Het Koningshuis van Engeland
is met z n tijd meegegaan
In de „goeie oude tijd" was
niet alles goud wat blonk
Televisie brengt een sprookje
in millioenen huiskamers
Vaster dan ooit wortelt het thans
in de harten der Britten
Prince of Wales
Nieuwe Leidsche Courant
Zaterdag 30 Mei 1953
Er is in de loop der eeuwen veel veranderd
A LS KONINGIN ELIZABETH op 2 Juni a.s. kroon en scepter
zal ontvangen, gaat zij een rol spelen, die heel veel verschilt van
die, welke de geschiedenisboeken vermelden van een aantal aan
matigende mannelijke en vrouwelijke monarchen uit de oude tijd,
die iemand zonder veel omslag konden laten onthoofden en minister
presidenten naar hun pijpen konden laten dansen en dat dan ook
telkenmale deden. Nog de oude koningin Victoria kon haar hof
houding aan het schrikken maken met een opmerking als „We are
not amused". Zij kon zich op een wijze, die thans volkomen ondenk
baar is, mengen in staatszaken. Dit alles is echter voorbij. Het
Britse koningschap, dat eens een instelling was met een grote
wereldlijke macht, is wat men wel noemt „gestroomlijnd", aangepast
aqn de moderne tijd. En dat is maar gelukkig ook. Talrijke gebeur
tenissen uit het verleden geven reden te over, niet naar de oude
tijd terug te verlangen
vorsten soms voor een* moeilijke
keuze te staan. Bij het begin van
de periode van Elizabeth II ligt
echter geen enkele kwestie in het
verschiet, die haar ook maar in de
geringste mate zou kunnen verlei
den, buiten haar koninklijke
boekje te gaan. Het is echter wel
zeker, dat zij in haar veelvuldige
Herinnering aan de dagen van Good Queen Bess"
DE meeste Engelsen kunnen de verleiding niet weerstaanmet een
tikkeltje weemoed te schrijven en te spreken over de grote dagen
van de goede Queen Bess (Elizabeth I). Als men echter een duik
neemt in de geschiedenisboeken, rijst al spoedig de vraag, of de ge
middelde Engelsman en z'n vrouw zich op het ogenblik erg gelukkig
zouden gevoelen in dezelfde omstandigheden, waaronder hun klasse
genoten bijna 400 jaar geleden, toen „Good Queen Bess" de troon
besteeg en tijdens haar regering, moesten leven. Vooral de huisvrouw
zou het lot van de huismoeders van toen als een nachtmerrie beschou
wen. De „goeie oude tijd" is een artikel, dat maar al te graag en te
gemakkelijk wordt geïdealiseerd. Als men afziet van de feiten, die
in de geschiedenisboekjes terecht zijn gekomen voorspoedig gevoerde
oorlogen, verovering van koloniën, uitbreiding van de handel e. d.),
blijkt een „gouden eeuw" veelal een tijd te zijn geweest, waarin toch
lang niet alles goud was, wat er blonk.
Toen Elizabeth II het bewind aan
vaardde, werd alom in haar rijk de
hoop en verwachting uitgesproken, dat
hiermede een tweede „Elizabethaans
tijdperk" van grootheid en voorspoed
voor Engeland zou zijn aangebroken.
Hoe was het echter in die glansrijke
periode van de Engelse geschiedenis?
Er was geen radio en natuurlijk ook
geen televisie, om wat afwisseling te
brengen in de vaak eentonige huiselijke
bezigheden. De borstelkoopman zou van
honger zijn omgekomen, want de men
sen gebruikten een lap om hun tanden
schoon te maken. Ook de badborstel was
onbekend. Trouwens, zelfs een „grote
dame", die er een gewoonte van maak
te. elke maand een bad te nemen, werd
als een zonderlinge beschouwd. De be
roemde schoonheden van de zestiende
eeuw verhoogden haar charmes door
haar gelaat te bedekken met een goedje,
dat thans door huisschilders wordt ge
bruikt: loodwit..
Een huisvrouw moest in die da
gen een echt „manusje van alles"
zijn. In een verhandeling, getiteld:
„De lust der huisvrouwen", somt
Sir Hugh Plat enige der vele dingen
op. waartoe een goede huisvrouw
in staat behoorde te zijn, o.a.: bier-
brouwen, koeien melken, kaasmaken,
kaarsen maken, spinnen, weven.
bakken. Voorts: ganzen
plukken om veren voor de bedden
te krijgen en een groententuin. mits
gaders een kruidentuin aanleggen en
bewerken. Als ze met deze „klei
nigheden" gereed was, kon zij de rest
van haar tijd doorbrengen met be
spiegelingen over het geluk van ge
trouwd te zijn, want er bestond een
wet. waarin bepaald werd, dat onge
huwde vrouwen konden worden ge
arresteerd wegens het misdrijf van
een oude vrijster te zijn.
„Onzin"
Heden ten dage kan een typiste zich
ongeveer even goed kleden als een
meisje van goeden huizei maar van
zulke „onzin" was onder Good Queen
Bess geen sprake. Hare Majesteit zelf
had trouwens geen zijden kousen,
voordat zij 28 jaar was. Het waren
zwarte gehaakte „gevallen" en
dingen te mogen dragen zonder in con
flict met de wet te komen, moest
een inkomen hebben, dat gelijk stond
met de waarde van ongeveer 57.000
gulden. Weelde-artikelen, zoals zijden
kousen, werden geacht veel te goed te
het gewone volk en hetzelfde
gold voor een hele massa andere din-
IEDEREEN, die naar Caernarvon een schild naar de poorten van het
Castle gaat, het machtige mid- kasteel gedragen om aan het volk
deleeuwse fort, dat wordt beschre
ven als een van de hoekstenen van
de geschiedenis van Wales, wordt
daar herinnerd aan de legende van
Edward I en de baby-prins van
Wales.
DRINCE OF WALES! Al meer dan
650 jaar wordt de trotse titel
toegekend aan de oudste zoon van
de regerende vorst. Er zijn herin
neringen aan verbonden, niet alleen
van de beroemde scène in Caernar
von, maar ook van hardnekkige
verdedigers van de vrijheid van
Wales, als Llewelyn de Grote en
Owen Glendower. De titel bevestigt
ook de nauwe banden tussen de
koninklijke familie en het oude vor
stendom. want Elizabeth II heeft
Tudor-bloed iri haar aderen en het
Huis van Tudor, waartoe Elizabeth
I behoorde, ontstond door het hu
welijk van de Owen Tudor uit
Wales met koningin Katharina,
weduwe van koning Henry V, om
streeks 1425.
In 1911 werd de oudste zoon van
koning George V, de latere koning
Edward VIII, die afstand deed van
de troon en thans als hertog van
Windsor in Amerika verblijft, op
traditionele wijze op Caernarvon
Castle tot Prince of Wales uitgeroe
pen. Onder de kroonjuwelen, die
iedereen kan zien tn de Tower van
Londen, beuindt zich de kroon van
de Prince of Wales.
CINDS Edward VIII, die geen kin
deren had, afstand van de troon
deed (1936), was er geen Prince of
-hun Wales. Nu is er echter opnieuw een
vrijheid, de koning, of deze tot hun erfgenaam voor de titel. En de men-
prins wilde benoemen een man van Wa'M leukent - enenals de
koninklijken bloede, wiens karakter andere volken van het Britse ruk
onberispelijk was en die Engels - naar de dag-waarop - naar
noch Frans kon spreken, daar deze men verwacht de kon,n9.n haar
talen voor de bewoners van Wales roon. prins Charles, met de titel zal
een onaangename klank hadden. vereren.
De koning stemde hierin toe en De kleine prins draagt al ver-
riep de leiders bijeen in Caernar- schillende titels, o.a. de graafschap-
von. Daar steldg hij hen z'n zoontje pen van Cornwall en Rothesay,
voor, dat nog maar kort geleden ge- want deze komen automatisch toe
boren was in de Eagle Tower van aan de oudste zoon van de regeren-
het kasteel: een koninklijke prins, de vorst(in). Maar de mooiste titel
zonder ook maar een enkele smet van alle, die van Prince of Wales,
op z'n karakter en wiens eerste kan slechts worden toegekend door
woorden in de taal van Wales zou- een directe handeling van de ko-
den worden gesproken. De mannen ningin. Misschien zal het nu niet zo
van Wales knielden en kusten het lang meer duren, of Wales heeft
kinderhandje. De kleine werd op weer een prins
Good Queen Bess vaardigde in
;n wet tegen de weelde uit. welke
doel had. iedereen onverbiddellijk bin
nen de perken van zijn eigen stand te
houden <?oor nauwkeurige voorschriften
betreffende kleding en uiterlijk. Om
belbont te mogen dragen moest men
z'n minst gravin zijn. Het dragen van
taf. fluweel, geborduurde klederen, lui
paardbont en gouden en zilveren siera
den. was aan personen met lage inko
mens verboden.
Ook de mannen
Menige echtgenoot uit onze dagen,
iens vrouw een gemakkelijke hand
van uitgeven heeft, zou misschien de
oude wet weer van kracht willen zien,
de gedachte dat zij hem geld zou
besparen. Maar hij zou tot z'n schrik
ervaren, dat z\i ook op hem van toe
passing was. Want die lieve Queen
Bess was al even streng voor de man
uit de lagere klassen, die graag met
mooie kleren pronkte, als voor de
pronklievende vrouw, die niet van
goeden huize" was.
Het
Het Britse koningschap is met z'n
tijd meegegaan en heeft zich in zoda
nige mate aangepast, dat niemand zich
meer behoeft te ergeren aan inmen
ging van de zijde der Kroon. Vele
waarnemers schrijven het feit, dat het
koningschap in Engeland is blijven
bestaan en dat het vaster schijnt te
gaan wortelen in de harten van het
volk, toe aan het aanpassingsvermo
gen, dat het koningschap heeft ge
toond. Elizabeth II is de erkende Leids-
vrouwe in ongeveer alle aangelegen
heden, maar zij is voor niets verant
woordelijk. Aldus komen kabinetten
het bewind en ten val, worden par
tijen groot en gaan zij ten onder. Het
koningschap blijft echter onberoerd
voortbestaan.
Het is niettemjjv éen feit, dat de
souverein, zelfs binnen de grenzen
van een gestroomlijnd koningschap,
ruimte heeft om ongemerkt heel wat
invloed uit te oefenen. Het komt
hierbij aan op de persoon van de
vorst(in) en zijn (of haar) ervaring
en karakter. Er wordt heel wat ge
daan „in naam des konings" en al is
Elizabeth II bevoegd „neen" te
zeggen, zij moet op de hoogte gesteld
worden van wat er gaande is.
Haar taken
Voordat de koningin tekent, kan
zij ministers ontbieden en diep
gaande discussies met hen voeren.
Zulke besprekingen ten paleize
zijn geheim, maar er bestaan vele
bewijzen van, dat na Victoria ko
ning Edward VII en de koningen
George V en VI vele belangrijke
debatten met hun ministers heb
ben gevoerd. Zulke discussies zijn
nuttig gebleken, omdat de koningen
van de laatste tijd in zekere zin
„staatsdienaren" waren met een
langdurige scholing en ervaring en
omdat zjj werkten in de weten
schap, dat zij geen ontslag konden
nemen, terwijl het evenmin erg
korte ballonbroek te dragen. Hoe gro
ter de ballons, hoe deftiger de snuiter
was. Sommige jonkers gingen zo ver
dat ze de ballons met zaagsel lieten op
vullen om ze toch maar vooral wijduit
te laten staan.
Maar ook hier wist Koningin Eliza
beth de klasse van de massa geschei
den te houden. Zij maakte het
iedere man beneden de rang van baron
tot een misdrijf, meer dan drie lagen
voering in de ballons van z'n broek te
hebben
llllllllllllHIIWmillWlinmHHIHIHHIIHflHfflWHIIIIIlHIIIIIIIMir
Langs deze route rijdt de
koninklijke processie.
waarschijnlijk was, dat zij zouden
worden onttroond. Bovendien wa
ren de koningen vaak beter met de
staatszaken op de hoogte dan vele
jonge ministers.
De koningin regeert, zij bestuurt
niet. Niettegenstaande dit moet zij het
teken geven, voordat het parlement
kan worden bijeengeroepen of geslo
ten. Geen wetsontwerp kan wet wor
den, zonder haar toestemming. Alle
belangrijke benoemingen voor militaire
burgerlijke diensten moeten door
haar worden gedaan. Ook kan Enge
land geen oorlog verklaren, noch vrede
of een verdrag sluiten, zonder haar
handtekening. Zij verheft de pairs en
de baronnen en verleent de onderschei
dingen, die Engeland zijn helden toe
kent. Zij houdt nauwlettend het oog
op buitenlandse aangelegenheden en
als „Defender of the faith" (verdedig
ster van het geloof) ontvangt zij van
haar aartsbisschop rapport over
en wee van de kerk. Zij is
geenszins een stempelmachine en haar
verantwoordelijkheid in het staatsbe
stel vormt een zware last naast haar
ceremoniële en maatschappelijke plich-
Nieuw begin
In het verleden kwamen Engelse
conferenties met politieke zwaar
gewichten als Churchill en Eden,
de aartsbisschop van Canterbury
en de minister van Binnenlandse
Zaken, David Maxwell Fyfe, on
omwonden vragen stelt. Zij heeft
zich niet voor niets vele jaren
nauwgezet en met grote toewijding
op haar taak voorbereid
iiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiim
De kroon van St. Edward de
H Belijder, waarmede de koningin
gekroond zal worden. Na de
kroning draagt Elizabeth II de
Imperiale kroon, die ze ook bij
de opening van het parlement
zal dragen.
Van
s morgens vroeg tot laat in de avond
"JV/Ï EER dan 25 millioen mensen in Engeland en West-Europa zullen de
kroning van koningin Elizabeth II direct op het televisie-scherm
kunnen volgen. Acht monster-camera's en honderd commentators en
technici zullen op de tweede Juni in touw zijn om de kijker-luisteraar
een vrijwel onafgebroken beeldenreeks van alle plechtigheden en
feestelijkheden te geven, van het vertrek van Buckingham Palace in
de morgenuren af tot het machtige vuurwerk van 's avonds toe. En
nog die zelfde dag zullen honderd millioen mensen in Amerika en
Canada een film van de kroning kunnen zien, welke, in gedeelten,
met straalvliegtuigen naar de overzijde van de Atlantische Oceaan
zal worden gevlogen.
Over de kroningsdienst In de West
minster Abbey is tot nu toe veel te
doen geweest. Eerst was het zo, dat er
helemaal geen televisie-Camera's in de
Westminster Abbey mochten komen, om
dat de organisatoren bang waren, dat
de spanning dan te groot zou worden
voor de koningin. Terecht ging men van
de veronderstelling uit, dat de televisie
lens absoluut werkt. m.a.w.: dat er. tij
dens een directe uitzending, geen cor
rectie-mogelijkheden zijn. Wordt er
fout gemaakt, dan is deze al geheel of
gedeeltelijk door de buitenwereld op
gevangen, voordat het camera-oog
de scène wordt afgekeerd.
Het in beeld brengen van fouten, welke
het ingewikkelde ritueel zo makkelijk
kunnen ontsieren, wil men ten koste var
alles voorkomen. Eén verkeerde hand
beweging van de aartsbisschop van Can
terbury één minder gedistingeerde trek
op het gelaat van de koningin, zou de
plechtige kroningsdienst tot een farce
kunnen maken. De averechtse erkenning
van het ideële werkt nu eenmaal od de
lachspieren van de mensheid en blijft
meestal 't langst in de herinnering.
Na veel heen en weer gepraat is ir
tenslotte tot de conclusie gekomen, dat
het bepaald jammer zou zijn, als de
dienst in de Westminster Abbey
't oog van millioenen verborgen zou blij
ven: Sinds kort heeft men dan ook be
sloten. dat de kroningsceremonie wel op
het beeldscherm zal worden gebracht,
zij het zonder close-ups en met uitscha
keling van de zalving, de communie en
de wijding. Drie camera's welke in het
schip van de kerk worden opgesteld,
zullen de verschillende onderdelen van
de dienst vanaf tamelijk grote afstand
op het beeldscherm brengen. Op deze
manier zullen steeds weer totaal-indruk
ken worden verkregen, waarbij slechts
zelden in details zal worden getreden.
Close-ups
Zal koningin Elizabeth II in de
Abbey dus niet duidelijk te onder
scheiden zijn, tijdens de ritten van en
naar Buckingham Palace zal 2e her
haaldelijk met haar gemaal op het
beeldscherm verschijnen. Tenminste
zes keer zal men een close-up van het
koninklijk paar kunnen zien, namelijk
twee maal bij Buckingham Palage.
twee maal bij Trafalgar Square en twee
maal voor de tijdelijke dependance
van de Abbey. Bij het verfilmen van
deze drie kilometer lange kronings
stoet, welke zowel op de heen- als op
de terugweg door de stad zal trekken,
zullen de televisie-cameramensen ner
gens in hun bewegingen belemmerd
worden. Er kunnen close-ups van de
bijna tweehonderd-jaar-oude gouden
koets worden gemaakt, van vorsten,
vorstinnen, prinsen en minister-pre*
sidenten, kortom: van iedereen, dié
een plaats in de kleurvolle processie
heeft en van alles wat er in meerijdt.
De BBC. die zelf zeshonderdduizend
gulden aan het televisieprogramma van
de tweede Juni spendeert, heeft het
technisch mogelijk gemaakt, dat de beel
den naar Frankrijk, België. Nederland
en Duitsland worden doorgezonden-
Tientallen zenders en straalzenders zijn
hierbij ingeschakeld, alsook een aantal
„lunenvertalers". die de 405 beeldlijnen
der Engelse televisie in de 819 beeld
lijnen van de Franse en de 625 van de
Nederlandse en Duitse televisie zullen
omzetten. Een directe uitzending naar
vier landen is nog nooit in de geschie
denis der Engelse televisie voorgeko
men. Ook om déze reden zal de tweed®
Juni dus een historische datum zijn.
Nederland
Wat Nederland'betreft, komt het kro
ningsprogramma via Antwerpen. Brus
sel en Breda het land binnen. De En
gelse commentaar zal niet in de Neder
landse huiskamers klinken, doch zal im
proviserend door drie leden van de Ne
derlandse Televisie Stichting worden
vertaald. Deze commentators (de heren
Simons. Lugtenburg en Ten Uyl)
zijn ter bestudering van de achtergrond
der kroningsplechtigheid e en week in
Londen geweest. Ze komen dus uitste
kend beslagen ten ijs en zien er even
tueel niet tegen op. de dienst in de West
minster Abbey direct van het beeld»
scherm af te interpreteren.
Op het Nederlandse televisie-net zai
's avonds ook nog een verfilmde
samenvatting van het hele kroning
programma worden uitgezonden. De
BBC heeft toegezegd deze film op
haar eigen televisie-scherm op te
nemen en een vliegtuig van de Neder
landse Luchtmacht zal waarschijnlijk
voor de overbrenging zorgdragen.
Gouden armills
voor de vorstin
Bij de kroning van Koningin Eliwt.
beth II zullen haar eon paar gloed
nieuwe gouden armbanden (armilla
genaamd in de kroningsterminologie)
om de polsen worden gesloten.
Dit zal de eerste maal sinds de
kroning van Karei II in. 1661 zijn. da*
een Brita souverein armills zullen
worden aangedaan. De armills beho
ren tot de oudste koninklijke errw
blemen en zyn volgens de Bijbel ooJg
door Koning Saul.
