Abrupt levenseinde van een rijk
begaafde vrouw
vliegtuig
POGING TOT PORTRET
AIMEE SEMPLE McPHERSON
Door MARY POS
IN ons Zondagsblad van 16 Mei lie
ten wij Aimee Semple McPherson
zien als een vrouw, die zoals haar
geestdriftige volgelingen willen doen ge
loven haar gehele leven in dienst
stelde van haar Meester. Maar de zoek
lichten, die van andere zijde op dit le
ven werden geworpen, brachten helaas
cok andere dingen aan het licht.
In elk geval wist Aimee precies wat
ze doen moest om vat op het volk te
krijgen. De deuren van de tempel wa
ren nimmer gesloten. Altijd kon men
daar binnen treden. Er was een gebeds
toren, waarin dag en nacht werd gebe
den. Na twee uur wisselde de ene groep
de andere af. Zo is het doorgegaan jaar
ra jaar. „De wierook van het gebed
steeg dag en nacht op tot God's Hei
ligdommen." De Bijbelschool had op de
dag zowel als 's nachts colleges. Juist
in de stille nachtelijke uren kon de
aandacht beter geconcentreerd worden
©p de eeuwige waarheden.
In één der parken van de grote Cali-
fornische stad San Diego kwamen der
tigduizend mensen op een dag tezamen
om haar te horen en vooral te zien!
Uur na uur werden invalide stumperds
langs haar podium gereden, legde Zus
ter haar mooie handen op hun hoofden
en bad enkele woorden voor hun gene
zing, zelf gekleed in een lang wit ge
waad. waarover een purperen mantel,
haar borst versierd door een paarlen
kruis.
En., in diezelfde tijd met als enige
bedoeling „Satan in zijn eigen burcht
op te zoeken", zoals ze zeide. kon bien
haar allersjiekst gekleed, een kostbare
bontmantel over haar tengere schou
ders, getooid met juwelen, op en top
een vrouw van de wereld, vergezeld
van een intieme vriend, de mondainste
nachtclubs zien binnengaan. De Ameri
kaanse kranten brachten haar verschij
ning hier met vette koppen. Het was
hot-news", de grote evangcliste gezien
in die en die nachtclub Maar haar
volgelingen geloofden haar onmiddel
lijk toen ze de ware bedoeling hiervan
aan hen mededeelde.
P een namiddag in Mei 1926. in Ca-
lifornië het schoonst denkbare weer
om aan zee te vertoeven, bevond Zus
ter Aimee zich met haar secretaresse in
een der liefelijke baaien in haar tent
en schreef, geïnspireerd door het uit
zicht op de eindeloze oceaan, haar
preek voor de volgende avond.
Op een bepaald ogenblik zond ze haar
secretaresse weg voor een boodschap en
gekleed in een allercharmantst badcos-
tuum sprong ze in zee en., kwam niet
Nog diezelfde avond gaven de kran
ten met grote koppen het nieuws van
haar mysterieuze verdwijning. In An
gelus Temple waren duizenden mannen
on vrouwen schreiende en handenwrin
gende de gehele nacht bijeen, biddend
voor de terugkeer van hun geliefde
„ZustT", maar haar moeder kondigde
haar dood aan.. Aimee was bij Jezus.
Op de volgende Zondag bevonden zich
vijfduizend mensen op de oever van de
zee. klaagzangen zingende en gezamen
lijk biddende, nog steeds hopend op
oen wonder. Zuster die. zoals vroeger
«Jona, weer uit de golven op wonder
baarlijke wijze zou terugkeren
Maar de Amerikaanse pers, op zoek
naar nog groter sensatie, zocht naar
feiten. Angelustcmpel was niet alleen
oen Huis van God, het was ook een
zeer winstgevende zaak, door Aimee's
moeder deskundig beheerd. De firma
moest minstens een millioen dollar rijk
zijn en de twee vrouwen schenen de
laatste tijd nogal eens meningsverschil
©ver de financiën te hebben gehad.
Toen Zuster een maand verdwenen
was. werd er een grote gedachtenisbij-
oenkomst gehouden, waaraan elfduizend
mensen deelnamen. Drie dagen later
telefoneerde Zuster in levenden lijve uit
oen ziekenhuis in Arizona!
Ze kwam met een fantastisch verhaal.
Ze was uit haar tent ontvoerd, bewus
teloos gemaakt, in een hut in de
Mexicaanse woestijn verborgen gehou
den, gemarteld.. Men had namelijk
oen grote losprijs willen bedingen, doch
onder geen voorwaarde had ze daar
aan mee willen werken.. Op wonder
baarlijke wijze had ze weten te ont
snappen en was na een uitputtende
tocht door het gloeiende zand in de be
woonde wereld teruggekeerd..
Maar een dag later kwam reeds de
waarheid aan het licht. Met een em
ployé had ze in een afgelegen bunga
low de tijd doorgebracht.
Aangezien ze onder ede het verhaal
van haar ontvoering voor de politie
had afgelegd, werd ze nu gearresteerd
wegens meineed, doch al spoedig weer
losgelaten.
Wilder dan ooit was het enthousias
me van haar volgelingen, toen ze hun
geliefde zuster weer in hun midden
hadden, die door Satan zo beproefd was
geworden!
En toch was daarmee eigenlijk het
begin van de ondergang, waarvoor zij
zelf haar hoorders zo dikwijls had ge
waarschuwd. begonnen. Het ging echter
langzaam, want een grote schare bleëf
baar getrouw.
ZAG „Zuster" toch langzaam maar
zeker een roemloos einde naderen?
Herhaaldelijk had zij in 1944 gesproken
over een opvoleer „indien zij er eens
niet meer zou zijn." Wie zou daarvoor
meer geschikt zijn dan Rolf, haar zoon,
die haar zovele jaren reeds, ondanks
zijn jeugd, met raad en daad had bij
gestaan en over wiens schouders God de
profetenmantel reeds had willen wer
pen?
Dinsdag 26 September 1944 kwam
Zuster met haar gevolg op het vliegveld
van Oakland aan, begroet door een
enthousiaste schare en verwelkomd met
een reusachtige boeket rode rozen.
Die avond werd „Zuster" door een
menigte van drieduizend koppen op de
in het Oakland Civic Auditorium Thea
tre belegde opwekkingsbijeenkomst
door een stormachtige ovatie verwel
komd. Achter haar op het toneel zaten
de zangers en zangeressen van het gro
te Oakland Angeluskerkkoor en vele
vooraanstaande leden der kerk, waar
onder tal van gestudeerde mensen.
'Zuster, nu 54 jaar oud, maar nog
altijd zeer aantrekkelijk om te zien
werd na het zingen van het volkslied
ook hier een prachtige boeket rode ro
zen aangeboden, die ze echter later op
de avond met een stralend gelaat voor
de helft verdeelde onder hen, die naar
het podium kwamen om hun zonden te
belijden en voor de andere helft be
stemde voor het 70-jaar oude moedertje
Carrie Meetings, die één van haar eer
ste volgelingen was geweest in Oak
land en nu door ziekte verhinderd was
om de bijeenkomst bij te wonen.
„Nooit", zo zegt het verslag „had
zuster zó gesproken als thans, het was
bovenaards heerlijk. Op haar dringende
uitnodiging zich aan Christus te geven,
stroomden jongen en ouden naar het
podium. Meesterlijk wierp zuster als
een echte visser van zielen haar zil
veren net van koninklijke uitnodiging
over allen, die hongerden naar vrede in
Christus."
Diezelfde nacht maakte een abnor
maal grote dosis slaaptabletten een
eind aan haar bewogen leven.. Haar
volgelingen waren verbijsterd. Tijdens
de rouwdienst in haar tempel zong het
koor ontroerende liederen, alle heen-
wijzend naar de Vredevorst, liederen,
welke aan haar zelf worden toegeschre
ven. Mensen betuigden diep bewogen
tijdens deze dienst hoe Zuster het mid
del was geweest om hun ouders tot God
te brengen, en daardoor ook henzelf en
hun kinderen. Duizenden volgden haar
baar naar een der schoonste begraaf
plaatsen, die de wereld kent: Forest
Lawn, tussen de heuvelen in de omge
ving van Los Angeles.
Boven haar graf werd een bloemen-
schat neergelegd, zo bijzonder als zelden
wordt gezien. Daar stond een gouden
harp. Twee bloemstukken stelden de
geopende hemelpoort voor. Men zag
opengeslagen Bijbels, kruisen. een
vlammende toorts, duiven, zachte hoofd
kussens, een klok. die zusters sterf
uur aangaf, een reusachtig anker, een
stuurrad, een stralende ster. een cither,
een afgebroken pilaar, vlammende har
ten, een flonkerend schild, een lamme
tje in de weide, een wereldbol, een red
dingboei, een vliegende adelaar, een
kleurrijk rustbed, een ledige sprook-
jesstocl en dat alles bestaande uit bloe
men. bloemen in Amerika oneindig
kostbaarder dan in ons land. De op
schriften spraken voor zichzelf.
AAN Zusters indrukwekkende mar
meren graf, waarboven twee enge
len biddend liggen neergeknield, heb ik
een ogenblik gestaan tijdens mijn be
zoek aan Forest Hill. Stilte heerst op
deze plek, stilte viel ook rondom Aimee
Semple McPherson's naam.
Kort na het bezoek aan Forest Hill
passeerden enige oud-landgenoten en
ik de aan de voorzijde hermetisch ge
sloten Angelustempel, ofschoon het
een Zondag was. Het was een triest ge
zicht, want zouden de deuren van dit
Godshuis niet dag en nacht geopend
zijn? Maar een zaal aan de achterzijde
bleek toegankelijk. Een schelle vrou-
westem voerde daar hot woord. Tot
ver in de nu zeer stille straat vielen
dc scherpe klanken, die af en toe over
gingen in een hevig gekrijs.. We tra
den de zaal binnen waar een volgelinge
van Aimee op de kansel stond te „pre
ken". De zaal was half gevuld en
lauw was het antwoord als de spreek
ster haar hoorders fel een vraag stel
de. waarna zij onmiddellijk weer een
woordenstroom over hen uitgoot, die een
marktkoopvrouw niet zou hebben kun
nen verbeteren. Ze wond zichzelf daar
bij zo hevig op, dat het tot hysterie
scheen te zullen voeren.
In de gangen rondom de grote tem
pelzaal heerste daartegen een doodse
stilte. Een paar verlepte vrouwen in
onfrisse uniformen zaten er in een
klein kantoortje en trachtten foto's van
Zuster aan de man te brengen.
„Neen. de tempelzaal was nu geslo
ten", zo was het antwoord op een vraag
van ons. „maar die avond zou men
eens wat beleven! Dan sprak de twaalf
jarige evangcliste Renee, de jongste
evangeliste ter wereld, door een won
der van achter het ijzeren gordijn met
haarouders gevlucht.. Nimmer had
den we zoiets gehoord of beleefd.. God
die door een kind wilde spreken
Sensatie, sensatie, het enige wat in
1953 de vermolmde schepping van Zus
ter Aimee Semple McPherson nog te
zamen houdt, tot deze binnen afzienba
re tijd de ondergang zal hebben be
reikt, waarvoor „Zuster" zelf altijd
anderen waarschuwde..
spel afkeurt worden deze twee figuren
als voorbeelden aangehaald. De muzi
kaal niet-ontwikkelde jeugd krijgt dus
van hen dc gedachte aan „boemannen"
op orgelgebied, die tot geen goed werk
in staat zijn.
Voor schrijvers verontwaardiging over
„lieflijk gekweel" op het orgel en over
„weeïge stemmingsstukjes" heb ik
werkelijk wel waardering, maar waar
om moeten hierbij steeds de namen
van Zwart en Asma genoemd worden?
Krijgt de voorlichting van de jeugd
dan niet een al te persoonlijk karakter
en wordt dc jeugd dan niet gesuggereerd
dat deze twee organisten alleen maar
lieflijk kunnen kwelen? Het woord
„kwelen" behoeft overigens nog hele
maal geen onaangename uitleg te heb
ben, want „lieflijk zingen" izoals het
woordenboek aangeeft) is toch werke
lijk geen slechte eigenschap. De bedoe
ling meen ik echter wel te begrijpen
en in dit opzicht is de term „weeïg"
sterker.
Het gaat er om, zowel of mensen
als Zwart en Asma het alleenrecht,
hebben van „weeïge muziek", alsook
of men in hun kunst, zoals C. J. V.
generaliserend zegt, een muzikaal ver
val kan zien, waarbij hij voor één keer
ook nog de namen Guilmant en Widor
noemt. Een dergelijke kwalificatie zou
ik niet graag voor mijn rekening ne
men. zelfs al kan ook ik bezwaren aan
voeren tegen enkele composities van
deze organisten. Maar zowel Jan Zwart
als Fcike Asma hebben ook dingen ge
daan en Asma doet dit nog die
de grootste waardering verdienen en
kunnen bewijzen dat C. J. V. maar een
zijdig is ingelicht. En dan vraaag ik
me af om ook eens persoonlijk te
worden waarom de schrijver dan
niets zegt over het vervelende en ver
standelijke spel, dat dr. Anton v. d.
Horst bij de morgenwijdingen van de
V.P.R.O. ten beste geeft? Dat is dan
wel niet weeïg, maar op z'n zachtst
gezegd toch wel onmuzikaal geëxperi-
mentcer, dat alle luisteraars afschrikt.
Jan Zwart en Feike Asma hebben
ontzaglijk veel voor de orgelkunst en
voor de popularisering van het orgel
gedaan en alleen dat al zou de waar
dering van C. J. V. kunnen hebben.
Wie thans Asma een werk van Bach
hoort spelen, de Passacaglia of een
koraalvoorspel b.v.. zal dit moeilijk in
(Voor vervolg pag. 5)
i grof van Aimee Semple McPherson op de begraafplaats Forest
Lawn in de omgeving van Los Angeles.
Noodzakelijke tegenstelling op het terrein
van de SÓjNST
Voorliclitmg op orgelgebied in Clir. Geref. jeugdblad
op elk terrein van de kunst vindt men de meest uiteenlopende meningen. Wat
de één mooi vindt, verfoeit de ander en wat de één als schoonheid onder
gaat, wordt door de ander als „Kitsch" betiteld, In zekere zin is het maar ge
lukkig, dat er verschil van mening bestaat, want anders zou de kunst tamelijk
eentonig worden. Men zou bij een volkomen gelijke gerichtheid cliché-werk
krijgen en niets is funester voor de kunst dan een gebrek aan tegenstellingen.
HET schijnt echter voor velen moei
lijk te zijn, bij die zo noodzake
lijke tegenstellingen toch nog de waar
dering te behouden voor opvattingen
van anderen en speciaal op het gebied
van de muziek leidt dit tekort aan
waarderingsvermogen soms tot zeer
persoonlijke aanvallen. Om een eigen
standpunt, een eigen visie te verdedi
gen, behoeft men werkelijk niet andere
opvattingen aan te vallen, tenzij die
andere opvattingen tot een ernstig
geestelijk, moreel of muzikaal verval
leiden.
Als er, zoals bij de dagbladcriticus,
een persoonlijk oordeel gevraagd wordt
over een bepaalde kunstuiting, ligt de
zaak natuurlijk weer anders dan bij
degenen, die in een tijdschrift of dag
blad in opvoedkundige en instructieve
zin beschouwingen moeten geven op
muziekgebied. Maar toch zal ook de
dagbladcriticus zijn eigen oordeel zoveel
mogelijk moeten objectiveren en waar
dering moeten kunnen opbrengen voor
dc visie van andersdenkenden, voorzo"er
die visie tenminste op de een of andere
wijze gefundeerd is. Het is een uiterst
moeilijke taak, daar een volkomen ob
jectiviteit ondenkbaar is en de eigen
opvatting altijd sterker naar voren
wordt geschoven dan de bedoeling was.
Te giote subjectiviteit
TOT deze beschouwing kwam ik door
x het lezen van enkele artikelen in
„Ons Jeugdblad", het orgaan van de
Chr. Geref. Jongelings- en Meisjes
verenigingen. Onder de titel „Flitsen"
geeft C. J. V. in dit blad een serie
beschouwingen over muziek en gezien
de aard van het blad bedoelen deze
artikelen alleen maar voorlichting te
geven. De schrijver kan zich dus be
palen tot het laten afdrukken van het
eigen standpunt, zonder daarbij per
sonen aan te vallen.
Helaas ontkwam ook C. J. V. niet
aan het bovengenoemde gevaar en
meent hij zijn persoonlijk standpunt te
moeten verdedigen door herhaaldelijk
namen te noemen van hen, die doen
wat volgens hem niet goed is, ja zelfs
verwerpelijk. Hoewel ik zijn standpunt
begrijp meen ik toch, dat hier door een
al te grote subjectiviteit stemming ge
maakt wordt onder de Chr. Geref. jeugd
en in plaats van opbouwend, afbrekend
werk wordt gedaan. Daarbij komt nog,
dat ook de opvattingen van de schrijver
zeer relatief zijn en een wel wat een
zijdige voorlichting geven aan die jeugd.
In verschillende van die „Flitsen"
worden steeds weer als de twee grootste
zondaars op muziekgebied en dan
speciaal wat het orgel betreft ge
noemd Jan Zwart en Feike Asma en
bij alles wat de schrijver in het orgel-
tw€€ fietsenmakeRS
wanen be eeRste vUcqcrs
een hóLve eeuw ouö
DE klassieke legende van Daedalus
en Icarus toont aan hoe de mense
lijke vlucht op de verbeelding der
mensen werkte. Velen hebben in de
loop der eeuwen getracht het denkbeeld
te verwezenlijken, doch eerst moest de
motor voldoende ontwikkeld zijn, al
vorens het probleem kon worden op
gelost. Zo ontstonden er veel motor
vliegtuigen tegelijkertijd, maar dat van
de gebroeders Wright was het eerste
toestel, dat een werkelijke vlucht maak-
Wilbur en Orville Wright aanschouw
den het eerste levenslicht in het
plaatsje Dayton in de Amerikaanse
staat Ohio. Deze zonen van een predi
kant toonden al zeer jong grote belang
stelling voor de techniek, want foen ze
nog jongens waren construeerden de
broers een drukpers voor het kinder-
krantje, dat ze uitgaven.
Later begonnen beiden een fietsen-
zaak. welke al spoedig tot een fabriek
werd uitgebreid.
Door nadere bekendheid met Chanute.
die hen op het werk van de Duitse
zweefvlieger Otto von Lilienthal wees,
kwamen zij met de vliegkunst in kennis.
Nadat Von Lilicnthal to 1696 was
verongelukt, begon zowel Orville, als
Wilbur alle beschouwingen en boeken
die in de loop van de tijd over vliegen
verschenen waren-, te lezen.
Door deze studie werd het hun duide
lijk dat het probleem niet kon worden
opgelost zolang nog niemand practische
ervaring op dit gebied had opgedaan,
want zelfs Lilienthal had alles bij
elkaar slechts vijf uur gevlogen
Toen zij hun theorie hadden voltooid,
bouwden de beide broers een zweef-
Vervolg van pag. 4.)
verband kunnen brengen rriet wat
C J. V. aan het genre-Asma toeschrijft,
nl. dat muzikale onbekwaamheid wordt
verborgen achter tremulant en zwelkast.
Dit bewijst maar al te duidelijk dat
C. J. V. het laatste jaar Asma besüst
niet heeft horen spelen. (De NCRV
zendt nog wel eens heel oude opnamen
uit). Op deze wijze de jeugd voorlichten
lijkt me dan ook niet helemaal verant
woord.
Polyphone muziek
DE grond voor die persoonlijke aan
vallen ligt echter dieper en wordt
het best gekend uit de volgende zin
snede: „En nu js het een bewijs van
geestelijke luiheid,
vliegtuig. De vlieger moest dit toestel
in liggende houding besturen. Dit was
gedaan om de weerstand zo gering
mogelijk te maken, zodat de vluchten
zo lang mogelijk konden duren.
In 1900 trokken de Wrights naar de
duinen van Kitty Hawk in Noord-
Carolina. Dit terrein was hun voor de
proefvluchten door het Geographisch
Instituut aanbevolen, want door de lig
ging in de buurt van de Cheasapeake-
baai traden hier zeewinden op, die
zeer geschikt waren voor zweefvluchten.
Voortbouwende op dc opgedane er
varing en met steun van Chanute. con
strueerden ze het volgende jaar een
nieuw zweefvliegtuig. Om te voorko
men. dat het toestel bij sterke wind
achteruit vloog, werd er soms een
stevig touw aangebonden, dat in de
grond werd bevestigd. Hun vliegtuig de
gradeerden zij dan tot een bemande
vlieger.
T OEN de brpers in staat waren met
x een nieuw gebouwd toestel zweef
vluchten van meer dan tweehonderd
meter te maken, was de tijd rijp ge
worden de motor als drijfkracht in hun
vliegtuig te gaan proberen. De motor
moest voldoende vermogen paren aan
laag gewicht. De machine, die de
Wrights construeerden, een waterge-
koelde vier cylinder motor, ontwikkelde
twaalf pk en woog ongeveer tachtig
kilo. Het vliegtuig werd van twee
schroeven voorzien, welke door middel
van een kettingoverbrenging fiets-
kettingen!) door de motor werden aan
gedreven.
Tegen het eind van 1903 was het
toestel voltooid, zodat proefvluchten
konden worden gemaakt. De Wrights
waren zo van hun succes overtuigd,
dat ze de bevolking uit de omgeving
hadden uitgenodigd de proeven bij te
Op -17 December, een bitter koude
dag. werd het vliegtuig naar buiten
gerold en op een bijna dertien meter
lange startrail geplaatst. De eerste
vlucht werd gemaakt door Orville.
daartoe door het lot aangewezen. Het
toestel verhief zich. onder het oog van
vijf toeschouwers, die aan de uitnodi
ging gehoor hadden gegeven, op eigen
kracht van de grond en klom dan tot
drie meter hoogte.
Deze vlucht duurde slechts twaalf
seconden, maar hiermee was de eerste
motorvlucht ter wereld gemaakt, en het
tijdperk van de luchtvaart ingeluid.
De proeven werden die dag nog vier
maal herhaald. Bij de vierde vlucht
slaagde men er in negen en vijftig
seconden in de lucht te blijven, en een
afstand van 273 meter af te leggen.
Toen men het vliegtuig na de vierde
vlucht even alleen had gelaten werd
het door een rukwind vernield, zodat
ze hun proefnemingen de eerste tijd
moesten staken.
T N 1904 begonnen de beide broers
x opnieuw, nu in de buurt van hun
woonplaats Dayton. Zij nodigden vijftig
vertegenwoordigers van de Amerikaan
se pers uit om getuige van de proeven
te zijn. Door een samenloop van om
standigheden mislukte de demonstratie,
zodat het Amerikaanse krantenlezende
publiek de indruk kreeg, dat het vliegen
nog niet practisch was verwezenlijkt.
Toch lieten Wilbur en Orville zich door
deze tegenslag niet uit het veld slaan,
maar zetten hun proeven voort. In dat
zelfde jaar nog, zagen zij kans hun
toestel een bocht te laten vliegen. En
in September van het volgende jaar
werd een vlucht van 18 minuten ge
maakt.
Toch ondervonden ze nog veel moei
lijkheden door de mislukte demonstra
tie voor de journalisten. Zij poogden
daarom hun vinding aan het buiten
land te verkopen. Frankrijk toonde
grote belangstelling. Het vliegtuig leek
de Franse regering een ideaal wapen
voor het leger, maar door de hoge
prijs stuitte de koop af. Een Franse
vereniging bood echter 500.000 francs
voor een toestel, dat met een passagier
vijftig kilometer kon afleggen. Daarom
stak Wilbur in 1908 over naar Europa,
vergezeld van een vliegtuig.
Hij maakte de eerste proefvluchten
in de omgeving van Le Mans. Begin
September werd een vlucht van bijna
elf minuten gemaakt. Nauwelijks veer
tien dagen later vloog Wilbur voor het
eerst met een passagier. Deze vlucht
duurde slechts twee minuten, maar op
3 October werd met de journalist
Reichel een vliegtocht gemaakt, waar
bij zij na een uur wegens de ingevallen
duisternis moesten landen. Bij een
vlucht, welke op de laatste dag van
het jaar 1908 werd gemaakt, werd een
afstand van 120 kilometer afgelegd, zo
dat het toestel op schitterende wijze
aan de Franse eisen voldeed.
RVILLE zat echter ook niet stil,
want nabij Washington maakte hij
een groot aantal proefvluchten. Ook
ongelukken bleven helaas niet uit
Toen Orville een vlucht met luitenant
Seldfridge maakte tuimelde het toestel
naar beneden, zodat 's werelds eerste
motorvlieger enige weken voor herstel
in het ziekenhuis moest doorbrengen,
maar niet zodra was hij genezen, of
hij ging naar zijn broer in Frankrijk
Steeds stegen de successen van de
vliegmensen. Zowel in Amerika, als in
Europa werden demonstraties gegeven,
waardoor het grote publiek bekend werd
gemaakt met het vervoermiddel van
de toekomst, met de schone fantasie van
eeuwen terug, die dank zij de gebroe
ders Wright werkelijkheid was gewor-
SI- lïïïkkonderli*
?rLbto'?rvo"rineg"
men". Hiermee trekt de schrijver dus
schikt is voor het kerkorgel. Met deze
stelregel wordt een streep gehaald dooi
file muziek, die na Bach >s geschreven
tot de muziek van enkele hedendaagse
componisten, die in het klankidioom
van deze tijd weer teruggekeerd zijn
tot de polyphonic.
Deze opvatting is maar met alleen
die van de schrijver dezer „Flitsen
maar is merkbaar bij meer organisten.
Hoe zeer ik ook de polyphonie voor
sta. zou ik een dergelijke opvatting
niet graag onderstrepen want zij be
tekent ook een volkomen negatie van
de kunst van een grootmeester op orgel-
gebied als Cèsar Franck. Franck zag het
orgel meer als een symphonisch instru
ment. doch was niets minder begena
digd dan de meester van de polyphonie
Joh. Seb. Bach, die natuurlijk ook in
de „Flitsen" weer als de enige bege
nadigde
A. H. DERNISON.
alle tijden wordt
Eerlijk gezegd is het helemaal niet -
belangrijk, of er polyphoon of homo-
phoon op het orgel wordt gespeeld (bij
de homophone muziek zijn de tussen
stemmen overigens ook heel belangrijk,
al hebben ze dan geen zelfstandige
functie), doch van belang is alleen, of
er muziek wordt gemaakt, muziek die
uit het hart komt en tot het hart gaat,
om met Beethoven te spreken. Die
muziek zal nooit tot het hart kunnen
gaan als ze vormloos ia, maar dit wordt
niet bepaald door de schrijfwijze. Het
is de grote fout van deze tijd, dat men
alles alleen maar verstandelijk wil doen
en daardoor vooral van het orgel een
Instrument wil maken voor de verklan
king van wiskundige berekeningen. Het
sentiment (dat is niet identiek met
sentimenteel) speelt geen rol meer. Als
de orgelkunst die kant uit moet is ze
geen werkelijke kunst meer. Ook in
Bachs kunst speelt het sentiment een
roL
In dit verband is het goed op te mer
ken, dat men in de orgelbouw geen
copieën moet maken van de oude barok-
©rgcls hoe grote bewondering men
ook voor deze orgels kan hebben
maar instrumenten, waarop zowel wer
ken van de oude polyphonisten als wer
ken van Franck en navolgers kunnen
worden gespeeld. Onze tijd stelt op
muziekgebied andere eisen dan de 17de
en 18de eeuw, zowel wat de dynamiek
als het klankideaal betreft. En het is
dwaasheid te menen, dat het orgel
niet meegroeit met deze evolutie.
corn. basoskl
lN onze historische schets ever dc
ontwikkeling van de volkswijk
gedurende de eerste eeuw van haar
bestaan zijn we de laatste tijd wel
zeer bij het heden aangeland. Dut
stelt ons voor de vraag of het moge
lijk is onze naaste van vandaag te
kenschetsen op een wijze, die hem
recht doet. Tegelijk op een wijze,
die hem niet lospelt uit het geheel
van de moderne samenleving, alsof
de volkswijkbewoner op een totaal
andere planeet zou leven als bij
voorbeeld de villawijkbewoner en
alsof de kerkelijk meelevende chris
ten geen van zijn verzoekingen en
zonden zou kennen. En tenslotte ook
nog op een wijze, die het algemene
in zijn bestaan vastlegt en die zich
niet vastbijt in het anecdotisc.he en
buitennissige. Met andere woorden:
dc taak rust op ons om deze mede
mens volledig te begrijpen eerste
voorwaarde voor alle evangelisatie-
arbeid onder welke vorm ook be
dreven.
Laat me beginnen met vast te
stellen dat veel kerkelijke arbeid de
te bearbeiden mensheid geen recht
laat wedervaren. Men trekt er op
uit zonder zich wezenlijk te inte
resseren voor zijn naaste. Men doet
alsof evangeliseren zoiets is als een
vacantiereisje naar het buitenland:
men bekijkt de dingen; men beoor
deelt de dingen; maar men verstaat
niet eens de vreemde taal en men
neemt niet de moeite de ander te
doorgronden. Daar komen allerlei
kortsluitingen in het evangelisatie
werk door! Zeker, men is met de
beste bedoelingen bezield, maar in
werkelijkheid heeft men zich niet
afgevraagd waaraan de geholpene
feitelijk lijdt, en dus helpt men hem
in feite of helemaal niet öf van de
wal in de sloot.
Om maar te beginnen mef onze
christelijke gewoonte van het pre
ken in de eigen kerkelijke taal. Een
preekmethodedie bij straatevange
lisatie of huisbezoek doodeenvoudig
aansluit bij onze kanseltaai. Woor
den als „zonde", „genade", ..(jerecn-
tigheid", „vergeving", Middelaar
en Borg" zijn daarbij niet tan de
lucht. Maar men beseft volstrekt
niet dat deze woorden voor de aan
gesprokenen totaal andere dingen
betekenen dan voor de sprekers.
„Zonde" bijvoorbeeld duidt sexuele
misdragingen aan en niets anders
dan deze. Nu zijn de sexuele ont
sporingen talloos en algemeen, óók
in de volkswijk schoon dac.r voor
zeker niet alleen!!), maar dat be
tekent toch nog niet dat een prediker
of huisbezoeker zonder blikken en
blozen daarover by een allereerste
contact op de meest onomwonden
wijze moet gaan praten. Als er over
Uit de
VOLKSWIJK
deze misdragingen gesproken zal
worden, mag er toch wel zoiets als
een onderling vertrouwen zijn ge
groeid. Maar de kerk wekt door
haar spreken over „zonde" de
door haar nimmer bedoelde
schijn, dat ze 't per se by eerste
kennismaking al over de geheimste
levensverrichtingen uienst te heb
ben. Wanneer dan zo'n geharnast
prediker bijbels-verantwoord,
maar door het bestaande misver
stand onverantwoordelijk! bo
vendien nog begint met te zeggen
dat hij zelf ook maar een „zondaar"
is, ontvangen zijn hoorders hiervan
de meest vreemde indrukken. Ze
vermoeden iets van een geestelijke
naaktloperijdie de bedrijver er
van allerminst past. Een gelijk
soortig misverstand rijst b\j het ge
bruik van het tooord „gerechtig
heid". De volkswijkbewoner denkt
daarbij per se aan een soort „recht
voor allen", en dan speciaal aan de
rechten op materiële goederen: wo
ningen, geld, genotmiddelen, cul
tuurgoederen. Ondertussen merkt
hij duidelijk op dat de Kerk daar
mede niet over de brug komt en
derhalve wantrouwt hij een der
gelijke prediking hartstochtelijk.
De bijbelse prediking doet hem on
middellijk onder verdenking van
„huichelarij" staan: hij praat over
dingen althans, zo denken zijn
hoorders die hij niet tot verwer
kelijking brengt! Zo kan men door
gaan: ..geweten" betekent in de
volkswijk .zinnelijke drift". Als we
het over „karakter" hebben, denkt
hij aan een tjingeltjangelmusicus,
die leutige liedjes zingt bij zijn
trekharmonica. Deze voorbeelden
zyn met tientallen te vermeerde
ren: we spreken met de beste be
doelingen een kerklatijn, dat hem
niets zegt. Want en hiermede be
gin ik met mijn poging tot por
tretteren hij is niet een afvallige
verloren zoon. maar een in het
vreemde land geboren kind van de
verloren zoon. Hij weet niets van
zijn Vader af. Hij heeft geen enkele
herinnering aan het leven Thuis.
Hij kent alleen dit leven, dat
schommelt tussen overdaad en
zwijnenvoer.
Daarom is de kerkelijke aan
spraak, die hem probeert te herin
neren aan het lied of het gebed dat
hij eens aan Moeders knie leerde
ook zo onzinnig. Want hy leerde
daar gebed noch lied. We kunnen
hem eenvoudig niet aanspreken op
iets van vroeger, want er is geen
vroeger in zijn leven. Doen uie dit
dus toch, dan miskennen toy hem
volledig. We geven ons een brevet
van onvermogen. En als hij al eens
eventjes luistert, krijgt hij het rare
gevoel dat iemand bekruipt, die
naar een wesp onder een omge
keerd limonadeglas kijkt: hij moet
'n beetje grinneketi over zoveel
koutve drukte. Ziedaar een eerste
lijn op het papier: onze moderne
naaste is een mens zonder christe
lijk of kerkelijk verleden!
W1JKPRED1KANT
