Nieuwe avonturen van mijnheer Pimpelmans
fR&&ie BouwweRken uit öe miööeLeeuwen
m&ken het zwitseRse BeRn tot:
*Stad der lenteinei\~,
DOOR G. TH. ROTMAN
37. 't Was net op tijd; de conducteur
Sluit met een luide knal de deur;
Maar nu komt Leiden wéér ln last:
Heer Pimpelmans zijn jas zit vast:
En doordat hij wil verder gaan.
Gaat heel het jasje naar de maan!
38. En daarbij wordt hij in zijn nood
Bespot nog door zijn reisgenoot.
Dat kan de stakker niet verduren!
Hij gaat door 't raampje liggen turen,
Maar raakt daarbij meteen, o spijt!
Zijn hoed en ook zijn kaartje kwijt
39. De vreugde van de vreemde heer
Kent nu totaal geen grenzen meer!
„Man, hou toch op met lachen, gauw!
Ik geef je straks een watjekou!"
En Pimpelmans trekt onvervaard
Meteen de spotter aan zijn baard...
40. Maar nu is d'ander aan de beurt:
„Mijnheer," zegt hij, „je bent bekeurd!
Want weet, mijn ambt of wel positie
Is commissaris van politie;
Ik maak hiervan proces-verbaal.
En 't eind van 't liedje is: betaal!"
4L Hoe droevig was te Nieuweschans
De intocht van heer Pimpelmans!
Zijn jasje stuk; proces-ver baal;
Zijn nieuwe strohoed aan de haal;
En dan nog boete ja, 't is grijs!
Voor 't rijden zonder plaatsbewijs!
42. Maar zie, een week logies bij Neef
Bracht hem weer helemaal op dreef;
Nicht naaide fijntjes als een haar
Zijn hele jas weer aan elkaar,
Zij deed het zonder naaimachicn;
Er was geen steek meer van te zien!
43. De laatste dagen nam Pimpelmans
Een kijkje ln de tuin; Neef Hans
Liet hem zijn bijenkorven zien;
„Dot was wel Iets voor mij misschien!"
Zei Pimpclmans, ,,'t is buiten kijf
Een leuk, gezellig tijdverdrijf!"
__.j vreselijk geval!
De doos. die slecht was dichtgemaakt
Is door het hobb'lcn losgeraakt.
47. Bedreigd door 't stekerig gebroed
Begrijpt hij, dat hij hand'len moet;
Hij neemt daarom een kloek besluit.
Slaat buiten 't raam zijn broekje uit;
't Staat wel wat raar, maar 't hindert
niet.
Er is toch niemand, die het ziet.
Maar nu gebeurt een grote ramp!
Een trein passeert met veel gestamp.
En deze neemt meteen, o wee!
zakspeler". De muziekliefhebbers, in
maatschappijen verenigd, moesten in
het begin der Middeleeuwen gedurende
de kerkdiensten spelen. Een der gan-
zen, die de kolom omringen, schijnt ver*
heugd bij het horen der muziek.
Bern bezit ook „een fontein der recht
vaardigheid"; dit is zeker een der
mooiste. Een standbeeld van een vrouv
in oude klederdracht beheerst de gro
ten der aarde, dfe haar ondergeschikt
zijn: de Sultan, de Keizer, de Burge
meester en de Paus. Dezelfde figuren,
welke de verschillende regeringsvormen
vertegenwoordiger^, vindt men terug op
een der kolommen van de kathedraal.
Iff de „fontein van Mozes" misschien
nog mooier? De grote profeet toont
duidelijk aan de kerkbezoekers en het
marktpubliok het tweede der tien ge
boden. Op een slanke kolom giet een
in blauw geklede vrouw met gratie
volle beweging de inhoud van haar kruik
in een kroes. Het is Anna Seilerin, stich
teres van het Eilandhospitaal, overal
ter wereld bekend.
Er is natuurlijk ook een „kruisboog
schuttersfontein". Men weet niet of do
machtige kruisboogschutter, die zich
tussen de twee bekkens verheft, de
krijgsman is, die de eerste kruisboog
in het land van Vaud bracht, of dat
hij Ridder Jordan voorstelt, die een
dodelijke pijl afschoot op Ridder van
Burgistein, die aan het raam van zijn
burcht de inwoners van Bern uitlachte
na de nederlaag van Laupcn.
De „fontein van de Ogre" is heden
ten dage nog een raadsel. Een man
met groot hoofddeksel staat op het punt
een kind ln te zwelgen. Het ls mis
schien een toespeling op de onvoorzich
tige kinderen, waarvan er verschillen
de in de Berengracht vielen, die zich
vroeger op deze plaats bevond. Een an
dere versie ziet hjpr een toespeling op
een rituele moord begaan in 1288. Maar
waarom dansen dan kinderen een blij*
rondedans rond de kolom?
Bern heeft eveneens een „Samsotw
fontcin". Een bcwondcroar van oud Bern
beweert, dat zij opgericht werd ter
nagedachtenis van de beenhouwers, dl«
zich door hun onversaagdheid onder
scheidden in de slag van Morat.
Er zijn in Bern nog talrijke andere
bewonderenswaardige fonteinen, die uit
verschillende tijdvakken stammen.
Maar de middeleeuwse fonteinen, die
op hun monden, bekkens en standbeel
den de datum van hun oprichting dra
gen, vormen een afzonderlijk en merk
waardig geheel. Hun stenen bekkens, die
some uit een enkel stuk gehouwen zijn,
hebben een even grote kunstwaarde ale
hun standbeelden en kolommen.
DE stad Bern is zeer oud. In ons
Zondagsblad van 11 April jl. ver
haalden we er reeds een en ander van.
Als stichtingsjaar wordt genoemd 1191,
maar lang daar vóór waren enige der
oudste gebouwen (bijv. de stadsmolen)
reeds bekend.
Talrijke branden hebben in de loop
der eeuwen hele rijen huizen ver
nield. Maar het type van de oude con
structie wordt overal nog teruggevon
den. De onzekerheid welke in oorlogs
tijden heerste, was aanleiding van een
zeer eigenaardige architectuur.
Het Stadhuis, dat uit 1416 dateert,
werd in de vorm van een citadel ge
bouwd. Het is omgeven door indrukwek
kende burgerhulzen. De hoekhuizen, die
tot onder het dak moesten ingemuurd
worden, werden eveneens in citadelvorm
gebouwd. Het is echter in het bijzonder
voor de burgerhuizen, dat een speciaal
constructietype werd geschapen: het
huis heeft een lange smalle ingang, die
helemaal achteraan naar een smalle
trap leidt. De ingang van deze hulzen
kon gemakkelijk verdedigd worden.
Maar er bestaan nog oudere huizen.
Vensters werden aangebracht en woon
vertrekken geïnstalleerd in de torens,
die deel uitmaakten van de oude ver
sterkingen van de stad, en dienden als
uitkijkpost. Muren, die dateren uit de
tijd der stichting van de stad, snijden
in de oude wijken hele rijen huizen
middendoor.
De huizen van Bern vallen op door
Hugo de Groot'* ontsnapping
was niet origineel
Voor velen mag de ontsnapping van
Hugo de Groot uit Loevestein door mid
del van een boekenkist, op welk lumi
neus idee de echtgenote van de beroem
de geleerde, Maria van Reigersbergen,
haar man heeft gebracht, een origi
nele klucht of farce lijken, 46 jaar
daarvoor, dus in 1572, is deze list ook
al gebruikt, ofschoon in enigszins ge
wijzigde vorm. Dat was in het najaar,
nadat in Juli en Augustus de Prins
de stad Roermond had ingenomen.
Onder de kloosterlingen vielen er toen
nog al enkele slachtoffers en de solda
ten van de Prins voerden alle levens
middelen weg.
In de herfst d.a.v. bezetten toen de
Spanjaarden Roermond opnieuw, nadat
de „Geuzen" de stad hadden verlaten.
Rondom de fonteinen
speelt zicA het
dagelijkse leven al.
IN ons vorig artikel wezen wij er op,
dat de arcaden of bogengangen van
Bern wereldberoemd zijn. Hetzelfde kan
gezegd worden van de vele fonteinen
uit de middeleeuwen, die ln de Zwitserse
hoofdstad worden aangetroffen.
Deze kunstige fonteinen leggen getui
genis af van de rijkdom der vroegere
burgerij. Tevens bewijzen zij haar prac-
tische zin om het nuttige aan het kun
stige te paren. Aldus leverde zij de
nieuwe generaties de herinnering aan
de helden en geschiedkundige gebeur
tenissen uit vroeger tijden.
Het is Hans Geiler zelf, de bouwer
der fonteinen van Freiburg in het Uecht-
.land, die in de 15de eeuw ook verschil
lende monumentale fonteinen ln Bern
heeft gebouwd. De beschildering werd
verschillende malen ln de originele kleu
ren vernieuwd. Enige fonteinen verhef
fen zich te midden van straten met
druk verkeer. Trams en auto's moeten
rond deze hindernissen rijden. En wan
neer een fontein gedurende een zekere
tijd moet verplaatst worden, zoekt men
een verkeersregeling die toelaat, dat ze
opnieuw naar haar vroegere plaats kan
worden gebracht.
Alles is gebleven zoals in de oude
tijd: een gedeelte van het dagelijks le
ven speelt zich af rond de fonteinen,
niet alleen op de marktdagen, maar el
ke dag van de week. De ambachtslie
den gebruiken nog de speciale kom voor
een koele dronk. Bovendien laat een ope
ning onderaan de fontein aan de kleine
dieren toe hun dorst te lessen.
Dank zij deze oude fonteinen, kan men
zich gemakkelijk in het Bern van de
Middeleeuwen wanen. Of zij nu strikt
een bepaalde stijl volgen, of dat zij
eenvoudig het werk zijn van een vrucht
bare verbeelding, zij behouden toch een
grote kunstwaarde. Zij illustreren in het
bijzonder een gedeelte van de geschie
denis van Bern.
Een der fonteinen, die zich bevindt
in het oudste gedeelte der stad, is een
standbeeld, opgericht ter nagedachtenis
van de koeriers en ridders, die berich
ten moesten overbrengen naar vreemde
landen. Toen een Franse koning er zich
over verwonderde, dat een bode uit
Bern geen Frans sprak, antwoordde de
ze dat het nog meer te verwonderen
was een koning van Frankiijk te ont
moeten, die geen Duits sprak. Ter nage
dachtenis aan deze koerier. Durs Le
ber genoemd, werd de fontein opgericht.
TTET dier dat de wapenschilden der
stad versiert, de beer heeft
natuurlijk ook zijn fontein. Men vindt
er een afbeelding van in ons vorig ar
tikel.
De muziekafdeling wordt verzinne
beeld door de „fontein van de doedel-
wacht plaats. In elk geval zag de in de
plaats achtergebleven predikant Hen
drik Dibbetz geen kans meer te ontsnap
pen. En dat nij op revanche kon reke
nen, stond bij hem buiten alle twijfel
vast.
Voorts waren reeds de ijselijkste straf
fen bekend, wanneer de zich schuilhou
dende predikant zou worden gevonden
door de wrede Spanjolen, die reeds wa
ren begonnen met de „pastorie" te door
zoeken. Toen wees zijn vrouw, Catharina
Brand, op een lege kist als schuilplaats.
Het deksel viel juist in het slot, toen>
de woeste soldaten de kamer binnen
stormden.
Na lang vergeefs zoeken, waren ze net
van plan de woning te verlaten, toen de
commandant de kist opmerkte, waar
op de domineese verdrietig plaats had
genomen.
„Misschien zit die duivel wel in de
kist!" riep h(j tot zijn soldaten.
„Wanneer gij dat meent, kijk er dan
kalm.
ge Spanjaard.
Een ogenblik later was het huis ont
ruimd en het behouden echtpaar dankte
God voor de wonderbaarlijke redding.
Als metselaar verkleed verliet de pre
dikant daarna de stad, om in Duitsland
een veiliger schuilplaats te vinden.
U ziet: De Groots ontsnapping was
geen originele „faroe".
De huizen vpn Bern wallen op door hun indrukwekkende massa en de ver
zorging van hun constructie. (De foto's by onze artikelen over Bern uierden om
welwillend verstrekt door het Nat. Zwitsers Verkeersbureau te Amsterdam.)
Vele Bernse fonteinen zijn geweldige
bouwwerken, die in hun historische
omgeving op de bezoeker een diepe
indruk maken.
