5£eHri <2)
KTERSHULP
Nieuw sphmfrtij,
unctvit
HOOGTEPUNT - DIEPTEPUNT
^vziii/zKaoDXi/ii/ it rtj&tiu/\rtl ivoo
Hoe Australië aan kolonisten medische hulp verleent^
Tevens doet deze dokter" dienst als telegrambesteller en onderwijzer
NU zo'n groot deel van Nederland
door een watersnood van onge
kende omvang werd geteisterd, heb
ben wij weer eens aan den lijve ge
voeld, hoe urgent snelle hulpverlening
kan zijn. Onder normale omstandig
heden was dat voor de bewoners van
ons kleine land met zijn uitgebreide
geneeskundige diensten de gewoonste
zaak van de wereld. Maar in veel
andere gebieden op aarde is snelle
doktershulp helemaal geen vanzelf
sprekende zaak
Daarom wil ik U hier iets vertel
len over Australië, waar met het
oog op de ver uiteenwonende kolonis
ten wel heel bijzondere maatregelen
nodig waren.
De Douglas Vliegtuig Mij. heeft
een electrisch te bedienen lift
uitgevonden, waarmee brancards
in vliegtuigen kunnen worden
geladen.
schikt landingsterrein. Even later
staat het op de zgn. „kleine akker",
een stukje bouwland, dat nu braak
ligt, op nog geen 200 m van de boer
derij af. Meteen springt er een ver
pleegster uit de machine, en komt op
het huis aan. Als ze even naar Dan
ny gekeken heeft, zegt ze het al: ver
moedelijk buikvliesontsteking: hij zal
in Alice Springs geopereerd moeien
worden De piloot haalt dan )ok,
samen met vader, dadelijk de bran
card uit het vliegtuig, en nadat de
ijlende jongen daarop in het toestel
gebracht is, vertrekt dat meteen
weer.
Ondertussen heeft de zuster nog op
dracht gegeven om de volgende dag
weer Alice Springs op te roepen, dan
zal vader de uitslag van de operatie
te horen krijgen. Al met al heeft het.
bezoek nog geen twintig minuten ge
duurd
EEN kijkje op een van de bureau's
van de Flying Doctor Service
leert ons, dat vanaf het uur, waar
op de „zitting" begint, de ziek'ege
vallen haast aan de lopende band
binnenkomen. De operateur neemt
alles nauwkeurig op, herhaalt voor
de zekerheid de gegevens, er geeft ze
dan door aan de arts die dienst heeft.
Deze geeft instructies wat de huisge
noten zelf eventueel kunnen en moe
ten doen, en laat, als da nodig is,
er een vliegtuigje heen gaan met me
dicamenten, die de zuster kan toedie
nen, of met het doel de patiënt da
delijk naar het ziekenhuis te halen.
Bij ernstige gevallen gaat ook de
arts zelf wel met het vliegtuig mee
om de patiënt voor zover mogelijk te
behandelen.
De Flying Doctor Service is opge
richt in 1927, dank zij de onvermoei
bare activiteit van dr. John Flynn.
Deze arts, die sinds 1911 belast was
met de medische verzorging van het
binnenland van Australië (dat wil zeg
gen: een gebied half zo groot als
Europa!) zag al gauw in, dat het
doktersrijtuigje, dat toen nog in de
beschaafde wereld in de mode was,
of zelfs een auto, hier volmaakt nut
teloos waren. Met heel veel moeite
slaagde hij er in de autoriteiten er
van te overtuigen, dat alleen, als de
dokter de beschikking had over een
klein (want het moest overal kunnen
landen) vliegtuigje had, hij zijn pa
tiënten naar behoren bereiken kon.
Maar allereerst moesten ook de be
woners van de afgelegen boerderijen
.zelf in staat zijn de eerste hulp te
verlenen. Daarom werd er al vrij
spoedig een standaard-medicijnkist
samengesteld, die tegen niet al te
hoge vergoeding aan de kolonisten
werd verstrekt. Maar daarmee was
dan ook alleen nog maar de eerste
hulp verleend. Telefoon was er niet
in de uitgestrekte eenzaamheid van
het binnenland. Na lang experimen
teren werd eindelijk een radiotoestel
geconstrueerd, dat geschikt was voor
uitzenden en ontvangen over een af
stand van ongeveer 300 km, en waar
bij de electriciteit door middel van
een trapinstallatie kon worden opge
wekt. Deze toestellen vonden grif af
trek, want de medische nood onder
de kolonisten was zo groot, dat zij
graag het toch hoge bedrag van 100
voor de aanschaf ervan over hadden.
1~\E F.D.S. wordt in principe gefi-
U nancierd door particuliere giften,
maar ontvangt een subsidie van de
staat. In de oorlog was ook deze
dienst geheel onder controle van het
militair gezag, dat immers alle
radio- en luchtvaartverbindingen on
der zijn beheer had. Maar dit stond
de uitbreiding van de F.D.S. niet in
de weg. Integendeel: in deze jaren
werd alles op grote schaal gemoder
niseerd. Dit bleef doorgaan, ook toen
na de oorlog de F.D.S. weer baas
in eigen huis werd. Sinds een jaar
of acht zijn de oude trap-radio's
meer en meer vervangen door mo
dernere toestellen, die ook een gro
ter bereik hebben.
Een probleem blijken echter tegen
woordig vaak de nieuwe immigran
ten op te leveren. Deze vonden im
mers de dienst kant en klaar bij hun
komst, en beschouwen het dus zo'n
beetje als vanzelfsprekend, dat de
hulp letterlijk uit de lucht komt val
len. Heel dikwijls zijn zij niet erg
genegen een geldelijke bijdrage te
geven, in tegenstelling tot de oude
settlers, die er dolgraag wat voor
over hebben, omdat ze zich maar al
te goed herinneren, hoe hulpeloos hun
toestand vaak was voor de moeiza
me oprichting van de Flying Doctor
Service.
Op het ogenblik heeft de F.D.S. de
beschikking over 8 moederstations,
nl.: twee in Queensland (in Cloncur-
ry en Charleville), één in New South
Wales (Broken Hill), één in Northern
Territory (Alice Springs), en vier in
Western Australia (Kalgoorlie, Port
Nedland, Meekatharra en Wyndham),
terwijl er plannen zijn om nog een
basis in Carnarvon in te richten. Al
deze basisstations kunnen met behulp
van een netwerk van onderstations
ook de meest afgelegen boerderijen
bereiken.
Van Juni 1950 tot Juli 1951 (het
administratieve jaar in Australië)
werden er totaal 687 vluchten ge
maakt naar buitenposten, over een
gezamenlijke afstand van ruim 430.262
km, ten behoeve van urgente ziekte
gevallen.
Het zorgen voor medische hulp is
tegenwoordig overigens niet meer de
enige taak van de F.D.S. Door de
enorm grote afstanden zijn telefoon
verbindingen in het binnenland nog
practisch onmogelijk, evenals tele
grambestellingen. Die taak heeft nu
de F.D.S. overgenomen, en zo komen
elke dag, wanneer alle ziektegevallen
afgewerkt zijn, de telegrammen aan
de beurt. In 19501951 waren dat er
161.839 tegen 136.624 in het jaar er
voor. Zowel voor het „verzenden" als
voor het „opnemen" van berichten
staat de F.D.S. klaar. En tot slot
van de uitzending geeft zij ook nog
het laatste wereldnieuws voor die
boerderijen, die onbereikbaar zijn
voor de gewone radiouitzendingen.
En nog verder gaat haar bemoeie
nis! De kinderen van de kolonisten
diep in het binnenland moeten vaak
honderden km afleggen om een school
te kunnen bezoeken, met het gevolg,
dat veel kinderen alleen maar thuis
een beetje leren lezen en schrijven.
De F.D.S. geeft nu op gezette tijden
radiolessen: de kinderen kunnen zo
nodig vragen stellen, en hun vragen
beantwoord krijgen. Men hoopt op
deze manier de onderwijsmoeilijkhe-
den in de dun bevolkte staten van
Australië een beetje te verminderen.
Maar bij al deze werkzaamheden
blijft toch steeds de belangrijkste
taak van de Flying Doctor Service:
hulp te verlenen by ziekte en nood
(ook bijvoorbeeld het evacueren van
gezinnen of het aanvoeren van voed
sel bij de zo veelvuldig voorkomende
overstromingen) in „the outback"
waaf zij zo heel vaak het leven van
een eenzame kolonist kan redden.
En dit alles tengevolge van het ini
tiatief van die éne arts, die nu be
graven ligt midden in Australië in
Alice Springs, op slechts 7 km af
stand van het station van de Flying
Doctor Service, die aan hem haar
ontstaan dankt!
A. M. R. BRAAMS.
OP A.S. MAANDAG
Bij rustig weer niet gevaarlijk
Meteorologische diensten op hun hoede
Wanneer daar op een boerderij een
ongeluk gebeurt, of een ernstig ziek
tegeval voorkomt, is goede raad vaak
duur Voor vele kolonisten betekent
een bezoek aan hun naaste buur
man immers al een reis van enkele
honderden kilometers. En ook die
buurman kan dan nog lang niet al
tijd helpen. Er valt dan alleen nog
maar hulp te verwachten van de
„Flying Doctor Service", die op be
paalde uren in de aether „spreek
uur" houdt. Dat betekent in het on
gunstigste geval, dat men bij een on
geluk ten hoogste een dag moet wach
ten om hulp te kunnen vragen. Maar
dan is die hulp ook binnen enkele
uren bij de hand.
Zo kan de boer van Kulgera Sta
tion, een boerderij op ongeveer 300
km ten Zuiden van Alice Springs,
waar een van de kinderen plotseling
ernstig ziek geworden is, vanaf tw ;e
uur 's middags het bureau van de
Flying Doctor Service te Alice Springs
bereiken.
Om twee uur schakelt hij dus zijn
zendapparaat in, en roept de Flying
Doctor Service op. Bij niet al te
veel storingen komt het antwoord al
gauw: „Flying Doctor Service Aiice
Springs" De vader vertelt wat er a in
de hand is, en de dienst vraagt aller
lei bijzonderheden: hoe lang het kind
al ziek is, of het pijn heeft, hoe ,v>og
de koorts is, wat ze er a'l aan ge
daan hebben, enzovoorts. Als alles o?
gegeven is, krijgt vader opdracht aan
zijn toestel te blijven, de dienst zai
zo dadelijk terugkomen Even l«r.er
klinkt weer de oproep: „Hier Alice
Springs; wij kunnen U geen nadere
instructies geven. Er start een vlieg
tuig om het kind te halen. Geef nauw
keurig Uw positie op, en maak het
kind gereed voor vertrek."
Nu is er even grote drukte, want
haastig moet er een en ander inpjn
koffertje gepakt worden. En dan is
het maar afwachten..
Tot, nog geen twee uur later, mo
torgeronk weerklinkt. Iedereen loopt
naar buiten, om te zien, hoe een klei
ne tweedekker al een bocht om de
boerderij draait, op zoek naar een ge-
Van onze weerkundige medewerker.
FR wordt met grote haast gewerkt
J-* om verschillende dijken vóór de
tweede springvloed (a.s. Maandag 16
Februari) dicht te krijgen, zo lezen wij
Velen hebben hier een verkeerde
voorstelling van en menen dat er op
nieuw een vloedgolf is te verwachten,
zoals die 1 Februari jl.' ons land teisterde.
Zo erg zal het hopelijk niet worden,
want dan zou er op het tijdstip van
springtij, evenals op Zondag 1 Februari,
terzelfdertijd ook weer een wind van
orkaankracht uit het Noordwesten moe
ten opsteken.
Wat gebeurt er dan wel? Na elke
volle en nieuwe maan komt er een
springtij voor, doordat zon en maan
dan tezamen een aantrekkingskracht op
de aarde uitoefenen, zoals wij dezer
dagen reeds hebben kunnen lezen.
Een springtij, zoals dat ook a.s.
Maandag weer is te verwachten, is dan
ook helemaal geen bijzonderheid en
komt ongeveer elke 14 a 15 dagen voor.
Het water van de Noordzee bereikt
langs onze Noordzeekust dan een hogere
stand dan bij de gewone dagelijkse
vloeden en daarom is het zeer zeker
goed. dat men paraat is. Tal van dij
ken zijn nog zwak of nog niet hersteld
en zullen wellicht nog geen grote wa
terdruk kunnen weerstaan.
Wanneer het weer rond de 16e rustig
is of bij een aflandse wind tussen Noord
oost en Zuidoost, behoeft dit springtij
niet verontrustend te zijn.
De meteorologische diensten van En
geland, België en Nederland zijn op hun
hoede en zullen het weersverloop tij
dens en juist na het weekeinde onge
twijfeld met nog meer aandacht vol
gen dan gewoonlijk.
Wij moeten in deze tijd van het jaar
altijd rekening houden met een kans op
harde tot stormachtige winden, en wan
neer deze vroegtijdig kan worden aan
gekondigd, kan men eventuele maatre
gelen treffen, om een verdere uitbrei
ding van de ramp te voorkomen. Laten
wij daarom hopen, dat het weer in de
onderste laag van de atmosfeer langs
de Nederlandse, Engelse en Belgische
kust in de komende dagen rustig mag
De meteorologische diensten zagen
de orkaan, die zoveel verwoesting aan
bracht, op de weerkaarten naderen.
Zaterdagmorgen 31 Januari gaf het
K.N.M.I. in de voormiddag al een waar
schuwing voor westerstorm, later rui
mend naar noordwest.
's Namiddags werd deze waarschu
wing gewijzigd in een waarschuwing
voor „zware storm tussen west en
noordwest." Gm half zes Zaterdagavond
werden de groepen Rotterdam. Willem
stad en Bergen op Zoom gewaarschuwd
voor „gevaarlijk hoog water."
Ook de Engelse weerdienst waarschuw
de 's morgens al voor zware storm
langs de Engelse en Schotse kust. Ra
dio Hamburg verwachtte over de Noord,
zee en langs de kust windsnelheden van
10 a 11 Beaufort (volle storm tot or
kaankracht).
In de loop van de morgen begon het
water, door de orkaan uit het Noord
westen al met geweld van het noorde
lijke deel van de Noordzee naar het
zuiden te stromen, waar het langs onze
kusten tot grote hoogte opstuwde, daar
een snelle afvoer door het Nauw van
Calais niet mogelijk is.
Op bijgaand weerkaartje, dat de si
tuatie van Zondagnacht 1 Februari om
1 uur weergeeft, zien wij dat het storm-
centrum al in de Duitse Bocht ligt.
Aan de achterzijde van deze kern
kwamen de grootste windkrachten voor;
vandaar ook dat het in de zuidweste
lijke helft van ons land veel harder
en ook langduriger gestormd heeft dan
in de noordoostelijke helft.
Op dit tijdstip (1 Februari om 1 uur)
waaide er langs de kust een storm
met gemiddelde windsneldheid van 90
tot 115 km per uur en windstoten tot
130 km per uur.
Er zijn in de loop van de jaren her
haaldelijk waarschuwingen voor hoog
water door springvloed door het
K.N.M.I. verstrekt en ook dit keer zul
len zich maar weinigen op die bewuste
Zaterdagavond van 31 Januari onge
rust hebben gemaakt.
Wij zijn in de loop der jaren in slaap
gesust, maar het water van de zee
sliep niet.
Meer dan ooit zal er in de toekomst
met bezorgdheid geluisterd worden,
wanneer het K.N.M.I. weer waarschuwt
voor hoog of gevaarlijk hoog water
langs onze Noordzeekust.
"O JO J3 X <D ti O fU g -O -S3 rV
ZONDAGSBLAD 14 FEBRUARI 1953
J3 -O
stichteR v&n het Roöe kRuis
van qRote Rijköom veRVAUen tot BitteRe ARmoeöe
ZccU nog een lichte leoenóaoond.
TOEN ons land op 1 Februari weer
door een nationale ramp werd ge
troffen, werden aanstonds verschil
lende organisaties ingeschakeld voor
het reddingswerk en ook om het leed
zoveel mogelijk te verzachten. Onder
deze organisaties neemt het Neder
landse Rode Kruis een eerste plaats
in.
Zoals bekend is het Rode Kruis een
grote internationale organisatie, ge
sticht door Jean Henri Dunant, een
man, die het als zijn levenstaak be
schouwde de lijdende mensheid te
helpen. Voortgekomen uit een Calvi
nistische familie met een sterke per
soonlijke piëtistische inslag, werd hij
bij zijn arbeid gedreven door de lief
de van Christus.
Dunant werd in 1828 te Genève ge
boren uit aanzienlijke ouders, die een
niet onbelangrijk vermogen bezaten.
Zo kwam het, dat de jonge Henri
zich te volle kon geven aan werken
van barmhartigheid en ook aan de
evangelisatiearbeid, het houden van
Zondagsscholen, enz.
De gedachte om bij de Christenen
er op aan te dringen, dat hun geloof
zich in daden zou uiten, greep hem
aan. Hij wilde een internationale in
terkerkelijke organisatie stichten, en
richtte daartoe brieven aan bekende
adressen in Zwiserland en Frankrijk.
In deze brieven sprak hij de geadres
seerden aan als „Broeders in Chris
tus, welke evenals hij Christus als
hun verlosser liefhebben."
Als in 1853 het bekende boek van
mevrouw Becher Stowe, „De neger
hut van oom Tom" verschijnt en de
wereld doet opschrikken door de daar
in beschreven onmenselijke behande
ling der negerslaven in N. Ameri
ka, wordt ook de gevoelige ziel van
Dunant hierdoor zeer getroffen, en
hij rust niet vóór hij de schrijfster,
als zij in Genève heeft gesproken,
OOK Dunant zou tot grote daden
geroepen worden, maar eerst
moest hij een leerschool doormaken.
Op aandringen van zijn vader begaf
hij zich in het zakenleven en trad in
dienst bij een bekende bankinstelling.
Hij maakte zich verdienstelijk en
werd door deze onderneming uitge
zonden naar Algiers. Hij deed daar
goede zaken, en kreeg lust voor ei
gen rekening iets op touw te zetten.
Fantast als hij was, droomde hij van
een grote onderneming met aande
len van enige millioenen en hij lei
der en directeur. Grond kopen, deze
met graan bebouwen, eigen molens
kopen dat was het ideaal, dit hij
zich gesteld had.
Hij vroeg aan de Franse regering
concessie voor een groot terrein van
500 ha.; stichtte een maatschappij
en wist zijn familie en kennissen, ver
leid door zijn schone fantasieën, het
geld hiervoor uit de zak te kloppen.
De onderhandelingen met de Fran
ce regering schoten echter maar niet
op. Men paaide Dunant met beloften
en werkte hem ondertussen tegen.
Teneinde raad besloot Dunant zich
persoonlijk tot keizer Napoleon III te
wenden.
De oorlog tussen Oostenrijk en Frank-
krijk was toen in volle gang en om
de keizer te kunnen spreken moest
Dunant hem opzoeken in zijn hoofd
kwartier. Toen hij in Italië arriveer
de, was juist de slag bij Solférino,
een plaatsje bij het Gardameer, ten
einde en 40.000 gewonden waren op
het slagveld achtergebleven.
Zaterdag 25 Juni 1862 kwam Dunant
hier aan en toen de zon opging aan
schouwde hij een toneel vol ontzet
ting. De gewonden kermden van pijn
en smachtten van dorst, doch de
veldlazaretten konden slechts weinig
hulp bieden.
Deze ellende kon Dunant niet wer
keloos aanzien. In het wit gekleed
ging hij geheel alleen hulp bieden.
Zijn voorbeeld werkte aanstekelijk-
Hij wist anderen te inspireren, zocht
hulp op en mobiliseerde de bevolking
dér omliggende dorpen. Hij wist het
na drie dagen van onafgebroken werk,
bijna zonder nachtrust, eindelijk zo
ver te brengen dat er een burgerlijke
hulpverlening was tot stand gebracht
welke de steun had der militaire auto
riteiten.
THUIS gekomen begon Dunant een
brochure te schrijven, die hij de
titel gaf „Un souvenir de Solférino."
Op eigen kosten liet hij van dit ge
schrift 1600 exemplaren drukken en
zpnd die aan regerende vorsten en
vooraanstaande personen in Zwitser
land, Frankrijk en Duitsland. De
reactie op dit boekje was enorm.
Spoedig volgde dan ook een tweede
en derde druk.
De keizer van Frankrijk, de konin
gin van Pruisen, Wurtemberg en
Beieren betuigden hun instemming
met de door Dunant naar voren ge
brachte idee: over te gaan tot het
stichten van een internationale orga
nisatie, welke zich zou belasten met
hulpverlening aan de gewonden.
Wel was hiermee Dunant's doel nog
niet bereikt, doch hij werkte onver-
moeid voort. Congressen en conferen-
ties werden gehouden, Dunant be
zocht verschillende Europese vorsten,
waarvoor hij door invloedrijke vrien
den introducties verkreeg. Zo baande
hij de weg voor een in 1863 te Genè
ve gehouden conventie, waarop 18
Europese landen met 38 afgevaardig
den vertegenwoordigd waren. Van het
comité, dat dit congres voorbereidde
was hij de bezielende secretaris.
Op 22 Augustus 1864 werd besloten
door de deelnemende regeringen over
te gaan tot een organisatie, welke
haar zetel in Genève kreeg en in
elk land een afdeling onder konink
lijke bescherming. Als onderschei
dingsteken werd aangenomen op voor
stel van de Nederlandse mevrouw
Basting,: een witte band waarop een
rood kruis.
Zo beleefde Dunant de dag waarop
zijn ideaal: het stichten van een in
ternationale organisatie voor hulp
verlening, was bereikt.
Doch nu ging zijn leven snel bergaf
waarts. Financiële fantasiën, welke
een groot fortuin verslonden, vervreem
den hem geheel van zijn vroegere
vrienden, die het niet beneden zich
achtten hem met laster te achtervol
gen.
Steeds verder gleed hij af en leef
de ten slotte in de bitterste armoede.
De man, die nog niet lang geleden
toegang had tot de vorstelijke palei
zen, moest nu op een zolderkamertje
zijn dagen slijten, de kost verdienend
met copieerwerk. De man, die op zijn
reizen gebruik kon maken van de
duurste hotels, moest nu de nacht
doorbrengen tussen daklozen, op de
Jean Henri Dunant.
harde banken der spoorwegstations.
Toen hij reeds op de rand van het
graf stond, werd hij „ontdekt" door
een Zwitserse journalist, die de wereld
op de hoogte bracht van het treuri
ge bestaan van deze man, die al zijn
kracht en energie had gegeven aan
het heil der mensheid.
Rijke vriende bezorgden hem een
jaargeld, zodat hij zijn laatste jaren
onbezorgd kon leven in het Zwitser
se stadje Heiden. In 1901 beleefde hij
een moment van grote vreugde. Toen
werd hem de Nobelprijs voor de vre
de toegekend. Nog eenmaal kwam hij
in het volle licht te staan en ontving
van alle kanten telegrammen en ge
lukwensen.
Op 30 October 1910 kwam voor
hem het einde. De kaars, die eens
zulk een helder licht verspreidde,
was opgebrand.
Henri Dunant was een christen van
de daad. Zichzelf noemde hij een„Sa-
maritaan." In zijn donkerste uren
greep hij naar zijn bijbel en putte
daaruit troost en kracht.
De organisatie, door hem in het
leven geroepen, bewees de lijdende
mensheid onschatbare diensten.
Ook in ons land bij nationale ram
pen.
En ook weer bij de vreselijke wa
tersnood, die Nederland trof op de
eerste dag van Februari 1953.
fn verschillende landen bedient men
zich van vliegtuigen om zo spoedig
mogelijk medische hulp te kunnen
verstrekken. Hier ziet men een
Engelse vrouwelijke hospitaalsoldaat,
die zelfs voorzien is van een
parachute.
DE oorlogsjaren sleepten zich
voort. Vreemd, als we terugzien
kunnen we ons nauwelijks indenken
dat we al weer heel langer vrij zijn
dan die hele bezettingstijd duurde.
Dat kwam omdat we destijds leef
den uit een verwachting en thans
dus klaarblijkelijk niet meer! Zo
tussen haakjes moet ik even op
merken dat dit een oordeel over
onze christelijke levenswijze bete
kent. Al die mensen, die maar jam
meren dat de tijd toch zo verschrik
kelijk gauw gaat alweer een
maand om verraden daarmede
dat ze slechts het heden kennen en
niet met een brandend verlangen
uitzien naar het Nieuwe Jeruzalem.
Als we dat werkelijk deden, zouden
we veeleer zeggen dat we maar zo
traag, zo traag opschieten. We zou
den onze dagen leren tellen, zoals
een kind de nachtjes telt voor zijn
verjaardag komt!
De oorlogsjaren sleepten zich
voort. Overal, waar maar goede
vaderlanders hijgden naar de dag
vol van rood, wit en blauw met de
zwier van Oranje daarboven! Maar
bij de Klaasjens lag dat anders.
Eerst omdat er elke dag méér dan
genoeg te beleven vielalthans voor
vader en de kinderen. Later omdat
de zaken scheef dreigden te lopen,
als het toch eens waar zou worden
wat iedereen voortdurend ve<elde:
dat de geallieerden vast een invasie
zouden ondernemen en dat de dagen
van de vijand dan afgelopen zouden
zijn. Want Klaasjens vreesde wat
ieder ander hoopte: het einde van
de oorlog. Nu was hij heer en ko
ning; nu beschikte hij over geld en
macht daarachter gaapte slechts
een lege afgrond. Ik zeg niet dat hij
zich van deze dingen duidelijk be
wust was. Nog daargelaten dat hij
veel te vaak al te zeer onder de
invloed van al te slechte alcoholi
sche dranken was, Klaasjens had al
van jongs af aan veel te zeer louter
lichamelijk geleefd om zich nog
ergens duidelijke voorstellingen van
te vormen. Maar een dier voelt na
derend onheil ook en de telkens
sterk schommelende prijzen van de
zwarte markt brachten hem dan
toch tenminste aan het verstand,
dat zijn kapitalen weinig houvast
boden. Neem nu alleen die duizend
jes, die plotseling ingetrokken wer
den! Dat geeft je een schok als je
er negen van bezit waarvan je er
met de grootste moeite nog net twee
weet weg te werken, zij het dan ook
tegen een fractie van de oorspron
kelijke waarde. Zoiets zégt je toch
iets en het maakt je niet geruster.
Misschien is het eenzelfde inner
lijke onzekerheid geweest, die
Klaasjens' oudste dochter in de
armen van een motor-W A-man
dreef. Misschien toas het trouwens
Uit de
VOLKSWIJK
bij haar meer een uniformencom
plex uit de eerste oorlogsmaanden
toen haar Duitsertje kwam, zag,
overwon en voorgoed verdween om
ergens bij Stalingrad te vallen. Of
een laatste poging om deze goede
tijd te verdedigen tegen de propa
gandistische samenzwering van ka
pitalisme en jodendom. Opnieuw
heb ik geen zekerheid en de dingen
liggen niet zo eenvoudig dat ik haar
rekenschap kan vragen. Wanneer
ik dat thans nog doen zou, zou ze
me waarschijnlijk enkel maar be
vreemd aankijken en bovendien me
verschrikkelijk raar vinden dat ik
nu nog kom zeuren over een vorige
man van haar, die allang vergeten
is. Maar in elk geval: eind 1943 is
ze met die felle knaap getrouwd
en zo is ze kameraadske geworden
van een groep mannen en vrouwen,
waarvan de cameradie niet zo bar
groot zou blijken te zijn. Bij de
bruiloft heeft het niemand aan iets
ontbroken. De bruid was in het
wit als een vorstin en de bruidegorri
hing de branie uit in zijn donkere
uniform. Zijn vrienden vormden een
erehaag en een kringleider hield
een toespraak, waarbij de aanlei
ding van het feest zoek raakte onder
krijgsleuzen en nationaal-sociulisti-
sche stokpaardjes. Het leek meer
op de viering van een overwinning
dan op een huwelijkstoast; te tries
ter naarmate men bedacht dat de
zegevierende Duitse legers klap op
klap moesten incasseren. Nochtans
vierde men royaal feest met alcohol
en sigaretten, met vlees en taarten,
want een zwart handelaar weet van
uithalen als zijn dochter eindelijk
een reële man aan de haak slaat.
Een bacchanaal waarbij alle hoornen
des overvloeds uitgestort werden!
Een opper-festijn, dat zeer te den
ken gaf.
Eén der aanwezigen moet na af
loop hardop hebben gedacht ten
overstaan van instanties, die de
zwarte handel geen goed hart toe
droegen. Wie dat deed, vertelt de
historie niet. Het kan de kring
leider geweest zijn. Of de bruids
jonker. Of een kameraad voor
noemd. Of de bruidegom zelf. Maar
een feit is het dat twee dagen later
Vader naar een strafkamp werd
vervoerd en dat er twee volle
vrachtauto's met levensmiddelen en
textiel uit zijn woning en die van
'n paar compagnons werden wegge
haald. Van je vrienden moet je het
maar hebben! Het huisje werd er
compleet leeg van: Vader weg; de
oudste dochter met haar baby even
eens, zij het dan ook met andere
bestemming in de schoonouderlijke
woning; de voorraden weg. Restte
het tweetal, nu weer vreemd-kale
kamers met een verbeten vrouw;
een dochter, die hard en fel gewor
den was en drie jongens. Zonder
bonnen, zonder geld, zonder kolen,
zonder licht, zonder vrienden, zon
der. God
WIJKPREDIKANT.
