Kastelen en bloemen van rundvet
op slagerstentoonstelling
Impressies van een leek op 'n bijzon
dere expositie in het Sticht
Wanneer durven auteurs
weer zichzelf te zijn?
MET BOWIENTJE in
de regen
Er
komt een ander monument
voor de koopvaardij
NIEUWE LEIDSCHE COUBANT
4
WOENSDAG 29 OCTOBEB 1952
(Van een onzer verslaggevers)
ZIJ, DIE DENKEN, dat biefstuk maar biefstuk is en een carbonade voor
geen enkele slager een probleem betekent, zijn nog nooit op een sla-
gersvaktentoonstelling geweest. Gisteren is in de enorme Beatrix- en
Irenehallen van het Utrechtse Jaarbeursgebouw de dertiende Slavakto ge
opend en de bijgelovigen, die aan het getal dertien wel eens een duistere,
onheilbrengende macht toeschrijven, krijgen in het Sticht weer eens on
gelijk. Want ik ben gisteren in Utrecht tot de conclusie gekomen, dat
slagers bijzonder gelukkige mensen moeten zijn. Voorgoed ben ik afgestapt
van de mening, dat een slager alleen maar een man is, die met een hakbijl
botten splijt dan wel onsjes cervelaatworst afweegt. Slagers zijn kunste
naars (als zij er de tijd maar voor hebben) en in de oude stad van het edele
ambacht, Utrecht, krijgen zij gedurende een week volop gelegenheid, ook
de buitenwacht te laten zien, wat vakmanschap in hun eigen ambacht
waard is.
wacht. Want u geeft toch wel toe, dat
U kunt zich wel voorstellen, dat ik,
als leek, niet onmiddellijk van de ene
verbazing in de andere ben gevallen bij
het technische deel van deze slagersvak-
tentoonstelling. De hakblokken, koelkas
ten, vitrines, platen, messen, worstmo
lens, snelwegers en kasregisters, die er
te kust en te keur door allerlei firma's
uit binnen- buitenland zijn uitgestald,
maken op een buitenstaander nu eenmaal
geen bijzondere indruk. Niettemin zag ik.
dat de vleeshouwers, die uit alle hoeken
van ons vaderland naar Utrecht waren
gestroomd, met vele vakbroeders uit De-
aiemarken, Duitsland, Frankrijk, Oosten
rijk, Zwitserland, Finland enzovoort, er
wég van waren. Maar voor mij was de
gaanderij rondom de hal de plaats, waar
ik het slagersambacht-naar waarde heb
leren schatten. Immers, aan deze Sla
vakto is ook een slagersvakwedstrijd ver
bonden en in die competitie hebben de
witgekielde heren (en dames) kans ge
kregen de scherp geslepen slagersmessen
met elkaar te kruisen. Een ogenblik heb
ik gedacht „dat ik verzeild was geraakt
op een tentoonstelling, ingericht door
beeldende kunstenaars en dat ik op die
bovenverdieping dus niets te maken had.
Doch het was écht waar, ook dit hoor
de bij deze grote manifestatie van Neder
landse en buitenlandse slagers- U kunt
zich wellicht voorstellen, hoeveel mensen
er vooral stonden te reikhalzen voor het
indrukwekkende, bekroonde 6tuk van
een Duitse slager: een sierlijk werk van
rundvet. voorstellende kabouters bij vij
vers en écht spuitende fonteinen, barok-
torentjes met vleesornamenten een
lust voor het oog. Sommige slagers blij
ken uit vet ware kunstproducten te kun
nen toveren, zó mooi, dat zij er nauwe
lijks meer smakelijk uitzien. Zij zijn al
leen maar prachtig, adembenemend zelfs,
maar kunnen toch bij de grootste smul
paap geen hongergevoelens meer wakker
roepen, omdat die sierproducten niets
meer met fijne vleeswaren en andere
slagersartikelen te maken schijnen te
hebben.
Daar staat in Utrecht een licht-
flitsende vuurtoren van rundvet en
zelfs de radar ontbreekt er niet aan.
Mevrouw E. J. M. Miltenburg-Velze-
boer uit Weesp doet overigens niet
voor haar buitenlandse vakgenoten
onder. Zij bouwde van vet een krui
wagen en de rode astersdie er in
gestoken zijn, blijken ook van vet te
zijn al wil niemand dat gelijk ge
loven. Denkt u zich dat eens in: kleu
rige bloemen, die alleen maar naar
reuzel ruiken. Schilderijen hangen
er, waarvan slechts de lijst niets met
het slagersvak uitstaandp heeft: Oos
tenrijkse landschappen, huisjes in de
bergen van fijn, gespoten vet. Een
bruidsbouquet van vet verbaast .de
dames en het Antwerpse beeld van
Brabo de heren, omdat men in deze
tijd niet meer .zoveel .geduld .ver-
In Korea gesneuveld
De Regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen op 23 October
jl. in Korea gesneuveld zijn:
1, De soldaat le klasse F. W.
Fama, geboren op 24 Augustus
1931. Hij was gehuwd en afkomstig
uit Utrecht. Hij behoorde tot
het eerste regiment genietroepen.
2. De soldaat J. W. Gorel, gebo
ren op 27 October 1926 Hij was
gehuwd en afkomstig uit Dene
kamp. Hij behoorde tot het regi
ment aan- en afvoertroepèn.
(In totaal zijn thans op Korea
92 Nederlanders gesneuveld. Red.)
Drs Kohnstamm bij grond
wetscomm. Kolen en Staal
Di Nederlander drs M. Kobnetaimm,
secretaris van het Hoge Gezagsorgaan
van de Kolen- en Staalgemeenschap, ls
benoemd tot vertegenwoordiger van het
orgaan bij de assemblee ad hoe en bij
de grondwetscommissie. De heer Kohn
stamm woonde van Maandag af de ver
gadering van deze laatste commissie,
due thans Ln Parijs gevestigd is, bij.
er geduld voor nodig is, om kastelen
en beelden en torens te bouwen van
producten uit het rundérlijf.
Van een divankussen blijken de gebor
duurde figuren niet geborduurd te zijn:
het is alles vet, wat de klok slaat. Inder
daad, daar staat zelfs een klok
vlees: U verwacht ieder ogenblik de
j van elf uur.... Ik heb er over
gedacht, of deze slagers nog wel thuis
horen onder het Bedrijfschap Vee en
Vlees en of zij niet beter onder het mi
nisterie van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen kunnen vallen....
Het gewone weik
Nu weet ik wel, dat al dezedliïgèn
geen overeenkomst meer vertonen met
het gekruide worstje, dat u zo graag uit
boerenkool opgraaft. Wij gooien nu
eenmaal geen vuurtorens en kabouters in
de frituurpan. Maar daar gaat het ook
Hier demonstreren de slagers
verbazingwekkende flair, dat
velen hunner méér kunnen, dan worst
draaien en gehakt maken. En dat kan
goed te pas komen. Want de
romantici onder ons, die bovendien over
de nodige contanten beschikken, willen,
op een hoogtijdag, wel eens zo'n fraai be
werkte schotel binnen zien dragen. En de
super-romantici verzoeken dan wellicht
de slager, voor de verandering van die
vleesschotel een dogcnpaleis of
Alpendal te maken. Wat zullen de gas
ten opkijken
Doch hiermee is inmiddels niets gezegd
an de tientallen slagers uit Kampen.
Den Haag, Rotterdam, Leeuwarden en al
die andere plaatsen in Nederland, die op
de wedstrijd zijn uitgekomen met ge
wone worsten en hammen, winterscho-
pasteitjes. Voor hen ook niets dan
lof. Bij hun werk begint ons het water
in de mond te lopen. Wij bijten
wel graag in een smakelijke leverworst,
niet in een bruidsbouquet. En ten
slotte is het deze zijde van het slagers
ambacht, waarmee wij dagelijks te ma
ken hebben. De franje van de kastelen,
de vetfonteinen en de reuzelbloemen
die worsten,
daar gaat het om. Dat is onze leeftocht.
Soms begreep ik niet, waarom er bij
stukje boterhamworst bijvoorbeeld
bordje stond: „Eerste prijs". Voor mij,
leek. was er niets aan te zien, niets bij
zonders althans. Maar een deskundige
legde het me uit: het spek moet goed
verdeeld zijn, niet alles in het midden
niet alles aan het kantje, de worst mag
niet los zitten en de smaak moet uiter
aard de toets van de fijnproeverscritiek
kunnen doorstaan.
Ja, deze tentoonstelling geeft ons een
goede kijk op het oude gilde van de
vleeshouwers. Als u soms van plan bent,
als buitenstaander er een bezoek te bren
gen, vergeet dan toch ook maar niet eens
even binnen te lopen bij de stands voor
ingewijden. Daar heeft u de stand
Amsterdamse huidenclub. Het velletje
de koe is een kostbare aangelegen
heid en hier wordt u haarfijn verteld,
moet doen, om de runderhorzel te
bestrijden: de kwaadaardige wesp, die ln
huid van een koe kruipt en het leer
onbruikbaar maakt. En dan leest u ln
boekje, waarmee u in die stand wordt
verrast, dat de voorzitter van de com
missie, die deze kwade vlieg bestrijdt,
niemand minder Is dan (kan het toepas
selijker?) E. J. A. A. Quaedvlieg, direc
teur van de veeartsenijkundige dienst in
Den Haag. Overigens kunt u als leek
beter niet meedoen aan de prijsvraag
der firma's. Want, wat zoudt
met de hoofdprijs, vijfhonderd meter per
kamenten darmen, moeten doen?
Doch al met al en nu alle gekheid
op een stokje) is deze Slavakto een
geweldige manifestatie van de hoge
vlucht, die het slagersambacht in Ne
derland heeft genomen. Ergens hangt
een plaatje van een Oud-Hollands
slagersbinnenhuis, waarin een koe
beest de hals wordt afgesneden. Op
zindelijkheid werd niet gelet en
volksgezondheid was nog een erg
vaag begrip, dat nauwelijks steun
vond bij de slagters. Ja, er is veel
veranderd in de loop der eeuwen en
het is wel eens goed, openlijk te zeg
gen, dat onze slagers om hun hygiëne
en vakbekwaamheid onze trots waard
zijn,
Zó begon het gisteren in Utrecht:
langs een haag van toekomstige
slagers betreden de staatssecretaris
i Economische Zaken, dr G. M.
J. Veldkamp en de voorzitter van
het tentoonstellingscomité, de heer
Th. Cuiper de grote jaarbeurshal,
waar honderden slagers uit biri
jn- en buitenland hun producten
aan het publiek laten zien-
Minister geeft vergunning
Vrij op Zaterdag na
Kerstmis
Minister Suurhoff heeft aan de hoof-
en van ondernemingen vergunning ver
leend het personeel vrij te geven op Za
terdag 27 December, de dag na de Ke:6t-
dagen De werktijd van 5Vz uur döe ver
loren gaat mag in de periode van 1 No
vember tot 15 Januari ingehaald wor-
laar met niet meer dan een uur
per'dag. De vergunning geldt voor ar-
beidere van zestien jaar en ouder
Waar de hulpzenders voor
televisie komen
De televisiezender Lopiik zal-, zoals
_nen weet, na verloop van tijd over vier
huitzenders in Nederland gaan beschik
ken. Deze straalzenders zullen in de
buurt van Goes, Roermond, Enschedé
en Groningen komen. Dc juiste plaatsen
zijn nog niet vastgesteld.
Op gror.d van internationale afspra
ken moeten deze hulpzenders binnen
straal van 25 kilometer van de ge
noemde steden worden opgesteld.
Belgische onderscheiding
voor mr J. A. Jonkman
D» voorzitter van de Belgische Senaat,
Paul Struyé, heeft aan m-r J. A. Jonk-
de voorzitier van de Eerste Ka
mer, ter gelegenheid van diens bezoek
aan Brussel, de versierselen uitgereikt
van het grootkruis van de orde
Leopold II.
Men spreekt al van opvolging
De Valera's vertrek
weer uitgesteld
Na drie oog-operaties in de ooglijders-
kliniek te Utrecht, zóu de 70-jarige,
Ierse staatsman Eamon de Valera, gis
teren naar Dublin zijn teruggekeerd. Op
het laatste ogenblik adviseerden de Ne
derlandse doktoren hem evenwel voor
ae tweede maal voor verdere behande
ling in Nederland te blijven. De Valera
stemde hiermede in.
Politieke vrienden van de premier
betwijfelen, of de grijze staatsman nog
veel langer de zware lasten van premier
en het leiderschap der regeringsgezinde
partijen zal kunnen dragen.
Reeds maanden vóór De Valera naar
Nederland kwam. was hij nagenoeg
blind. Alle officiële stukken moesten
door een aantal secretarissen aan hem
worden voorgelezen. Bij financiële
debatten in het Ierse parlement was de
premier voor het geven van ingewikkel
de, statistische gegevens op zijn geheu
gen aangewezen. Deze enorme geeste
lijke inspanning bleek een te grote be
lasting van zijn sterk gestel.
Vast staat, dat De Valera in de afge
lopen jaren twee maal wegens grauwe
staar is geopereerd; daarna kreeg hij
een kwaal, waarvan men aanneemt, dat
net groene- staar was (een verharding
van de oogbol met blindheid als gevolg.
Als eventuele opvolgers van De Valera
worden twee leden van zijn kabinet ge
noemd. Het zijn de 50-jarige minister
voor Handel en Nijverheid, Sean Le-
mass, en de 54-jarige minister van Bui
tenlandse Zaken Frank Aiken. Beide
ministers hebben een groot aandeel ge
had in de Ierse vrijheidsstrijd.
Raadsbesluit geschorst
Koper toch niet strafbaar
bij wetsovertreding?
Een verordening van de gemeenteraad
varn Den Bosch, waanbij in geval van
overtreding der wi-nkeM-uitingswet niet
a-lieen de winkelier, maar ook de koper
strafbaar wordt gesteld, is door de
Kroon geschorst tot 1 April 1953. Dit is
gebeurd in afwachting van de resultaten
van het onderzoek naar de vraag of
deze verordening in strijd met de wet
of -het algemeen belang is.
Bezoldiging ambtenaren
sterk gewijzigd
In Staatsblad 497 is gepubliceerd een
besluit tot wijziging en aanvulling van
Bezoldigingsbesluit Burgerlijke
Rijksambtenaren. Dit besluit brengt her
ziening van een aantal functies in Rijks
dienst, die in de loop van de tijd naar
waarde zijn gewijzigd, mede door reor
ganisaties van bestaande en oprichting
van nieuwe diensten.
Generaal-majoor Kok nam
afscheid van Genie
In de Willem I Kazerne in Den Bosch
heeft generaal-majoör J. Kok gisteren
afscheid genomen van het wapen der
Genie, daar hem per 1 November a.s.
eervol ontslag is vei'leend na een lang
durige dienst. Generaal-majoor Kok was
inspecteur der Genie en tevens directeur
Gebouwen, Werken én Terreinen Onder
zijn leiding werd o-a. in korte tijd het
kamp Wittenberg gebouwd, dat lege
ringsruimte biedt voor 3000 man. Als
zijn opvolger wordt genoemd kolonel J.
de Wolf.
De vraag dient gesteld
Over de wederzijdse opvoeding van schrijver
en lezer (of hoorder)
WIE HET IN ONZE TIJD nog waagt
te betogen, dat een schrijver een
opvoedende taak heeft, loopt de kans
uitgelachen te worden. Al meer en meer
heeft men op dut gebied het kind met
het badwater weg-gewonpen. We weten
het allen: de zoetelijke lectuur van de
19de eeuw is ouderwets geworden er.
een groot deel er van kunnen we met
de beste wil van de wereld thans niet
meer lezen. Vele schrijvers uit die tijd
aetten als het ware een stempel op hun
boeken met de woorden: „Let op, ik ga
u stichten".
De Genestet zegt a-1 in één van zijn
„Leekedlchtjes":
Wat zich als stiohtlij-k aan komt
melden,
Stidht ons maar zeiden.
Wilt gij mij stichten, och, voortaan,
Och waarschuw niet, ma-a-r grij.p
mij aan!
Hij voelt dus reeds duidelijk wat ei
aan de schone letteren van zijn d'agen
ontbrak. Ma-ar, -helaas, nu zijn wij i-r
ander uiterste verval-len en wij menen
vaak dat een boek niet deugt, ómdat
enige stichting of lering in- zit. Het komt
mij voor. dat dit een even erge dwaling
ls als de negentiende-eeu-wse zucht tot
xedepreken.
Ja. de slinger is zelfs zeer ver in- de
andere richting gegaan. Men kan haast
geen boc-k van de laatste jaren mee:
lezen of er staat iets pikants in. En dit
schijnt nodig te zijn om het publiek te
pakken. Liefst wat gewaagde avont
op geslachtelijk gebied en als deze
over het boek is uitgegoten, dan- schijnt
de rest er niet zo veel toe te doen. Ik
een aantal gevallen van dit tragische
verschijnsel kunnen opnoemen, maar ik
heb over en-kele boeken van drit soort al
uitvoerig geschreven en ik kan dit
dus hier nalaten.
Er is echter duidelijk uit het boven
staande af te leiden, dat het publiek wel
degel ijk invloed kan uitoefenen op de
sohrijveis. Laten we de zaak duidelijk
zien: Ook een auteur k-an niet va-n de
wind leven en zijn boeken moeten dus
kopers vinden, anders gaat het mis met
zijn levensvoorwaarden. Tot op zekere
hoogte sohrijft dus de auteur wat zijn
publiek wenst. En daarin nu ligt de op
voeding diie dit laatste hem geven k-an.
Wat het mooiste in deze venhouding
blijkt, is dat de opvoeding die het pu
bliek aan de auteur geeft, tegelijkertijd
zelfopvoeding wordt. Want n-iemand
lesst ongestraft maar aldoor boeken,
iv-an de zedelijke waa-rde laag staat,
vaarin zelfs zedelijke waarden met
voeten -getreden word):n.
W-at hier betoogd, is ten opzichte van
de wederzijdse invloed van schrijver en
lezer, geldt in even h-oge -ma-te voor die
in voordrag-er en hoorder.
Deze opmerking maakte ik, toen ik
bij het begin van de Haagse Kuns-tmaand'
(let u op dit: Kunst!) een voordracht
van Godfried Bomans hoorde. H-ij zoü
spreken over de -humor in de Neder
landse Letterkunde. Ik meen dat dit
een zeer scherp omlijnd onderwerp is
dat hier dus geen afdwalingen mogelijk
zijn, tenzij.... het publiek zijn taak
begrijpt en deze eist.
En omdat een Engelsman eens gedicht
heeft, dat de natuur ons altijd wat te
zeggen heeft, in welke vorm zij ook ons
verschijnt, omdat volgens een oud Chi
nees spreekwoord de verhouding van
mens en natuur is als die van een kind
tot zijii moeder en de mens daarom als
een goed kind op geregelde tijden zijn
moeder moet opzoeken, omdat dit
spreekwoord, mocht het niet van oud-
Chinese afkomst zijn, vermoedelijk uit
mijn eigen gedachtenwereld is opge
klommen doch nochtans helemaal niet
qek bekeken is, omdat ten slotte de
haard per ongeluk aan het branden ge
gaan was alsof de kolen een daalder per
mud kosten en in de kamer een tempe
ratuur heerste, waarin een biefstuk zich
het gemakkelijkst laat braden, stelde
Bowientje gistermiddag voor eens een
flink eind te gaan wandelen.
Over onze goede stad hing een grauwe
lappendeken, met hier en daar een
plekje blauw aan de horizon. De mensen,
die net onder dat blauwe plekje woon
den, boften, want daar priemde de zon
doorheen. Maar in Leiden was het mis.
Het droop maar, uit die grauwe lappen
deken. Kleine, miezerige druppels, die
doelbewust op de toch al doorweekte
stad neerplensten.
Op het Utrechtse veer waren enkele
annen in glimmende oliejassen bezig
•n beurtschip te lossen- Grote balen,
die haastig van onder grote zeilen wer
den weggeliesen en in grote vrachtwa
gens werden neergelaten.
„Da's geen doen zo", zei één der man
nen, z'n doorweekte en losgeraakte siga
rettenpeuk driftig in het water spuwend.
„Goed weertje om een erfenissie te
delen, meneer", zei hij. „Al was het maar
een ton of drie".
Waarop Bowlentje beweerde, dat zij
zich in staat voelde om onder alle om
standigheden een dergelijk karweitje op
te knappen. In de regen en by dertig
graden vorst. Bij stormweer en als het
tweehonderd graden in de schaduw is.
Zittend, liggend, hurkend en desnoods
hangend. Terwijl het nog niet eens drie
ton behoefde te zijn- Met één leuk klein
tonnetje zou ze ook al genoegen vemen,
zei ze. Zo is Bowlentje. Altijd beschei
den. En gauw tevreden.
Maar omdat we weer en wind niet
waren gaan trotseren om over gezel
schapsspelletjes als erfenlsslcs delen te
praten met lossende en ladende man
nen, namen we afscheid van de druipen
de stadgenoten en togen wi) Breestraat-
waarts
En omdat Leiden nu toch eenmaal z'n
sombere regenkleding had aangetrok
ken, had gemeentewerken voor de aar
digheid tevens maar eens onze mooie
hoofdstraat opgebroken.
Er waren veel mannen, die op hun
knieën over de klinkers kropen; er
was veel modder en veel geharrewar
met verkeersstoppingen en er was een
agent, die een elegant nummertje diri
geren weggaf, zodat het uiteindelijk
llemaal nogal meeviel, met die opstop
pingen.
Tegenover 't stadhuis stond een een
zame meneer doorweekt op een tram te
wachten. Maar Bowlentje, altijd roman
tisch, zei dat hij op z'n geliefde wachtte.
„Ich steh' im Regen, und warte auf
dich", neuriede ze. „Je moet toch wel
veel van mekaar houden", fantaseerde
ze verder, „om je afspraakplaats niet te
verlaten, terwijl het pijpestelen giet.
Straks komt ze aantrippelen en dan
gaan ze, stijf gearmd vaar de Turk of
waar ze in een stil hoekje een klein-
koffie gaan drinken, en hy stiekem
de druppels van haar neusje veegt".
Op dat moment lcwam een andere
eneer aanlopen. En de eerste meneer
•i hatelijk: „Zo, is meneer daar einde-
}k 'k Sta hier zo'n beetje wortel te
schieten!"
En toen ik fijntjes lachte om in de in-
ngestorte poëzie van dat Bowientje
m me, snoof ze verachtelijk:: „Bah,
wat zijn jullie kerels toch naarlingen!"
Nou vraag ik u
Op het Rapenburg liepen enkele stu
denten in camouflagejassen. Hun rug
gen stonden bol van de wind, die er
i een plaatsje onder schijnt te t'in-
den. Bij de academiepoort troonde Dirk
van Egmond op de bok van zjjn koets-
Z'n paard stond somber naar z'n eigen
beeld in de glimmende straatstenen te
kijken. Een professor, met gevelde para
plu. liep haastig door de poort naar bin
nen. en achter het hek, in de hortus,
stond een half uitgeklede beuk ver
dwaasd z'n kale takken als wanhopig
naar de nog steeds grauwe hemel uit te
strekken.
Wij dwaalden maar zo wat verder.
Langs de Witte singel, waar een onbe
leefde automobilist met onbetamelijke
snelheid modderspatten naar alle kanten
uitdeelde, zodat Bowientje angstig haar
nylonbenen achter mijn mannelijke ge
stalte verborg, elke keer als er zo'n
maniak in aantocht was.
De winter was nog steeds vergangen,
volgens de stadhuistoren, en terwijl wij
langs Het burgemeestershuis Hepen,
druppelden de ongemotiveerde vrolijke
tonen van het carillon tot ons door.
Via een rustiek bruggetje kwamen we
weer op het Rapenburg terecht, waar
juist veel gerucht was van de leerlingen
der spinazie-academie oftewel huis
houdschool die juist hun school had
den verlaten.
En het regende alsmaar. De trams
waren propvol en de café's maakten
goede zaken.
The day is cold and dark and dreary;
It rains, and the wind is never weary*)
neuriede Bowientje, die overal passende
versjes bij weet.
Bij de Blauwpoortsbrug stonden, on
danks de bezwarende omstandigheden,
vier oude mannetjes. En terwijl de drup
pels van hun petten op de straat tui
melden, praatten ze en spuwden ze.
Mooie gebogen stralen tabakssap, die
met een kunstige boog in het Galgewa
ter terecht kramen.
Het laatste plekje blauw was van de
hemel verdwenen, en het werd met de
minuut somberder. In de winkels waren
de lichten aan.
„Arme winkelbedienden", mompelde ik.
„Waarom?" wilde Bowientje weten.
„Wel,", zei ik, „omdat de winkelende
vrouwen nu helemaal geen haast
hebben om uit de winkels weg te komen.
Het is daarbinnen gezellig en warm- En
buiten is-het koud en nat. Over één paar
kousen doen ze vanmiddag gerust een
half uur".
„Jij bent niet goed wijs", zei Bowlen
tje. „Kijk daar maar eens".
En ze wees naar een sigarettenwinkel,
waar vier mannen vóór en de eigenaar
achter de toonbank gezellig stonden te
kletsen. i
„Beter dan dat ze ln een café zitten",
zei ik listig. En daar had Bowientje toch
let van terug.
In de Haarlemmerstraat liepen haastig
.e- en juffrouwen met levensgevaarlijke
paraplu's over de trottoirs. Niet minder
haastige mannen liepen er met een wijde
boog omheen of hielden de armen be
schermend voor 't gezicht.
De regen trok grillige kringetjes in
het Kinschoterdiep, zoals
deugend iemand de Mare heeft genoemd.
En uit de Hartebrugkerk woei een wolk
wierook naar buiten. Een pastoor stond
b\j de ingang gemoedelijk in 2yn blote
hoofd met een oud vrouwtje
terwijl de regendruppels baldadig op
zijn kale hoofd uiteenspatten.
Een slagersjongen slipte met zijn fiets
en kwam levensgevaarlijk dwars ouer
straat te staan„Rotrails", zei hij, en
daar was dan ook geen woord Frons bij-
Een vrachtauto kon hem op een haartje
mishouden en een voorbijganger zei, dat
alle Haarlemmerstraters op een goeie
nacht die rails maar t
En het regende maar.
Het regende op de Hooigracht en rond
de Hooglandse kerk. Het regende rond
het onvergankelijke betonmassief vt
meelfabriek en op de boten, die in de
haven lagen, zwart en onaandoenlijk.
„Ik snak naar een beetje zon", zei i
En toen gaf Bowientje een van haar
beste nummertjes filosofie weg,
Het is een mens nooit goed", peinsde
ze hardop. „Als het regent, wil hij zon
neschijn, en als in de zomer de
schijnt, kruipt-ie in het water".
En daar zat wel iets in.
Op de Herengracht lag een verregende
kruising van een foxterrier e« een i
foundlander te kluiven aan een enorm
bot, dat hij beslist ergens op de Haar
lemmerstraat gegapt moest hebben.
Hem deerde de regen niet.
H\j had z'n kluif. En daarop concen
treerde hij z'n aandacht. En z'n hagel
witte carnivoorstanden.
En toen we wat te dicht langs 'm heen
liepen, gaf hij een nijdige grauw naar
Bowientjes benen.
Gelukkig trok ik haar bijtijds opzij.
Nylons zijn alevel niet zo goedkoop.
De dag is koud en donker en naar
geestig.
Het regent en de wind jaagt zonder
ophouden.
voor toch eigenlijk niet gekomen was.
Aan het eim-d van zijn rede, waarin hij
ook het ..Predikantenlied'" van- Frede-
rik van Eeden inlaste, wat zeker -geen
humor, maar bittere satire is. niet te be
grijpen door het merendeel van het ga-
hoor, las de schrijven- een schets van
zichzelf voor. Dit was m.-i. het beste van
de gehele avond. I-k hekel dus de schrij
ver -niet in de eerste pla-ats. Maar ik-
hekel het publiek en de zwakheid van
de auteur, wiens talent dreigt te gronde
te gaa-n aa-n deze zwakheid. Hij is zich 1
nic' voldoende zijn taak bewust en het
publiek stijft hem in deze ondeugd.
En dit is n-u de kern van mijn betoog;
Als onze letterkunde ooit weer gezond
zz worden, moeten de schrijvers meer
ruggegraat tonen, niet in de trant
hier gekomen niet om iets over
de h-umor te horen, maar 23e wensten
..gijn" en „leut".
laas, Godfried Bomans voelde dit
hij gaf aan die eis toe. Toen hij
het Multatuliaanse Publiek, ik
onder -het motto: „Publiek, ik
bemin u!" En dit beminnen moet be
staan in het zichzelf te durven zijn tegen
die stroom in. Het moet zij-n: zioh op-
roeder voelen in de hoogste
binnenkwam, begon men al bij voorbaat noords, want ais de schrijver dit niet
wat te laohen. De spreker ging toen wat.fon, is'hij eigenlijk niets anders dan een
.goochelen" met zijn boekentas en liet waardeloze clown, die niets meer in ons
d-uidelajk zien hoe geweldig gTappig hij achterlaat da-n een clown met geverfde
'-.zelf wel vond. Hoe jammer, dat ua-ngen en zotskap doet.
iemand drie toch heus wel schrijftalent j Opvoeder is óp-voeden: omhoog bren-
heeft getoond, hier meende de clown te ,gen ^1 de groctsten onder de schrijvers
moeten spelen. Daarna begon de voor-|TOn vervlogen eeuwen hebben dit ge
coacht (over de h-umor!) met een aan- voeïd en daardoor bl-ij-ven -bun werken
tal kroegmoppen, waarom bet publiek, 11 ;ven, m-aa-r van a-1 wat thans als letter-
dat daarvoor blijkbaar gekomen was, ku,nde wordt ter ma-.kt gebracht, za-l
uitbundiglachte. Ditwas de opening waarschijnlijk over een halve eeuw zeer
'weinig nog bekend zijn. Dit i 1
van de Kunst maan-dl
een half uur op deze wijze te rijn-
bezig geweest, kwam dan eindelijk de
voordrager tot zijn onderwerp, waar hij
werkelijk wel goede dingen over zeide,
men merkte weer duidelijk aan de
reacties va-n -het publiek, dbt 'het da-ar-
groot d-eel aan de schrijvers en voor- j
dragers van deze tijd te wijten, die vaak
hun talent niet op de juiste wijze gte- j
bruiken, maar valse munten uitgeven
in plaats van de gouden die zij bezitten.
Den Haag. Dr F. C. Dominicus.
Gedrocht van de baan
Ontwerp „Boeg" thans voor uitvoering aanbevolen
I STROOM van protesten, die door vele verenigingen op het gebied
van de scheepvaart zijn ingediend tegen het uitverkoren ontwerp voor
een in Rotterdam te plaatsen monument voor de koopvaardij, hebben blijk
baar succes gehad. In ieder geval zal het door de prijsvraag jury bekroonde
gedrocht (een stuk skelet met een soort tennisbal aan een touwtje) niet j
uitgevoerd worden.
Het comité tot stichting van het monu
ment heeft thans de keuze laten vallen
op het ontwerp, dat onder het motto
„Boeg" was ingezonden. Er zijn reeds
besprekingen geopend met de ontwerper,
de beeldhouwer F. Carasso uit Amster
dam, over de uitvoering van het ont-
rerp
Om zijn afwijken van het advies van
de jury te motiveren, herinnert het
comité er aan, dat zijn prijsvraagpro
gramma wel een zeer moeilijke opdracht
op de schouders van de mededingers
legde. Zij moesten immers een
ment ontwerpen, dat niet alleen aan vele
begrippen als offervaardigheid,
plichtsbetrachting, moed in de strijd
vreugde na de bevrijding uitdrukking
t geven, doch dat daarenboven voor
brede lagen van de bevolking begrijpe
lijk moest zijn. Het comité voelt
dat de prijsvraaginzenders hier
nauwelijks volledig konden zijn en
zij, al naar hun persoonlijke aard, op
deze verschillende aspecten de
druk hebben doen vallen. Aan de andere
kant heeft dit ook de taak van de jury
allerminst vereenvoudigd, omdat de in
zendingen nu onderling zeer moeilijk
gelijkbaar werden.
Daar de jury bij haar beoordeling
allereerst de aesthetische betekenis en
daarna pas de algemene begrijpelijkheid
van de ontwerpen in beschouwing nam,
kan het comité volkomen billijken. Het
comité zelf heeft de eis van algemene
verstaanbaarheid zwaar doen wegen
meent, dat het ontwerp onder motto
„Boeg" daaraan voldoet, zulks in tegen
stelling tot het ontwerp, dat de jury voor
uitvoering heeft aanbevolen.
Nieuwe Nederl. paspoorten
in Indonesië
Onder de Nederlanders in Indonesië is
on-rust ontstaan, doordat zij verlenging
va-n h-un paspoort moeten vragen. Na de
souverem-iteitsoverdracht waren vele
aanvragers va-n paspoorten n-iet in staat,
h-un Nederlanders© ajp te bewijzen, doch
ontvingen het verlangde indien zij
staat waren, hun Nederlanderschap a:
nemc-Lij-k te maken. Thans echter worden
bewijzen gevraagd.
Het woord is er uil...
Zelfbeschikkingsrecht
voor de West
De Surinaamse landsregering heeft
bekend gemaakt, dat Nederland Suri-
name's zelfbeschikkingsrecht erkend
heeft, welk recht een kernpunt
besprekingen op de Ronde Tafelconfe
rentie uitmaakt. Deze verklaring werd
gegeven naar aanleiding van Nederlands
uitnodigin-g aan Suriname om zelf een
vertegenwoordiger naar de Algemene
Vergadering der Verenigde Naties te
zenden.
De Nederlandse regering heeft
aanleiding hiervan medegedeeld, dat dit
ïecht van zelfbeschikking moet worden
gezien in het licht van het bepaalde in
het 14e hoofdstuk der Grondwet. Vol
gens dit hoofdstuk dient elk der rijks-
aelen de nieuwe rechtsorde vrijwillig te
aanvaarden en elk rijksdeel zal dus zelf
beschikken of de nieuwe bouw
Koninkrijk aanvaardbaar is.
In deze geest heeft de Nederlandse
regering verklaard, het zelfbeschikkings
recht te erkennen. Het was voor haar
natuurlijk niet mogelijk verder te gaan,
aan-gezien rij anders buiten haar grond
wettelijke bevoegdheden zou treden. Een
toezegging der regering van wijdere
strekking zou geen betekenis hebben,
aangezien daarvoor wijziging
Grondwet nodig is".
Belangrijke econ. bespre
kingen in Nederland
Met Indonesië
De secretaris-generaal va-n het Indo
nesische ministerie van Verbindingen, ir
Soetoto is va-n Djakarta per vliegtuig
naar Nederland vertrokken, in verband
met bestellingen ter waarde van mi-1-
lioenen roepiah's in Europa. Hij zal 0
het K.L.M.-contract bespreken.
Shell en Anglo Iranian
boren in Oost-Afrika
De Anglo Iranian Oil Co en de Ko-
ninklyké-Shellgroep zullen gezamenlijk
op grote schaal in Oost-Afrika onderzoe
kingen gaan verrichten naar de aanwezig
heid van olie. Een groep van 20 deskun
digen zal zich zeer binnenkort
werkterrein begeven. Het terrein is ge-
l'/j Jaar voor geknoei
met geschenk-auto's
Tientallen personen verleid
tot meineed
De hoofdverdachte in een omvangrijke'
zaak van in ons land ingevoerde zoge-!
naamde geschenkauto's, de 44-jarige Am--
sterdamse diamanthandelaar J. F., isj
gisteren door de Amsterdamse rechtbank
tot anderhalf jaar gevangenisstraf ver
oordeeld. Er was twee jaar geëist.
Door bemiddeling van zijn vader, die
New York een bekend diamanthande-j
ar is, kocht F. in Amerika enkele tien-I
tallen auto's, waarvoor hij met diamanten(
betaalde. Om de noodzakelijke vergun-l
ningen te bemachtigen, wist hij in ons!
land personen om te kopen (hoofdzakelijk
jonge vrouwen en meisjes), die bereidt
:n onder ede een verklaring af te
leggen dat zij de auto uit Amerika ten-
geschenke kregen. Al deze personen zijn'
later wegens meineed vervolgd, want zij
wisten heel goed dat zij de wagen niet
cadeau kregen. Zij gaven de auto terug
jan verdachte, die hem dan verkocht.
Van 12 jaar er 8 in de
cel doorgebracht
Nu weer drie jaar geëist tegen
Haagse oplichter
Van de afgelopen 12 jaar heeft de 60-
jarige Hagenaar L. T. er acht doorge
bracht in de gevangenis. En als de eii
de officier van Justitie bij de Haagst
rechtbank wordt bevestigd, worden hier-
nog drie jaar (m.a.) toegevoegd. Di
stond gistermorgen terecht, omdat hij
briljanten, die hij voor een zekere K
J 8250 zou verkopen, voor 4800 vaq
de hand had gedaan en het geld in eigej
zak had gestoken. Bovendien had hij vat
K. f700 geleend, waarvoor K. f1000 zo;
terugkrijgen. In beide gevallen kwar.
verd. alleen maar met sterke verhalet
op de proppen. Zo vertelde hij bijv. eej
vordering van een paar ton te hebben 01
het Beheersinstituut, als provisie voor he j
aanwijzen van door de Duitsers geroofdj
sieraden, die op een eiland waren begra
venVoorts zou hij een zekere mevt
R. geld afhandig hebben gemaakt, ondel
het voorwendsel een systeem voor rou
lettespel te hebben ontdekt, waarbij mei a
altijd zou winnen.
Uitspraak 11 November. g
De handel in herbouwplichlend
Ambtenaren van Weder-
opbouw vrijgesproken
die het beleid van de minister doorkrui! 1
ten en tegen geld bemiddeling verleende! 1
bij de handel in z.g. „herbouwplichtenj
zijn gisteren door de Haagse recht 1
bank, wegens gebrek aan bewijs, vrijg»
sproken.
Tegen de 45-jarige A. B. uit Den Hae(
en de 50-jarige J. D. uit Monster w»
vier maanden voorwaardelijk geëist, tegd
de 41-jarige G. V. uit Den Haag vil
maanden onvoorwaardelijk. q
Zedenverwildering in Hardenberg
Zware straffen voor
17 jongens
De zeventien jongelui uit Hardenber h£
die zioh schuldig 'hebben gemaakt -
het plegen van ontpehtige handeling!
met minderjarige meisjes en aan erge dc
lijke vernielingen, zijn gisteren vo
Almelose rechtbank veroordeeld,
eenkorrtsti-g de eis tot straffen varië
van zes weken tot acht maanden..
Bovendien werden de meesten ond m
toezicht van de Protestants-Christeliji
Reclassering gesteld voor een proef!)
van drie jaar. In die proeftijd zullen
zioh de eerste zes maanden niet
uur 's avonds op straat mogen begevi
zonder vergunning van de Rijkspoliti
Twee van hen zullen rioh na ti
meer buitenshuis mogen begeven.
1 jaar reeds gedeeltelijk
durende
derzocht.
Aangenomen wordt, dat vooral op
eiland Pamba, ten Noorden van Zanzib
olielagen zullen worden aangetroffen.
