Nieuwe stationsplein wordt centrum van
vooraanstaand verkeersgebied
Achter „verkeersader" Morssingel komt
parkeerterrein van 200 m2
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
ZATERDAG 21 JUNI 1952
Bebouwing rond millioenenproject moet aan
bepaalde voorwaarden voldoen
Onderhandelingen van gemeentebestuur met
gele tram" nog steeds gaande
Nieuwe bruggen over de Zijl, Haarlemmervaart
en Rijnsburgersingel
(Van een onzer verslaggevers)
F JANUARI 1948 ging de gemeenteraad van Leiden accoord met de
spoorwegplannen. Dat besluit betekende een flinke hap uit de stede
lijke schatkist, maar het bewees tevens, dat de vroedschap het uitstellen
en wachten nu welletjes vond. „Als het er nu niet komt, komt het er
nooit", weerkaatsten de wanden van de raadzaal. Een plan van negen
tien millioen stond op stapel.
In 1949 begon het werk: het dempen van de spoorhaven. We zijn nu
ruim drie jaar verder en kunnen gevoeglijk zeggen, dat de streep van
de helft is gepasseerd. Midden of eind 1954 hoopt men het werk klaar te
hebben. Ten minste alles wat direct bij het nieuwe station en onmiddel
lijke omgeving en de nieuwe spoorbaan betrokken is. Want wanneer
bij voorbeeld de afgebroken spoorbrug over de Zijl zal zijn vervangen
door een nieuwe en de weg van Oude Wetering naar Leiden via de
Willem de Zwijgerlaan, een nieuwe brug over de Haarlemmervaart en
het Schuttersveld contact krijgt met het Leidse station, dat ligt nog tame
lijk ver in het verschiet. Het is eigenlijk nog niet te overzien, wat na het
consolideren van de nieuwe spoorwegsituatie in Leiden nog moet gebeu
ren. En het is helemaal ondoenlijk, een aantal jaren te noemen, dat
hiermee gemoeid zou zijn.
Het begin van dit artikel geeft al aan
leiding tot een opmerking, die zo lang
zamerhand wel op haar plaats is. Wie
het over de uitvoering van de spoorweg
plannen heeft, denkt onwillekeurig in
de eerste plaats aan de Ned Spoorwe
gen. Natuurlijk neemt dit bedrijf de
hoofdmoot voor zijn rekening, maar het
is toch goed het hele werk niet los te
zien van de gemeente Leiden, die even
zeer dagelijks haar oog over de werken
laat gaan en onafgebroken bezig is om
de uitvoering tot een aanvaardbaar einde
te brengen.
Tot dusverre heeft Leiden zelf min of
meer op de achtergrond gestaan. Dat is
te begrijpen. Want de nieuwe baan, de
tunnels, het station en nog tal van an
dere dingen, waarvan de uitvoering al
8chter de rug is. „komen uit Utrecht".
Nu is echter de tijd aangebroken, dat het
werk van de gemeente meer in het cen
trum van de belangstelling zal treden.
Men zou kunnen zeggen: de afwerking
van het plan. al is die afwerking ook
zeer omvangrijk.
In de achterliggende drie jaren heeft
de gemeente allerminst stil gezeten. Tal
rijk zijn haar diensten al aan de spoor
wegen en aan het publiek. Men denke
slechts aan de regelingen van het ver
keer. waarvan de betekenis bij de
constructie van het hulpviaduct aan de
Rijnsburgerweg wel op bijzondere wijze
werd geaccentueerd. Talrijk zijn haar
voorbereidingen en besprekingen voor
wat nog komt
Ruimte
Wy vonden de wethouder van open
bare werken, de heer A. J. Jongeleen,
bereid ons uitvoerig in te lichten over
de samenstelling van het nieuwe sta
tionsplein en het wegenplan in deze om
geving. Beginnen wy met de conclusie
van ons onderhoud, dan kan gezegd
worden, dat Leiden straks op een voor
beeldige situatie kan bogen. Het sta
tionsplein zal overzichtelijk zijn, vanzelf
sprekend ongevaarlyk. gastvrij (waar
aan bieat het geen plaats!) en zelfs ge
zellig (de beplanting zal daartoe onge-
twyfeld het hare by dragen). Men heeft
er een respectabele hoeveelheid ruimte
voor uitgetrokken, maar de ruimte is dan
ook de belangrijkste factor voor het
verkrygen van al deze eigenschappen.
De oppervlakte van het plein be
draagt niet minder dan 31.500 vier
kante meter. De lengte is 450 meter
en de breedte zeventig. Wethouder
Jongeleen zei, dat er allerminst met
ruimte is „gesmeten'. Men is niet
uitgegaan van de grootte van het
plein, maar van de behoefte van het
verkeer. En doordat die behoefte
niet gering is, moet het nieuwe
plein wel sterk afsteken tegenover
het oude, dat bepaald niet meer aan
de eisen voldeed. Zo komt bet, dat
toch elke plaats van het plein is
benut. Het geheel is voornaam en
harmonisch
Beestenmarkt vrij...
De Morssingel zal er in de toe
komst heel anders gaan uitzien. De
graskant wordt versmald en het
zal ook wel nodig blijken, de voor
tuintjes by de huizen op te ruimen.
Want deze singel wordt de ver
binding tussen de stad (Steen
straat) en het viaduct aan de Ge
vangenlaan, dat voert naar de
rijksweg AmsterdamDen Haag.
Het verkeer passeert dan de linker
verkeerslus van het stationsplein,
die komt te liggen op het op de
foto goed zichtbare lege ter,
(achter de lantaarnpalen). Op de
achtergrond de huidige perrons.
Foto N. van der Horst.
N.Z.H.-kantoren naar
Stationsplein
Naar wij vernemen, bestaat bij
de Noord-Zuidhollandse vervoer
maatschappij het voornemen, om
de kantoren bij de remise aan
de overzijde van de spoorbaan
Rijnsburgerweg te verplaatsen
naar het Stationsplein, waar, aan
de linkerkant van het station, een
dienstgebouwde zal worden ge
zet. De oude gebouwen zouden
na verloop van tijd worden ge
sloopt. De remise echter blijft dan
bestaan voor de bussen, die in
de toekomst in Leiden gaan
rijden (ter vervanging vcm de
trams 1). Op de plaats van de
huidige kantoren is in het plan
het voorplein voor deze remise
geprojecteerd. Want de N.Z.H.
moet haar tegenwoordige tuin
offeren ten behoeve van de
nieuwe verbinding tussen Sta
tionsweg en Rijnsburgerweg. Lei
den behoeft er dus niet aan te
twijfelen, dat de trams eens uit
de stad zullen verdwijnen.
van zijn standplaatsn voor twaalf tax:
Het trottoir by het station is zeer rui:
Zetten wy onze wandeling naar links
voort, dan komen we bij het terrein
voor de bussen. Er zyn hier achttien
wachtplaatsen voor de reizigers gepro
jecteerd. Zij hebben een breedte
drie meter en een lengte van 24 meter.
Bij elk wachtplaats kunnen zonder be
zwaar twee grote bussen parkeren, zodat
er plaats is voor niet minder dan 36 bus
sen. De „heuvels" liggen schuin op het
plein; dit heeft men ook gedaan om de
voorgestelde lengte (van 24 meter dus)
te kunnen handhaven
De vraag, of hier straks wel 36
bussen zullen parkeren, is spoedig
beantwoord. De wethouder vertelde,
dat, zo gauw het stationsplein klaar
Is. de bussen alle van de Beesten
markt zullen verdwijnen en by het
station hun standplaats vinden. De
Beestenmarkt wordt te vol. En af
gezien van dat is het geen overbo
dige luxe, dat Leiden er wat par
keerruimte voor andere voertuigen
by krygt. Vooral op Vrydag, als er
veemarkt is en tientallen auto's op
de Beestenmarkt een plaatsje zoe
ken, is de situatie allesbehalve
prettig.
Bezuiniging
Rechts van het stationsgebouw vindt
en een ruime plaats voor ongeveer 20
particuliere auto's. En wat de fietsen
aangaat, die kan men kwijt in de kelder
onder het station, waar niet minder dan
tweeduizend fietsen kunnen worden ge
borgen. De ingang van deze kelder be
vindt zich ook aan de rechterkant van
het gebouw.
Tussen twee haakjes: de fietsers zyn
alleen op deze kelder aangewezen. Het
heeft aanvankelijk in de bedoeling gele-
ook by het Tcrweepark een fiet
senbergplaats te bouwen voor de reizi
gers uit de richting Oegstgeest, maar
uit bezuinigingsoverwegingen heeft men
deze bouw afgezien. De heer Jonge
leen kon dit niet betreuren, omdat de
paciteit van de grote bergplaats n
voldoende is.
Trams
De trams uit Oegstgeest, die hun eind
punt by het station hebben, stoppen vlak
het stationsgebouw. Daar is
grote vluchtheuvel, waarin een oversteek
plaats uitmondt, die aan de ene kant
voert naar het station en aan de andere
kant naar het trottoir, waaraan het ge
bouw van de Kamer van Koophandel
staat. Hebben de passagiers de tram
laten, dan rijdt deze door, „neemt" de
linker ronding op het stationsplein
stopt dan tegenover de parkeerplaats
voor de bussen. De tram stopt hier niet
om reizigers in te laten, maar oir
wachten op het ogenblik van vertrek. Is
dit er, dan rydt zy naar de vluchtheuvel
tegenover het station om de passagiers
op te nemen. Via de tunnel komt ze
weer op de Rynsburgerweg.
De blauwe tram uit de richting Den
Haag stopt voor het gebouw van de Ka
mer van Koophandel om de reizigers uit
te laten. Vervolgens trekt de tram op
naar links, draait op de verkeerslus er
stopt, evenals die uit de richting Oegst
geest, by de grote tramwachtplaats, te
genover het bussenstation. De tramreizi
gers, die naar Den Haag moeten, wach
ten hier niet, maar by de halte Kamer
van Koophandel. Als de tram moet ver
trekken, stopt zij dus eerst by dit punt.
Sprekend over de trams op het Sta
tionsplein. stelden wy de heer Jon
geleen nog een netelige vraag, name-
P.T.T. wijzigt plannen
Van de zijde van de P.T.T. deel
de men ons mee, dat het aanvan
kelijke plan, om tegen het nieuwe
station een nieuw postkantoor te
doen houwen, definitief van de
baan is. Het voornemen om in
Leiden belangrijke voorzieningen
te treffen heeft daarmee echter
niet afgedaan. In welke richting
de plannen zich nu bewegen, kon
men ons nog niet meedelen. Wel
verklaarde men ons, dat zal wor
den bekeken wat met het oude
gebouw aan de Breestraat kan
worden gedaan.
Ook plantsoenendienst
een taak
Ook de gemeentelyke plantsoenen
dienst heeft een taak by de aanleg van
het stationsplein. Die taak is niet zo
heel groot, maar toch belangrijk, want
het groen zal de prettige sfeer by het
station wel bevorderen. Op alle trot
toirs komen bomen, die passen in dit
straatbeeld. Op enkele plaatsen zal een
brede groenstrook worden aangelegd.
Het talud en de rondingen worden van
lage heesters voorzien.
lUk deze: 'ioe het nu met de gele
tram gaat in de toekomst. Het hele
tramwezen Is in onze stad een groot
probleem, waaraan we schynbaar
niet kunnen ontkomen. In hoeveel
steden immers zyn de trams al lang
niet door bussen vervangen. De gele
tram maakt zeker een groot deel van
dit vraagstuk uit. Is die eenmaal uit
de stad. dan f- er al veel gewonnen.
Per slot van rekening kan op de
Breestraat beter een tram ryden dan
op de drukke en nauwe Haarlemmer
straat met haar vel zystraatjes. De
wethouder verklaarde, dat hy Jam
mer genoeg op dit ogenblik geen
nauwkeurige mededelingen daarover
kon doen. „Omdat we nog steeds met
de directie van de gele in onderhan
deling zyn. Ik hoop. dat deze onder
handelingen in het belang van de
gemeente Leiden goede resultaten
zullen afwerpen".
Belangryk is in ieder geval, dat het
gemeentebestuur de stryd nog niet
heeft opgegeven, dat het diligent
biyft om de gele slang uit de stad te
verwyderen. Er is inderdaad nog een
soort contract, dat de tram toestaat
nog enige jaren de stad onveilig te
maken. Maar wy vragen ons toch af,
of dat contract, terwyi er essentiële
belangen op het spel staan, maar
moet worden gehandhaafd. Het papier
is opgemaakt in een tyd, waarin men
deze tyd biykbaar niet heeft kunnen
overzien. Het is U hopen, dat de gele
tram straks ook van de aantrekke-
Ujke situatie op het nieuwe stations
plein gebruik zal maken. En zy een
vorm weet te vinden, waarmee ook
haar commerciële belangen gediend
zyn.
Overigens hebben wy de indruk gekre
gen. dat het gemeentebestuur het we)
ideaal zou vinden, als alle trams uit de
stad zouden verdwynen, dus ook
blauwe. Nadere gegevens hierover ont
breken nog. Wellicht zou met de stads
trams een begin kunnen worden gemaakt.
viaduct aan de Gevangenlaan. Hier
komt immers de weg, die aansluiting
geeft op de ryk'weg Amsterdam
Den Haag. De singel zoals hy nu la.
kan niet als „verkeersader" function-
neren, zodat er wel een en ander aan
gebeuren moet. In de eerste plaats
wordt de graskant smaller en verder
zal het toch ook nodig biyken de
voortuintjes te doen sneuvelen.
Veiligheid
De doorsnede van het stationsplein ziet
er als volgt ait (van bebouwing tot aan
de nieuwe spoorbaan): bebouwing
trottoir parkeerplaats voor auto's (be
stemd voor bebouwing) ryweg van
zeven meter breedte trambaan geflan
keerd door „tramtrottoirs" ryweg van
zeven meter breedte middentrottoir
autobusstation trottoir hoge baan.
Het autobusstation heeft een breedte van
ongeveer dertig meter; het middentrot
toir er vóór een breedte van 1.15 meter.
Voor de bebouwingen is steeds 'n breedte
in vyftien meter uitgetrokken.
Voorts is het plein in ruime mate van
oversteekplaatsen voorzien, die de vei
ligheid voor de voetgangers bevorderen.
De samenstelling van het geheel maakt
trouw gebruik van deze plaatsen
noodzakelyk.
Wegen en bruggen
Het leven op het stationsplein zal zich
bewegen tussen twee rondingen. De eer
ste verkeerslus ligt tegenover de viaduct
de Rynsburgerweg, de tweede lus
tegenover het kunstwerk aan de Gevan
genlaan. Deze rondingen zyn ook voor de
s van groot belang, want het is nu
meer nodig, dat deze rangeren. In
de ronding Gevangenlaan komen vier
verkeersstromen uit: stationsplein. Mors
singel (van de zyde van de Steenstraat),
Morssingel (zyde Morsweg) en verbin
dingsweg rijksweg Amsterdam-den Haag
de stad.
Hoogbouw
Aan de bebouwing van het stations
plein zal ook de nodige aandacht worden
besteed. De heer Jongeleen kon alleen
zeggen, dat er hoogbouw moet komen.
Panden met een goothoogte van tien tot
twaalf meter. Van een andere zyde ver
namen wy, dat de vestiging van
nieuw postkantoor in deze omgeving al
lerminst vast staat. Vrij regelmatig ko
men er by het gemeentebestuur aa
gen binnen voor vestiging aan het plein.
Elke aanvrage wordt nauwkeurig onder
de loupe genomen. Het gaat om di
tree van de stad. Die moet een zekere
indruk maken.
Een grote strook bebouwing vindt
op de tekening beneden, tussen de Sta
tionsweg en de linker verkeerslus. Ach
ter deze bebouwing geheel beneden
is een groot parkeerterrein geprojecteerd
(tussen Stationsweg, Stationsplein en
Morssingel). De grootte van dit terrein
bedraagt 160 200 vierkante meter. De
toegang tot deze plaats bevindt zich in
de bebouwing aan het plein, waar
onderdoorgang wordt geconstrueerd. De
uitgang is aan de Morssingel. Leiden
dus in de toekomst niet meer over
tekort aan parkeerruimte hebben te kla
gen. Hier kunnen ook enige tientallen
auto's staan. Vermeld dient verder nog,
dat de toren van de Leidse duinwater-
maatschappy zal worden afgebroken.
V.V.V. weer naar het
station
De ervaring heeft geleerd, dat
een inlichtingenbureau van de
dienst voor vreemdelingenverkeer
bij een station gevestigd moet
zijn, wil het door het publiek in
voldoende mate gebruikt worden.
De conclusie van de heer Visser,
directeur van de afdeling Leiden
van de vereniging voor vreemde
lingenverkeer, is, dat het V.V.V. -
centrum, nu bij het museum voor
Volkenkunde aan de Steenstraat,
niet die aftrek heeft, die het vroe
ger had, toen het by het station
was gevestigd. „De reizigers zien
V.V.V. niet meer. En zij moeten
het zien, voordat ze 't gebruiken".
Vandaar dat er reeds besprekin
gen zijn gevoerd om het kantoor
van de V.V.V. weer naar het sta
tion te verplaatsen. De kans is
groot, dat dit lukt. Het zou komen
links van de ingang van het
nieuwe station in een dienstge
bouwde van de N.Z.H.V.M. Geen
eigen gebouwtje dus, maar dat
bezwaar is zeker niet doorslag
gevend.
In de ronding vóór de viaduct aan d*
Rynsburgerweg mondt de weg uit, dl*
over het Schuttersveld zal worden aan
gelegd en ten behoeve waarvan een
nieuwe brug over de Rynsburgerslngel
by de molen De Valk zal worden ge
bouwd. De huidige brug wordt dan af
gebroken. Geheel rechts is de weg ont
worpen. die aansluit op de weg van
Oude Wetering naar Leiden. Zoals al op
gemerkt moeten hiervoor een brug over
de Zyi en een brug over de Haarlemmer
vaart worden gebouwd.
Aangezien dit all-s nog tot de bekend*
toekomstmuziek behoort, heeft het wei
nig zin er op dit ogenblik nader op in t*
gaan Het is wèl duidelyk. dat het L«ida*
stationsplein het centrum van een voor
aanstaand verkeersgebied wordt
