llirutwr gei&sdft (founml Hele voorschip brak af en dreef toch slechts enkele doden weg; Oslo omgetoverd in een fleurige residentie Wist U DONDERDAG 7 MEI 1953 BUREAUX: Steen6traat 37. Directie, Redactie, Abonnementen- en Advertentie-afdeling: TeL 31441 Postrekening: 58936 ABONNEMENTEN: 6.per kwartaal; 2.— per maand; 0.47 per week. ADVERTENTIËN: 0.18 per millimeter (Bij contract belangrijke korting) Vier en dertigste jaargang No 9729 Directie: F. DIE MER Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER Chef-Red.: H. W. J, ENSERINK CHRISTELUK-NATIONAAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken .Staatoasticfi is ghebfevea tnfln hert to tegfjenspoct" Taak voor opvoeders Aanvaring Duke of York blijkt ernstig Onder de meer dan 400 opvarenden bevonden zich 72 Nederlanders IN DE VROEGE ochtendschemering heeft gisteren op de Noordzee een ernstig ongeluk plaats gehad. De Britse nachtboot Duke of York, die een dienst onderhoudt tussen Hoek van Holland en Harwich, werd door het Amerikaanse vrachtschip Haiti Victory geramd, op slechts korte afstand van haar bestemming. Het voorschip brak juist voor de brug af en dreef weg. Deze ramp heeft wonder boven wonder aan slechts drie of vier mensen het leven gekost, aldus Reuter. Ass. Press weet te melden, dat in het voorschip nog een vijfde slachtoffer is waargenomen. Eén van de omgekomenen is de 54-jarige mevrouw Margo Ansdell. die korte tijd nadat zij was gered, in een Brits ziekenhuis overleed. Zij was, na een week vacantie te Delft, op de terugreis naar haar woning in het Engelse graafschap Buckinghamshire. De namen van de andere slachtoffers zijn 'nog niet bekend gemaakt. Ten gevolge van een misverstand maken wij er eerst heden melding van. Honderden passagiers zijn gisteren aan een gewisse dood ontsnapt dor de snelheid waarmede de bemanningen van enkele Amerikaanse schepen het reddingswerk hebben uitgevoerd. Hier door werd een grote scheepsramp voor komen. De zwaar beschadigde Duke of York is gisteravond de haven van Har- Een Amsterdamse zakenman, de heer J. Blokker, zeide dat hy en zijn reisge noot, de heer C. J. Haye, de avond voor de ramp instructies voor de sloepenrol hadden gelezen, maar zij hadden ge lachen en gezegd, dat er op deze reis niets zou gebeuren. „Even na vier uur voelden we echter twee klappen", aldus Nooit weer. Een andere dame. mevrouw Van Ussel- muiden uit Den Haag. zeide dat zij al haar kleren en drie brillen heeft verloren. „Ik heb er nooit van gehouden, op nacht boten te reizen en ik zal het nooit weer doen", aldius verklaarde zij bij aankomst in Engeland. De Nederlandse dokter Hau wen heeft aan 'boord van de Duke of York een ernstig gewonde vrouw behan deld. Deze vrouw is later overleden. De heer J. Altes, een Amsterdams za kenman. vertelde nog: „Ik sliep in mijn kooi. Uit een aangrenzende cabine zag Ik stoom en rook opstijgen. De beman ning bracht iedereen naar het dek. De mensen werden snel in de boten gebracht. Anderen probeerden het Amerikaanse schip met ladders te bereiken, roaa was onmogelijk. Later kwam de Ameri kaan langszij en veel mensen konden toen van de „Duke" overspringen. Toen de reddingboten afdreven, namen de andere schepen die ter plaatse gearri veerd waren, hen aan boord". Don Bellamy van de R.A.F. zeide: „Er was veel lawaai en een paar rruenser op het nippertje aan de dood ontsnapt, maar alles verliep tamelijk ordelijk. Een man raakte zonder kleren bij de botsing beklemd. Wij moesten de staalplaten die hem gevangen hielden, wegbranden. Toen het voorste deel van de Duke of York brak, dacht iedereen dat zich niemand in dat deel van het schip be vond. We zagen echter plotseling een kleine jongen van vijftien jaar nog in was. Hij viel van het wrakstuk het water en hij kon niet zwemmen, hoorde dat hy voor het eerst op zee w maar ik weet niet wie hy is. Hij is n niet aan land gekomen. Een van de leden der bemanning sprong echter zee en redde hem juist op het ogenblik dat hij sohecn te zullen verdrinken." Een Amerikaanse luitenant, Ferrar, zond na zijn aankomst te Dover het vol gende telegram aan zijn commandant: „Schipbreuk geleden Ben zonder form of kleding" Ooggetuigeverslag Ook de A.P.-correspondent, Olivier G. Clausen, die op een vacantiereis Engeland was, bevond zich aan boord van de Duke of York. Hij schreef het volgende ooggetuigeverslag. „Ik was een van de geschrokken pas sagiers die aan boord van de geramde lijnboot een zonsopgang als een nacht merrie meemaakten, één van de ongeveer 39 verkleumde overlevenden in een h peloos ronddrijvende reddingboot, die door een krachtige golfslag voor gespaard werd, tussen de Duke of York en de Haiti Victory verpletterd te worden. Het Met welk een kracht de Britse veerboot Duke of York gisterochtend tussen Hoek van Holland en Harwich door het Amerikaanse vracht schip Haiti Victory is geramd, toont deze foto. Het gehele voorschip is juist voor de brug weggeslagen. Rich binnengesleept. Het schip bleef ïannacht op 300 meter van de Parke- itonekade liggen, sleepboten lagen angszij. Volgens de officiële berichten bevon- len zich aan boord van de Duke of fork 422 passagiers en 72 bemannings- eden. De passagiers bestonden uit 72 Britten, 75 hiitsers, 45 Amerikanen en 36 staten- personen van andere nationa- iteit. De meeste Engelsen waren ver- ofgangers met hun gezinnen. Ook een iroep van de Britse Bond van Oud- rtrijders, die een bezoek aan de oor- ogsgraven in Nederland had gebracht, tevond zich op het schip. Onder de gewonden bevinden zich de twee federlanders H. J. Hoogkamp en J. leid. De Zaanse houthandelaar W. J. Rote, lie al zijn bagage en kleding verloor, rerd te Dover ontscheept. Hy vertelde, loor de aanvaring te zijn ontwaakt. Zijn lag midden in het schip. Toen hij ajn hut verliet zag hij in de gang het rijzen en zakken en stoom ont- nappen uit gebroken buizen. De Haiti Victory, het Amerikaanse schip dat de anvaring veroorzaakte, had zich juist gemaakt van de Duke of York en ing langszij liggen. De reddingboot waarin de heer Rote had plaatsgeno de schepen naar de an- lere zijde van de Haiti Victory. Andere lassagiers klauterden over de railing en prongen over de tussenruimte tussen de heer Blokker. „We sprongen uit bedden en herinnerden ons de instruc ties, trokken snel onze kleren aai deden de reddingsgordel om. Toen wij in de gangen kwamen hing er rook ei stoom en wij dachten dat het schip ii brand stond. Pas toen we op het sloe pendék kwamen wisten we, wat er ge beurd was. Voorts zeide Blokker dat op zijn verzoek een jong lid van d< bemanning mee aan boord van de red dingboot was gegaan. Twee uur later werden de inzittenden van de redding boot door een Amerikaans schip aan boord genomen. Mevrouw Weisga-Melsen uit Bergen op Zoom wist slechts met een koffertje met tijdschriften te ontkomen. Zij droeg een gele mantel en een blauwe pyama. Mevrouw Weisga-Melsen was op weg naar Schotland waar zij een week vacantie zou doorbrengen. Zij vertelde, dat de dame met wie zij de hut deelde, haar om vier uur had gewekt om te vragen hoe laat het was. „Ongeveer tien minuten later voelden we twee klappen. Het licht ging uit en er kwam water in de hut We forceerden de deur en snel den door de gang om op het sloependek te komen. Toen we daar kwamen be merkten we, dat de trap weggeslagen was en dat er slechts twee treden wa ren overgebleven. De beide dames wer den door twee heren naar boven getrok ken. Was dit niet gebeurd, dan zouden de vrouwen de reis waarschijnlijk niet overleefd hebben. Eensgezindheid te Panmoedjon Roden komen aan de Westerse wensen tegemoet 'e gevangenen die niet willen repatriëren, kunnen voorlopig in Korea blijven Bij de bestandsbeeprekmgen te Fam- jendjon zijn vandaag belangrijke vor deringen gemaakt. De communisten Qcwa- nen nl. tegemoet aan de wensen van de yj^.-onderhandelaars en stemden in met ■voorstel, na het sluiten van een Wapenstilstand, d« gevangenen die niet lillen repatriëren, dn Korea te houden i hen niet naar een neutraal land te jenden. De Verbondenen hebbenen de i verzocht, het nieuwe plan, bt uit acht punten bestaat, te mogen be- De onderhandelingen werden rap tot Zaterdag as. verdaagd. De communisten hebben volgens de (ew Yorkse radio voorgesteld, een repa. riëringscommissie te •vormen, bestaande lit vertegenwoordigers van Tsjechoslo- ifakije. Polen, Zweden, Zwitserland en ndia, teneinde de terugkeer van de ge hangenen die niet binnen twee maanden na het sluiten van een 'bestand zijn gere patrieerd, te vergemakkelijken. Elk der genoemde landen moet eenzelf de aantal militairen zenden, teneinde de -gevangenen geheel onder controle te hebben. Voorts zouden de landen waar uit de gevangenen afkomstig zijn de ge legenheid moeten 'krijgen, vertegenwoor digers te Sturen die de .bezorgdheid van deze gevangenen moeten wegnemen". Aangifte oorlogsschade in Duitsland Ook Nederlandse onderdanen kunnen thans aangifte doen van in Duitsland ge leden materiële oorlogsschade, ten einde te zijner tijd in aanmerking te komen voor een schadevergoeding. De aangifte regeling is gepubliceerd in de Staats courant van 6 Mei. De rechtse heer op deze foto is een Nederlander, wiens naam niet werd bekend gemaakt. Gis teravond kwam hij met vele an dere geredden van de Duke of York in Harwich aan. begon met een gekraak en een naargees tig scheurend geluid. Nog maar half wakker rolde ik op de vloer van myn hut, diep in het schip. Overal ontsnapte hete stoom. Vervolgens drong olie-achtig. stinkend water de hut binnen. Het begon als het ware als een muur op my af te komen. Mijn bed begon te schuiven en weer hoorde ik dat scheurende geluid. Opeens spoelde er een golf olieachtig water in mijn mond. Ik was opeens klaar wakker en begon de trap op te stomme- Aan de treden kleefde bloed en half naakte mensen ploeterden door het stij gende water. Ergens riep iemand: „Help, Godswil help me. Ik verdrink in de olie". Niemand scheen te weten wat er gebeurd was. De meeste lampen waren uitgegaan, het electrische alarmsysteem werkte niet. „Het is vermoedelijk niets anders dan een nare grap", zei een koele Britse stem. Maar toen we aan dek kwa men kregen we de schrik eerst goed te pakken. We zagen toen het gedeeltelijk afgerukte voorschip overhellen, terwijl de rest van het schip waarop we stonden, scheen te zinken. was geen paniekstemming. Niets anders dan stilte en doodsangst. De ste reddingboot zat vol met vrouwe kinderen. Daarna stapten nog een bs in, daar hoorde ik ook bij. Toen de boot neergelaten werd, sloegen telkens tegen de scheepswand. In het water gekomen begonnen we hard het wrak weg te roeien. Onze pogingen leken op niets. Er waren te weinig nen aan de riemen en we zaten zo dicht opeengedrongen, dat wij ons haast niet konden bewegen. Het leek onmogelijk, het schip weg te komen. Op een ge geven ogenblik begonnen de beide schepen, die torenhoog boven ons uit staken, onverwacht van elkaar weg te dryven. Er ontstond een nauwe doorgang, de enige kans om weg te komen. We roeiden er heen. Toen begonnen de schepen weer naar elkaar toe te drijven hun dodelijk duel voort te zetten. Het zag er naar uit. dat we als lucifersdoosje verpletterd zouden Op het nippertje Enkele vrouwen sloegen de handen voor het gezicht, anderen wierpen zich op de bodem van de boot. De schrille kreten van een baby weerklonken tusen de grijze staalmassa's rondom ons. Toen kwam de golf, een grote roller, dde ons uit de kaken van de dood weghaalde. In enkele seoonden waren we op de open zee. Achter ons hoorden we het geluid van staal dat tegen staal schuurde, ter wijl de Haiti Victory opnieuw die Duke of York ramde. Het was een kille, grijze ochtend. Boven de zee was het nevelig. De hemel was bedekt maar het was de mooiste morgen die ik ooit heb meege maakt, want we waren veilig. Dat dach- en we tenminste totdat iemand riep: „we maken water." Het gat werd echter spoe dig gevonden. Weer dreven we voort de gedachte dat we het er levend afge bracht hadden maakte ons vrolijk. Er werd gelachen, toen we mevrouw Ham mond Monroe, de vrouw van een Ameri kaanse brigade-generaal opmerkten, die In een dun nachthemd gekleed was een grote grijze hoed met enorme v op haar hoofd torste. „Nou", zei ze. was het enige ding dat ik uit mijn hut heb weten te redden". „Daar moet je nou een vrouw voor zijn," riep de generaal van het andere eind van de boot Even daarna drong de fluit van een schip door de mist heen. Het schip kwam in zicht. We soboten fakkels af. Het was de American uit New York. Het dek stond vol militaire voertuigen en over de reling keken vrolijke negers ons aan We begonnen zo hard mogelijk te roeien om langszij te komen, maar dat duurde toch bijna nog een uur. Via een touw ladder klommen we tenslotte aan boord Anderen werden- opgehesen. We kregen koffie, rógaretten en kleren," aldus het relaas van de A.P.-correspondent. De Haiti Victory De kapitein van de American vertelde, dat enige uren vóór de aanvaring zijn eigen schip verder naar het Zuiden bijna door de Haiti Victory was geramd. Door dat1 hij waarsöhuwingsednen had gegeven, werd een 'botsing voorkomen. De kapitein van de Haiti Victory, Sidney L. Baker, moest, toen hij in Harwich arriveerde, niets van de journalisten hebben, die hem stonden op te wachten. „Dit as een schip de marine. U moet zich wenden tot de Amerikaanse marine te Londen," zo luidde zyn afwerend antwoord. Tijdens hun bezoek aan Oslo poseerden Koningin Juliana en de Prins gisteren met de Noorse Koninklijke familie voor de fotograaf. Op de achterste rij van links naar rechts: de 80-jarige Koning Haakon, Prins Bemhard, de 49-jarige Kroonprins Olav en de 20-jarige Prinses Astrid, de jongste dochter van Kroon prins Olav en Kroonprinses Martha. Zittend van links naar rechts: de oudste dochter van het Kroonprinselijk paar. de 23-jarige Prinses Ragnhild, die op 15 Mei in het huwelijk treedt met de rederszoon Lorentzen; Koningin Juliana en Kroonprinses Martha. Koningin en Prins toegejuicht Vorstenparen waren ongedwongen bijeen als één grote familie IN ENKELE UREN TIJD is Oslo gisteren van een zakelijke doordeweekse stad omgetoverd in een aantrekkelijke, fleurige residentie, die het bezoek van het Nederlandse Koninklijke Paar met kleurige luister be groette. In de ochtenduren waren langs de voornaamste straten toch nog vlaggenmasten opgericht. Het Noorse en Nederlandse dundoek wapperde feestelijk boven de drukste verkeersaders en op vele gebouwen was even eens de vlag gehesen. Tweeduizend mensen wachtten voor het Koninklijk Paleis op het moment dat Koning Haakon met Koningin Juliana op het balcon zou verschijnen. Toen dat gebeurde en ook Prins Bernhard, kroon prinses Martha en de Prinsessen Ragnhild en Astrid zich vertoonden, brak een hartelijk gejuich los. In de stad was het gistermiddag veel .De Noorse vorst had het uniform dat hij drukker dan in de ochtenduren, toen bij de begroeting had gedragen, verwis- Oslo zich sierde voor de ontvangst vanjseld voor een donker pak met bolhoed Nederlandse Koningspaar. Toen Koningin Juliana en Prins Bernhard de lunch uitreden naar de oude vesting Akershus, waar tijdens de bezetting vele Noorse verzetsstrijders werden gedood, juichten vele Noren de Koninklijke be zoekers spontaan toe De Koningin, die middagtoilet droeg van turquoise kleur waarover een bruine bontstola, kapje eveneens van turquoise en open schoenen in dezelfde kleur, reed voorop gesloten auto met Koning Haakon Twee van de overlevenden der Duke of York, onmiddellijk na aan komst te Harwich. Vele geredden hebben, zoals deze twee, alleen datgene kunnen redden wat zij aan hadden of in een vlugge greep meenamen: een oliejas, een deken, slippers.... DAT prof. dr ir H. C. J. H. Gelissen te Maastricht erevoorzitter is van het derde internationale electrowarmtecongres (18 t/m 23 Mei te Parijs). DAT uit de tegenwaarderekening bijni f 22.500 is vrijgemaakt voor een instru ment ten behoeve van het mond- ei klauwzeeronderzoek door het Staatsvee- artsenijkundig Onderzoekingsinstituut te Amsterdam. DAT Zaterdag bij het openluchttheater te Ede een paviljoen (het Calluna- restaurant) wordt geopend. DAT m.i.v. 16 Mei tot burgemeester in Nieuwenhagen (L.) is benoemd mr M. M. L. G. M. K. Custers te Utrecht, van de Kath. Jeugdraad, en tot burg. van Ruurlo Jhr mr J. W. de Beau fort te Arnhem, chef van het kabinet de commissaris der Koningin in Gel derland. DAT minister Van de Kieft op 21 Mei Friesland bezoekt en dan een gedenk steen zal aanbrengen in de eerste boer derij die thans in het Zwettegebied in aanbouw is. DAT 20 als Vikingen uitgedoste Denen op 18 Mei Enschede bezoeken om be kendheid te geven aan de opvoering van het Vikingspel in Frederikssund. DAT te R'dam zijn gearresteerd een 15-j. fabrieksarbeider en de 23-j. los- werkman B .V., die door het inslaan van een ruit voor duizenden guldens aan luxe voorwerpen uit een perceel aan de Mafchenesserlaan hebben ontvreemd. DAT de bouw van de hoofdgebouwen der Maascentrale van de Prov. Lim burgse Electriciteits Mij te Buggenum voor f 1.619.000 is opgedragen aan de N.V. Aannemersbedrijf v/h Boele en Van Eeesteren in Den Haag. Dat in het Rijksmuseum te A'dam een door L. H. Sondaar gemaakte bronzen kop is overgedragen van de oud-hoofd directeur van het Rijksmuseum, dr F. SchmidtDegener, die in 1941 is over- DAT B. en W. van Arnhem by de raad f 567.000 hebben aangevraagd voor de bouw van een nieuwe werkinrichting voor zwakzinnigen en lichamelijk ge- brekkigen. DAT de O. v. J. beroep heeft aangete kend van het rechtbankvonnis, waarbij Chr. L. te Utrecht buiten rechtsvervol ging is gesteld wegens het organiseren van literaire lezingen in een winkel na sluitingstijd. DAT het 150-j. bestaan vao de Rotter damse K. v. K. gisteren nog eens werd gevierd met de buitenlandse relaties, waarbij o.a. dr L. G. Kortenhorst, voorz. Tweede Kamer, het woord voerde na mens minister Beyen. DAT het in A'dam bij een tramongeluk omgekomen Britse echtpaar gisteren op Zorgvliet aldaar is begraven en de uit vaartdiensten o.a. werd bijgewoond door de trambestuurder, die ook een bos se ringen op de kist had doen leggen. DAT gisteren aam boord van Hr Ms fregat van Speyk in A'dam een ouder dag is gehouden, hetgeen een primeur was voor de marine, en dit schip eind Juni voor twee jaar naar de Ned. An tillen vertrekt. DAT morgen, 8 Mei (geboortedag van Henri Dunant, stichter van het Rode Kruis) m diverse landen als dag van het Rode Kruis wordt gevierd, doch in ons land i.v.m. de watersnood geen feeste lijkheden zijn voorbereid. DAT mr Chr. Hustinx, burgemeester van Nijmegen, benoemd is tot erelid van het Ned. Oorlogsgraven Comité, een on derscheiding die alleen nog maar aan Prinses Wilhelmina was verleend. DAT het door de watersnood geteis terde Ouddorp op Goeree al weer ge reed is toeristen te ontvangen. DAT in Noord-Brabant een commissie is ingesteld om Ged. St. te adviseren by de uitvoering van de provinciale kam- peerverordening, die op 15 Maart in werking is getreden. DAT Zaterdag in Arnhem een ten toonstelling Drie eeuwen Gelderse Pers wordt geopend tg.v. de ingebruikneming van het nieuwe gebouw van de Arbei derspers. wandelstok en droeg een overjas. De prins volgde in een tweede auto met Kroonprins Olav. Na de inspectie erewacht droegen de Koningin en Prins Bernhard gezamenlijk een grote krans van witte anjers aan, die aan de voet het monument werd neergelegd. Koning Haakon heeft een aantal Ne derlanders onderschelden. Van het Ne derlands gezantschap te Oslo werd be noemd tot grootkruis in de Olavsorde onze gezant Jhr M. P. M. van Kame- beek; tot commamdeur de militaire atta ché kolonel Roemer en de landbouw- aïtaché de heer D. de Waal; tot ridder eerste klasse in deze orde de heer W. Arriens, eerste secretaris der legatie mr Van Heusde, die in verband met het Koninklijk bezoek tijdelijk aan de lega tie te Oslo was gedetacheerd. Noorse kunst Nadat een kleine wandeling maakt langs de wallen, die een prachtig uitzicht bieden op de fjorden en havens vertrokken de koninklijke bezoekers het stadhuis van Oslo, een enorm stenen gebouw met twee massieve torens, die by de haven staan. Dit stadhuis het ware een museum vanmodeme Noor. se kunst en de Koningin toonde grote belangstelling voor de grote muurschil deringen die ln de grote hal en vele zalen zijn aangebracht. Zy was ook geïnteresseerd bij de andere werken Noorse kunstenaars, die het gebouw Prins Bernhard maakte met Prins Olav een rondgang door het gebouw. Het werd een ongedwongen samenzijn van één grote familie. De tachtigjarige Noorse verst maakte een bijzonder levendige in druk. Hij onderhield zich met tal van gas ten en met de gastheren in het stadhuis, maakte menige kwinkslag en toonde grote belangstelling voor de portretten van vroegere burgemeesters die in van de zalen zijn opgehangen. In de grote zaal die op zee uitziet, was de Koning de eerste die naar het buffet ging om een glas champagne te halen dat hij met een hoofse buiging aan onze vor stin aanbood Toen het kleine gezelschap even voor vijven naar het paleis vertrok, thee werd gebruikt, was de menigte die buiten wachtte sterk aangegroeid. Oslo sluiten de meesten kantoren om vier zodat velen eerst toen de gelegen heid hadden iets van het Koninklijk be- zi-ek te zien. Galadiner ontvangst voor de leden het corps diplomatique werd 's avonds ten hove een galadiener gehouden, waar Koning Haakon een welkomstrede uit sprak. De Koning herinnerde h*-t Nederlandse Vorstenpaar in 1946, vóór de troonsbestijging van Koningin Juliana, het laatst een bezoek aan Oslo bracht Hij sprak zijn beste wensen uit de NoorsNederlandse king op het gebied van het atoomonder zoek en veraocht Koningin Juliana, zijn hartelijke groeten over te brengen Prinses Wilhelmina, die hij tijdens zijn 'erblyl in Engeland gedurende de oorlog dikwijls ontmoette. Koningir Juhana zei dat de vriendschap tussen Noorwegen en Nederland ls ver sterkt doo' bet gemeenschappelijk lot van beide volkeren tijdens de oorlog, door de Noorse hulp aan ons land na de watersnood er dooi de samenwerking op atoomgebied. Ter gelegenheid van het Koninklijk be zoek zijn aan 56 Noren onderscheidingen uitgereikt Van 19 U>i 22 Mei brengen de Koningin de Pruis zoals men weet een officieel bezoek aan Denemarken. Op 21 Mei zal J-a Ea Vrede gevaarlijker? i HET is een geliefde stelling van Marxistische economen, dat in de kapitalistische landen de natuurlijke toe stand er een is van werkloosheid en depressie. Alleen in perioden van oorlog en oorlogsdreiging is deze toestand enigs zins afwezig. Dan immers verschaft de oorlogsindustrie voldoende werk. Vandaar dan ook, dat er van de zyde der communisten steeds verband wordt gelegd tussen kapitalisme en oorlog. Vandaar ook, dat ter verklaring van de nieuwe Russische tactiek wordt gezegd, dat Moskou de kapitalistische wereld wil ondermijnen door er werkloosheid te veroorzaken, als het gevolg van de ver mindering van de bewapeningsuitgaven. Hoe men ook over deze verklaring van de jongste verandering van Moskou's tactiek moge denken, er is reden te over om na te gaan, welke problemen er op economisch gebied bestaan, en het ver band met de bewapeningsuitgaven aan te geven. IN de niet onder communistische invloed staande landen zijn de V.S. het op economisch gebied leidinggevende land. Hoge prijzen en economische bloei aldaar betekenen in het algemeen gunstige ty- den elders; heerst in Amerika een de pressie, dan doet deze zich snel in de overige landen der wereld gevoelen. Zal een teruggang der bewapenings uitgaven in de V.S. leiden tot een terug gang in economisch opzicht, die de an dere landen mee zal slepen? Er wordt over de huidige situatie in Amerika zeer verschillend geoordeeld. Enerzijds wordt gezegd, dat de economi sche expansie na de tweede wereldoor log veel te snel is gegaan en d?t een ineenstorting in de niet al te ver ver wijderde toekomst kan worden verwacht. Anderzijds wordt de vrees uitgesproken, dat, als het peil der overheidsuitgaven belangrijk zou dalen, dit een zeer on gunstig effect op het peil van de econo mische bedrijvigheid zou hebben. valt niet te ontkennen, dat de uit gaven der overheid een stimulerende invloed op het bedrijfsleven kunnen heb ben. Als deze uitgaven plotseling sterk afnemen, zullen er andere factoren moe ten zijn om het ongunstige effect daar van weg te nemen. Men bedenke hierbij, dat de militaire uitgaven per jaar zich ongeveer op een peil van 50.000.000 dol lar bewegen. De algemene opinie is echter in de eerste plaats, dat er geen plotselinge da ling van de overheidsuitgaven plaats zal hebben. Vóórdat de uitgaven voor de defensie op de begroting weer een be scheiden plaats zullen innemen, zal er heel wat water door de Rijn stromen. Er wordt echter wèl rekening gehou den met de mogelijkheid, dat de mili taire uitgaven over een langere tijd wor den uitgespreid. Het voordeel hiervan is. dat het bedrijfsleven gelegenheid heeft, zich geleidelijk aan te passen en nieuwe mogelijkheden te zeeken. DE compensatie van een daling der militaire overheidsuitgaven kan op verschillende wijzen geschieden. Allereerst is het mogelijk, de belastin gen te verlagen die op het verbruik drukken. Het gevolg hiervan kan zijn. dat de uitgaven van het publiek zullen stijgen, waardoor de ondernemingen goede resultaten boeken. Nu is de verwachting, dat de vraag van het publiek in de V.S. naar goe deren zeker niet bevredigd is. Wel is aan de „inhaalvraag" van na de oorlog voldaan, maar er zijn nieuwe behoeften ontstaan, en het verbruik is eveneens gestegen. De automobielnijverheid bv. ziet de naaste toekomst met vertrouwen tege moet. Vele auto's komen in aanmerking, te worden vervangen door nieuwe; en voor de productie in de burgerlijke sec tor zullen meer materialen vrij komen, indien de militaire sector minder opeist. Als tweede compenserende factor staat tegenover daling der militaire uitgaven een stijging van de uitgaven der onder nemingen. Nu zijn de toekomstverwach tingen der ondernemers in de V.S. zeker niet zonder meer optimistisch te noemen; echter staat eveneens vast, dat er zeker geen verschijnselen van een pessimisti sche stemming zyn, die verlammend zou den kunnen gaan werken. JN ziet in Amerika de toekomst met vertrouwen tegemoet. Men is ener zijds overtuigd, dat de afzet niet een voudig zal zijn, dat de dagen van de verkopersmarkt bezig zijn te verdwijnen. Maar aan de andere kant heerst de me ning, dat het ook in de naaste toekomst wel zal gaan, al is het dan op een iets lager niveau, dat meer als normaal kan worden beschouwd en daarom duurza- De reeds genoemde automobielindustrie rekent voor 1953 op een afzet van 5.000.000 eenheden. Ook in de bouwnij verheid is men niet beducht voor een instorten van de vraag naar bouwwer ken. Er zijn verder nieuwe gebieden waar op de ondernemingslust der Amerikanen zich kan werpen: in de eerste plaats da atoomenergie, een gebied dat vóór de tweede wereldoorlog volkomen ontbrak. Tenslotte is er de overtuiging, dat een economisch leven, dat geheel ls ingesteld op overheidsorders voor militaire goe deren, niet als erg gezond kan worden beschouwd. belangrijke factor wordt bij dit alles gevormd door de verwachtingen die bestaan bij ondernemers en publiek. Denken zij, dat er een depressie komt, dan is de mogelijkheid dat deze komt veel groter; denken zij, dat de goede tijd nog wel zal duren, dan zal dit optimisme veelal gerechtvaardigd blijken. Er is geen aanleiding om te zeggen. it er geen zwakke punten zijn in de economische toestand in Amerika: echter het geheel onjuist zijn een vermin dering van de koude oorlog te zien als voorbode van crisis en depressie. Nachtvorst Tot morgenavond verwacht De Bilt Tamelijk heldere AO/1 nacht met weinig wind en op ~f *^*yvele plaatsen lichte en in het Noordoosten van het land t land mogelijk zware naeht- vorst Morgen overdag vrij zonnig weer met een zwakke tot matige Noordoostelijke wind en ongeveer de zelfde temperatuur als vandaag. (Opga- Wl maakt c l tien uur). ZON EN MAAN Vrijdag: zon 4.58 tot 20.18 uur; 2.46 tot 14.18 uur. Op 13 Mei N.M. Je Koningin ean rede uitspreken voor studenten van de universiteit van Kopen hagen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1953 | | pagina 1