. staan er reeds in volle glorie.
Nijvere handen van weduwen uit La
delund, die hun mannen en zonen ver
loren in het leger van Hitier, verzor
gen .de graven voor de weduwen uit
Frankrijk, Italië, Nederland, België,
Rusland en voor de Spaanse dame.
De pastorie van dominee Meyer staat
weer open voor de pelgrims. Over het
graf van Ladelund zal hij troostrijke
woorden spreken tot de treurende
weduwen en moeders en wijzen op het
grote houten kruis bonen het graf, dat
hij de inscriptie gaf: Isti sunt qui
venerunt ex magna tribulatione .„Zij
zijn het die uit de grote verdrukking
komen". Dominee Meyer zal de pel
grims vertellen van het Kruis van
Christus, Die de dood teniet deed.
Maar helaas, over het grote grafzui
len nog jaren verwijten vallen, bittere
woorden, als er weer pelgrims komen,
die hun doden opeisen uit vreemde
ZONDAdSK.JÖ5~'-r B lüHfWKT"-
^=2 VOOR öe VROUW
De kunst van het oucl zijn niet ere
f^E KLOK tikt maar, tik, de
rusteloos voortsnellende tijd.
Naar mijn idee was het nog slechts
een paar weken geleden, dat wij het
hadden over het ouder worden, waar
bij ik toezegde, een volgend maal te
zullen schrijven over de kunst van
het oud zijn met ere. Nu sla ik het
éne Zondagsblad na het andere terug
en beland ten laatste bij het nummer
van 25 April j.l. „Is dat al zo lang
geleden? 't Heugt me nog nis de dag
van gisteren".
Hoe dikwijls dringen déze woorden
ons allen naar de lippen? En zo snel
len wij de laatste etappe tegemoet,
veelal ongemerkt....
Een kernachtige Joodse uitspraak
liiidt: „Iedereen wil oud wórden en
niemand wil oud zijn".
Proeft U hierin de levenswijsheid
en de humor?
Het is zo natuurlijk. Wij zijn voor
het léven geschapen en niet voor de
afbraak, de dood. Toch hebben óók
wij, die in Christus het eeuwige leven
Hebt U een klein
keukentje
Bij alle woningnood-ellende komt
natuurlijk ook een grot gebrek aan
keukenruimte. Woon- en slaapruimte
wordt altijd bèlangrijker geacht, dan
keukenruimte, zodat in veel gevallen
het domein van de huisvrouw -be
perkt is tot een klein hokje van een
keuken, of zelfs nog erger dan dat,
een geïmproviseerd keukentje achter
een scherm in woon-, slaap-, of zij
kamer.
Aangezien de meeste trouwlustigen
bij het doen van hun inkopen voor
het huishouden in het geheel nog niet
weten waar zij terecht zullen komen
en hoe groot de ruimte voor de keu
ken zal zijn, houden zij hier bij voor
baat geen rekening mee en kopen in
de meeste gevallen een normale keu-
kenuitzet, met alles wat daar aan
vast zit. Dit is trouwens zeer ver
standig, want te veel is nog altijd
beter dan te weinig, terwijl er voor
alle jonggehuwden toch ook een tijd
komt dat zij wel over voldoende keu
kenruimte zullen beschikken en dan
hebben zij tenminste een keukenuit-
zet die één geheel vormt en geen
allegaartje.
In die tussentijd hebben zij natuur
lijk met een verschrikkelijk ruimte
gebrek in de keuken tc kampen- De
jonge huisvrouw kan zich soms nau
welijks keren of wenden en zal wel
eens met haar handen vol keukenge
rei staan zonder te weten waar zij
dat zo gauw kan neerzetten of er een
goed plaatsje voor kan vinden. „Had
ik maar een plank hier of daar!"
zal zij dan verzuchten, maar hamer
en spijkers zijn mannengereedschap
en zij zal het materiaal dikwijls niet
kunnen vinden of hanteren.
Er is echter een methode waarbij
u alles zelf kunt doen zonder man-
nenhulp. Neem de plank cn twee lege
jampotten of conservenblikjes. De
rest wijst de weg van zelf. Leg de
plank over de twee potten of blikken
en u hebt weer een nieuwe plaats om
iets op weg te zetten, terwijl u de
ruimte er onder ook nuttig kunt ge
bruiken.
Natuurlijk is het geen afdoende op
lossing voor het nijpende ruimtege
brek, want dat zal alleen verholpen
kunnen worden door een grotere keu
ken, maar het zal u toch van de
ergste benauwenis kunnen verlossen!
hébben, ons zolang wij nog in de tijd
zijn, te onderwerpen aan die afbraak,
lichamelijk en geestelijk. En dat valt
Een nieuw geslacht verdringt ons,
overschreeuwt ons. Achteruit, achter
uit! Gazegend de oudere mens. die dit
zonder wrangheid kan aanvaarden,
die in dit onverbiddelijke feit speurt
naar het schone, dat God óók in de
levensavond legt. Iedere leeftijd heeft
zijn eigen schoon en met iedere dog,
die we hier op aarde ontvangen, heeft
God Z\jn bedoeling. Zolang we leven
zijn wc nog niet klaar met onze le
venstaak. U kunt uzelf nu wel uitge
rangeerd voelen, omdat u gepension-
neerd bent, of omdat u geen vergade
ringen meer bij kunt wonen, oj ziek
in bed ligt, hulpbehoevend bent, maar
tóch bént u dat niet. U bént niet over
bodig. Laat u dat door niemand en al
lerminst door uzèlf wijsmaken. Als
dat wél zo was, zou God u geen mi
nuut langer laten leven.
Klaagt u erover, dat u alleen mai.r
anderen tot last bent?
Dan zal dit in vele gevallen aan
uzelf liggen. U hebt dan waarschijn
lijk het onloochenbare feit van oud.
te zijn nog niet kunnen aanvaarden,
nog niet met Gods hulp al de daar
mee gepaard gaande moeiten en be
zwaren overwonnen. Zoveel oude
mensen kunnen niet terugtreden 111
de schaduw, waar slechts voor hen
of haarzèlf zichtbaar, eeuwigheids-
glanzen doorheen spelen. Zulken wil
len zich met een laatste krachtsin
spanning handhaven op de éérste
plaats, in het voor hen onbarmhartig
licht van de middag waarin een nieuw
geslacht leeft. Zulke ouderen, die al
tijd nog „baas" willen blijven spelen,
kunnen hun omgeving tot een haast
onverdraaglijke last zijn, die nog tiran
niseren. Zij beroven zichzelf ran zo n
heel mooi stukje van de levensbaan,
waarin nog zo'n verheven nieuwe taak
ligt. Een taak, die ook de zieke, de
hulpbehoevende kan vervuilern.I.
die van het luisteren, luisteren met
gevouwen handen.
Luisteren met waarachtige belang
stelling, met een mild begrijpen naai
de idealen, de angsten van een jonger
geslacht, maar tegelijk voor hen bid
den.
Niet dadelijk de domper op hun
enthousiasme zetten met uw: „in mijn
tijd was dat anders. Hier of daar
komt niets van terecht, maak jc geen
illusies".
U zult natuurlijk met uw doc r een
lang leven verkregen wijsheid véél
waarnemen, dat u tot mislukken ge
doemd weet. Gooi niet dadelijk die
schep as op dat jeugdige vuurt
Geef wél een onbevooroordeelde
raad in alle zachtmoedigheid.
U moest eens weten wat een diepe
verkwikking het voor jongere men
sen kan zijn, om éven het lawaai ran
het leven te ontvluchten en bij een
oude man of vrouw, voor wie zij res
pect hebben, hun hart uit te storten.
Als u naar hén luistert zónder bedil
len, zullen zij op hun beurt niets lie
ver doen dan naar luisteren. Zij
zullen zittend als aan de voeten van
een Gamaliel uw wijze raad ter harte
nemen.
En hoeveel tijd hebt u nu om te
bidden, te bidden voor zo onnoem'lijk
veel nood in het leven om u heen.
Hoe stil kunt u luisteren naar uw
God, als u Zijn leidingen in het lange
leven, dat achter u ligt, overziet. Voor
is er nu tekening gekomen tn dat,
wat u in het midden uwer jaren nog
een warnet van draden leek waar u
maar moeilijk Gods hand in kon zien.
Nü wordt dat levenspatroon u dl dui
delijker en straks ziet u het in vólle
heerlijkheid schitteren.
Straks, ja, want middenin deze tijd
is een dndere werkelijkheid. Die ran
de eeuwigheid. Als in uw hart het
heimwee zingt: hoe dichter ik na
der tot het Huis van mijn Vader, te
sterker ik hijgach, dan is dat
hart niet oud, maar eeuwig jong, ook
al huist het nu nog in een sterfelijk
lichaam, dat u misschien veel pijn
bezorgt.
Als dat hart blij is, blij is in God,
zal dat óók grote imüoed hebben op
uw lichamelijke gesteldheid. Dan voelt
u niet alles, omdat er voor u zovéél
te doen is in de opdracht, die God u
nog geeft in deze tijd: een zegenend,
aanmoedigend mens te zijn'.
U komt nu ook eens toe aan die
dingen, waarin u in het ge-ren en ge
vlieg van uw jonge leven nooit aan
toe kon komen. U kunt u nu eens
rustig overgeven aan het luisteren
naar mooie muziek (door de radio),
aan het lezen van goede boeken aan
het verzorgen van uw tuintje of van
uw planten in huis enz. enz. Er zijn
zóveel dingen om dankbaar voor te
zijn. En wij, die in 's levens lente zijn,
of op de middaghoogte slaan, zo mid
denin het gedruis van de strijd, wij
kunnen zegenende en voor ons
biddende toeschouwer op de ere-tri-
bune niet missen. Daarentegen maken
dié ouden, die willen blijven „bazen",
die zich mengen in huwelijks- en op-
Voedingsproblemen ran hun kinderen,
het zichzelf en anderen zo gruwelijk
lastig. Breng haar ten onder, die
zelfhandhaving, bestrijd haar met al
de kracht, die in u is en bid daarbij
om de hulp van Gods Geest. U moet
beslist dat boekje van prof. De Vrijer
eens lezen, getiteld: „Oud zijn en ge
lukkig zijn", 't Is maar een kleine
brochure, uitgegeven in de serie
LichtdragersStadhouderskade 137,
Amsterdam.
Laten wij jongeren, onze wijze, lie
ve ouden in ere houden, hun het res
pect bewijzen, dat wij hun verschul
digd zijn, hen helpen en steunen op
hun laatste stukje levensweg zoveel
dat in ons. vermogen ligt.
Zó gaan wij van kracht tot kracht
steeds voort
MARGARITHA
O O O
Recepten voor vier personen
Voorjaarssla van groene en witte
(Deze hoeveelheid is geschikt om bij
de warme maaltijd als groente te die-
2 bosjes raapstelen of 200 g veldsla,
2 appelen, een kleine selderijknol, een
paar gekookte aardappelen, slasaus of
azijn én melk of olie; zout (suiker).
De aardappelen fijndrukken en tot een
vrij dun papje vermengen met slasaus
of niet melk of olie en azijn. De sel-
dcrijknol en appelen schoonmaken (ro
de appelen niel schillen), in blokjes
snijden en door de saus roeren.
De bladgroente uitzoeken, wassen en
fijnsnijden. daarna losjes door de rest
van de sla mengen. Het gerecht enige
minuten laten staan en zo nodig iets
zout (ol suiker) toevoegen (desgewenst
aroma of tomatenketchup).
Men kan ook voor de sla alleen de
blaadjes van de raapstelen gebruiken
en de stelen een volgende dag verwer
ken in een stamppot of soep.
In dit geval de dubbele hoeveelheid
raapstelen nemen.
De Liga-fabrieken te Roosendaal zijn zeker alle Nederlandse huisvrouwen
bekend. Dit bedrijf is geheel ingesteld op de productie van wetenschappelijk
samengestelde voedingsmiddelen. Vandaag had de opening plaats van een
complex imposante fabriekshallen, die met de riante kantoorgebouwen en
dit alles omgeven door een fleurig park een harmonisch geheel vormen. De'
Liga-fabrieken hebben thans de beschikking over een bio-chemisch labora
torium, dat van de allernieuwste instrumenten is voorzien. Op bovenstaande
foto ziet men één der moderne productiehallen van dit interessante bedrijf.
