Tolgaarder van Warmond
in de val
En toch is het Fries geen
Nederlands dialect!
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
ZATERDAG 3 JANUARI 1953
Klacht naar Gedeputeerde Staten
A.N.W.B.-ingenieur in auto vol getuigen
betaalt vijftien cent teveel
DE WARMONDSE TOLGAARDER wist gistermiddag niet, wat hem
overkwam. Omstreeks half drie stopte een volle personenauto voor
zyn gehate tolhek. Dat was niets ongewoon. De vraag: „Wat krijgt u?",
die een van de inzittenden stelde, klonk evenmin vreemd en de tolgaarder
antwoordde dan ook, zoals gewoonlijk, „Twintig cent". Toen hij echter z'n
geld had opgestreken, bleek dat hij te doen had met ir C. A. Kuysten van
de ANWB en dat de andere inzittenden van de auto getuigen waren, die
tezamen geconstateerd hadden, dat de tolgaarder in overtreding was.
Bij besluit van Prov. Staten van Zuid- brede de billijkheden en onbillijkheden
Holland van 27 Juli 1950 mag
personenauto sinds 1 Januari 1951
het Warmondse tolhek slechts vijf cent
worden geheven. Het heeft twee jaar
lang klachten geregend bij de verkeers-
organisaties. Vaak werd ter plaatse ge
protesteerd, maar dan was het devies:
betalen of omrijden. Aangezien binnen
vijf km afstand geen andere overgang
over de Haarlemmertrekvaart mag v
den gemaakt, betekent dit omrijden
in Warmond te komen meer dan 20 cent
kosten.
De ANWB heeft besloten deze zaak
krachtig aan te pakken. Nog gisteren i
een brief met protest en klacht namen:
de ANWB naar gedeputeerde staten ge
zonden. Men hoopt en verwacht, dat dit
optreden gunstige resultaten zal af-
De Warmonder tol, twee hoge ijzeren
spiljiebben naast een tolgaardershuisj
op een smal stenen bruggetje over d
Haarlemmervaart, is een plaag voor he
dorp Warmond zowel als voor het toeris
tische en doorgaande verkeer. Het tol
recht werd in 1639 door de Staten
Holland afgeleid uit een veerrecht, dat
reeds in de vijftiende eeuw bestond. In
1811 werd het thans gegeven recht
het „Warmonder hek" vastgesteld. Het
tarief voor fietsen, motoren, auto'
vrachtwagens en autobussen werd na;
analogie van het tarief voor bespannen
voertuigen door de toleigenaar opge
steld. Hierop werd nooit goedkeuring
gevraagd.
Dertigduizend gulden
in een jaar
Gedeputeerde en Provinciale Staten
van Zuid-Holland hebben in 1950 in den
Wereldnieuws
in zaklormaat
BORMANN, eens de adjudant van Hitier,
Rijksleider en oprichter van de Weer
wolf-organisatie. zou zich in d^ Bra
ziliaanse staat Paraiba bevinden en wel
onder een vaLse naam. Periodiek tre
den soortgelijke geruchten op. maar
doorgaans blijkt men dan met een toe
vallige gelijkenis te doen te hebben.
De mystificatie, als zou hij in een Ita
liaans klooster huizen, ligt nog vers in
het geheugen.
IN BELGIË werd in 1949 de leeftijdsgrens
voor kinderen, die voor half tarief mo
gen gebruik maken van het treinver
voer, vastgesteld op 16 jaar. Met ingang
van 1 Januari is deze leeftijdsgrens
wederom verlaagd en wel tot 10 jaar.
IN BERLIJN hebben de Westelijke com
mandanten het verzoek, de West-Duit
se politie met automatische wapens uit
te rusten, geweigerd. Zulks was
zocht naar aanleiding van het incident
op eerste Kerstdag, waarbij een Ber-
lijnse politieagent door Russische sol
daten werd doorgeschoten. De i
mand-anten beloofden toen snellere
hulp aan Westberlijnse politiemannen
in geval van nood.
DE WESTBERLIJNSE dienst, belast met
de zorg voor uit het Oosten komende
vluchtelingen verklaarde, niet meer ir
staat te zijn nieuwe vluchtelingen be
hoorlijk onderdak te verschaffen. De
69 kampen en noodkampen zijn c
IN BEIEREN is thans een. reeds in 1922
gepleegde zesvoudige moord opgehel
derd. De beide daders zijn bekend-
Maar één van hen werd in de oorlog
op zijn beurt om het leven gebracht;
de tweede slijt zijn oude dag in be
hoeftige omstandigheden in een Zuid-
beiers dorpje. Deze laatste wordt ech
ter niet vervolgd, omdat de misdaad
reeds tien jaar geleden is verjaard. Öp
31 Maart 1922 hadden de twee mannen
op een boerderij een oud echtpaar, een
weduwe met twee kinderen, en een
dienstmeisje vermoord.
IN SPANJE is de distributie van sigaret
ten, die reeds aan het einde van de
burgeroorlog, in 1939, werd ingesteld,
opgeheven. Een negental Latijns-Ame
rikaanse landen hebben een beroep op
Spanje gedaan, een aanvraag in te die
nen voor het lidmaatschap der V N.
NEGENTIEN ARABIEREN, die in de af
gelopen week in Israël zouden zijn
doorgedrongen, werden gedood, het
geen beschouwd wordt als een zeer
hoog aantal. Voorts werden nog drie
indringers aan de grens gewond en 18
Arabieren bij grensincidenten aange
houden. Men spreekt van Arabische
.infiltratie" in Israël.
IN KRANKRIJK. te Laon. heeft de mijn-
opruimingsdienst een bom van 500 kilo
tot ontploffing gebracht. De bom van
Britse herkomst werd bij toeval ont
dekt; zij had al drie jaren onder een
spoorlijn gelegen.
HET ZWITSERSE kanton Bazel heeft de
Westduitse stad Darmstadt een vacan-
tie van vier weken voor een twintigtal
kinderen aangeboden. Zulks in ruil
voor het lenen vgn een beroemd schil
derij van Hans Holbein aan de stad
Bazel Dit schildery. dat een Madon
na voorstelt- bevindt zich reeds in het
museum van Bazel en het zal daar blij
ven, tot het museum van Darmstadt,
dat in de oorlog werd beschadigd, is
hersteld.
EEN COMPLOT tot het plegen van hoog
verraad is in West-Duitsland ontdekt.
De politie zou de voorzitter van een
pro-communistische organisatie, zekere
Fritz Thrun. reeds gearresteerd heb
ben. Binnenkort zullen meerdere ..grote
verrassingen" volgen.
SPAANSE ADMIRAALS en generaals
zijn door de Amerikaanse vloot Uitge
nodigd, de komende oefeningen van de
Amerikaanse zesde vloot in de Middel
landse Zee bij te wonen. Deze oefenin
gen vangen Dinsdag a.s. aan.
het Warmonder hek overwogen
tenslotte een tarief van vijf cent per auto.
twee cent per motorfiets, een cent per
fiets enz. vastgesteld. De eigenaresse van
de tol, die deze met twee zoons exploi
teert, laat zich aan dit tarief niet in het
minst gelegen liggen. De opbrengst van
de tol werd in 1950 op ongeveer 30 000
gulden geraamd. Gezien de zeer lage
onderhoudskosten (van de opbrengst
behoeven geen wegen onderhouden te
worden), achtten PLrovinciale Staten
een opbrengst van 7.000 gulden vol
doende Een poging tot aankoop van de
tolrechten stuitte op de vraagprijs af:
driehonderdduizend gulden
In 1920 bracht deze tol 13.000, in 1925:
20.000, in 1929 reeds 24.000 en in 1948
ongeveer 30.000 gulden op. wel een be
wijs, dat van de toeneming van het ver-
keer danig werd geprofiteerd. In
bracht de tol 920 gulden pacht op. In
1902 werd het recht voor 21.151 gulden
verkocht. In die tijd heeft de Warmondse
aad verzuimd om het recht te kopen.
Later heeft vooral wethouder De Vroo-
zijn uiterste best gedaan om
lastige obstakel weg te krijgen. Hij liet
niet ver vandaan een pont leggen,
aar dit werd na een proces verboden.
De gronden naast de tol behoren aan
de eigenaresse. Toen de brug door de
gemeente Leiden verbeterd zou worden,
moest een noodbrug worden geslagen.
Daartoe moesten palen n die grond
worden geslagen. De tolgaarder vroeg
kreeg tweeduizend gulden schadevergoe
ding voor het slaan van deze palen ei
bleef tol heffen.
Verwacht kan worden, dat de
klacht van de ANWB tot bepaalde
stappen en wellicht tot een proces
zal leiden. De tolgaarder geeft bij het
passeren van de tol geen bonnetjes
af, doch de constatering van gister
middag kan geadstrueerd worden
door talloze verklaringen van auto
mobilisten, die ook twintig, in plaats
van de voorgeschreven vijf cent
moesten betalen.
Op gevaar af, dat er eigenlijk var
betoog weer geen sprake zal zijn, wil ik
nog antwoorden op de vraag: „Is het
Fries een taal?" Gevoelsargumenten
meer dan verstandelijke argumenten zou
ik hebben aangevoerd, volgens Dr F. C.
Dominicus 1). Het is mogelijk, want ik
wenste niets te betogen noch te argumen
teren. maar tegenover een zeker stand
punt, een ander te stellen.
En d e sop is de kool wèl waard.
Even komt de critische tik van
opponent: „Ik zou zeggen: h e t sop". Hoe
dit bedoeld is, kan ik niet uitmaken. Maar
in alle bescheidenheid merk ik op, dat het
Algemeen Beschaafd Nederlands „de sop"
en „het sop" het volle burgerrecht ver
leent. Men zegt beide, ziedaar mijn argu
ment. in de intellectuele kringen. Wie dit
een gevoelsargument noemt, heeft gelijk,
maar een statistiek bestaat er in dezen
niet. Voor twijfelaars verwijs ik
Koenen, 23e druk, blz. 932. Maar dit drgigt
dor verstandelijk te worden. Laat ik ei
matig in zijn, ook al lijdt mijn „betoog'
er onder.
Dat het Fries een taal is, wordt alge
meen erkend. Met de Angelsaksische
tongval van Kent heeft het grote
eenkomst. Hiermee zijn we in ieder geval
tot de Fries-Engelse talengroep gekomen.
Neem voor het moment aan, dat het
Fries beslist een dialect moet worden ge
noemd, dan is het een Angelsaksisch dia
lect en geen Nederlands. Dit uit te wer
ken, zou in een dagblad misplaatst zijn.
Iedere Neerlandicus kan dit vinden bij
Theodor Siebs, W. L. van Hellen, Paul.
e.a.
Als Angelsaksisch dialect zou het Fries
een curiositeit zijn zonder meer, als het
door de intellectuele lagen in Friesland
werd genegeerd. Deze intellectuele
bovenlaag is een krachtige, maar naar
buiten weinig opvallende groep. Strijd
baar als ze tegenwoordig is, valt ze de
„Hollanders" niet dadelijk op, want ze
denken en spreken zakelijk Nederlands.
Er is sinds de laatste eeuwwisseling iets
veranderd.
Prof. Jan te Winkel zocht het kenmerk
van iedere taal in „de taaleenheid" aLs
Algemeen Beschaafd boven de verwante
dialecten. Nog hoger gezag kent hij toe
het schrift. Een taal kan sluimeren.
Het Fries was voor 1900 inderdaad bezig
latent te worden en te sterven onder de
invloeden van kerk en school, handel
verkeer. Als naar aanleiding van mijn
.Algemeen Beschaafd Fries" gevraagd
vordt, of, dit het .stadsfries of het an
dere" is, dan blijkt hieruit, dat men
schrijft over het onbekende.
,Het stadsfries" is geen taal, zelfs geen
dialect, het is niets anders dan een par
ticularisme De stadsbewoner meent zijn
Fries en zijn school-Nederlands te moeten
verhaspelen, of liever, hij maakt er maar
van. Men bedenke, dat Friese ste-
zeer klein zijn. Het „stadsfries" is de
humoristische noot op het Friese toneel.
„Het andere" is voor de opponent
moedelijk het „boerenfries", zoals mei
noemde in de vorige eeuw. Deze term kon
er mee door in de dagen voor 1900, toen
prof. Jan te Winkel naar aanleiding
de Friese letterkunde in vergelijking met
de Vlaamse constateerde: „De pogingen
der Friezen echter zijn tegenwoordig wel
als mislukt te beschouwen".
Vyftig jaren later is alles geheel an
ders. De Friese letterkunde is spring
levend en de heer Anne Wadman schrijft
met overtuiging: „De litteraire belang
stelling van het volk in Friesland (is)
groter (te) noemen dan waar ook in
Nederland, vg. Frieslands dichters, blz.
11. Busken Huet in zijn Brieven, dl II,
blz. 262, beweerde in 1883 reeds het
zelfde.
Die journalistiek, die dramatiek, die
lyriek is geen dialectische kunst, geen par-
tucularistische taaluiting, maar 'n opbloei
van het Algemeen Beschaafd Fries. Het
intellectuele Fries is anders dan zijn
dorpsfries, zijn boerenfries, wel
want er mee, maar op hoger plan, op
bloeiend en niet een bedenksel als de
taal van menige regionale rom
levend, niet gekunsteld.
Het Fries in zijn uitgebreidheid buiten
de provincie Friesland, in Oost-Friesland
en West-Friesland, laten wij hier buiten
beschouwing, evenals de niet-Friese ge
deelten in deze provincie. Maar dialecti
sche nuancering is er volop. Dat is met
iedere taal zo. De gewone man spreekt
een Fries dialect. Het plat-fries is geen
Algemeen Beschaafd Fries, zo min hel
plat-haags een Algemeen Beschaafd Ne
derlands is. Een Hillegomse tuinder
maakte eens de onderscheiding laag-
hollands en hoog-hollands. Welnu het
hoog-fries is de taal van een kleine
tellectuele bovenlaag, mits men het
tellect van een „geletterde boer" ook
Nu is de taal een gevoelig iets, evenals
de godsdienst. Hitier maakte van de taal
een politiek middel. Argeloos lokte hij
enkelen bijna tot activisme. Persoonlijk
heb ik een doctorandus in de klassieke
letteren, leraar aan een gymnasium, r
ten waarschuwen tegen het gevaar
worden misleid: Geen taalrecht zonder
politieke vrijheid! Als twee me:
zelfde voorstaan, bedoelen ze nog niet
hetzelfde. De tsaren russificeerden. Stolir
geeft taalrechten, maar mengt zijn vol
ken; leze heeft een zeker succes, gene
wekte internationale protesten. Laten
Hitler en Stalin er maar buiten.
Wie godsdienst voorstaat, komt tot
politiek. Ook taal betekent in wezen po
litiek. Zo zyn godsdienst en taal achter
gronden, grondslagen, fundamenten van
politiek. Een kwade politiek hanteert
godsdienst en taal als middelen. Sociale
misstanden prikkelen de politieke activi
teit. Die sociale misstand kan een taal,
godsdienst zijn, een taal, èen gods
dienst die wordt onderdrukt. Het Afri-
Sterrenkundige prof. Panne-1
koek 80 jaar
Prof. dr A. Pannekoek, oud-hoogleraar
in de Sterrenkunde aan de Gem. Unlver-
i siteit te Amsterdam werd gisteren 80
I jaar. Hij mag één van de grootste astro-
I nomen ter wereld worden genoemd. Nog
steeds verschijnen publicaties van zijn
hand. Hij is een van de grondlegkgers
de theorie over de spectra der ster-
en die over de atmosferen van de
sterren. Prof. Pannekoek stichtte in Am
sterdam het astronomisch Instituut en is
eredoctor van de Amerikaanse Harvard
Universiteit. In 1918 werd hij lector, in
1925 buitengewoon hoogleraar en in 1932
gewoon hoogleraar. Hij woont thans in
Zeist.
Pakjes voor verjaardag
Koninklijke giften voor
geesteszieken
Koningin Juliana heeft loten besteld en
Prinses Wilhelmina heeft een bedrag in
geld geschonken voor de actie van de
Ned. Vereniging voor Hulp aan Zieken
van Geest. De vereniging wil aan de
patiënten in gestichten op hun verjaar
dag een pakje versnaperingen schenken.
Tijdens de viering van Sint-Nicolaas
Kerstfeest ontvingen reeds 500 verpleeg
den zo'n verrassing, maar 3500 anderen
moesten worden teleurgesteld.
Loten kan men voor ƒ0.25 per stuk
bestellen door storting op postgironum
mer 14 05.54. Wil men zelf een pakje zen
den, dan kan men schriftelijke adressen
aanvragen bij de heer A. Radix, Amstel-
dijk 157, Amsterdam-Zuid.
Minder varkensmarkten
geschorst
Minister Mansholt heeft bepaald, dat
de schorsing van de varkensmarkten met
ingang van Maandag a.s. niet meer geldt
voor de provincies Friesland en Gronin
gen (de eilanden Inbegrepen), Drente
Overijssel, het gedeelte van de provincie
Gelderland, gelegen ten Oosten van de
IJssel en, van.de aftakking bü Wester
voort tot de Duitse grens, rechts van de
RÜn; de Noord-Oost Polder; het eiland
Texel; Zeeuwsch-Vlaanderen.
De Hydra op sleeptouw
genomen
Een vaartuig van de Amerikaanse kust
wacht heeft het Nederlandse vrachtschip
Hydra, dat sedert Maandag bü Kaap
Hatteras (Amerikaanse oostkust) drüft
met een defect aan de schroefas, op sleep
touw genomen. Men heeft koersgezet
naar Norfolk. De bemanning van veertig
koppen is aan boord van de Hydra ge
bleven.
(Advert tntie).
Dames! Vooral n u
Hamea-Gelei voor Uw handen
Van het erf van School en Kerk
Advertentie
Ergens een tegel los
Lijmen met Co!laIII
kaans een politieke en sociale achter
grond te geven is, is dus een onzuivere
poging ter oplossing van de onderhavige
kwestie.
Het Fries op de scholen betekent veelal
et meer dan één of twee uurtjes lees-
schrijf les. De practijk vordert alle aan
dacht voor de „tweede taal". Wil men In
Domburg een uurtje aan „Zeeuws" doen.
bezwaarlijk is dit niet. Dit alles als een
manie te stempelen is niet aardig. Mutatis
mutandis geldt hetzelfde voor de middel
bare scholen en het hoger onderwijs. De
Friese „taal", het Zeeuwse „dialect" is
iets anders dan het Nederlands en dit
.anders" wil het zijne hebben. Wat de
universiteit betreft, merk ik op, dat het
Academisch Instituut binnenkort de stu
die in de Friese taal zal opnemen, waar
door het doctoraal examen-Fries dan of
ficiële erkenning verkrügt. Friese disser
taties zijn trouwens reeds verschenen.
Dit alles omdat het Fries officieel als taal
wordt erkend, zoals de wetenschap dit
steeds deed
Heus, er is geen sprake van een genadig
erkend wissewasje. En de schreeuw om
eenheid vermoorde niet oprechte gevoe-
voor wat ook. Welke onrechtvaardig
heden zijn er al niet gepleegd onder de
kreten om die eenheid, die een wreed ge
drocht kan zijn. Een wijs verstaan der
Friese kwestie doet het alles in stille een
heid ontwikkelen, het Friese eden en
preken toe. Een rechter, een dominee, die
de taal van zijn gemeente niet verstaat
leert spreken, is een trage en wellicht
onnutte dienstknecht, zowel in Domburg
als in Dokkum.
Hoe beter Fries, hoe beter Nederlan
der. De intellectueel heeft een neiging
nens te zijn. Tweetaligheid leidt tot
winst, men wordt er geen slechter vader
lander door.
De consequenties van de erkenning, dat
het Fries geen Nederlands dialect is, dat
en levende taal is, voeren niet tot
separatisme, noch tot een gedeeltelijke
lawine; immers het Nederlands blijft als
eede taal" volledig erkend. Drie extre
misten en de caricatuur riepen spoken op
het Westen, die moeten verdwijnen,
hier! Een intellectueel die in het Fries
wenst te zweren, zie men niet als een
seseparatist, als een dwaas, maar als een
protesterend man. protesterend tegen het
onrecht eenvoudigen aangedaan. En on
recht tegen te gaan is christelüke poli
tiek.
Den Haag. L. KROL.
Prof. dr A. Th. Knoppers
naar de Ver. Staten
Men deelt ons mede, dat aan prof. dr
A. Th. Knoppers in verband met zijn
tt-ek naar de Verenigde Staten wegens
lanvaarden van een functie aldaa
ingang van 1 Januari 1953 door
directeuren der Vrije Universiteit eervol
ontslag is verleend als gewoon hoog-
ir in de medische faculteit voor het
onderwijs in de physiologie en de phar
macologic.
Prof. dr A. W. J. H. Hoitlnk, oud-
leraar aan de universiteit van Indont
Bogor, zal op verzoek van directeu
de colleges van prof. dr A. Th. Knoppers.
zover deze betrekking hebben op
physiologie, alsmede het directeurschap
van het desbetreffende laborator
voorlopig waarnemen.
Prof. Knoppers wordt, zoals verwacht
werd, directeur van de medische dienst
der firma Merck. In October 1,950 aan
vaardde hij het ambt aan de V.U.. Voor
dien was hij directeur van de Ned.
Kininefabriek en hield hij wetenschappe
lijke voordrachten in vele landen. Hij
is 37 jaar oud.
Beioepingsweik
Ned. Herv. Kerk
r o e p e n te Britswerd en Wieuwerd
F. de Boer, candidaat te Bussum.
Benoemd tot hulpprediker te Wei-
werd J. Kuipers, voorganger van de Ned.
Herv. Evangelisatie te Emmer-Erfschei-
denveen.
Aangenomen naar Zijderveld (voor
bijstand in het pastoraat) G. Enklaar,
emeritus pred. te Stavenisse.
Bedankt voor Poortvliet D. J. v. d.
Graaf te Leerbroek.
Geref. Kerken
Beroepen te 's-Graveland H. C. En-
dedijk te Wormer; te Suawoude C. Lug-
tigheid te Thesinge; te Woudsend W. A.
Jeisma. candidaat te Amsterdam; te Jlar-
denberg (vac.-H. Sweepe) T. Spilker te
Bennebroek.
Geref. Kerken (Art. 31 K.O.)
Bedankt voor Alkmaar B. v. Riet
te Pieterburen.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Middelharnis G. Blom te
Meerkerk en W F. Laman te Rotterdam-
West.
Geref. Gemeenten
Bedankt voor Tholen M. Blok te
Rotterdam-Centrum.
(Advertentie)
Het lied der aethergolven
Prof. Bavinck hoogleraar
in Zuid-Afrika?
Naar wij vernemen heeft prof. dr J.
H. Bavinck te Baarn, de zendings-hoog-
leraar der Geref. Kerken, een uitnodi
ging ontvangen, om van eind Februari
tot eind October als gast-hoogleraar op
te treden aan de Universiteit en de
Theologische Hogeschool te Potchef-
stroom in Zuid-Afrika, met het oog op
de voorbereidingen van de zendings-
I opleiding.
Prof. Bavinck, die vorig jaar in de
zomermaanden reeds in Zuid-Afrika ver
toefde, heeft om verschillende redenen
nog geen beslissing genomen. Indien hij
de uitnodiging aanvaardt, zal hij midden
Februari vertrekken.
Drs J. W. de Pous lector aan
de V.U.
Directeuren der Vrije Universiteit heb
ben in verband met de benoeming van
prof. dr J. Zijlstra tot minister van
Economische Zaken, de heer drs J. W.
de Pous, thans secretaris van het Ver
bond van Protestants-Christelijke Werk
gevers in Nederland, benoemd tot lector
In de economische faculteit voor het on
derwijs in de theoretische economie. Drs
de Pous werd in 1920 te Aalsmeer ge
boren, was van 19431945 verbonden aan
het illegale blad „Trouw" en studeerde
een Jaar aan een Amerikaanse Uni
versiteit.
In Hardegarijp kan nu een
Chr. school komen
Thans heeft ook de Kroon het beroep
verworpen, dat aanvankelijk bij Ged.
Staten en later bij de Kroon was inge
steld tegen de stichting van een Christe
lijke lagere school in Hardegarijp, waar
omheen zoveel te doen is geweest. Zoals
men weet besloot de gemeenteraad van
Tletjerksteradecl op 15 Mei 1951 aan de
schoolstichting mede te werken. Een be
roep daartegen van 17 personen werd
door Gedep. Staten verworpen. Daarna
gingen 25 personen bij de Kroon in
In de oudersverklaring worden 61 toe
komstige leerlingen genoemd. De Kroon
overwoog dat van 52 kinderen redelijker
wijze mag worden aangenomen, dat zij
de nieuwe school zullen bezoeken (het
minimum is 50). De Kroon deelt niet het
bezwaar van de appellanten als zouden
vijf kinderen meegetelt zijn, die eerst
binnen de wettelijke 4 km-grens op
school gingen, doch later werden over
geplaatst. Dat gebeurde zes maanden
geleden.
sten Wereldalliantie hebben aan alle
stengemeenten een Nleuwjaarsbood-
gezonden.
/oor het corpsjaar 1952—'53 is de senaat
iet studentencorps aan de theologische
School der Chr. Geref. Kerken te Apeldoorn
PF.S.A.R.) als volgt samengesteld: Th Rut
iers. pracses, J P. v. d Boomgaard. Vale-
iuslaan 16. Apeldoorn abactis; .A H Schlp-
ZONDAG 4 JANUARI
im I, 403 m.: VARA: 8 00 Nieuws;
o.; 8.33 Orgel: 8.58 Sportmeaedclin-
„Geestelijk leven"; 10.00 Amu
.0.30 Met en zonder omslag; li.uJ HSWBHSffl
aal trio; J1.30Programma gewüd aan Jear
L.OU1S Pisuisse; AVRO: 12.00 Zuld-Ameri-
caansë en Spaanse muziek; "12.35 „Even af-
ekenen, Heren"; 12.45 Hammondorgel: 1.00
tfieuws; 1.10 „De Spoorwegen spreken"; 1.20
Promenade Orkest en soliste; 2 00 Bockbe-
preklng; 2 20 Kamerorkest; 3.15 Filmpraatj
1.30 Blaaskwintet: 4.05 Lichte muziek; 4
5.00 Strijkensemble; 5.
11.15 Reportage of
iram.; 11.2512.00 Gram.
Hilversum II, 298 m.: KRO: 8.00 N
.15 Gram.; 8.25 Hoogmis; NCRV:
lieuws; 9.45 Omroeporkest: 10.00
:erkdienst 11.30 Gewijde muziek 1143
iool cn hobo; KRO: 12.15 Apologie; 12.35
Iram.; 12.55 Toespraak door Z.E. Mr J. M.
L. Th. Cals. Minister van O. K. W.; 1.00
Wereld is de Akker", klankbeeld; 3.20 Strijk-
Katholiek Thuisfron
4.30 Vespers; IKOR
Ned. Herv. Zangdlenst;
k; NCRV: 7.00 Vocaal
en solisten; 7.30 „Ge
looft U dat?". Reformatorisch belijden: KRO
8.00—12.00 Gev. programma (Om
11.00—11.15 Nieuws).
Engeland, BBC, 330 m.: 12.15 Causerie;
12.30 Gram.; 1.10 Crltleken; 1.55 Weerbe-
ichten: 2.00 Nieuws; 2.10 „Country Maga-
:ine": 2.40 Operamuziek; 3.00 Wenken voor
le tuin; 3.30 Lichte muziek; 4.00 Hoorspel:
5.00 Orkestconcert; 5.45 Boekbespreking: 6.00
munity singing; 10.00 Lichte n
0.58—1.00 Nleu'
„Ziezo!" zegt Joost doodkalm. „Die komen voor
lopig niet weer!"
Wies staat met een ontdaan gezicht haar man
tel af te kloppen; ze is nog totaal in de war en
daarom stelt Joost haar voor, even met hem mee
naar huis te gaan om wat op verhaal tekomen.
Ze schudt beslist haar hoofd.
„Nee, dat hoeft niet. Ik was enkel een beetje
geschrokken, daar ben ik gauw genoeg overheen!"
Ze ziet echter zo bleek en ze kijkt zo angstig
rond, dat hij er niet gerust op is en resoluut
aanbiedt: „Dan zal ik voor alle zekerheid een
eindje met jou mee lopen, als je niet naar ons
huis wilt."
In dat laatste aanbod stemt ze dan maar toe. Je
kunt niet weten, ze mochten haar nog eens weer
aan 't schrikken maken. Toch 'is ze bin dat het
kerkplein zoetjesaan leeggestroomd is. Ze zouden
er al gauw wat achter zoeken, als ze haar met
een jongen zagen lopen. Ze is oök blij dat hij
haar niet tot aan huis vergezelt, maar bij de
hoek van de Havenstraat rechtsomkeert maakt,
na haar stellige verzekering dat ze nu werkelijk
genoeg is bekomen om alleen verder te gaan.
Thuis zwijgen ze allebei over dit voorval; Wies
omdat ze geen gesprek met Aartje of Peet durft
aanknopen en Joost omdat het zijn gewoonte
niét is, alles wat hij beleeft aan zijn huisgenoten
te vertellen. En geen van beiden vermoeden ze dat
die korte ontmoeting de eerste stap is op
een weg van veel leed en beproeving.
Toen Joost enkele weken geleden dat klosje
naaigaren bij Meier kocht is de schuwe onder
danigheid van het meisje achter de toonbank hem
reeds opgevallen. Hij heeft haar toen niet weer
gesproken. Sophie heeft de volgende dag een
kind van de buren met het ontbrekende geld naai
de winkel gestuurd. Trouwens, .loost dacht ook
niet verder over 't bedeesde verkoopstertje na.
Maar nu hij voor de tweede keer met h^ar in
aanraking gekomen en wat langer in haar nabij
heid geweest is, nu laat de hulpeloosheid van het
tengere meisje hem niet meer los. Hoe kan ie
mand zo wezen, zo gejaagd en angstig, alsof ze
ieder ogenblik door boze machten wordt bedreigd?
Die Peet Meier is zeker wel een echte bullebak
thuis. Zijn vader is ook streng, ja, maar nooit
heeft hij zijn kinderen aanleiding gegeven om
bang voor hem te zijn. En moeder.. Als moeder
cr nu nog geweest was. dan had hij haar stellig
gevraagd om zich over dat eenzame schepsel te
ontfermen. Zij met haar liefderijk hart zou wel
een middel gevonden hebben, om te maken da',
ze dat kind niet langer in een hoek drongen..
Maar moeder is er niet meer, en hoe zou hy
kunnen helpen?
Toch, al kan hij er eigenlijk zichzelf wel om
uitlachen, toch staat hij de volgende Zondag
middag op het kerkplein heimelijk naar haar uit
te kijken En wanneer de mensen allemaal zijn
vertrokken en hy haar werkelijk ziet, komt hij zo
onverschillig mogelijk naar haar toe en begint
een praatje over het weer. Al pratend wande
len ze dan vanzelf weer een eindje op, en zo
gaat het na deze keer telkens opnieuw. Tenslotte
rekent Wies er al op dat ze hem voor de kerk
aantreffen zal, en al duurt het lang, van liever
lede wordt ze vrijmoedig in haar gesprekken met
hem. Naar alleen-zijn met juffrouw Geverling ver
langt ze niet meer. Ze hééft nu immers iemand
om mee te praten, al is het dan maar een jongen
nog geen twintig, die van meisjes weinig
deert zijn jongensachtig-ruwe hartelijkheid, zyn
onhandige pogingen tot begrijpen en troosten
Zijn heftige uitvallen aan 't adres van Peet en
Aartje doen haar soms heel even glimlachen,
terwijl haar verhalen over moeder en over haai
vroeger leven door hem met belangstelling wor
den aangehoord.
Als ze echter, wat na een poosje herhaaldelijk
gebeurt, met vragen over hogere dingen bij hem
aankomt, wordt het moeilijker. Bij de vraag wat
dominee Ruitenburg met die preek over rust heeft
hedoeld, trekt hij met een verlegen gebaar de
schouders op. Hij weet het antwoord wèl, natuur
lijk. Maar hoe moet hij 't onder woorden brengen,
hij is toch geen dominee. Het liefst had hij haar
aangeraden om met dergelijke problemen naar
zijn vader te gaan, die als ouderling zeker de
moeilijkheden voor haar zou kunnen oplossen.
Doch hij kent haar nu langzamerhand voldoen
de om te weten, dat ze daar met geen stok toe
te krijgen zou zijn. Ze heeft hem zelfs gesmeekt
om thuis voor*l niets over hun vriendschap los
te laten, en om haar gerust te stellen doet hij
dat dan ook maar niet, ofschoon hij er voor zich
zelf het ongeoorloofde niet van in kan zien.
't Is weer gauw Kërstmis, misschien komt er dan
een gelegenheid om haar met Dita in kennis
te brengen Dita zal wel raad schaffen, zij is
immers het evenbeeld van moeder Tot zolang
zal hij dan zijn best maar doen om in zijn ge
sprekken met Wies de moeilijke onderwerpen zo
veel mogelijk te vermijden.
Chine", opera; 5.40 Gram.; 5.45
iel; 10.45 Kamermuziek; 11.45—12.00 Nie
Brussel, 324 m.: 12.00 Beiaardconcert: 12.
oorzang; 12.30 Weerberichten; 12.34 Orkes
meert; 1 00 Nieuws; 1.15 Gram., 1.3
rs. qu:
C. v. d. Stel. i
r 2.
5.00 „De kor
10 ei UjM
lagen; 5.50 Gra
Isdiensti
gramma
10.15 „De
11.45—12.00 Nieuws.
Brussel, 484 m.: 12.08 Ork
15 Verzoekprogrant
izlek; 8.00 Groet
incert; 3.00 Ork
uurtje: 7.45 Nie
10.00 Nieuws; 10.10 Ork.
Nieuws: 11.00 Gram.; 11.55 Nieuws.
8.00 Gev. progra
Jelles".
voor ae zieken: 11.40 Planorecital: 12.0C
Orgelspel: 1215 Dansmuziek; 12.30 Land- er
tulnbouwmededelingen; 12.33 Voor het plat
teland: 12.38 Dansmuziek: 1.00 Nieuws; l.lj
Commentaar: 1 20 Metropole Orkest; 1.5£
Voor de Middenstand; 2.00 „Het vlees i;
duur", causerie; 2.15 Sopraan en plano: 2.45
Gram.; 3.00 Gev. programma; 4.00 Gram.;
4.45 Vragenbeantwoording; 5 15 Dansmuziek;
5.50 Militair commentaar; 6.00 Nieuws; 6.15
Pianoduo; 6.30 Parlementair commentaar
6.45 Voor de jeugd; 7 45 Regerlngsuitzendiiig!
„Het
N.V.V
9.55 Grai
ïht" 10.20 Radlo-Philharmondsch Ör
groot koor en solisten; 11.00 Nieuws
11.15 Orgelspel; 11.45—12.00 Gram.
Hilversum II, 298 m.: NCRV: 7.00 Nieuws
.10 Gram.; 7.15 Ochtendgymnastiek; 7.3
Nieuw
7.45 Een
erberii
823 Gewijde muziek; 8.45
gcndlenst; 11.00 Alt en piano:
11.45 Idem; 12.25 Voor boer en tuinder; 12.3C
ïdedelingen; 12.33 Orgel-
.30 Ini
de kleuters: 5.15 Gram.; 5.3Ö Voc
de Jeugd; 5.45 Regeringsuitzending: Mr f
i Engelse les: 7.00 Nieuws en
7.10 Harpensemble: 7.30 „Volk
erle; 7.45 Lichte muziek; 8.00
VOor de kinderen; 6 55
7 15 Sport: 7.20 Causerie; 7.30
ert: 8 30 Causerie; 9.00 Gev. pre
9 45 Buitenlands overzicht; 10.00
10.15 Hoorspel; 11.45 Strijkk-
Dansmuziek; 1.15 Orgelspel: 145 BBC Mid-
Light Orchestra en soliste; 2.45 Vooi
4.00 Casl no
's. 3.00 Voor de vr
en solist: 4 45 LicL
Dale's aagboek"; 5.30 Hoorspel
iel; 8
7.00 BBC Welsh Qrches
idstrtjd
Sport:
Meisjesscholen: 9.00
9.30 Ver-zoekprogramma; 10.00 Klankbeeld;
10.30 Gev. programma: 11.00 Nieuws; 11.15
Actualiteiten: 11.20 Lichte muziek: 0.05 Voor-
"20 Strijkensemble en solist; 0.56-
1.00 N!eu\
trljk. Nat. Progr., 347 m.: 12.00 Muzi
auserie; 12.30 Oude muziek: l.Ot
1.20 Muzikale causerie: 2.00 Nieuws,
am.; 2.30 Hoorspel; 4.00 Kamermuziek
nanse uitzendln
rkestconcert: 1(
1.45—12.00 Nieuv
Toch is het zo!
TITESTKEVERS zijn er in vele aoor-
-^Men. E§n dezer, de pillendraaier,
maakt balletjes uit mest en deze pil
wordt door het mannetje en het wijf
je gemeenschappelijk naar een ge
schikte plaats gerold om te worden
begraven. Als het vrouwtje dan doen
de is een onderaardse voorraadkamer
aan te leggen, hotidt het mannetje
de wacht bij de mestbal, waarin im
mers het ei zal worden gelegd, zodat
aan leder ander moet worden belet
er een vreemd ei in te deponeren.
Maar is nog een andere moeilijk
heid. Een mestbal is een begerens
waardig artikel in de wereld van de
pillendraaiers en kan daar zeker zo
hoog worden aangeslagen- als een
mud aardappelen in onze honger
winter. Wanneer er dus een soort
genoot voorbij komt, zal deze trach
ten zich de pil toe te eigenen, welk
verschijnsel ons overigens uit de we
reld der mensen ook niet onbekend
is. De wettige eigenaar verweert
zich uiteraard krachtdadig tegen deze
aanslag op zyn bezit cn beide kevers
worstelen tot een hunner de strijd op
geeft. Is de aanvaller de overwinnaar,
dan rolt hij de pil triomfantelijk naar
een eigen bestemming. Als hij onder
weg niet word aangevallen, kan het
voorkomen, dat hy hulp krijgt. Dat
wil zeggen, een andere pillendraaier
begint aan de andere kant van de
mestbal uit alle macht te duwen en
te trekken en poogt het begeerde
object in zijn richting te rollen, het
geen weer tot een verwoed gevecht
aanleiding kan geven.
Dit zijn heel lelijke karaktereigen
schappen van de pillendraaier, we
geven het ogenblikkelijk toe. Maar
daar staat tegenover dat de strijd om
het eigendomsrecht alleen ontbrandt
tussen mannetjes of tussen wüfjes
onderling. Nooit zal een mannetje
een wijfje van haar pil beroven!
Toch niet geheel overtuigd van
deze edele karaktertrek van de andere
sexe, kan het voorkomen dat een
wijfje het voortduwen van een pil
staakt en er ijlings van door gaat
wanneer een mannetje nadert. Zij
blijkt dan echter al spoedig haar
jonkvrouwelijke schroom te hebben
overwonnen, keert terug en gezamen
lijk rollen zij dan de pil verder. Mocht
er opnieuw een mannotje verschijnen,
dan treedt zij bescheiden achteruit en
laat het mannetje dat zich als edele
•idder heeft opgeworpen de strijd be
slechten. Met de overwinnaar om
het even wie dit is rolt zü de pil
Wanneer we na lezing van het voor-
gaande de hoffelijkheid van de man
nelijke mestkever ten opzichte van de
andere sexe kunnen waarderen, zou
den wij van onze kant wellicht de
beleefdheid kunnen hebben wat meer
waardering te tonen voor het corpus
delicti, t.w. dc mestpil. Want dat is
lang niet zo'n simpel geval als wij in
onze afkeer gemakshalve veronder
stellen.
Daarover Maandag.
(Nadruk verboden)
listen; 4.15 Ork
Nieur
Liet
ïzlek;
4.45 Gram.; 5.00
s les;
6.15 Gram.; 6.25 Luchtvj
Voor de soldaten: 7.00 Nieuws; 7 40 „Meina
Seele nihmt und preist". cantate; 8.00 Or
kestconcert; 8.45 Gram.; 9.00 Idem; 10.00
Nieuws; 10 15 Orgelspel; 10.55—11.00 Nieuws.
ï.oo
5 15 Gram.; 6.30 ei
8.30 Gram.; 9.15 Oi
10.10 Lichte muziek; 10.50 Nieuws.
rkest; 2.15 Kar
htc muziek; 5.00 Nieuws;
7.00 Gram.; 7.45 Nieuws;
10.00 Nieuws;
