Eenzaam
officier heerst
woestijn
over
enorme
Meer
kinderen dan palmbomen
r~
Spiegelkijker voor de Leidse
sterrenwacht in Johannesburg
Waar trieste herinneringen en een
grote cultuur leven
Mengsel van Amerikaanse „slang"
en Beiers dialect
Iedere dag trekken groepjes
Leidse kinderen er op uit
HJEUWE LE1DSCHE COUHANT
3
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1952
EEN KAMEEL ALS JEEP...
(Van onze correspondent Alfred van Sprang)
DOUZ, (Tunesië), Juli 1952.
TT7E VORDEREN maar langzaam. Moeizaam hobbelt de oude, Ara-
VV bische autobus over de ongelijke, half onder het zand bedolven
woestijnweg naar het Zuiden. De versleten motor weigert om de haver
klap. Twee lekke banden liggen al op het dak en meer reservebanden
zijn er niet. En de vooras maakt een verdacht geluid.
„We zijn er nu zo" kondigt de chauffeur aan.
„Wat is zo...?" pols ik voor de zekerheid.
„Een kilometer of vijf nog."
Zes uur zitten we nu al als sardines in een blikje op elkaar geperst.
Achttien Arabieren met stapels bagage inclusief levende kippen en
konijnen en ikzelf. De zon staat al die tijd meedogenloos op het dak te
branden. De hitte en de stank in de bus herinneren aan een geitenstal.
En wat er aan frisse lucht binnenwaait is heet als stoom. Maar een uur
later zijn we toch op de plaats van bestemming.
Douz is een gehucht.
Op de kaart van Tunesië staat het met
vrij grote letters aangegeven. In werke
lijkheid is het niet meer dan een oase
met een plukje primitieve witte huizen
schots en scheef in de woestijn geplaatst-
Er is een post van het Franse bestuur.
Het is het laatste vaste punt voor de
een paar ingelijste foto's uit Dakar en
Indo-China. In een hoek staat een kame-
lenzadel en in een andere een paar jacht
geweren. Een stapel oude kranten ligt op
een laag tafeltje- De overgang van de
verblindend-witte woestijn waarop de
zon uit een strak blauwe hemel staat te
schroeien is op zichzelf al een genot. Dat
woestijn zich over honderden kilometers
in alle verlatenheid naar het zuiden uit
strekt.
Een Franse luitenant in een wijde Ara
bische ballonbroek van zwarte stof met
witte tressen om de zakken, een witte
tuniek en de traditionele grijze kepi staat
me op te wachten als de autobus zege
vierend claxonnerend het pleintje op-
rijds en alle inwoners uit hun huizen
komen. Hij is de drager van het Franse
gezag in deze uithoek van de wereld-
„Goede reis gehad....?" informeer hij.
,Niet zo best....".
Hij laoht-
„Maar u heeft 't gehaaldvoegt hij
eraan toe op een toon alsof dat lang niet
altijd het geval is-
.,U heeft zeker wel dorst....?"
„Als een kameel, die een week niet
gedronken heeft....!"
„Dan zullen we dat vlug verhelpen.."
Even buiten het dorp staan het kan
toor en het woonhuis van de gezagsdra
ger: koele, witte bouwsels met dikke
muren en kleine vensters om de warmte
buiten te houden. De luitenant gaat me
voor. We komen in een kleine, maar ge
zellige kamer met ter plaatse geweven
ikleden in bonte streepdessins over de
stoelen en op de vloer. Aan de wanden
Familieberichten uit
andere bladen
11 X P Smit, Lelden-
t Fanak Ga'mbrus Est. Lima Puluh, Sumatra-
Tlmur- mevr. Bramer— Brulnsma, z DJak.:
mevr.Witteveen—ter Beeke. z Hengelo;
mevr. Stenfert Kroeae—Cornelissen, z Aer-
denhout
Overleden: H v d Meulen. m 70 J Adam:
J M M WalthulsPlekker. v 82 i: W F
DoyerBijleveld, v 63 1 Haarlei
WijkSchlppr-
D J K Wetse-
81 j Bloemendaal; L Oosterbaan. m
#0 1 A'danv J P Potasse. m 35 J Apeldoorn:
Ch J Altdorfferde Veer. v 81 J AVJara: A
Neef—'tHoen. v 83 J Haarlem; C Dijkstra,
v 73 J Zeist; H van Hardeveld—de Haas.
v 66 j Veenendaal; J de Waard-"»"
megen.
57 j R'dam; G. Niemeijer. m 68 j N1J-
genot bereikt echter een hoogtepunt als
een Arabische bediende in een lange,
witte djelebba een van de kou beslagen
karaf helder water binnen brengt-
„Gaat uw gangnodigt de gast
heer uit/
,.Ik drink de hele karaf leegwaar
schuw Ik.
„Er is nog meer
Na het derde glas kom ik weer een
beetje bij van de uitputtende tocht door
de woestijn. Maar het zweet barst met
stralen uit mijn lichaam.
„Wat een hitte1" zucht Ik.
..Och, het is vandaag vrij koel...."
vindt de luitenant.
„Misschien voor hier...."
„Het is vast niet meer dan 46 gra
den
,.NouI"
De luitenant haalt zijn
schouders op. „We heb
ben wel dagen van 50..
51.. zelfs 52 graden!"
Dan komt niemand de
deur uit voor de zon on
der is. En helemaal niet
als er een sirocco waait
en men zelfs niet kan
transpireren. Of als er
een van de beruchte
zandstormen woedt. Het
leven ligt dan eenvoudig
stil- Het water uit de
kraan kookt bijna. En in
het woestijnzand kan men
gemakkelijk een spiegel
ei bakken- Maar nu is
het het allemaal niets
meer met een op petro
leum werkende ijskast ln
huis. Die is er echter
nog maar een jaar- Daar
voor was 'n koele dronk
in de zomer iets onbe
reikbaars en men smeet
de Franse tijdschriften
woedend in een hoek als
er weer zo'n kwellende
advertentie met glinste
rende blokjes üs in een
glas met een of andere
verfrissende drank in
stond- Het menu bestond
in de zomer uit het wei
nige wat er in de woestijn
wil groeien aangevuld
met conserven. Nu leeft men echter in
luxe met een ijskast, waarin boter, vlees,
verse groenten en dergelijke levensmid
delen bewaard kunnen worden. En met
een rimboeradio waarop Parijs en Monte
Carlo meestal draaglijk te beluisteren
zijn.
Het werk boeit.
Het is een heel speciaal soort werk. In
de wintermaanden zwerft het grootste
deel van de bevolking met haar kudden
kamelen, schapen en geiten door de
woestijn en men gaat dan regelmatig op
patrouille en blijft drie, vier weken weg.
,.Met een jeep
„Daar kom je hier niet ver mee...."
legt de luitenant uit, ,.er zijn verderop
geen wegen. Nee, op een kameel: de jeep
van de woestijn".
„En waar slaapt u...."
..In een tent.
Als het in de woestijn te warm wordt
komen de nomaden naar de oases om
er de zomer over te blijven. Het zijn zeer
primitieve mensen. Met moeite kan men
hen overhalen Iets nieuws toe te pas
sen om meer profijt van hun inspanning
te krijgen. De stamgeest is zeer sterk
en het godsdienstige leven uiterst strikt.
Fotograferen beschouwen velen nog als
iets duivels. En vrouwen zijn niet meer
dan onmondige werkezels.
„Hoe staat het met het nationalisme?"
„Het bestaat hier niet..."
„Geen bomaanslagen en zo..."
„Nee hoor
Hard bestaan
Meer vrijheid dan deze mensen heb
ben kunnen ze zich ook moeilijk wensen.
De woestijn is hun wereld en niemand
belet hen die te doorkruisen zoals ze dat
willen. En voor de rest verlangen ze niet
veel. Behalve het dorpshoofd en twee of
drie anderen weten ze waarschijnlijk
niet eens van het bestaan van een na
tionalistische beweging af. En bovendien
hebben ze het veel te druk om in het
arme woestijngebied in het leven te blü-
„Het ls een hard bestaan
De luitenant zucht.
„Er komen meer kinderen bij dan
palmbomen
„Hoe kan men dat veranderen
„Meer water
Water is het goud van de woestijn.
Waar water is kunnen palmbomen en
andere gewassen groeien om mens er
dier te voeden. Daarom is men voort
durend op zoek naar nieuwe water
bronnen. En naar methoden
opbrengst uit de grond te krijgen. De
bestuursambtenaar leeft dicht bü het
volk. Hü leert de vele gewoonten kennen
en de andere levensopvatting. En vooral
ook eindeloos geduld. Het is werk wat
de meesten van hen grijpt en niet
los laat.
Het is een eenzaam bestaan.
Overdag is er het werk. :De avonden
zijn echter lang en bieden weinig af
leiding. Een bezoeker van elders is een
feestelijke, maar zeldzame gebeurtenis.
„Wat doet u anders.
„Veel lezen en studeren.,
„Wat studeert u
„Ethnologie en Duits
Heimwee
Er is veel wilskracht voor nodig om
onder deze omstandigheden tot een der
gelijke inspanning te komen. De hitte
leidt gemakkelijk tot het afdalen naar
een minimale vegetatie. Daarom moet
men iets doen om dat te voorkomen. De
luitenant speelt in zijn eentje tënhls met
een bal, die aan een elastiek vastzit en
vanzelf bij hem terugkomt. Hij verdiept
zich in de geschiedenis en de gebruiken
van zwervende stammen. Hij tracht door
zelfstudie zijn kennis van het Duits te
vergroten. Krampachtig vecht hij tegen
de verlammende invloed van het eenzame
woestijnleven.
Het is een leven arm aan cultuur en
dat houdt hü zioh elke dag weer voor
om het verlangen naar die cultuur niet
te verliezen. Het werk bevalt hem en hü
gaat er ln op, maar Frankryk blüft voor
hem toch het land om werkelyk in te
leven. Boeken en kranten
Zeshonderd kilometer ten zuiden van
de Middellandse Zee op de grens van
de Sahara ligt het vergeten gehucht
Douz: een handvol huizen, waar een
jonge luitenant het Franse gezag ver
tegenwoordigt. Alfred van Sprang is
er op een van de heetste dagen in" deze
zomer heen getrokken om een indruk
te krijgen van het leven ln die on
eindige, troosteloze zandzee. Sinds na
tionalistische terroristen enkele maan
den geleden de moderne autobus over
vallen en verbrand en de Franse
chauffeur vermoord hebben, is er
geen behoorlyke verbinding meer
met Douz. In een oude met mensen
en bagage afgeladen Arabische auto
bus heeft hij derhalve het eentonige
traject door een kaal en dor landschap
moeten afleggen.
„Dit ls het beste uur van de dag...
beaamt de gastheer.
een vestingachtig gebouw vyftig
meter verderop komen vyf Arabische mi
litairen in lange, stofjasachtige unifor-
van khaki en met witte tulbanden
op. Vier van hen stellen zich naast elkaar
op met het gezicht naar de woestyn.
„Geeft achtcommandeert ni
De lichamen strekken zich.
„Presenteert geweer1"
Ze nemen de vier lange geweren in de
linkerarm en brengen de rechterarm
horizontaal op borsthoogte. De vyfde
gaat naar het gebouw en laat plech
tig de Franse tricolore zakken: een sym
bool van macht en Westerse beschaving.
Er klinken meer bevelen. Dan marche-
de vijf mannen met de vlag het ge
bouw in. En wij gaan weer zitten.
„Nog iets drinken
Erg graag
„Mohammed.
Stil staren we voor ons uit. Het leven
komt' nu weer in beweging. Mannen drij-
hun kamelen beladen met hout voort.
Vrouwen met grote, aarden kruiken op
Agenda voor Leiden
Woensdag
HoogiL kerk, hali 8: Avondstilte.
Levendaal 1, half 8—half 9: zitting prij-
zencommissie-
Vrijdag.
Noordwijk aan Zee. Geref Kerk.
8 uur: Jaap Plug, orgel, en C. Verloop,
cello.
Tentoonstellingen
Volkenkunde, 10—5 uur: Vertrouwd
bezat van vreemde herkomst (tot 1 Oc
tober).
Nachtdienst apotheken
Apotheek van Driesum, Mare 110, tel.
20406 en de Zuider-apotheek. Latnmen-
schansweg 4, tel. 23553.
Burgerlijke stand van Leiden
GEBOREN: Christiaan, zn v D. A. v. d.
Reüden en C. Sirag; Arie, zn v A. Kik
kert en J. van Vliet; Alida, dr v A. van
Winkel en M. v. d. Boogaard; Marcel,
zn v M. C. Sampimon en P. Ouwerkerk;
Anthonie H, zn v H. den Os en C. Groe-
nendük; Gerrit Jan, zn v G. J. v. d. Beek
en J. Oudshoorn; Wilhelmina, dr v F.
Kramer en J. van Diggele.
OVERLEDEN: M. Kruyt, vrouw, 76 jr;
J. Ouwerkerk, man, 71 jr; E. Verhoeven,
dr, 3 dg.
GEHUWD: J. P. Hokkeling en
Klaasen.
Goud en diamant
Het echtpaar H. Lacourt, Rijndijkstraat
1, hoopt op 6 Augustus vijftig jaar ge
huwd te zyn. Het echtpaar G. Bernard,
Barend van Namenhof, is op 18 Augustus
zestig jaar getrouwd.
het hoofd gaan naar de bron om water
te halen. Voor de huizen zitten mannen
in witte gewaden en met de karakteris
tieke rode hoofddeksels op bij elkaar te
praten. Een van hen is bezig met het zet
ten van thee in een klein, emaille potje
op een houtskoolvuurtje. In de verte
balkt klagend een ezel. Met het ruisen
van de wind door de statige, dofgroene
palmbomen is dat het enige geluid. Aan
de andere kant strekt de woestijn zich
uit. Een barre, onafzienbare vlakte van
niets dan geel-wit zand met een enkele
:palm als speling der natuur uitstekend
boven de golvende oppervlakte.
„Imponerend, hè
„Tja...."
Een volle maan klimt groot en geel
boven die eenzaamheid uit en verhoogt
nog-de sfeer van beklemmende verlaten
heid.
(Nadruk verboden)
Belangrijke aanwinst voor Zuid-Airikaanse
observatiepost
Bij de firma Rademaker in Rotterdam is men op het ogenblik bezig met het
maken van een spiegelkijker, die bestemd is voor de Leidse Sterrenwacht in
Johannesburg in Zuid-Afrika. De spiegel-zelf, die in het laboratorium van
de Yerkessterrenwacht in Amerika wordt gebouwd, is over enkele maanden
gereed. Deze nieuwe apparatuur zal een belangrijke aanwinst zijn voor
deze Zuidafrikaanse observatiepost, die reeds zovele belangrijke waarne
mingen aan de hemel van het Zuidelijk halfrond heeft verricht.
vatiepost op het terrein van de Unie
sterrenwacht. Deze post kreeg een eigen
küker voordien werd waargenomen
met 't instrumentarium van de Zuid-
In een onderhoud dat wy met de hoog
leraar aan de Leidse sterrenwacht prof.
dr L. J. Oosterhoff, mochten hebben,
werd ons het volgende medegedeeld:
„Het zich thans in Johannesburg be
vindende waarnemingsstation van de
Leldae sterrenwacht, zal eind volgend
jaar, misschien begin 1954, moeten ver
huizen.
De atmosfeer boven deze stad wordt
n.l. gaandeweg onzuiverder, waardoor de
scherpte van het waarnemen wordt be-
moeilükt. Men denkt daarom thans aar
een plaatsje, dat ongeveer 50 km var
Johannesburg verwüderd ligt, n.l. Harte-
beestpoortdam. Wanneer dan ook in de
laatste helft van het volgende jaar de
nieuwe küker gereed gekomen is, zal
men met het opzetten wachten, tot de
nieuwe behuizing is betrokken.
Dat de optiek niet in ons land r
Ln Amerika wordt vervaardigd, vindt
zün oorzaak in het feit, dat men in het
Yerkeslaboratorium bezig is een viertal
van dergelüke spiegels, w.o. een voor de
Leuvense universiteit, te maken. Men
heeft daar al een zekere ervaring, in
dergelüke optische apparaten".
Op onze vraag of de nieuwe küker
wellicht enige tüd in Leiden zal opgesteld
worden, wanneer hü klaar is terwül de
nieuwe sterrenwacht nog niet in gereed
heid is gekomen, antwoordde professor
Oosterhoff, dat dit misschien wel zal ge
beuren, maar als proefopstelling. Van
een goede waarneming zal geen sprake
kunnen zijn, omdat de stand van de as
van de küker berekend is op een andere
geografische breedte, dan die van Leiden.
Innige samenwerking
Zoals men weet bestaat er tussen Zuid-
Afrika en Leiden sinds omstreeks 1930
innige samenwerking op astrono
misch gebied. In het begin bestond die
samenwerking uitsluitend uit het zen
den van een Leidse waarnemer, doch
vlak voordat de tweede wereldoorlog
begon, kreeg Leiden een eigen obser-
E
EN JEEP VAN DE AMERIKAANSE M.P. rijdt door de straten van
München. Links en rechts wordt gekeken naar de militairen, die zich
vervelen en hun tijd trachten te doden met Münchener meisjes. Zo 's avonds
de stad hoort men een merkwaardig mengsel van Amerikaanse „slang"
Beiers dialect. Maar de liefde vindt zich door de taal heen. Tussen „love"
en „Liebe" is geen verschil en de controle van de M.P. laat heel veel toe.
doden. Die jeugd moet gered worden
Een plukje palmen en verder: zand
en nog eens zand zover het oog
reikt. Dat is Douz,
radio houden hem enigszins er mee ver
bonden. Maar om de zoveel tüd moet hü
er zelf heen om zioh geestelük te kunnen
verfrissen en nieuwe krachten te ver
zamelen.
„Een soort helmwee
„Heimwee naar de westerse cultuur..."
Het is ln deze vergeten uithoek van
de wereld geen wonder. En vooral niet
voor een Fransman.
De zon ls onder.
Er waalt nu een lichte bries uit het
Noorden. Eindelijk is het een beetje
draaglük. De bediende heeft een tafel en
twee stoelen buitengezet en we strekken
lui de benen in het zand. De schemer valt
langzaam.
„Wat heerlük...." zucht ik tevreden.
De Amerikanen weten zich overigens
goed aan te passen aan de zeden en ge
woonten van Duitsland. Ook zij drinken
veel bier en ook zij gebruiken om 5
het Duitse koftie-uurtje met gebak en
slagroom. Ze spreken de groet „Grüss
ook de Gott" al heel correct uit en exen met heel
veel smaak de „Wiener Würstchen mit
gemischtem Salat."
Heiinneringen
Doch bij al deze pogingen om zich te
schikken in het Duitse leven, zyn zij bij
de echte Münchener toch niet geliefd. En
begrijpelijk. In de eerste plaats zijn de
vele ruïnes nog steeds onaangename her
inneringen aan een periode, waarin elke
Amerikaan uit lyfsbehoud vervloekt
werd- Bij alle schuldgevoel, dat de Duit
sers thans met zich dragen, blijven de
bommen van de geallieerde vliegtuigen
toch nog steeds ingegrift in de gedachten
van hen, die familieleden en bezittingen
verloren.
In de tweede plaats is voor een volk
het gevoel van bezet te zyn een va
meest tragische ervaringen, ook al ligt
de schuld van die bezetting dan ook by
de leidslieden, van dat volk zelf. Neder
land heeft een bezetting ondervonden,
meerdere malen zelfs, maar het ergst
meest onmenselijk wel tijdens de laatste
oorlog. Dat is voor óns de onaangename
herinnering als we ln Duitsland verblij
ven en daar weer dezelfde typen ontmoe
ten als eens geüniformeerd in Holland.
Als we Herr Ober moeten zeggen tegen
de thans zo beleefde en onderdanige
man, die wellicht eens een executiepelo
ton in de Hollandse duinen de opdracht
gaf enigen onzer neer te schieten.
Dat vergeten we niet, al blijven we er
niet by stilstaan De Christelijke plicht
maant tot vergevingsgezindheid. Dat is
een opdracht en die opdracht hebben
met alle consequenties te aanvaarden-
Omdat het een Goddelijke opdracht is.
Er staat ons maer één weg open: een
voorbeeld te zün voor hen, die niet wis
ten wat zij deden: een voorbeeld te zijn
ook voor de jeugd van Duitsland, die op
groeide in een rechteloze tyd en n
juiste weg nog moet zoeken-
De jonge meisjes 's avonds langs
de straten zijn ontspoord; de har
monie in het gezinsleven hebben zij
als kind nooit gekend. De jongens
in de Bierstuben zien geen uitzicht
meer tussen al die kapotgeslagen
idealen en trachten, net als de Ame
rikaanse soldaten, hun verveling te
en daartoe is liefde en zelfopoffering
nodig. Haat kan hier slechts commu
nisme kweken.
Straf en offer
Het trotse Babyion, dat Hitier
wilde bouwen, is ineengestort en de
ten van wat eens beschaving en cultuur
was. zijn de afgrijselijke getuigen
een zware straf. Duitsland heeft geleden
en lydt nog. De schuld is groot
bevolking is arm- In de grote stad is de
bevolking slecht gekleed en by de zomer-
uitverkoop, die thans in München is be
gonnen, wordt meer gekeken dan ge
kocht. Het is alles te duur voor de bur
german. Hy moet sober leven en kan zich
niet veroorloven goede kleding te kopen
of sigaretten van tien cent per stuk te
roken-
En dan is het opvallend hoe goed hy
die soberheid accepteert, hoe goed hy
zich schikt in het leven zonder echte
luxe. „Zonder offers kunnen
bovenop komen, mynheer", zei een tram
conducteur me.
Die offers worden gebracht, niet alleen
om Duitsland er maatschaDpelijk boven
op te helpen, maar ook cultureel De cul
tuur neemt in het leven van onze Ooster
buren een belangrijke plaats in. Voor de
culturele wederopbouw heeft men alles
over en het is voor de Nederlander be
schamend, als hij op dit gebied aan Duits
land een voorbeeld kan nemen.
Het München's Phllharmonisch Orkest
de Bayerische Staatsopera, de
monumenten, de oude kerken, de volks
kunst, het alles heeft de interesse
de Münchener, hy is er als het ware mee
opgegroeid. En in het stampvolle Prinz-
regententheater gaat de „Elektra" var
Richard Strauss in een enscenering en
met decors waarvan we in Nederland
alleen maar kunnen dromen. Daarvoor
heeft Nederland geen geld ove:
Elektra
De Griekse tragedie van Elektra, wiei
vader Agamemnon gevallen is door de
hand van zijn vrouw Klytamnestra
Aegistus, heeft Richard Strauss
muzikale uitbeelding gegeven, die de
muziek eigenlyk ondergeschikt maakt
aan de tektst van Hugo v. Hofmannsthal.
De enorme, byna demonische spanning in
het leven van Elektra, die met haar
broeder Orestio wraax wil nemen, ht
Strauss zo suggestief verklankt, dat
nergens plaats is voor een spanningloze
een Italiaans bel-canto. De
zelfkant van het zieleleven dezer figurei
uit de Griekse mythologie heeft hy alleei
maar willen geven en daarin heeft hy zo
veel schier bovenmenselijke kracht er
dramatiek gebracht, dat dit werk, waar
van de opvoering nog geen 2 uren vraagt
zeer veel vergt zowel van de zangera
als van de toehoorders.
En het was hoofdzakelijk aan
geres en actrice als Inge Borkh te danken
dat men hier een opvoering kreeg, die
niet alleen van begin tot eind boeide
maar ook Strauss het volle pond gaf.
Inge Borkh heeft als Elektra de demoni
sche spanning opgebracht en over elk
detail de adem van Strauss laten gaan.
Haar zeer krachtige, maar nooit gefor
ceerde stem, vervolmaakte het geheel.
Daarnaast stonden Elisabeth Höngen
uit Wenen als Klytamnestra en Annelies
Kupper als Chrysothenus als twee
krachtige figuren. En Franz Klarwein
(Aegistus) en Herman Uhde (Orestes)
waren zo overtuigend, dat hier inderdaai
van een ideale bezetting gesproken kor
worden. Met vaste hand leidde Georg
Solti het orkest.
Daags daarna was er in de Markus-
kirche bij de Isar de rust van de verhe
ven kunst van Bach. Ter gelegenheid
van Bach's 167 ste sterfdag speelde de
organist van de Thomaskirche in Leipzig,
Karl Richter, werken van de vroegere
Thomascantor. In Richter, die we tüdens
het Bachfestival 1950 ook in Wenen
hoorden, zien we een organist
groot formaat en met een zuiver begnp
1 Bach's kunst. Corn. Basoski.
Vacantiebezigheden
Velen zetten er hun beste krachten voor i
Telkens weer kan men in deze weken groepjes kinderen door de stad zien
trekken. Nee, we bedoelen nu niet de jongens en meisjes van buiten Het
zijn Leidse kinderen, even Leids als wy allemaal. Zij leren hun stad ken
nen, onze goede oude Sleutelstad, zy trekken naar buiten of naar een
speeltuinkortom er is heel wat bedrijvigheid. De Leidse Jeugd Actie
is de motor er van, en tal van verenigingen werken mee: het Volkshuis, de
R.K. organisaties en de speeltuinverenigingen.
Vacantiebezigheden! De jeugdige Lei-
denaars zün te gast op de sportvelden
of in andere speeltuinen dan die in hun
eigen wyk (de kleintjes doen dan aller
lei spelletjes en de groteren gaan meestal
voetballen) en elke morgen van 9 tot 12
uur, drie weken lang wordt er gezwom
men in De Zül. Bü slecht weer maai
gelukkig gaat het wat dat betreft nog
best! staan de clubhuizen open. Dan
omvat het programma verhaaltjes, voor
lezen, spelletjes en handenarbeid.
Heel wat grotere kinderen genieten
van de tentoonstelling „Vertrouwd bezit
van vreemde herkomst" in het museum
voor volkenkunde. De aquariumtentoon
stelling Wonderwereld te Oegstgeest
werd ook bezocht. In groepsverband
worden bovendien andere wetenswaar
digheden bezocht. Zo ontvangt de brand
weerkazerne heel wat groepjes van een
Op aantrekkelüke
veertigtal kinderen.
wyze wordt hen van het voorkomen
blussen van branden verteld.
Donderdag aanstaande is Groen-
oord de gastheer van honderden jon
gens en meisjes. Een aantal andere
speeltuinverenigingen komt dan in
de middaguren naar Groenoord om
daar een kindercabaret by te wo
nen: poppenkast, goochelen, muziek
en acrobatiek. Ongeveer duizend
kinderen worden hier verwacht.
Naai builen
Men mene echter niet, dat het bü
Leiden alleen blüft. Behalve korte wan
deltochten, zoals langs de Vliet, en rond-
vaarttochtjes door de grachten, gingen
of gaan troepjes fietsritten maken langs
de Vliet (om dan tevens te hengelen om
afrikaanse collega's die gekocht
van de gelden, die beschikbaar kwamen
uit een gift van het Rockefeller Foun
dation. De Leidse waarnemingspost werd
toen een permanente, bezet door een
Leidse astronoom.
Wat is het nut?
Wat is het nut van een dergelyke
post?, vraagt de leek zich af.
In de eerste plaats is de atmosfeer in
Zuid-Afrika door klimatologische om
standigheden veel beter geschikt voor
scherpe waarnemingen, dan de Holland
se. Daarbü komt voorts dat men in ons
land uiteraard geen waarnemingen kan
verrichten op de Zuidelüke sterrenhemel.
In de begroting van Zuid-Afrika voor
het lopende jaar komt een post voor,
die bestemd zal worden voor de bouw
van een nieuw gebouwencomplex voor
de Leidse waarnemingspost. Zoals gezegd,
zal dit vermoedelük gebouwd worden bü
Hartebeestpoortdam.
De Unie-sterrenwacht en de Leidse
waarnemingspost zün niet de enige plek
ken op het Zuidelük halfrond, waar ge
observeerd wordt. In Zuid-Afrika bevindt
zich ook nog de Redclif-sterrenwacht in
Pretoria (de oorspronkelüke sterren
wacht van Oxford), en het nieuwe astro
nomische centrum bü Canberra, waar
hoogstwaarschünlük de sterrenwacht van
Upsala zal komen.
Aiden Whitacie bespeelt
Pieteiskeikoigel
Verrassende kennismaking
De organist Arden Whitacre is een
leerling van de beroemde Belgische orga
nist Floor Peters, en hij is leraar in het
orgelspel aan de universiteit van Texas
V.S. Deze feiten waren zeker vol
doende om onze verwachtingen omtrent
het spel van deze gastorganist te stimu
leren. Wy werden in deze verwachtingen
stellig niet teleurgesteld: Whitacre is een
organist van formaat, die zyn prachtig
instrument volkomen beheerst. Hij is
bovendien een musicus, die het te ver
tolken werk doorziet en herschept, «vaar-
by hy het soms een geladenheid weet te
geven zoals we dit nog zelden hoorden.
Wellicht zullen sommigen het hebben
betreurd, dat het programma slechts oude
werken bevatte, voornamelyk van Bach
zijn voorlopers, zoals Buxtehude en
Scheidt. Hoe interessant deze meesters
vooral voor kenners mogen zijn, enige
e en zelfs moderne werken zou-
ongetwyfeld ook hebben geboeid.
Doch anderzyds is het orgel in de Pieters
kerk inderdaad wel meer geschikt voor
de klanksfeer van de Barok. Het lykt
trouwens enigszins beperkt in zijn moge
lijkheden. De wyze, waarop Whitacre
deze oude meesters vertolkte, stelde ons
echter ruimschpots schadeloos voor deze
beperktheid.
Wij denken dan vooral aan Bach's Pre
lude en Fuga in B en aan die in G aan
het slot. Op welk een magistrale wijze
werd deze laatste fuga opgebouwd! Doch
daarnaast denken we ook aan Bach's be
kende en eveneens prachtige koraa Ivoor-
spelen „Wachet auf, ruft uns die Stimine"
,Nun freut euch", waarvan vooral de
laatste met een ongekend élan werd
voorgedragen. Daarnaast verdienen ook
Sweelinck's prachtige Toccata in A, de
koraalvoorspelen van Buxtehude en
Scheidt alle lof. De registratie van Cou-
perin's 5de couplet uit het Gloria Domine
Deus kwam ons minder gelukkig voor.
Zij, die dit zomeravondconcert bijwoon
den, zullen stellig deze Amerikaanse or
ganist niet vergeten. Het is te hopen, dat
het niet by dit eerste optreden te Leiden
zal blyven. Jammer, dat de belangstel
ling voor dit concert zo beperkt bleef.
Doch dit is helaas het lot van vele
organisten.
J. VAN DER VEEN
Steek goed over
Verscheidene voetgangers moesten hun
schreden richten naar het kantongerecht,
omdat zy niet op de goede (en veiligste)
manier de ryweg waren overgestoken.
Bovendien hadden hun fouten in enige
gevallen botsingen en schade ten ge
volge. De kantonrechter veroordeelde de
wetsovertreders tot f 5 of drie dagen.
Reisverenig. Anna Paulowna
ging op stap
De redsvereniiging „Anna Paulowna"
heeft een uitstapje gemaakt, dat zeer in
de smaak is gevallen. Erg ver zooht men
het ditmaal niet. maar daar heeft het
genot niet onder geleden, 's Morgens
vroeg vertrok men onder de vrolijke
tonen van een accordeon en via Wasse
naar, Valkenburg, Kabwü'k en Noord-
wijk werd koers gezet naar Vogelenzang;
waar men onöbütte.
Daarna werd de reis via Bloemendaal
en Haarlem voortgezet naar Rotterdam.
Blydoqp en de havens genoten hier de
belangstelling. Het diner werd eveneens
dn deze havenstad gebruikt, Tydens de
gangen werd' mevr. v, d. Velden, die de
reis had georganiseerd, gehuldigd en
verder waren er nog diverse attracties.
Tegen middernacht was men in Lei
den terug. Maar voor men huiswaarts
toog, dankte het oudste lid, de heer Bol,
de organisatoren voor de onvergetelyke
dag. Ook de voonzitter van de reisver-
endging, de heer Tegelaar kiwam nog aan
het woord. Hü dankte vooral de leider,
de heer H. Cornet.
De Britse münenveger Coquette (72
lang) die dienst doet als visserijpolitie-
vaartuig, zal van 6 tot 12 Augustus een
NIET-OFFICIEEL BEZOEK brengen aan
Amsterdam.
prüzen) en verder naar Bloemendaal,
Katwük of Noordwük.
Weer andere jongens en meisjes trek
ken er op uit per bus, bü voorbeeld naar
Madurodam in Den Haag, naar de mo-
delmelkerü Van Paridon te Wassenaar,
naar Dulnrell en naar de duinen bü
Noordwükerhout. De groep grootste jon
gens vertoeft deze week 3 dagen in deze
duinen, jongens van 13 k 14 jaar, die het
er best naar hun zin zullen hebben.
Tot 15 Augustus duren deze vacantie
bezigheden, dat prachtige werk waarvoor
velen in vacantietüd hun beste krachten
inzetten.
