Een papieren waren huis
voor Amerika
I 19S NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 23 MEI 1953
lei
TWEE HOORNEN VAN OVERVLOED
ên een staatskookboek voor
maaltijden in Rusland
de
lien^„Familieberichten uit andere
bladen
ef. r
ROUWD: J. Bonna en A. Kranendonk,
'•fussum; W. I. van Beusekom, arts en V. Ge-
n. Delden; J. E. A. Post Ulterweer en A.
Jonkers, Tiel; J. A. M. van Unen, rltm.
zarcn en mevr. A. M. C. van Stockum,
Amersfoort; mr B. J. A. Sprey en H. Jaar-
711a, Hilversum.
BEVALLEN: mevr. Goedhart—de Boer zn,
goeitfaandijk; mevr. De Pesters—Herren, dr
Tilburg, v 43 Jr.
„ihuizen, v. She-
flrecht; J. H. Herwaarden—Enzlin. v 81 jr
'dam; W. Ph. Homburg sr m. 63 dr, Den
older; M. Bed. m. 52 jr A'dam; Th. E.
peckman douairière jkhr O. B. v. Vierssen
alee ^'P- vr 68 Jr R'dam: A. M. J. Stoop—Snouck
tcn j urgonje. vr 81 jr Dordrecht.
de weg naar de „Play outfits for active
boys and girls", de spel-uitrusting voor
handige jongens en meisjes. Dan volgt
het jongensbovengoed, waarbij het op
valt, dat „de jongenskiel", die „zalig"
om de schouders glijdt minder en minder
het ideaal van de Amerikaanse mode
ontwerpers is. De jongelui gaan er van
hun tiende jaar af gekleed in een pak.
dat, meer berekend naar hun torso, de
vaders niet misstaan zou. Tussen het
(Van onze §-redacteur)
T^R ZIJN UIT TWEE verschillende werelden, twee hoornen van overvloed
naar ons toegekomen: de Sears Roebuck Catalogus uit Amerika en
het, uit Moskou afkomstige „Staatsleerboek voor de Kookkunst". Het
eerste: een warenhuis op papier met artikelen, bestemd voor alle Ame
rikanen: de rijken en de eenvoudigen. Het kookboek: een tafeltje-dekje
voor de restaurants en de tafels der aanzienlijken. Beid§ overvloedig en
beide propagandisten voor het land van herkomst: de catalogus een tast-
baar bewijs van de Amerikaanse levenswijze: gemakkelijk, niet duur, voor
*ec*ereen bereikbaar. Het kookboek: een herhaling van d e eis, die in de
1 Czarentijd aan alle feesttafels in het Russische rijk gesteld werd: dat ze
l zouden buigen onder de spijzen. Welnu, ze buigen weer, maar wie kan
J- er aanzitten?
7—7.
v.| Sinds Betty Mac Donald „Het ei
Vërnit schreef, weten duizenden in West-Europa
Kwafldie het boek lazen, wat „Sears" betekent.
Sears raadplegen doet de houtvester in
Montana en de veeboer in Arizona, als
hij een nieuwe pomp op zijn bedrijf nodig
heeft, of een pak spijkers, een grasma
chine, een overall of een paar schoenen,
mak^ Eenmaal in het jaar wordt hem uit het
geweldige gebouw 4640 Roosevelt Boule
vard in Philadelphia het enorme boek
met de 1314 bladzijden .toegezonden.
Het voert ditmaal op de voorpagina als
devies een voornemen van de republiek
in de Onafhankelijkheidsverklaring
1776 namelijk „het streven naar geluk."
oiiiDe Sears-samenstellers gaven 1
ri luk" de volgende omschrijving; „Uw eigen
denkbeelden omtrent geluk zijn gebaseerd
op vele dingen. Eén ervan is waarschijn
lijk de mogelijkheid om Uzelf en Uw ge-
te voorzien van meer van die goede-
die het leven prettiger maken. Wij
op Sears weten daar iets van. De m«
ize catalogi „wens-boeken'
schrijven ons, dat zij door onze aanbie-
prijzen en waardevolle goederen
geholpen werden bij een beter kopen
U zult het met hen eens zijn,
als U deze catalogus doorkijkt. Hoe i
boek gebruikt, hoe meer het
iden goed partner zal blijken te zijn in
persoonlijk streven naar geluk."
Een materialistische gelukstheorie
ij Ncvde heren Sears, Roebuck en Co., die in
afladiPhiladelphia een bedrijf exploiteren van
rop omvang gelijk aan het groothandelsge-
■leinjbouw in Rotterdam. Materialisme is aan
hun streven en zakendoen niet vreemd,
tij zouden het waarschijnlijk nooit tot
jjj„Sears" als een begrip voor elke Ameri-
ia)kaan gebracht hebben, als zij dat niet
sweest waren.
Maar dit materialisme is gebaseerd op
^Ppezelfde gevoelens, die wij koesti
ir eens door een van onze grote
"k0( warenhuizen wandelen en onze ogen te
Igast laten gaan bij de overvloed, die daar
uitgestald. De boeren die op hun hoe-
n wonen in de prairies van Iowa,
mais verbouwen en varkens fokken of
Grööde pioniers, die tegen de kust van
stelei Oceaan hun bedrijven hebben
1 4Q vele andere millioenen in Eisenhowers,
geweldig gebied, zijn nooit in staat
larenhuis te bekijken. Zij moeten het
oen met de kleine winkels in de pro
vinciesteden, die ook al weer op tien
tallen kilometers van hun bedrijf gelegen
I lijn. Daarom zendt het bedrijf in Phila-
lssen lelphia hun de catalogus thuis. En als
Olian zo'n boerenvrouw of boerendochter
avonds door de meer dan duizend
J^jladzijden van dit boek gaat, dan heeft
dezelfde sensatie, die U hebt bij het
lekijken en bezoeken van onze waren-
Van speld tot tractor
7 Daar staan die aardige meisjesmantels
itekiyOO procent wol voor 10.98 en 12.98,
t wit kanten manchetten en
kraag en.... het zijn zeer persoonlijke
ling-inantels, want, zo staat er bij, „schrijf de
naam van de jongedame op de kaart, die
>ij elke mantel is ingesloten. Werp die
ijiaart in de brievenbus en wij zenden U
uteen label met de naam erin geweven,
U dan binnen in de jas kunt naaien."
2 oo- iardige tip voor (le mantelverkopers bij
Van de kindermantels, via alle soorten
inderkleding, 34 bladzijden lang, belandt
rige 'e bladerend-winkelende huisvrouw bij
de kinderwagens in geel en blauw en
ood, alle voorzien van een zeer licht
luminium frame. Prijs 39.95 cash. Aan
wam e voorzÜde van al'e wagens is een tas
AVa ebouwd, waarin boodschappen e.d. ge
daan kunnen worden. Er zijn ook wan-
paifielwagentjes 24.95) met een bagage-
75 ct. hiimte, die bij het winkelen in de zelf-
edieningszaken onmisbaar is!
Het boek is inmiddels een compleet
"jleddenmagazijn geworden en het bewijst,
onze onderschuif bedden voor de klei-
woningen hier niet goedkoper zijn, dan
cfyortgelijke daar. Want een dergelijk bed
ost daar 39.95, wat de dollar tegen
:ht nen gulden gerekend wel ongeveer
gina's zijn gewijd aan de tuin met toe
behoren, aan het hondehok en de sproei-
slangen, aan de kippenfokkerij. Voor
S 298.hebt U een nette kuikenmoeder
en als Joe Spears straks een nieuwe af
rastering nodig heeft behoeft hij „Sears"
maar te raadplegen om er een te krijgen.
Inderdaad: een wensboek en voor velen
een wens-droom. Maar voor nog veel
méér Amerikanen een gids. En vooi
Amerikanen niet alleen. Er zijn export
verbindingen met 100 landen. En alle
scheepstarieven vindt u nauwkeurig
meld. Laat dat maar aan de Amerikanen
Tateltje dekje
Overvloed aan de ene zijde van
„ijzeren gordijn", maar ook aan de
dere kant, waar, nog voorzien van
voorwoord van Stalin het Moskouer
tafeltje-dekje verscheen, in de vorm van
het „Staatsleerboek der kookkunst". Ja,
waarom zou de staat zich niet met zoiets
belangrijks als het bereiden van spijzen
bemoeien? Politiek zonder grote banket
ten is volkomen ondenkbaar. En de Rus
sen hebben, in tegenstelling tot de Engel
sen, die in goed eten steeds een toegeven
aan een heimelijke zonde hebben gezien,
wat hun magen aangaat nooit beperkin
gen in acht genomen. Het is niet voor
niets, dat er in alle steden der wereld
Russische eethuizen bestaan! Naast de
Franse en de Weense keuken is de Rus
sische terecht vermaard geworden ei
is goed om te weten, dat de tegenwoor
dige machthebbers naar de hebbelijkheid
van hun voorgangers om de maag op de
Het woningvraagstuk voor de uit
Indonesië gerepatrieerden
Door FH. van de Wetering, lid van de Tweede
Kamer voor de C.H.U.
speelpakje en het pak met vest en boord
das is niets meer. Herenkleding volgt:
i compleet confectie-magazijn. Voor
24.75 een volledig costuum.
i een intellectuele pauze tussen jas-
hemden en sokken komen er vier
pagina's boeken. Een speciale aanbieding
„De grote visser" van Lloyd C.
Douglas, de man, die in 1943 in Amerika
ia de bevrijding hier, zo'n opgang
maakte met „De Mantel". Voor S 1.87
de Amerikaan de man, maar dan m<
voor dezelfde prijs, ook nog drie
andere boeken kopen, één van Runbeck,
nan dr A. J. Cronin en een boek met
blauwe band en gele letters van Ann
Ritner. Waarde 15.75. Wie zal zich ooit
bekocht voelen?
Verder: met handschoenen, sokken,
heren-ondergoed, pyama's, twee bladzij
den hoeden, blouses en jurken, dames
mantels en dan: schoenen. Wat een
tering, qualiteiten, prijzen en uitvoe-
250 Pagina's vrouw
De pagina's 125 tot 371 zijn gewijd aan
alles wat der vrouw is. Aan alle kleren,
die zij draagt, schoenen, die zij verslijten
kan, schoonheidsmiddelen, die haar te pas
kunnen komen. En omdat de dames ver
weg zitten en toch uitkiezen moeten is
en speciale maat-pagina bijgevoegd,
die duidelijke aanwijzingen bevat voor
het opnemen van allerlei maten en ge
wichten. Er zijn hele tabellen opgémaakt,
die de dames verwijzen naar lengte en
omvang van het gewaad, dat zij zich zo
dadelijk kiezen zullen. De mannen moe
ten het met heel wat minder bladzijden
doen, maar ze kunnen via de catalogus
ook volkomen gekleed worden. Via juwe
len, klokken, kerkbijbels, vermagerings
middelen, steunzolen en bossen touw,
stoffen, meubelen, zonneschermen, bed
den, lichtarmenturen, mondorgels, radio
televisietoestellen, muziekinstrumen-
en gramofoonplaten, komt men
complete keukeninrichtingen tot chloro-
phyl kleerkasten, huis- en dakbedekkin
gen, pompen, schrijfmachines, vis- er
jachttuig, sportartikelen, auto-onderdelen,
soorten gereedschappen, drilboren,
naaimachines en dan: onontbeerlijk op
elk buitenhuis: bloemzaden, rozenstekken,
bloembollen, vruchten en groenten. Pa
leest te zetten, volmondig teruggrepen.
Het is geen spekje voor ieders bekje.
Dat bewijst de aanschaffingsprijs van het
kookboek (60 roebel) al. Alleen luxe zaken
en luxueus levenden kunnen er van pro
fiteren. Er is in de menu's niet veel
groente verwerkt, maar zoveel temeer
vlees. Een menu van vier gangen begint
met een van de vele honderden vormen
van hors d'oeuvre, die het kookboek kent.
Wortelen worden vaak als garnering ge
bruikt. De Russen zijn meesters in het
uitdenken van steeds weer nieuwe soepen
en het hoofdbestanddeel van de maaltijd
is vlees: schaschlik vervaardigd uit de
achterbout van een schaap. Voorts Po-
harski, een kippencotelet en biefstuk. Tot
besluit: thee met gebak. Het laatste
vaardigd in de Moskouer gebakfabriek
„Bolschewik". Het zijn enorme stukken
taart en glazen met thee. Dat Is, meer
dan de wodka, een nationale drank.
Trouwens het staatskookboek zegt duide
lijk, dat wodka door bier en Russische
Champagne verdrongen moet worden!
Het is merkwaardig in het kookboek
Hollandse kaas, natuurlijk in Rusland ge
maakt, tegen te komen, maar het is
Edammer en in Rusland is die kaassoort
zeer geliefd! Typische Russische kaas
soorten zijn die uit het Altai-gebergte,
de Jaroslawl, Uglitschj en Stepnoj. Men
maakt er kaascroquetten van.
De jongste propagandaleuze is gericht
op het eten van meer mais. Vanwege de
vitaminenrijkdom. Er staan tientallen
maisrecepten in het kookboek.
Kaviaar is natuurlijk «.en belangrijk
woord in het Russische kookboek, maar
stelt U gerust, zo min als wij het dage
lijks krijgen wordt het in een Russisch
huishouden geserveerd. De zwarte ka
viaar kost 300 roebel per kilo. Daar moet
een arbeider in de Sowjet-Unie een
maand voor werken. Er is ook nog rode
kaviaar. Die kost 200 roebel per kg.
Ik zou u de Siberische Pelmenij willen
leren maken. Het is een vleesgerecht, dat
een kern heeft van 150 tot 200 gram
varkens- of rundvlees. Maar als u eens
echt lekker wilt eten, bereidt dan met
het staatskookboek in de hand Golubzi.
De vulling bestaat uit vier gemalen gele
wortelen, drie uien, een selderijknol, wat
peterselie en twee tomaten. Die vulling
wordt vermengd met een kwart liter
/"iNLANGS werd in de Tweede Kamer
gesproken over de regerings-opvang-
centra ten behoeve van uit Indonesië ge
repatrieerden. Verschillende klachten
deze opvangcentra, pensions
hotels waren bij Kamerleden ingekomen.
Natuurlijk bestond in het parlement be
langstelling voor die klachten en werd
bij de minister voor Maatschappelijk
Werk aangedrongen op verbetering.
Hoewel deze klachten mij zeei
harte gingen, meende ik dat hiermee de
kous niet af was, omdat voor mij
vraagstukken bestaan van veel groter
orde en belang. Vraagstukken die ik
vroeger vanuit een ander gezichtspunt
behandelde onder de titel van „De assi
milatie der uit Indonseië gekomenen in
de Nederlandse volksgemeenschap".
Thans meende ik ze scherp te moeten
concretiseren als ten eerste het woning
vraagstuk en ten tweede de opname ir
het arbeidsproces. Eerst wanneer deze
belangrijke onderwerpen worden opge
lost, zal men van werkelijke assimilatie
Indische Nederlanders kunnen
spreken.
Het moet als uiterst ongewenst worden
beschouwd, wanneer de stamgenoten uit
Indonesië in het vaderland een soort
minderheidsgroep zouden vormen en
grotendeeds een verpauperde groep, die
slecht behuisd is en door gebrek aar
regelde arbeid de dag in ledigheid moet
doorbrengen. Met een bekende Indische
uitdrukking als ,,toenggoe mati", de dood
afwachten.
T~vE belangrijkste factoren, die de op-
•*-' lossing van het woningvraagstuk
voor de Indische gerepatrieerden zo
moeilijk maken, zijn ten eerste hét feit,
dë souvereiniteitsoverdracht zulke
grote groepen naar Nederland zijn ge
komen en dus tegelijk dingen naar eer,
groot aantal helaas niet beschik
bare woningen. In de tweede plaats dat
als gevolg van de oorlog onzerzijds en de
toename van de in Nederland gevestigde
Nederlanders anderzijds het moederland
zelf onder een groot woningtekort gebukt
gaat.
Onoplosbaar, zal men op grond van de
statistiek der beschikbare woningen
nuchter opmerken. Maar voor menige ge
repatrieerde niettemin onbegrijpelijk,
want in Indonesië was hem voorgehou
den, dat een ieder binnen een maand na
aankomst in Nederland een woning ter
beschikking zou hebben.
Gaarne zou ik dit verhaal onwaar
schijnlijk noemen, ware het niet, dat van
verschillende kanten en geheel onbekend
met elkaar deze mededeling wordt ge
daan. Dat zou dan wel een stukje uiterst
slechte voorlichting in Djakarta zijn ge
weest. dat misschien mede oorzaak was,
dat velen naar Nederland kwamen, die
beter hadden gedaan indien zij ie
land hunner geboorte waren gebleven. Nu
dreigen zij slachtoffer van de omstandig
heden te worden.
TEENEINDE nu de gerepatrieerden,
ondanks het bestaande woninggebrek,
op den duur een reële kans te geven
een eigen woning te bemachtigen, is
gemeente een bepaald percentage van
door nieuwbouw vrijkomen van bestaan
de woonruimte speciaal bestemd
deze Indische groep.
Zo beschikt in de stad mijner inwoning
de dienst van het departement
Maatschappelijk Werk over 5% vai
wisselende voorraad ten behoeve
deze groep, echter met dien verstande,
dat het hoofd van de gemeentelijke huis-
vestingsdienst uitmaakt, wie de gelukkige
zal zijn. De urgentiewaardering is daarbij
niet primair-sociaal gericht, doch wordt
door allerlei gemeentelijk inzicht
Hiermede zijn wij eigenlijk tot de kern
van het moeilijke huisvestingsvraagstuk
der uit Indonesië afkomstigen genaderd,
vooral van hen, die economisch zwak zijn
en daarmede meer of min financieel af
hankelijk van de Overheid.
Feitelijk hebben we drie categorieën
onder deze woningzoekenden te onder
scheiden:
Ten eerste zij, die wonen in opvang
centra, contract-pensions en hotels er
door het Rijk f 4.per persoon
room, 2 eetlepels tomatenpuree en twee
eetlepels spijsolie. Dat mengsel wordt in
twee van te voren gekookte koolbladeren
gewikkeld. Met boter worden de Golubzi
aangebraden en daarna nog 40 minuten
in de hooikist gezet. Men eet het met
Padvinders
wijzen de
recilfsle vreg
per dag wordt vergoed. Hiervoor wordt
tot maximum 60% van het inkomen
de gerepatrieerden ingehouden. Omdat
dit meestal mensen met een bescheiden
inkomen zijn uit pensioen, wachtgeld of
onderstand, betekent zulks een vrij grote
aderlating uit Rijks kas.
De tweede groep zijn zij, die, na
komst in Nederland, tijdelijk bij familie
leden of kennissen een onderdak vonden.
Tenslotte degenen, die gemeubileerde of
gestoffeerde huisvesting verkozen.
met deze beide laatste groepen bemoeit,
tenzij zich bijzondere omstandigheden
van sociale aard voordoen. Ook de ge
repatrieerden van vóór December 1949
vallen officieel buiten de bemoeienis
deze dienst, omd^t zij geacht worden
thans voldoende te zijn gehuisvest, het
geen echter dikwijls geenszins het ge
val is.
In de tweede groep komen vaak
drama's voor, die tot volledige gezins
ontbinding leiden, want de aanvankelijke
tijdelijke opname verandert aldra tot
familieruzies en andere onaangenaam
heden. Geen instantie trekt zich meestal
hjer iets van aan. Het gevolg is, dat de
vader, de moeder, de kinderen over even
vele woningen verdeeld zijn als het aantal
ïrsonen bedraagt.
Ook onder de derde groep treft men
brokken ellende aan, want door onkunde
met de Nederlandse verhoudingen- en ge
brek aan inzicht in economische moge
lijkheden gaan vele gerepatrieerden
onderhuurverplichtingen aan, die niet
zijn vol te houden met geringe beschik
bare middelen, die bovendien door wille
keurig Indonesisch beleid vaak op de
meest ongeschikte momenten nog door
inhoudingen bekort wórden.
Maar hiermede betreden wij dan tevens
het allermoeliijkste terrein, want eigen
lijk bevinden zich onder deze groep vele
feite armlastigen, bovendien vaak met
grote gezinnen.
Om aan te tonen, hoe moeilijk de
situatie voor deze groep ligt, vermelden
wij, dat velen van drie tot vier jaar in
opvangcentrum, een zgn. contract-'
Zo moet, volgens het Sowjet-
Russische Staatskookboek, een
Russische tafel eruit zien. De
wijnen zijn uit de Krim afkom
stig, het fruit van boomgaarden
in de Kaukasus, de kaviaar uit
de Wolga en de overige spijzen
uit heel Rusland.
pension, vertoeven zonder dat hun een
woning wordt toegewezen. Dit gaat met
grote kosten voor de Overheid gepaard.
Ons werd een voorbeeld gegeven vai
gezin met negen kinderen, waarvoo
Rijk aan pensionkosten f 1300.per
maand betaalt.
Maar, zo zal men vragen, kunnen de
gemeenten hier niets aan doen? Daar
ligt juist de bottleneck, want zolang deze
mensen de status van ..gerepatrieerde"
genieten, komt de volle last op het Rijk.
Nergens is bepaald, hoe lang men werk
zaam moet zijn om, in het arbeidsproces
opgenomen zijnde, deze status kwijt te
Daarom zijn er gemeenten, die er niets
voor voelen, de gerepatrieerden uit die
opvangcentra over te brengen naar be
schikbare woningen. Want zodra dq?e
mensen geen werk hebben, zullen zij
steun bij de gemeente aankloppen
wordt het aantal steuntrekkenden
laste van de gemeente vergroot.
Zelfs zijn er verschillende voorbeelden
van gerepatrieerden die als portier, be
zorger enz. een baantje wisten te
krijgen met b.v. f 150.salaris per
maand, ongeacht kinderbijslag, doch door
de betrokken gemeente niet als volwaar
dig werker werden aanvaard.
Men drukt dat dan zo uit, „dat er geen
economische binding met de gemeente
ontstaat". Het is angst van de verschil
lende gemeenten voor de eventuele
armenwetgevallen, de kosten voor krank
zinnigenverpleging enz., die hen uiterst
terughoudend maakt om de economisch
zwakken onder de gerepatrieerden
een woning te helpen.
baar. Het standpunt van de gemeenten
óf foutief, en dan moet de Regering
dwingend ingrijpen, óf het is wel juist,
en dan moet de Regernig de gevolgen
volledig dragen. Ik stel mij de vraag, of
dit laatste, financieel gesproken, in memg
opzicht niet veel beter is; moreel is het
betrekken van een eigen woning bepaald
te verdedigen boven het jarenlange onbe
vredigende nietsdoenersverblijf in con
tractpensions.
Het belang der gerepatrieerden is ons
steeds ter harte gegaan. Ook in de ge
meenteraden zullen de vertegenwoordi
gers van de Protestants Christelijke par
tijen deze belangen behartigen.
Werkelijk, de assimilatie is een
maar dan zullen de vraagstukken
huisvesting en arbeidsinschakeling
moeten worden opgelost.
Financieel Overzicht van de weelej
Een indrukwekkend jaarverslag van Unilever
De ontwikkeling der effectenbeurs is
deze week niet tegengevallen, daar de
stemming over het algemeen prijshou
dend was. ondanks het feit, dat de om
zetten van kleine afmetingen waren. De
internationale waarden, w.o. Koninklijke
Olie, hebben slechts ringe koersschom
melingen vertoond. Unilever kon enigs
zins monteren na de publicatie van hel
indrukwekkend jaarverslag. De omzet
van het margarineconcern beliep in 1952
niet minder dan omstreeks ƒ13 milliard,
het totaal vermogen, dat in de Neder
landse en Britse onderneming is belegd,
bedroeg einde 1952 bijna ƒ4 milliard. De
ze cijfers illustreren de omvang van dit
nog voortdurend groeiend wereldconcern.
De afschrijvingspolitiek van het mar
garineconcern was ook in het afgelopen
jaar zeer conservatief en men heeft
veelszins op vervangingswaarde afge
schreven. De voorraden, welke vooi
19?8 millloen op de gecombineerde ba
lans voorkomen, bevatten volgens de
mededelingen in het verslag geen bij
zondere risico's. De liquiditeit van hel
bedrijf is gunstig, zodat voorlopig geen
beroep op de kapitaalmarkt zal behoeven
te worden gedaan. Voor het lopend boek
jaar heeft men goede verwachtingen en
a!j er geen bijzondere factoren in de vol
gende maanden voorkomen, zal het con-
cern gemakkelijk in staat zijn om weder
om 12% dividend uit te keren aai.
aandeelhouders. Voor buitenstaanders is
de intrinsieke waarde van de aand. Uni
lever niet te bekijken vanwege de ver
spreide deelnemingen. Maar in het ver
slag wordt medegedeeld, dat het aan de
>ne aandeelhouders toekomend ver
mogen ƒ2.2 milliard bedraagt, wat over
eenkomt met bijna 560 van het ge
plaatst gewone aandelenkapitaal.
Het hoofdfonds, Kon. Olie, hield zich
rustig en de ruilingen van conv. obliga-
in aand. en omgekeerd %-eroorzaak-
tcn slechts geringe koersschommelingen.
Met belangstelling heeft men ter beurze
uitgekeken naar het prospectus betref
fende de uitgifte van ƒ20 millioen aand.
Holland Amerika Lijn, hetwelk deze
week verschenen is. Daarin werd mede
gedeeld, dat de opbrengst der emissie
niet gebruikt zal worden voor de finan
ciering van het zusterschip der Nieuw
Amsterdam, maar voor de bouw van
kleinere schepen. De bouw van een
nieu- groot mailschip wil men met be
hulp van de regering financieren en
daarvoor o.a. aanwenden de grootboek
inschrijving wegens het verloren gaan
van de Statendam e.d. Van betekenis is
verder de mededeling in het prospectus,
dat dé eerste vier maanden van het lo
pend boekjaar gunstig waren, terwijl het
a.s. seizoen voor het passagiersbedrijf
met vertrouwen wordt tegemoet gezien.
De Vaart, zoals deze scheepvaartonder
neming ter beurze wordt genoemd, is
door inhouding van .eel winsten na de
c ••log, een echte binnenvetter geworden.
De boekwaarde der tonnage is laag. de
reserves zijn einde 1952 ƒ92 millioen,
hetgeen overeenkomt met ir
230 van het kapitaal.
Scheepvaart is echter een „kansspel",
wat de historie der H.A.L. wel bewezen
heeft. Het gevaar schuilt in een terug
gang der vrachten tot zodanig peil, dat
de aanbouw niet in voldoende snel tempo
afgeschreven kan worden. En een scheep
vaartmaatschappij is verplicht oude sche
pen te vervangen, wil het bedrijf tegen
de internationale concurrentie opgewas
sen zijn.
De beurs verwachtte, dat er
groot aanbod van claims zou komen,
maar tot dusver is het aanbod meegeval
len. Op basis van de aandelenkoers op
de dag vóór de verhandeling der claims
begon, liet de theoretische waarde
het voorkeursrecht zich p circa ƒ20 be
cijferen. maar op de eerste dag van ver
handeling werd circa ƒ21 per claim be
taald. Op basis van deze prijs komt een
nieuw aandeel op ongeveer 121 uit.
Het jaarverslag van de Escomptobank
heeft ter beurze klaarblijkelijk weinig
indruk gemaakt, daar de koers, ondanks
de gunstige resultaten eerder iets lager
was. Er wordt een dividend van 15
Ind. ert, dit is 5% in Ned. ert uitge
keerd. Gelijk bekend, luidt de balans de
zer bankinstelling in roepiahs. Het be
stuur der bank heeft van de winst veel
gebruikt voor afschrijving en reservering
en men meent daardoor een positie te
hebben opgebouwd, die aan alle eventua
liteiten. onder de ongunstigste omstan
digheden. het hoofd zal kunnen bieden
De toestand in Indonesië is door de be
staande inflatie echter nog weinig over
zichtelijk. De directie meent, dat dit
kwaad moet worden bestreden door een
sluitende begroting, versobering en pro
ductieverhoging. maar zo ver is men in
Indonesië helaas nog niet
Deli-tabaksaandelen deden het deze
eek wat kalmer aan, Deliba Tabak,
welke vorige week opvallend uitliep,
moest van de koerswinst een en ander
F usgeven. Besoeki Tabak vast gestemd.
Op de markt van binnenlandse in
dustriële waarden viel de flauwe stem
ming van Tricotage Beeren op. welke vo
rige week nog op 77V« gesloten was.
Het spreekwoord zegt: lege kisten maken
twisten, het schijnt, dat de ongunstige
Waar komt dat
woord vandaan?
ii
TN de tegenwoordige tijd horen we
noga] eens ovèr mensen spreken die
het met de eerlijkheid niet zo erg nauw
nemen. Wanneer we dan daar tegenover
willen stellen degenen die onkreukbaar
zijn, gebruiken we vaak het vreemde
woord integer. Wat betekent dit
woord? Niets anders dan: g e h e e L Het
betekent dus dat er geen schilfertje van
het karakter is afgebroken In de oor
spronkelijke zin. Zo ziet men dat vele
woorden een diepere betekenis krijgen,
wanneer men tot hun oorsprong door
dringt. Een woord dat er veel op lijkt,
is intact (niet zoals men het dikwijls
geschreven ziet in tact). Wie het zo spelt,
geeft daarmee te kennen dat hij geen
flauw begrip van de afkomst heeft. Want
het betekent: onaangeraakt. De
lettergreep in doet hier de dienst van
ontkenning. Wat dus intact is, moet wel
zijn oorspronkelijke vorm bezitten daar
het nog volstrekt niet door iemand is
aangeraakt.
Het woord tombola brengt iemand,
die Frans kent, allitcht in verband met
tomber (vallen) en dat is deze keer nog
goed ook, hoe vaak men met gissingen
op dit gebied ook mis kan zijn. Want
het woord betekent: val, d.w.z. wat valt
of toevalt aan iemand.
Het woord tandem lijkt een volko
men modern woord. Immers men zal wel
menen dat het eerst met de uitvinding
van de fiets in de taal is gekomen. Dit is
echter niet juist Reeds in het begin der
19e eeuw gebruikte men het voor een
rijtuig met twee paarden bespannen, mits
ze achter elkaar en niet naast elkaar
stonden. Maar wat betekent het woord?
Het is Latijn en beduidt: eindelijk
Hoe het aan zijn latere betekenis is ge
komen. zal men niet licht raden. In de
schooljongenstaal werd het in het En
gels synoniem gemaakt met at length fin
de lengte en op de lange duur). Öe eer
ste betekenis werd nu toegepast op paar
den of mensen die achter elkaar liepen
of reden.
De naam van de plant reseda heeft
niets te maken met de naam van de ont
dekker of van degenen die ze in Europa
heeft gebracht, zoals dat bijv. met
dahlia en fuchsia het geval is. Het woord
is de gebiedende wijs van het Latijnse
resedare (kalmeren) omdat men terecht
of ten onrechte een kalmerende werking
aan de plant toeschreef.
Een andere plant, de rabarber heeft
ook een zonderlinge geschiedenis achter
de rug. Oorspronkelijk bestond het uit
twee woorden. nL rheu barbarum. Men
meent dat het woord rheu wortel be
duidt. Het geheel zou dan betekenen:
wortel uit het land der barbaren. En
aangezien de Romeinen en Grieken allen
tot hun volk behoorden, met de
naam barbaren aanduidden, kan dit zeker
wel het geval zijn. Hierop wijst ook de
oudere naam voor rabarber, die rhapon-
tic hiidde. Dit betekent wortel uit Pon-
tus (een landstreek bij de Zwarte Zee).
Het woord barometer is in 1665
door de Engelsman Boyle gevormd.
Ieder die wel eens iets aan natuurkunde
heeft gedaan, moet natuurlijk van de
Wet van Boyle gehoord hebben. Baro
meter nu betekent: gewicht- of zwaarte-
meter (van de lucht namelijk). Maar
u nooit in de gedachte ge-
misschien i 6
komen het te vergelijken met b a r i t o
stent
een stof. die een vrij be
langrijk uitvoerartikel is bijv. in Surina
me heeft echter zijn naam daér niet ge
kregen. Het heet naar Les Baux (bij de
mond van de Rhóne) waar de eerste
laag werd gevonden door de Franse ge
leerde P. Barthier.
„Ik wens je een goeie a pp e tl et",
hoort men wel eens bij het afscheid
nemen zeggen. Dit is het Franse woord
appétit (eetlust). Maar ook hier hebben
we te doen met een verandering van be
tekenis, zoals we die reeds herhaaldelijk
hebben aangetoond. In de middeleeuwen
was appétit niet éétlust. maar begeerte
of verlangen in het algemeen. Eerst een
paar eeuwen later is het geworden tot:
begeerte om te eten. In deze betekenis
vinden we het bijv. bij de fabeldichter
La Fontaine.
Het woord confetti heeft ook een
hele geschiedenis achter de rug. Het
heeft èen Italiaans uiterlijk en niet ten
onrechte. Maar dat het met konfijten fin
suiker inleggen, vergelijk: geconfijte da
dels) in verband staat, is moeilijk meer
in te zien. Toch is dit het geval. Oorspron
kelijk was het de naam van een bonbon,
die dus met suiker te maken had. Maar
bij het carnaval van Nice begon men het
te bezigen voor bolletjes van pleister
kalk of gips, waarmee men elkaar gooi
de. Dit is nog in gebruik bij het carnaval
te Nice. Later werd het woord ook ge
bruikt voor de kleine ronde stukjes wit
papier, die stellig op bolletjes gelijken en
zo wordt op dit ogenblik het woord con
fetti algemeen gebezigd.
In deze zoete omgeving behoort ook
het woord caramel thuis. Dit is een
Spaans woord dat waarschijnlijk een ver
bastering is van het middeleeuws La
tijnse cannamelta dat suikerriet be
tekent. Het woord vaseline is van
heel wat jongere datum. Het werd in 1877
gevormd door Chesebrough. Hij nam
daartoe het Duitse Wasser (water), voeg
de daaraan de eerste lettergreep van hét
Griekse elaion (olijfolie) toe en liet het
woord eindigen op de veelgebruikte uit
gang ine.
Met vele geneesmiddelen is het op de
zelfde wijze gegaan. Dit is een soort van
modekwestie. Kaloderma klinkt heel
wat deftiger dan mooie huid. wat het
letterlijk betekent en Kalodont is
fraaier dan de Nederlandse vertaling
mooie tanden.
Ik eindig met het woord profaan,
dat tegenwoordig gebruikt wordt in dé
zin van ongewijd, niet heilig. Dit is af
geleid van pro fanum d.w.z. buiten de
tempel. De Génestet zegt dat humor
velen profaan in de oren klinkt; daarmee
geeft hij aan dat men met geestigheid
voorzichtig moet zijn, daar ze licht mis
verstaan wordt
Dr F. C. Dominicu».
gang van zaken in het bedrijf tot een
soort „paleisrevolutie" in de boezem van
het bestuur heeft geleid. Op de komende
buitengewone vergadering van aandeel
houders zal, naar w(j hopen, de sluier
worden opgelicht
De aand. Beynes waren beter gestemd
op grond van het goede verslag, dat is
uitgekomen over 1952. Het bedrijf heeft
zodanige orders, dat nu reeds voor 1955
en 1956 een gedeeltelijke bezetting der
fabriek is verzekerd. Voorgesteld divi
dend 7^4 (onv.).
Op de Amerikaanse markt viel de zeer
vaste houding van Southern Rail op. ter
wijl Shell Oil in herstel was in verband
met nieuwe olievondsten.
De staatsfondsenmarkt was vast voor
de jongste staatslening.
