Zwitsaletten
Gratis onderwijs is wel wat anders dan
een gepresenteerde sigaar
Minister Cals is t.a.v. staatssecretaris
„eenkennig in kleur"
Verstandig
Z
l« u\m
Toch is het zo
t
DINSDAG 16 DECEMBER 1952
De begroting van OnderwijsKunsten en Wetenschappen
(Van onze Parlementsredacteur)
ONZE COLLEGA van de Nieuwe Rotterdamse Courant had in een ietwat
speelse bui naar aanleiding van een door mr Roosjen (A.R.) verleden
week aan een gezegde van minister Rutten ontleend betoog, <Jat tegen
afschaffing van de schoolgelden pleitte de psychologische factor, dat iets,
wat men gratis krijgt niet zo hoog wordt gewaardeerd als iets, waarvoor
men moet betalen, geschreven, dat hij nog nooit een sigaar van dit anti-
revolutionnaire Kamerlid gekregen had. Maar wanneer hij mr Roosjen
eens een sigaar zou aanbieden, dan zou hij hem, ter verhoging van het
genot, daarvoor laten betalen.
Aan deze uitlating knoopte minister Cals
gisteravond vast, toen hij in zijn drie
uren durende beantwoording van de spre
kers bij de begroting van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen toegekomen was
aan het onderwerp: afschaffing van
schoolgelden. Eigenlijk had de bewinds
man er niets over willen zeggen: een
ambtelijke commissie, waarin ook ver
tegenwoordigers van de departementen
van Financiën en Binnenlandse Zaken
zitten, bestudeert deze kwestie en
resultaat moet worden afgewacht. Maar
zoveel Kamerleden hadden het hunne
van gezegd, dat de minister meende, toch
niet helemaal te kunnen zwijgen.
Overigens gaat de vergelijking met de
gekregen sigaar helemaal niet op. In de
eerste plaats is een sigaar een genotmid
del en onderwijs is meer nuttig dan
genot-verschaffend. Maar er is nog veel
meer. De vergelijking zou juister zijn,
wanneer zij anders gesteld was. Iedereen
gratis onderwijs komt overeen met een
situatie, waarin iedereen vrij zou mogen
roken op kosten van de staat, dat wil in
feite zeggen op kosten van de belasting
betaler.
Minister Cals heeft in zijn redevoering
wel allerlei kanten, die aan het vraag
stuk zitten, besproken, maar duidelijk is
niet geworden, welke richting hij op dit
stuk van zaken zelf denkt te volgen. Wij
kregen de indruk, dat hij denkt in de
richting van afschaffing van schoolgelden
voor het lager onderwijs. Op zichzelf ii
het juist, zo was het oordeel van de be
windsman, dat de ouders primair de
plicht hebben, hun kinderen onderwijs te
verschaffen. Maar de keuze is niet: hele
maal door de ouders te bekostigen
helemaal door de staat. Ook nu betalen
de ouders lang niet alle kosten: het gaat
slechts om een bijdrage in de kosten. Ook
vond de bewindsman er niets vreemds in,
van de ouders een retributie te vragen
voor hetgeen de overheid op onderwijs
gebied doet. Bovendien is er dan sprake
van een grotere mate van verantwoor
delijkheid. Afschaffen van de schoolgel
den betekent ook, dat het rijk inkomsten
mist. 's Middags had de heer Tilar.us (C
H.) daar nog op gewezen. Het gaat oir
een bedrag van f31 millioen. Het weg
vallen daarvan brengt ook de financiële
verhouding tussen rijk en gemeenten in
de war. Natuurlijk zijn er voordelen bij
kosteloos onderwijs, maar deze moeten
niet overdreven worden. Ook nu kunnen
(Advertentie)
BESTRIJD DIE GRIEP I
met de snel en feilloos werkende:
Wereldnieuws
in zaklormaat
AMERIKA is van plan tot Juni 1954, de
sterkte der strijdkrachten te handhaven
op 3.600 000 man, aldus de onder-minis-
ter van Defensie, mevrouw Rosenberg.
AUTORITEITEN van de Oost-Duitse
staatsveiligheidsdienst hebben 50.000
Oost-Berlijners gedwongen, dienst te
doen als spionnen en verraders, terwijl
50.000 Oost-Berlijners zich als politieke
gevangenen in kerkers bevinden.
DE AMERIKAANSE gezant in Tanger
werd geschorst, omdat men twijfelt aan
zijn loyaliteit. Hij wordt er van be
schuldigd communistisch gezind te
zijn.
ENGELAND heeft besloten het consu
laat-generaal in Tientsin, in communis
tisch China, te sluiten. Dit consulaat be
hartigt ook de belangen van Amerika,
India, Pakistan en de Scandinavische
landen. Engeland heeft thans nog alleen
een consulaat in Sjanghai en in Peking.
IN TSJECHOSLOWAKIJE is één der op
richters van de Kominform, Stefan
Bastovansky en een collega, in onge
nade gevallen. Op laconieke wijze pu
bliceert het staatsblad, dat de twee
vacante zetels in het parlement weer
bezet zijn.
IN JAPAN ZIJN 10.000 regeringsambte
naren, leden van de anderhalf millioen
tellende bond van overheidspersoneel,
by een betoging voor het rijksgebouw
te Tokio, in botsing gekomen met de
politie.
MACLEAN EN BURGESS, de in Mei
1951, verdwenen Britse diplomaten,
verzorgen volgens het blad United
States News and World Report het
communistisch propagandablad New
Times, dat in Moskou wordt uitge
geven.
IN MANILLA ZIJN door de instorting
van een 120 meter -diépe mijngang
minstens 55 arbeiders in een goudmijn
om het leven gekomen. Het water van
een. buiten haar oevers getreden, ri
vier stroomde naar binnen, zodat er
aan ontsnappen niet te denken viel.
IN PENNSYLVANIA (U.S.) beeft de
gouverneur bekend gemaakt, dat ne
gers voortaan kunnen worden opgeno
men in de staatspolitie en de nationale
garde.
EEN AMERIKAANS GERECHTSHOF
te München heeft een Zuid-Slaviër
veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf
wegens spionnage voor de Sow jet-
Unie.
IN HET BRITSE MIJNDISTRICT York
shire zijn 70.000 arbeiders zonder werk
gekomen, tengevolge van een staking
van 500 arbeiders, die de liften bedie
nen. waarmee de kolen aan de opper
vlakte worden gebracht.
TIEN WILDE ZWIJNEN zijn. door honger
en koude gedwongen, het dorp Les
Trois Chemins, bij Calais, binnengeko
men. De bewoners van het dorp zeg
gen, dat dit gewoonlyk op een zeer
strenge winter wijst.
kinderen van ouders met te gering inko
men kosteloos onderwijs genieten. Daar
bij komt, dat het schoolgeld een betrek
kelijk gering deel uitmaakt van de kos
ten, die ten laste van de ouders komen.
Daarom vond de minister andere voor
zieningen zeker zo belangrijk, zoals be
lasting-faciliteiten voor ouders met kin
deren in opleiding of voor eigen studie
en een goed beurzenstelsel.
De bewindsman verklaarde na
drukkelijk, dat hij zeker geen mede
werking aan aanschaffing van school
gelden zou willen verlenen* wanneer
niet tegelijkertijd vast zou komen te
staan, dat het bijzonder onderwijs
hoger gesubsidieerd moet worden,
dat het gevolg niet zou zijn een ver
zwaring van het wettelijk toezicht op
de bijzondere scholen en dat de af
schaffing van het schoolgeld niet ge
bruikt kan worden als argument te
gen het voeren van een goede gezins
politiek, o.a. met betrekking tot de
wens tot verhoging van de kinder
bijslagen.
LeiaTen-salarissen
Een tweede vraagstuk, dat bijzondere
aandacht had gevraagd (de heren mgr
Stokman (KVP) en Zegerlng Hadders
(VVD) hadden zelfs met een Kameruit
spraak gedreigd) was de salariëring
de leraren. Minsiter Cals zeide, dat dit
vraagstuk niet los gezien kon worden
van de salariëring van de middelbare en
hogere ambtenaren. HU was echter gaarne
bereid, eenzelfde verklaring af te leg
gen als prof. Beel had gedaan ten
zien van de ambtenaren-salarissen. Be
gonnen was met de verhoging vai
onderwijzerssalarissen en inderdaad zag
ook de minister het gevaar, dat er
de lerarensalarissen een wanverhouding
dreigt te ontstaan. Daarom zegde hij toe,
het overleg met Binnenlandse Zaken en
de leraren-organisaties te zullen voort
zetten en daarbij een snelle voortgang te
bevorderen. Bij de replieken toonde mgr
Stokman zich in zoverre voldaan, dat
hij een Kameruitspraak niet meer nodig
achtte.
Algemeen beleid
Wat het algemene beleid betreft stelde
minister Cals zich op het standpunt, dat
h(j moet bevorderen dat men zoveel
geiyk deel kan hebben aan de verschil
lende vormen van onderwijs, kunsten
wetenschappen. De toenemende krachts
inspanning op militair terrein heeft al
leen dan zin, wanneer datgene, wat wU
willen verdedigen zelf sterk en gezond
is. Allereerst is er een taak van ouders,
school, kerken en organisaties, maar ook
de staat heeft een taak. Deze taak is er
niet alleen op materieel gebied. Naast
bevordering van het materieel bezit
(waarmee zelfs een minister speciaal
belast is) dient ook het geestelijk bezit te
worden bevorderd.
Met prof. Lemaire (KNP) was de be
windsman het eens, dat de taak van de
staat subsidiair is.
Minister Cals verklaarde voorts, na
drukkelijk een voorstander te zijn var
het doortrekken van de pacificatie
gedachte op andere terreinen van onder
wijs, dan waarop zU reeds werkelijkheid
is geworden. Wat het kleuteronderwijs
aangaat, waarover gistermiddag o.a. nog
de heer Tilanus (C.H.) had gesproken,
deelde minister Cals mede, dat met mi
nister Van de Kieft ovèrleg wordt ge
pleegd over de financiële gevolgen van
wijzigingen van het aanhangige wetsont
werp. Mr Roosjen (A.R.) hoopte, dat
daardoor het voorstel aanvaardbaar zou
worden.
De heer Tilanus (C.H.) had bezwaar
gemaakt tégen de komende benoeming
van een staatssecretaris. Helemaal niet
nodig, vond hU: vroegere ministers had
den er ook geen. En als er beslist een moet
komen, dan, terwille van de evenredige
verdeling, liefst een C.H. of A.R. Minister
Cals noemde een reeks van nieuwe taken
op, die het departement er bij had ge
kregen. Bovendien, zo zeide hij, had hij
zelf, in de tijd, dat hij nog staatssecretaris
was, heus wel een en ander te doen ge
had. Een staatssecretaris moet er beslist
komen en zal er binnenkort komen. En
het wordt een lid van de KVP. In het al
gemeen was hij het met de heren Tilanus
en Roosjen eens, dat een minister
staatssecretaris niet beslist van dezelfde
politieke kleur behoefden te zijn,
bij O. K. en W zyn de geestelyke
den zo belangrijk, dat juist daar die
eenstemming uitermate gewenst moet
worden geacht. Hetgeen mr Roosjen de
zucht deed slaken, dat de bewindsman
„eenkennigheid in politieke kleur"
toonde.
A. M. S.-U. Ia O.
Op het, nog door minister 'Rutten
wiens werk minister Cals hogelijk
waardeerde ingediende wetsont
werp op de Algemene Middelbare
School wilde de bewindsman nog
eens studeren. De heer Tilanus had
hem gewaarschuwd, dat h(j bij on
veranderde handhaving weinig ple
zier er van zou beleven. De minister
verklaarde met klem, niet de vrees
te delen (o.a. geuit door mr Roosjen
en de heer Zegering Hadders) dat 't
gevolg van invoering van de A.M.S.
zou zijn, dat de U.L.O.-scholen zou
den verdwijnen. Dit onderwijs is in
de maatschappij verankerd en heeft
met zijn 140.000 leerlingen bewezen
in een behoefte te voorzien. Het moet
blijven bestaan.
De heer Tilanus had nog een ander
onderwerp aangesneden: de stichting var
een tweede Technische Hogeschool. Ei
ligt een wetsontwerp tot beschikbaarstel
ling van een bedrag voor de voorberei
ding daarvan. De heer Tilanus voelde ei
voor, de behandeling aan te houden tot
1956. Er worden zulke grote bedragen
gestoken in de uitbreiding van Delft ter
wijl bovendien het studentenaantal daalt.
Minister Cals voelde er weinig voor: het
zou wat anders zijn, wanneer het reeds
ging om de stichting van een tweede T.H.
zelf: nu gaat het nog maar om voorberei
dend werk. De komende industrialisatie
zal bovendien meer vraag naar technici
doen ontstaan.
Enkele andere punten noemen wU nog
in vogelvlucht. De heer Stapelkamp
(A.R.) had gepleit voor bUzondere streek-
nijverheidsscholen, waarvoor de huidige
nUverheidsonderwijswet een beletsel
biedt. Minister Cals bestudeert deze zaak,
maar het vaststellen van objectieve
men voor deze vestiging en spreiding
scholen is uitermate moeilUk, zo mi
de hij.
De heer De Ruiter (C.H.) kreeg de
zekering, dat de erkenning en beloning
van de Friese akte l.o. in studie genomen
zal worden. Dit Kamerlid en de heer
Roosjen kregen voorts de toezegging, dat
voor de begroting-1954 dg subsidiëring
van de Chr. HBS te Gouda nader zal
worden bekeken Ir Van Dis (SGP) had
gepleit voor erkenning van de kweek
school op Gereformeerde grondslag te
Krabbendyke De bewindsman meende,
dat deze nog niet aan de gestelde eisen
voldeed.
Met betrekking tot de „oneerlUke
currentie" der gemeentelijke Kweekschool
te Rotterdam overwoog de bewindsman
zich tot het bestuur van de Maasstad te
wenden.
De minister vreesde niet voor een
onderwijzerstekort in de komende jaren.
De pensioen-inkoop veor ondergedoken
onderwijzers-officieren zal nader bekeken
worden.
Het was reeds twee uur, toen de Kamer
midden in de replieken ophield. Deze
werden vanmiddag voortgezet, waarna
de afdelingen oudheidkunde en natuur
bescherming, kunsten, radio, televisie er
pers en vorming buiten schoolverband
afzonderlijk werden behandeld.
Tussen de bedrijven door aanvaardde
de Kamer de PTT-begroting, die van het
Staatsdrukkerij- en Uitgeverijbedrijf, de
begroting van Binnenlandse Zaken en een
wyziging van de Belemmeringenwet
Landverdediging.
Bij de PTT-begroting zegde minister
Advertentie
rubber laarzen
gymschoenen
pantoffels
"PjE Russen hopen al enkele jaren,
rJ dat de grote bedragen, die de
Westerse landen moeten uitgeven voor
defensie-doeleinden, zullen leiden tot de
ineenstorting van de econontieën var
landen. Zij hebben daarbij speciaal het
o~>g op Italië eh Frankrijk, de Europese
landen met een grote communistische
minderheid. Mocht het inderdaad zo ver
komen, dat deze grote landen in de af
grond van een economische crisis storten,
is het risico niet denkbeeldig, dat ze
volksvertegenwoordiging krijgen, die
niet langer bereid is, aan de Westerse
defensie mede te werken, zoals nu het
geval is, of dat het communisme er de
overhand krijgt. In beide gevallen zou
een dodelijk gevaar voor het Westen
dreigen, aangezien alle huidige defensie
plannen waardeloos zouden worden.
Uit het bovenstaande blijkt dus, dat de
Westerse defensieplannen slechts op
economisch verantwoorde wijze mogen
worden opgelost, wil men de Russen
niet in de kaart spelen. Desnoods moet
volstaan worden met wat minder bewa
pening om'een bankroet buiten de deur
te houden. Als men uit twee kwade
zaken moet kiezen, is het altijd het be6te,
de minst kwade voorrang te verlenen
Vanzelfsprekend zijn aan een tragere be
wapening van de Europese landen ge
varen verbonden, omdat daardoor de
achterstand op de Russen vergroot dreigt
te worden. De verwachting, dat de Rus
sische strategie een langzamer tempo bij
de bewapening rechtvaardigt, blijft dan
ook zeer speculatief en is welltoht uit
gesproken om de plannen aannemelijker
te maken. Men wil iri ieder geval ver
mijden, dat de Europese lander op het
gibied van de defensie nog verder bovep
hun stand gaan leven. Dit zou onher
roepelijk op een faillissement uitlopen
En aan een failliete boedel heeft niemand
wat.
De ministers van het Atlantisch Pact,
die deze week te Parijs vergaderen,
moeten een antwoord geven op de vraag,
of het tempo van de bewapening inder
daad vertraagd kan worden. Als de
ministers met de beide benen op de
grond blijven staan, kan men een
standig besluit verwachten. Hetgeen we
dan ook doen.
Lidmaatschap van EVO
nog even verplicht
Minister streeft echter naar
lagere contributie
Minister Donker erkent in beginsel dat
het verplichte lidmaatschap van de
Eigen Vervoerders Organisatie (E.V.O.)
zo spoedig mogelyk moet worden opge
heven. Aangezien dit vanzelf zal gebeu
ren als in de tweede helft van 1953 de
wet autovervoer goederen in werking
treedt, vindt hij het echter niet nodig
hiervoor nog met een afzonderlijk wets
voorstel te komen.
Een voorstel van de E.V.O. tot verla
ging van de contributie voor houders
bestelwagens met een laadvermogen
en met 600 kg en houders van zgn.
60-dagenkaarten is juist dezer dagen
ingediend. Minister Algera zal met het
bestuur van de E.V.O. contact opnemen
jo nodig de contributie nog meer te
verlagen en voor minder draagkrachtige
leden vrijstelling van betaling te berei
ken, Dit heeft minister Donker aan de
Tweede Kamer meegedeeld.
Legerorder nu verschenen
Geen extra vrij vervoer
bij Kerstverlof
Ter gelegenheid van Kerstmis
trekken de militairen, voor zover de
dienst dit toelaat, op 24 December
huis op een tijdstip waarop gereisd kan
worden volgens de militaire dienstrege
ling. Zij moeten op 28 December met de
laatste reisgelegenheid terugkeren. Het
Nieuwjaarsverlof gaat op 31 December
na 1 uur in en op 5 Januari moeten de
verlofgangers terugkeren met de eerste
reisgelegenheid na 6 59 uur.
Voor dit verlof kan men geen aan
spraak maken op extra vrij vervoer. In
verschillende gevallen kan de normale
regeling worden toegepast.
Dit blijkt uit een thans verschenen
legerorder, waar minister Staf naar ver-
ijst op vragen van het Tweede-Kamer
lid Gortzak (Comm.).
Advertentie)
MUNHARDT
/OPROL De echte
C/i/orop/iy//-tandpasta
bovendien de waardevolste.namelijlc
de enige met Vitamine A en D
Tube 120 - 93 - 70 CL bij Apothekers en Drogisten
Kamerlid stelt vragen
Kerstkaarten op kosten
van het rijk
Het Tweede-Kamerlid Van Ryckevor-
sel (K.V.P.) heeft minister Zijlstra
schriftelijk gevraagd of het hem bekend
is dat de Economische Voorlichtings
dienst op kosten van het rijk kaarten
rondzendt, waarop vermeld staat:
directeur van de Economische Voorlich
tingsdienst wenst U een gelukkig Kerst
feest en een voorspoedig Nieuwjaar". De
heer Van Ryckevorsel informeert of de
minister deze uitgave verantwoord vindt
en of hij bereid is er een eind aan te
laten maken.
Televisie overgebracht
via telefoon
Deskundigen van de P.T.T. en. var
Philips hebben in Haarlem proeven ge
nomen met het overbrengen van he'
televisiebeeld langs speciale telefoon
kabels. Het overgebrachte beeld was vri:
goed. Voor de proef werden twee zoge
naamde coaxiale kabels op het traject
AmsterdamHaarlem gebruikt, waa
proefnemingen op het gebied van
draaggolftelefonie zyn gedaan. De lengte
van de verbinding (heen en terug)
40 kilometer.
Ontscheping Indrapoera en Sibajak
De Indrapoera van de Kon. Rotterdam-
sche Lloyd wordt pas in de nacht var
Dinsdag op Woensdag a.s. hv Rotterdam
verwacht. De ontscheping gebeurt Woens
dagmorgen om 8 uur. Diezelfde morgen
arriveert ook de Sibajak, waarvan de ont
scheping op half elf is gesteld.
Wilgen en populieren
Herplanting niet meer
verplicht
Van de verplichting om gevelde bomen
te vervangen door nieuwe heeft
Staatsbosbeheer thans een algemene ont
heffing verleend. Deze ontheffing geldt
echter uitsluitend voor wilgen en popu
lieren langs wegens en in enkele rijen
langs bouwland en grasland. Wel blijft de
toestemming van het Staatsbosbeheer
nodig voor het kappen van déze bomen.
Leden Prov. Staten benoemd
De heer J. A. Arts te Amsterdam
benoemd verklaard tot lid van de staten
van Noord-Holland in de vacature H. A.
Vulik (K.V.P.).
De heer G. Maas te Emmen is benoemd
verklaard tot lid van de provinciale
staten van Drente in de vacature-dr W.
P. Berghuis (A.R.).
Lahad Datu wordt verkocht
Op de aandeelhoudersvergadering van
N.V. Lahad Datu Cultuurmij te Leiden
heeft het bestuur medegedeeld, dat de
verkoop der onderneming nagenoeg zijn
beslag heeft gekregen. Men wil te zijner
tijd liquideren. De vergadering bepaalde
het dividend op 21 pet voor gewone e
pet voor preferente aandelen.
Zionisten in kabinet van
Ben Goerion
Uit Tel Aviv verluidt, dat premier
David Ben Goerion volgende week zijn
coalitie-kabinet zal uitbreiden met de
rechtse partij der algemene Zionisten.
Pezc partij behoort met die van de pre
mier, de Mapai (Gematigde Arbeiders
partij), tot de grootste van het land.
Sedert September beschikt de regering
van Ben Goerion in het parlement
slechts over een meerderheid van twee
stemmen.
(Advertentie.
Algera toe, te zullen overwegen, of de
rhoging van het inningsgeld voor post-
kwitanties van 15 op 25 cent voor „groot-
•brulkers" niet wat kan worden afge
zwakt. Voorts vroeg hy zich af, of met
betrekking tot de naasting van de radio-
distributie de klok nog wel kan worden
teruggedraaid: door de verstreken tyd is
de zaak uitermate gecompliceerd gewor
den. De wijziging van de Belemmeringen- 7 13
•et Landverdediging geeft aan de minis- dag 8 00 Niei
;r van Binnenlandse Zaken overeenkom-ken 9.30 Voor de huisvrouw 9.40 Gi
stige bevoegdheden ten dienste van de H.00 „Het
burgerlijke verdediging als de minister
Oorlog heeft voor de militaire ver
dediging.
Vanavond begint de Kamer aan de be
groting van Overzeese Rijksdelen en de
begrotingen voor Nieuw-Guinea. Dit
debat wordt morgenavond voortgezet. In
de loop van Woensdagmiddag begint de
Kamer, ondanks een aanvankelijk pro
test van de heer Gortzak (Comm.), aan
de begroting van Sociale Zaken.
Van het erf van School en Kerk
Beroepingswerk
Beda
Hiensch) H. A. van Slooten te Wierden
Driebergen (vac.-wylen P. de
Bruijn) C. M. Graafstal, leger-predikant
te Ermelo.
Geref. Kerken
Beroepen: te Nederhorat-Den Berg
S. van Bekkum te Giessen-Oudkerk
-Nieuwkerk; te Lioessens Th. Boersma
te Uithuizermeeden.
Aangenomen: naar Borne cand.
G. P. Nooteboom te Goes, die bedankte
voor Ens (N.O.P,).
Bedankt: voor Boakoop (vac.-H.
Pol) C. L. Ruben te Helpman.
Chr. Geref. Kerken
Beroepen: te Arnhem A. C. Noort
te Nieuwe Pekela; te 's-Gravenzande M.
Baan te Dordrecht.
Evang. Luth. Kerk
Bedankt voor Leeuwarden L. G.
Chr. Grabandt' te Wildervank-Veendam.
Baptisten Gemeenten
Beroepen: te Noordbergum
Scholte te Workum.
Old Chr. Kef. Church
Beroepen: te St. Thomas (Ontario,
Canada) J. H. Velema, Chr. Geref pre
dikant te Zwolle.
Jodenvervolging in
Oost-Duitsland
Communisten volgen Hitier-
methoden
Volgens de Noord-Westduitse radio,
heeft het bestuur van de Oost-Duitse
Socialistische Eenheidspartij (S.E.D.) be
sloten, dat alle Joodse leden der partij
zich aan een onderzoek naar hun
leden moeten onderwerpen. Zulks
aanleiding van het proces tegen Rudolf
Slansky en anderen. In het bijzonder zal
worden nagegaan, wat de betrokkenen
tussen 1933 en 1945 hebben gedaan
zij betrekkingen onderhouden mot Joden
in het buitenland.
Keiken waarschuwen de|
Verenigde Stalen
De Nationale Raad van de Chr. kerke*
in de Verenigde Staten heeft in ee
aan het christelijk volk van Amerika^
verklaard, dat, tenzij de godsdienst v
de plaats krijgt die hem toekomt
sociaal en opvoedkundig gebied, de Ver-j
enigde Staten een staat zouden kunneJ
•orden die tot „satanische misdadenf
De raad vertegenwoordigt 35 millioe I
Protestanten.
W.-Duitsland maakt het
reizigers gemakkelijker
Deviezencontröle vereenvoudigd
De Bank Deutscher LSnder heeft vol
gens het Duitse persbureau D.P.A., de
deviezencontröle aan de grenzen van
West-Duitsland vereenvoudigd. Buiten
landse reizigers behoeven voortaan bij
het binnenkomen van West-Duitsland
slechts dan een deviezencontrólever-
klaring af te geven, wanneer zij bij het
verlaten van het land meer dan 300 D.M.
aan buitenlandse geldsoorten willen uit
voeren. In plaats van 100 D.M. mogen
buitenlandse reizigers voortaan 200 D.M.
aan Duitse bankbiljetten uit West-Duits
land medenemen.
Voor Duitse reizigers is het bedrag
aan Duits geld, dat zonder bijzondere
toestemming of aantekening op de pa
pieren bij het verlaten of binnenkomen
van het land meegenomen mag worden,
verhoogd van 20 op 40 D.M.
Strenger controle op
Oost-Duitsers
Huiseigenaars moeten voor
spion spelen
De Oost-Duitse pers meldt, dat alle
Oost-Duitse huiseigenaars van de plaat
selijke politiebureaux „huisboeken" heb
ben ontvangen, waarin de huiseigenaars
de reizen van hun huurders en d<
men dergenen, die hen bezoeken, moeten
optekenen. Deze „huisboeken" moeten
op vaste tijdstippen aan de politie ter
inzage worden overgelegd.
West-Duitse autoriteiten verklaren, dat
dit een nieuwe maatregel is, om de Oost-
Duitse bevolking onder streng toezicht
te houden en om de strijd tegen de
communisten te vergemakkelijken.
Het, te Weimar verschijnende, cor
nistische dagblad Das Volk meldt, dat
verscheidene huiseigenaars tot boeten
van honderd Mark zijn veroordeèld,
gens het niet gevolg geven aan de op
roep, om hun „huisboeken" op het politie
bureau af te halen.
Het lied der aethergolven
Ad tetfll
kerkelijk Thuisfront 1.20 Gram. 2.45 Voor de
meisjes 3 00 Jeugdconcert 3.5Ö Gram. 4 00
Voor de jeugd 5,20 Orgel 5.20 Militaire cau
serie 6 00 Gram. 6 30 Spectrum van het. Oir.
organisatie- en verenigingsleven 6 43 Geeste
lijke liederen 7.00 Nieuws 7.10 Boekbespre
king 7 25 Gi
7.50 Gram, 8,00 RadJokrai
orkest en soliste 9 30 „Figu
vijii" 9.50 Geestelijke liede
.30 Buitenlands
:n rondom Cai
rn 10.30 Intern,
m. 10.45 Avond-
15—12 00 Gram.
20 „Wat bedoelt u?" vraagt hij onzeker, waar- doch bij niemand merkt hij enig blijk van sym-
Als de treurige plechtigheid voorbij is, komt schijnlijk nu pas bedenkend dat het deftiger lijkt pathie. Op het stroeve gelaat van de Zeeuwse
voor Trees het moeilijkste van de hele dag. Al om Hollands te praten. boerin meent hij zelfs duidelijk verachting te
het andere is als een droom over haar heen ge- „Wat ik bedoel? Nou, me dunkt dat je dat lezen, terwijl in de ogen der dochters spotlichtjes
gaan. Toen ze bij hun terugkeer van het kerk- wel begrijpen kunt. Je bent voogd, je moet ons twinkelen.
hof tante Lidia stil voor zich heen zag schreien, eens vertellen hoe het met die stumpers van kin- Dan verbreekt tante Lidia's stem zacht en rus-
heeft ze geen woorden gevonden, alleen maar deren gaan zal!" tig de pijnlijke stilte.
Neef Jacob voelt zich in 't nauw gedreven, ze- „Ik had er al over gedacht, dat Rie misschien
nuwachtig plukt hij aan zijn korte baardstoppel- wel bij mij kan komen als ze wil. Ik word een
tjes. Hij is al jaren weduwnaar, heeft zelf nooit dagje ouder en ik ben niet zo sterk meer,een
die
ijn
zacht de arm om haar schouders
haar te troosten. Nu, nadat de predikant met
Keppelman en Van Looien is weggegaan en de
jongens naar buiten zijn gestuurd, komt het ogen- kinderen gehad
blik waarop ze met angstige spanning gewacht
heeft: het overleggen hoe 't nu verder moet gaan.
Bij de familie, waarvan de meesten zich door
de aanwezigheid van de dominee en de ouder
lingen enigszins beklemd voelden, beginnen na
hun vertrek de tongen wat meer los te komen.
Neef Jacob, die wel begrijpt dat van hem als
toeziend voogd het beslissende woord wordt ver
wacht, doet zijn best om de aandacht af te lei
den; hij presenteert overvloedig sigaren en praat
in zijn Gronings dialect over allerlei onderwer
pen, behalve over datgene waarvoor hij toch ge
komen moet zyn. Maaskamp doorziet ogenblikke
lijk dat deze man het er op aanlegt om zich op
de gemakkelijkste manier van zijn taak af te ma
ken, en dat ergert hem meer dan hij zeggen kan
Hoe is 't mogelijk, dat ze zo iemand tot voogd
benoemd hebben! Hij heeft vrjj wat meer op met
de oom van Trees, een goedhartige Zeeuwse
boer, die zich ook al merkbaar opwindt over di
houding van de Groninger en hem op een ogen
blik kort en goed in de rede valt met de woorden
„Wat drommel nog toe, man, je zit daar ah
een advocaat te redeneren, maar wanneer korr
je nou eigenlijk eens tot de zaak? Je snapt toch
wel dat we van al dat gepraat geen steek wijze)
worden!"
Alle ogen richten zich bij die bruuske uitval
zoun mei kende
ANNIE SANDERS
woont samen met een knor- beetje vrolijkheid om me heen zou nog zo kwaad
niet wezen!"
Rie, die op een wenk van haar zuster met thee
schenken is begonnen, krijgt bij die woorden een
kleur van verrassing. Met tante Lidia meegaan,
in een nieuwe omgeving onder heel andere men
sen komen dat lijkt haar wel.
„De Zeeuwse boer knikt goedkeurend in de
richting van het grijze vrouwtje.
„Met u valt te praten juffrouw, u weet tenmin
ste wat een mens aan z'n familie verplicht is!"
En zich weer tot neef Jacob wendend, vervolgt
hij:
„Toen indertijd mijn zuster stierf, werd ik
voogd over haar" met een handbeweging naar
rige ongetrouwde zuster, die hem vanmorgen de Trees. „Mijn moeder leefde nog en die kwam van
uitdrukkelijke last heeft meegegeven: Zeeland naar hier om het kind te verzorgen.
„Denk er nou vooral om dat je geen klein goed Toen met een jaar of wat het ouwe mens ook
mee naar huis brengt, want daar moet ik nie- uit de tijd raakte, heb ik m'n zwager aangebo-
nendal van hebben!" den om de kleine meid in huis te nemen tot ze
Toch ziet hij in, dat hij in elk geval^vat zeg- groot zou zijn, maar dat wou hij niet. Ze hoorde
;en moet. (j bij hèm, zei hij en daar had-ie schoon gelijk in.
„Ja kijk eens", begint hij daarom, „mijn zus- En nou zeg ik weer. al ben ik van deze kinde
er en ik zijn geen kinderen gewend en we weten ren helemaal geen familie: als Trees met de
-r ook absoluut niet mee om te springen, dus..." jongens geen raad weet. dan neem ik de twee
„Dus spreekt het vanzeli dat er bij jullie geen grootsten met pleizier voor mijn rekening. Ik heb
ilaats voor ze is!" valt de kort-aangebonder zelf een groot gezin, we zijn met ons zevenen.
Zeeuw weer in. „Best. laten we aannemen dat da' maar ik beschouw het als een staaltje van m'n
een reden is. maar wat moet er dan gebeuren' Christelijke plicht en ik weet zeker, dat m'n
op dc verblufte neef, van wiensspraaktalent Daar gaat het nou maar om!" vrouw het er van harte mee eens is, Of heb ik
Hulpeloos kijkt de geplaagde man de kring rond, het mis, Jannetje?"
plotseling niets meer te bespeuren is.
7.10 Gi
Nieuws 8.18 G
00 Gram. VPRO:
de huisv:
-- - Jlradao VARA:
10.20 Voor de vrouw 11.00 Gram. 12.00 Orgel
12.33 Voor het platteland 12,38 Gram. 100
t 3.00 Voor de Jeugd 3.50 Pia
6.20 Militaire
hooi
oor de Jeugd VARA: 8.
sk commentaar 8.16 Promenade-orkest,
koor en solisten 8.50 .,De gesloten d
>el 9.55 Dansm-uzuek 10.16 „Banai
10.30 Wiener Octet 11,00 Na cl
i 11.11
>foonnruziek,
Engeland. BBC. 330 m. 1.00 Gram 1.25 G<
programma 2 00 Nieuws 2.10 Ooggetuigevt.-
slag 2 30 Dansmuziek 3.00 Gram. 4.00 Hoor
spel 5.00 Twintig vragen 5.30 Gram
7.00 Nieuws 7,15 Sport
Voor di
7.20 Lichte
rieerd programma 8.30 Causerie 8
10.15 „Toi
8.00 Gev;
11.45 Par
i-orkest 10 00 N
11.00 Gram 11.25 G<
mentsoverzicht 12.00—«12.03 Nieuws.
Engeland. BBC. 1500 en 247 m. 12 00 Mrs
Dale s dagboek 12.45 Gev muziek 12 45 Voor
dracht 1.00 Parlemcntsoverzicht 1.15 Lichte
muziek 1.46 C. - - - -
3.00 Voor do
Orgel 4 45 Politie-orkest 5 15 Mrs Dale's dag
boek 5.30 Dansmuziek 6.00 Concert 7,00 Mili
tair orkest 7.16 Voor de jeugd 7.46 Hoorspel
8.00 Nieuws 826 Sport 8,30 Variété-orkest
solisten 9 00 Hoorspel 10.30 .Can I come li
11.20 Gev muziek 13 05 Voor-
lil.00 Niei
dracht 12,20 Ge\
(Advertentie)
Sanap/r/n
Altijd veilig «n zekerbij Wou. g
Frankrijk- Nat. Pre
Kerstlyrlek 6.30 Voor de soldaten'7.00 Nieuws
7.40 Gram 8 00 Verzoekprogramma 830 De
intern, geluksketen 9.30 Verzoekprogramma
10 00 Nieuws 10.15 Gram. 1056—1100 Nieuws.
Brussel. 484 m. 12.05 Gram. 13 15 Lichte
muziek 13.45 Gram. 1.00 Nieuws 1 10 Gram
4.2S Gram. 4.36 Lichte
iziek 5.00
8 00 Gra
10.00 Nie-
5.lï Gra
0.16 Ja;
7.45
I HEES?
HOEST]
ternatlonale verdragen enz.
Industrieën in een groo
sen. o.a. Den Haag. Lelden t
Delft, zuil®
itgegeven boek over de Nederlandse ii
ustric aanbieden aan de lagere. Ulo-
niddelbare scholen, opdat het bij het oi
erwljs gebruikt kan worden. ir(
De Vereniging voor Prot.-Chr. onderwtf
e 's-Hertogenbosch heeft plannen beraam!"
ot de bouw van een school voor gewooii-
ager onderwijs. B. en W. stellen voor eiT
erreln aan de Ophoviuslaan beschikbaar tjlr
Hoorn (Terschelling).
de heer P C
land. K J B
GRONINGEN. 15 Dec. Geslaa
r C Machielse. Ommen, C
narden. O Steenbergen, Gro
AMSTERDAM (VU.) 15
Belgische premier werife
met gebroken rib
Eerst thans is bekend geworden, dsP*
de Belgische premier, de heer A.
Houtte, die nog verleden week op
vergadering te Aarlen het regerinj
programma toelichtte, sinds verled(
week Donderdag, ondanks een gebrok(
rib, zijn werk normaal verricht,
cerate-minister was in zijn woning
gegleden op een vloerkleedje, dat op
pas geboende parketvloer lag. Na de Kj
binetsraad van Vrijdagavond begaf
heer Van Houtte zich naar een dokt(
die de breuk constateerde en eer
verband aanlegde, aldus de „Tel."
Nieuwe functionarissen bijï
Chr. Nat. Vakverbond 5i
Het Chr. Nat. Vakverbond neemt
kele nieuwe functionarissen in dientf
wegens uitbreiding van de taken,
heer B. Roolvink, die dezer dagen ia
dienst is getreden, is belast met de i
rele zorg voor werklozen en het socii
paedagoglsch werk in het algemeen. Bin]
nenkort komt er een functionaris ii
bUzonder voor de materiële zorg
werklozen (ook de DUW-arbeiders)
bovendien een rechtskundig raadsman. C
luzlek r
electrische ontlading het zand tot
smelten overgaan. Door de ogenblik
kelijk daarop intredende afkoeling
worden de zandkorreltjes aan elkaar
gekit en er ontstaat een buis
zgn. fulgUriet van onregelmatige
vorm, die somtijds vertakkingen heeft.
De binnenwand van een dergelyke
bliksembuis is glanzend en glasach
tig, de buitenkant heeft een ruw op
pervlak.
Dergelyke fulgurieten zyn soms
enige meters lang en kunnen
wanneer dit uiterst voorzichtig ge
beurt worden uitgegraven. Het
blijkt dan dat zij hol zijn, hetgeen
door vele onderzoekers wordt toege
schreven aan de plotselinge verdam
ping van het grondwater, terwyl an
deren dit in verband brengen met
het mechanisch effect van de ontla
ding.
Hoe dit ook zy. voor ons is dit mo
menteel van weinig belang. Wie ei
zich in wil verdiepen, kan in het Mu
seum voor Geologie te Leiden eer
fulguriet aantreffen ter lengte var
meer dan drie meter, waarover hi;
alle mogelyke theorieën kan opstel
len, want veel is zelfs bij dit kleine
onderdeel der meteorologie nog niet
verklaard.
Het frappante feit doet zich n.L
voor dat deze bliksembuizen door
verschillende onderzoekers niet zijn
aangetroffen op duintoppen dus op
de hoogste punten in het landschap
maar juist in de daar tussen ge
legen kommen, dus in de lage ge
deelten. Zowel in de droge woestijn
(Sahara) als in het Nederlandse land
schap werd deze ervaring opgedaan.
Klaarblijkelyk slaat de bliksem in
zandvlakten dus déar in, waar de
bodem het vochtigst is, en vermoe
delijk reikt de buis dan tot aan het
grondwateroppervlak.
In ieder geval moet dit u doen zien,
dat de duinpan niet zo veilig is voor
blikseminslag als we oorspronkelijk
-meenden te mogen veronderstellen.
Dit mag u echter niet tot de slotsom
brengen dat u bU onweer dus maar
boven op de duintop moet gaan staan.
Kiest dus de duinhelling als beschut
ting en wel daór, waar u in de scha
duw van het onweer ligt.
In dit verband is het misschien wel
aardig eens iets te zeggen over mo
derne bliksemafleiders die met radio
actieve stoffen werken, waardoor een
actieradius van honderden meters kan
worden bereikt.
Daarover morgen.
(Nadruk verboden).
