Mengelberg besloot zijn leven
met een goede daad
Dwalen tussen 1600 bezittingen van een
dirigent met wereldreputatie
Avond in Delft interessanter
dan een in Iowa-city
Helft van de landverhuizers
ging naar Canada
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
WOENSDAG 19 MAAST 1952
Sic tiansit gloria mundi.
(Van onze Kunstredacteur)
Mengelbergs kunstschatten komen onder de hamer. De schilderijen, de
tekeningen, het porselein, het aardewerk, de sculptures, het zilver, de sie
raden, de boeken, de tapijten en de muziekinstrumenten worden geveild.
Het trouwe en waardevolle bezit, waarin Mengelberg zich eens dagelijks
na zijn werk verheugde, wordt gedistribueerd onder de talloze gegadigden.
En daarmede is voorgoed het hoofdstuk: Mengelberg afgesloten. Neen, toch
niet, want de Chasa Mengelberg, het liefelijk gelegen landhuis in het won
derschone Engadin in Zwitserland blijft er als een gedenkteken voor de
dirigent. Rust- en vacantiebéhoevende musici zullen daar onderdak vinden
en ten bate van dit rustoord wordt deze veiling gehouden. Dat was de laat
ste wilsbeschikking van prof. dr Willem Mengelberg.
baar achteloos, maar toch betekenisvol.
Van de ruim 1600 nummers van de
veiling zijn er niet minder dan ruim 140
voor muziekinstrumenten. Het koper is
eer keurig opgepoetst. Er is ook nog
;n kinderviool in kist, een xylofoon en
?n bosneger-viool met strijkstok, Het
geheel is antiquarisch zeer waardevol.
Tot 1943 waren al deze bezittingen in
het huis aan de Van Eeghenstraat, daar-
erden ze opgeslagen.
In de veilingzaal van Mak van Waay
aan het Rokin te A'dam staat op een
antieke schrijftafel een ronde marmeren
plaquette met reliefportret van Mengel
berg en daarvoor liggen twee dirigeer
stokken, met aan de zijkanten twee me
tronomes. Dit stilleven is even aangrij
pend als tragisch. Aangrijpend omdat het
herinnert aan de glorietijd van een groot
man, aan de tijd, dat er voor het Con
certgebouworkest nog iemand stond die
met de betrouwbaarheid van een metro
noom de dirigeerstok hanteerde voor zijn
musici. Tragisch omdat dit slechts een
herinnering is die nooit meer levend kan
worden, omdat de gekruiste dirigeerstok
ken voor de plaquette als het ware een
grafmonument vormen. Willem Mengel
berg is niet meer, eenzaam, als een ban
neling, stierf hij, ver van zijn land en
zijn orkest en na zijn dood biedt hij al
die schatten aan om musici onver-
schiUig of zjj voor of tegen hem geweest
zijn enige tijd rust te bieden in het
Zwitserse landhuis.
Hommage
Is dit gebaar niet even schoon als des
tijds Mengelbergs vertolking van Mah
ler's Eerste, is deze wilsbeschikking niet
even waardevol als Beethovens Heiligen-
stadt-testament. Van beide componisten
hangen er portretten, die eens het stu
dievertrek van Mengelberg sierden. En
de portretten zijn als een hommage a
Mengelberg, als een posthume onder
scheiding van twee door Mengelberg
vereerde meesters. Antoon van Welie
droeg zijn „Beethoven op zijn sterfbed"
aan Mengelberg op. En temidden van
talrijke muziekinstrumenten als schal
meien, waldhoorns, serpenten, klarinet
ten, fluiten, fagotten, violen en balalai
ka's, staat de buste van Mahler, schijn-
Passie voor glas
Mengelberg had een ware passie voor
glas. Niet alleen is er een prachtige en
zeer uitgebreide collectie glaswerk, o.m.
talrijke Boheemse glazen uit de eerste
helft der 19e eeuw, groene rynwyngla-
zen (Mengelberg was een goed wijnken
ner), enz., maar nog talrijker is de ver
zameling schilderingen op glas. Niet
minder dan 300 is het getal der achter
schilderingen (soms met spiegel-
achtergrond en met goudblad). Zeldzaam
mooie werken zijn er bü, zo b.v. uit de
Duitse School, uit het 18e eeuwse China,
van Anna Barbara Ab Esch, van Mu-
rano (omstr. 1600) en van de Zwitserse
BENTHUIZEN
Chr. school hield jaar
vergadering
De leden van de vereniging Een school
met de Bybel kwamen in jaarvergadering
bijeen onder voorzitterschap van de heer
P. van Gaaien. De voorzitter opende, liet
zingen psalm 25 vers 3 en ging voor in
gebed. Na Romeinen 12 te hebben ge
lezen, sprak hij een kort welkomstwoord,
dat ook was gewijd aan het feit, dat het
bestuur de leden nu voor de eerste maal
in de hal
ontvangen, i
volgens aan
De s
de nieuwe school mocht
les nieuwe leden werden ver-
de vergadering voorgesteld.
notulen i
vastgesteld.
Qualm i
de heer W. Qualm, las de
1 29 October 1951, die werden
Verder releveerde de heer
en overzicht wat er in 1951
alzo was gebeurd. Hij noemde 1951 een
gunstig jaar en wees op de goedertieren
heden des Heren. Geen van de kinderen
en geen van de onderwijzers werd door
de dood weggenomen. Op 1 Januari 1951
waren er 151 leerlingen op school, op
31 Devember waren er 138. Een donkere:
aangelegenheid noemde de secretaris de
kwestie van het onderwijzend personeel.
Veel moeite moest worden gedaan om de
kinderen van de straten te houden.
Werd de nieuwe school op 25 April aan
besteed, op 29 Januari jl. kon deze
officieel worden geopend, by welke ge
legenheid een veelheid van personen het
woord heeft gevoerd.Groot was de dank
baarheid in deze ogenblikken.
De heer L. Voorwinden gaf een over
zicht van de financiële toestand, waaraan
wy het volgende ontlenen: voor ge
meentevergoeding in aanmerking komen
de uitgaven f5333.84, uitgaven voor eigen
rekening f 357.28, verhoging van de
reserve art. 101 f474.08, batig saldo 1951
f 117.50; totaal f6282.70; aan de gemeente
in rekening gebrachte uitgaven f5333.84,
ontvangsten voor eigen rekening f948 86.
Verder kwam de uitbreiding van het
bestuur nog ter sprake. Deze zaak
werd echter niet urgent geacht, zodat
het aantal leden op vijf werd gehou
den. Meegedeeld werd, dat het nog
niet definitief is te zeggen, hoeveel
kinderen per 1 April op school zullen
komen. Vermoedelijk zullen dit er
25 zijn.
Gevraagd werd nog wie de eigenaar
is van de materialen, die zich in de
oude school bevinden. De voorzitter
zei, dat zij eigendom zijn van de ge
meente Benthuizen.
heer W. Qualm.
Verkoop van blindenhandwerk
In de zaal van de heer Van Staaldui
nen zal morgen van tien uur 's morgens
tot 9 uur 's avonds handwerk van blin
den van de Chr. vereniging Blindenpen-
ning te Amsterdam worden verkocht Het
handwerk bestaat uit borstelwerk, mat
ten, manden, kleedjes, weefwerk enz.
Zilveren jubileum.
Vandaag is het 25 jaar geleden, dat de
heer Leendient van Soest wonende
de Hogeveenseweg, in dienst trad bij de
landbouwer Jac. van der Eyk, even
Hogeveenseweg. De heer Van Soest
richtte in deze tijd werkzaamheden
verschillende aard. De heer Van der
Eijk is rustend landbouwer, zodat de ju
bilaris nu bij de zoon werkzaam is.
RIJNSBURG
Damclub R.D.C.
Doordat het tweede zestal van R.D.C.
verleden week tegen Lisse een 84
winning behaalde, heeft men de eerste
plaats met Lisse samen ingenomen. Vol
gende week Dinsdag zal de beslissings
wedstrijd gespeeld worden in Sassen-
heim. Wie kampioen zal worden, is niet
te voorspellen, maar RJ5.C. heeft ge
noeg aan een gelijk spel.
Jaarvergadering
Morgenavond houden de Geref. scho
len hun jaarvergadering in Concordia.
Spreekbeurt
Ds J. Lekkerkerker, Hervormd predi
kant te Bergambacht hoopt Vrijdagavond
om half 8 in Vliethof voor te gaan.
School. Er is zelfs een kunstkabinet van
ebbenhout, waarvan de mythologische
voorstellingen alle op glas geschilderd
zijn. En dan is er nog een verzameling
gebrandschilderd glas.
Religie en liefde
De wanden van één kamer zijn geheel
bedekt met gravures, van oude prenten
met voorstellingen van de familie Mozart
tot de humor van Hogarth toe. En op
de tafels liggen dan nog negen mappen
met ontelbare gravures, o.a. portretten
der Oranje-vorsten. Het grootst is wel
de collectie schilderijen. Zo vindt men
b.v. het meesterwerk van Karei van
Mander „De vlucht naar Egypte", van
A. v. Ostade „De drinkers", van Giulio
Romano de twee kapitale doeken „De
Fortuin" en „De Victorie", van Jan van
Scorel het paneel „Adam en Eva uit het
Paradijs verdreven" en twee grisailles
van Adr. v. d. Venne. Ook is er een te
kening van Vincent van Gogh. Kavel
nummer één is een primitief uit de Ant
werpse School (15e eeuw) voorstellend
het lijden vpn Christus. Het is opvallend
dat zowel bij de schilderijen als bi) de
sculptures (ook trouwens bij de glas
schilderingen) religieuze voorstellingen
het talrijkst zijn. Wie Mengelberg tijdens
zijn leven gekend heeft weet dat hij een
zeer godsdienstig mens was en In zijn
verzameling wordt dit gedemonstreerd.
Naast de religieuze voorstellingen vor
men de voorstellingen van de liefde hét
grootste aantal. Vele werken had Men
gelberg met afbeeldingen van Venus,
Adonis, Cupido en allerlei liefdesparen.
Tenslotte noemen we nog de talrijke
boeken, o.a. een boek met tekeningen
van Han van Meegeren met opdracht
van de schilder. Al deze bezittingen ko
men 25 Maart en volgende dagen onder
de hamer, de nalatenschap van Mengel
berg wordt verkocht voor een goed doel.
„Zeg mij wie Uw vrienden zijn en ik zal
zeggen wie gij zijt", zegt een oud spreek
woord. Al deze kunstschatten waren de
beste vrienden van Mengelberg. Wie
deze vrienden beziet zal ook de mens
Mengelberg beter leren kennen.
Reizen door de Ver. Staten
„Is Den Haag een stad Ik dacht dat het
een gebouw was!"
(Van onze §-redacteur)
NEW-YORK, BRIDGEPORT, CLEVELAND, IOWA: het is nog maar een
beginkwartet van de verbijsterende reeks steden, die we in de Ver.
Staten aandoen. En het is al zo mooi! In tegenstelling met vorige groepen
journalisten, zien wy op onze reis niet alleen wapenfabrieken, niet enkel
soldaten, maar ook werkende burgers in de plaatsen, waar het voedsel voor
de Amerikaanse bevolking vandaan komt.
Dit is een gedeelte uit de juwelenverzamelingffvan Mengelberg.
Sport en Wedstrijden
Rossolimo wint van
Prins
Van de 20e ronde luiden de uitslagen:
Reshevsky—Eliskases 1—0; Rossolimo
Prins 10; GonzalezLasker 10;
Evans—Planas 1—0; Steiner—Ortega
1—0; Cobo—De Soto Larrea 10 (wo.);
RomeroAraiza 10 (w.o); Najdorf
Quesada 10 (w.o.); GligoricJimenez
VtToranGuimard V2V4; Pomar
Horowita afgebroken.
Gisteren werden enkele afgebroken
partijen in het Schaaktournooi in Havan-
beëindigd. Lasker won van Rossolimo.
de partijen PomarHorowitz en Pla
nasLasker werden remise.
Het Maroczy-tournooi te
Boedapest
De uitslagen van de 9e ronde van het
schaaktournooi te Boedapest luiden: Sza-
bo (Hong.)Keres (Rusl.) 10, O'Kelly
(B)Troianescu (Roem.) 10, Bareza
(Hong.)Benko (Hong) 10, Kottaauer
(Ts-sl.)Botwinnik (RusL) afgebr. Ge-
reben (Hong)—Petrosyan (Rusl.) afgebr.
Stahlberg (Zweden)—Pilnik (Arg.) afge
broken. Szilli (Hong)—Platz (O. Did)
afgebr. Golombek (GB)Sliwa (Polen)
afgebr. Geiler (Rusl.)Smyslov (Rusl.)
afgebroken.
Om hockey-titel
Leidse studenten naar
Nijmegen
Voor de eerste keer worden er studen-
ten-hockeykampioenschappen georgani
seerd en wel op de terreinen bij het Gof-
fertstadion te Nijmegen. Morgen komt
daar Leiden in een van de twee poules
uit tegen Amsterdam en Groningen. De
winnaar van dit drietal belandt recht
streeks in de finale. Wat de kansen van
het Leidse team betreft: afwachten is het
parooL
Nederlandse ijshockeyers
verloren van Engeland
In het ijshockeytournooi voor de B-
landen te Luik heeft ederland gisteren
met 81 van Engeland verloren. Hier
door staat ons land momenteel op de
laatste plaats met 1 pnt uit 3 wedstrij
den Het enige Ned. doelpunt werd
gescoord door Bierenbroodspot Jr.
Competitie van L.S.B.
Zwarte Pion I voor degra
datie aangewezen
Sassenheim I kampioen 3e kl. D
Sasscnheim D is kampioen geworden
van de 3e klasse D en zal volgend sei
zoen i(jn gelnk In de 2e klasse mogen
beproeven. Onze gelukwensen!
Alphen I bereidde het met vier inval
lers uitkomend Philidor een warme ont
vangst. Hoewel de strijd geruime tijd ge
lijk op ging, wist Alphen in het laatste
stadium de balans in zijn voordeel te
doen overslaan. Het werd nog 73.
Zwarte Pion deelt het lot van „Ha-
zerswoude" en degradeert naar de 2e kl.
De Lissenaren verloren gisteravond van
het eveneens in gevaar verkerende
„Voorschoten" met het kleinst mogelijk
verschil. 4Vi5%).
Schaakgenoegen IVTL I (2B) bracht
als voorlopige uitslag 3V>3%. De afge
broken partijen worden uitgespeeld.
Philidor V (3D) verloor van NZH II
met 46.
Enkele ged. uitslagen:
Sassenheim IISchaakgenoegen II: 6-4.
Joh. de JongL Schouten VzC D v
NieuwkoopB Sjouke 10; E SmitJ W
van Zomeren 0—1; J de Jong—I Bour
geois Vi, J Buijs—W de Jong 0—1, J
StegweeC de Roo 10; H Witteman
P Hoogstraten 10; W ZandbergenG v
Kruisten 10, K StaringA Ober 10,
L v d Nietr-C Colpa 0—1.
Alphen I—Philidor II: 7—3. D Posthu-
maA Geijer (res.) 10; C BruntR A
Meijer (res.) Vi—Vz\ G A Bruggemans—
J H Aalbersberg 1—0; M Verburg—P Se-
Zo liet de socialistische burgemeester
in Bridgeport, aan de Oostkust, ons de
arbeiderswoningbouw in zijn gemeente
zien voerde het Rode Kruis in Cleve
land de twaalf krantenmannen uit acht
verschillende NA.T.O.-landen door deze
hoofdstad van Ohio en doen op dit ogen
blik de boeren van Iowa hun best het
is tussen hun vee- en maisboerderijen
aangenaam mogelijk te maken.
We hebben op onze tocht grote figuren
s dr Ralph J. Bunche gezien; we ver
bleven in de buitengewoon chique wo
ningen van Clevelandse krantenschryvers
en waren de gasten van dansende boeren
uit de landstreek Muscatime (Iowa).
t is onmogelijk nu al te zeggen, hoe
indruk over het Amerikaanse volk
als zodanig is. Het enige dat op het ogen
blik te zeggen valt, is: of je nu bij de
arbeiders van New Haven, de kapitalis-
/an Cleveland of de boeren van Iowa
komt, overal treft je dezelfde uiterlijke
welvaart. Alle drie groepen rijden in
auto's; zij hebben allen wel bemeubelde
appartementen en zijn uitstekend ge
kleed. De bontjas is in dit klimaat favo
riet bij de dames en de butterfly zet zich
op vrijwel alle herenboorden!
Er worden geen omslagdassen meer 1
dragen en men is zeer geïnteresseerd
ivare winterjassen, die de Europeanen
hebben, daarbij vergetend, dat deze
Marshall-bedeelden, geen auto's hebben
land vertelde dat ik uit Den Haag kwam,
:i ze: „Hoe interessant! Is het een stad?"
Ja het is een stad.
„Hoe interessant, ik dacht dat het een
gebouw was
Er vallen dus wel enige misverstanden
op te helderen.
Toch televisiereportage over
Koninklijk bezoek?
In opdracht van de Nederlandse Tele-
visiestichting zal de heer D. Simons
waarschijnlijk binnenkort naar Amerika
vertrekken om een reportage over het
Koninklijk bezoek aan de Ver. Staten
te verzorgen.
Verkiezing Eerste Kamer
op 26 Juni
De verkiezing van de leden der Eerste
Kamer, die wordt gehouden door de Pro
vinciale Staten, zal vermoedelijk plaats
hebben op 26 Juni. Dit gebeurt dus
dag na de verkiezing van de leden der
Tweede Kamer, op Woensdag 25 Juni.
zich te verplaatsen.
De Italiaanse collega'
avond op uittrekken om iets van nei
Amerikaanse nachtleven gewaar te wor
den. komen keer op keer teleurgesteld
thuis. In de bar zitten gelijksoortige
lieden als in Europese gelegenheden van
dezelfde standing. Er is alleen geen tra
ditie in het avondleven van deze steden.
Zomin de hoogste toren van Cleveland
de kathedraal is, maar van het
goederenstation, zomin is er stemming in
deze steden als in Europese plaatsen.
Een avond Delft is, uitgenomen de ver
bijsterende hoeveelheid lichtreclames, in
teressanter dan, laten we zeggen een
avond Iowa-City.
Maar belangwekkend is dit land overal,
aar wij doortrekken. Wij zagen het van
achter de vensters der chique treinen die
er rijden. Stewardessen gaan er nijver
rond met ontbijt of twaalf-uurtje en dat
het enige dat deze inrichtingen van
publiek vervoer onderscheidt van de
Nederlandse. Het materieel van de Ne
derlandse Spoorwegen is echter in geen
enkel opzicht minder dan dit.
en Dakota's dienen voorts
dit continent te slepen. In
de avondlijke en nachtelijke uren. die wij
wijden aan het transport, trekt het land,
bezaaid van horizon tot horizon met
lichten in alle kleuren onder ons voorbij.
En gedurende een lange Vrijdagmorgen
op de velden van Ohio,
Illinois en die van Iowa.
alle wegen en auto's, die
ret eindeloze strepen be-
m kruipen.
Tussen Illinois en Iowa: de Mississippi.
;er breed en zeer bedekt met ijsschot-
jn, die stroomafwaarts drijven. Toen
ging opeens die historie van Eliza's
vlucht uit De Negerhut van Oom Tom
leven!
gasthuis in Iowa staat een por
tret op een kastje van een grootvader,
die in deze omgeving stierf onder de aan
vallen der Indianen.
We zijn wel in het midden-Westen.
Maar niemand denkt er aan zijn deur
's avonds te sluiten. De boerderijen met
alles wat er in is, staan als de be
woners afwezig zyn onbeheerd ln het
land.
Er schijnt dus ook Iets mis te zyn met
onze opvatting over gangsters ln Amerika.
Niet evenwel met onze opvatting over
wat de Amerikaan weet over Nederland.
Toen ik een society-mevrouw in Cleve-
In bijgaande kaart geven wij u een
overzicht van de emigratie in Neder
land, zoals de thans verzamelde cijfers
>er 1951 aangeven.
Indien wij de aantallen emigranten
vergelijken met het inwoneraantal
de provincies zien wü dat in Friesland
de meeste mensen emigreerden, bijna
1 van de totale bevolking. In Gro
ningen, Drenthe, Noord- en Zuid-Hol
land was dit ongeveer 'A in midden
Nederland, t.w. Utrecht, Gelderland ei
Overijssel ongeveer y3, terwijl de be
de prairies
Boerderijen
lier 1—0, A H Hooyer—J Uittenbogaart
(res.) V1—V1', A Post—P Barkema Vt—li;
W v d Roest—Th P v dr Berg 1—0; A
KooyJ A P Moonen 1—0; H Verhagen—
dr R C Bakhuizen v d Brink (res.) Vi-Vt\
J G Kardol (res.)-J Padding 0—1.
Laatste training van Ned.
Elftalclub
In het Olympisch stadion vond gister
avond de laatste training plaats van de
spelers van de Nederlandse elftalclub,
in verband met de wedstrijd welke
Woensdag 26 Maart tegen Engeland-B
wordt gespeeld. Van de uitverkorenen
die tegen de Engelsen zullen uitkomen,
waren Abe Lenstra en Odenthal wel bij
de training eanwezig, maar oefenden
niet mee: de eerste had een lichte enkel
blessure, de laatste had last van een ver
wonding ana het dijbeen. Na de gebrui
kelijke oefeningen om de lichamelijke
conditie op te voeren werd een oefen
wedstrijd van een uur gespeeld, waarbij
coach Van der Lek via de luidspreker
tactische aanwijzingen gaf.
Er zijn dames, die het al een hele
vieze boel vinden, om een kat of
een hond in huis te hebben. Maar
wat dan te zeggen van de familie
De Jong in Sloterdijk, waar een
koebeest om de tafel stommelt..?
Overigens is het maar een nood
maatregel van deze veehouder, dat
hij die dieren in zijn woning toe
laat. Zijn stal is n.l. afgebroken,
omdat er plaats gemaakt moet
worden voor de uitbreiding van
Amsterdam. Nu kijkt hij elke
avond in de krant, of er nergens
een boerderij is over te nemen en
een der koebeesten leest ijverig
mee. Want zij vindt de huidige
oplossing ook niet ideaal. Je bent
immers nooit zo vrij als in je eigen
stal....
NOORDWIJK
Christen-Vrouwenbond.
Morgenavond vergadert de afd. Noord-
wijk aan Zee van de Christen Vrouwen
bond in de Chr. Kleuterschool.
Bidstond voor het gewas.
Vanavond om half 8 wordt in de Geref.
Kerk te Noordwijk aan Zee de bidstond
voor het gewas gehouden.
Koopman voor autodiefstallen conform
de els veroordeeld.
Conform de eis werd een 44-jarige
koopman uiiit Noordwijk veroordeeld tot
een jaar gevangenisstraf, waarvan
maanden voorwaardelijk, en voorwaarde
lijke terbeschikkingstelling van de rege
ring. De veroordeelde werd onder toe
zicht gesteld van de R.K. reclassering
zal een psychiatrische behandeling m<
ten ondergaan. De veroordeelde had veel
tegenslagen gehad en was hierdoor tot de
diefstal van drie auto's gekomen. Zo had
hij in Haarlem een Citroën ontvreemd
en een andere auto bij het Rosarium op
de Wassenaarseweg in Den Haag.
Griepepidemie in Berlijn
De Westberlynse ziekenhuizen komen
bedden tekort, daar het aantal grieppa-
tiënten gestadig toeneemt. Verleden week
is het aantal gestegen tot 65.000.
Emigiatiecijieis over 1951
woners van de drie Zuidelijke provin
cies het minst voor emigratie voelden,
hier was het slechts ys
Bij de landen van bestemming staat,
zoals het tweede deel van de kaart
geeft. Canada nog het hoogst genoteerd,
bijna de helft van de emigrerenden koos
Canada als nieuw vaderland. Australië
en Nieuw-Zeeland waren eveneens
in trek. De trek naar de Verenigde Sta
ten en Zuid-Afrika is zeer klein. Van de
overige landen zijn alleen Brazilië
Argentinië van enige betekenis.
Van de 38.000 mensen, die in 1951
emigreerden, geven wij in het derde
deel van de kaart een beroepsindeling.
Het merendeel emigreerde zonder be
roep. Dat wil zeggen dat zij niet emi
greerden in het vak dat zij hier in Ne
derland uitoefenden. Deze mensen be
gonnen dus in dubbele zin een nieuu
De 15.000 personen, die in eigen be
roep emigreerden, dus diegene die in
het nieuwe vaderland dezelfde werk
zaamheden verrichten als hier, warer.
voor een groot deel landbouwers. Het
totale aantal industrie-arbeiders is wel
hoger doch gesplist naar bedrijfstakken
blijkt dat geen der groepen boven de
landbouw uitkomt. In de categorie
„overige industrie" nemen de arbeiders
uit de voedings- en genotmiddelen-
strie een grote plaats in. Onder de
„overige beroepen" is vooral het trans-
portpersoneel, hotel- en huishoudelijk
personeel begrepen.
VALKENBURG
Jaarvergadering Oranjevereniging
In het „Wapen van Valkenburg" hield
de Oranjevereniging Wilhelmina gister
avond de jaarvergadering, waarvoor vri.'
wat belangstelling bestond. De voorzit
ter, de heer S. M. Poot, opende de ver
gadering en heette in het bijzonder de
ere-voorzitter, de heer A. C. da Wilde,
hartelijk welkom. De secretaris, de heer
J. Ouwersloot Jr, bracht in lijn jaarver
slag een overzicht van de feestelijkheden
van het afgelopen jaar. Het kassaldo be
droeg f 200. De penningmeester, de heer
L. Rhynsburger Sr, noemde n.l. aan in
komsten een bedrag van f 1211 en aan
uitgaven f 1011. Nadat de heren P. v. d.
Walle en R. Oudshoorn de boeken had
den gecontroleerd, bleek alles in
beste orde beheerd te zyn. De bestuurs
verkiezing nam heel veel tijd in beslag.
Herkozen werden de heren L. Rhijns-
burger Sr, M. v. d. Meij en P. Kort, ter
wijl in de vacature, ontstaan door het
bedanken van de heer J. v. d. Marei,
werd gekozen de heer M. Kroon.
Oud-burgemeester A. C de Wilde
hield een korte toespraak, waarin hij
memoreerde, dat hy steeds met groot
noegen het ere-voorzitterschap van
vereniging had vervuld. Nu achtte hij
echter de tijd gekomen om hiervoor te
bedanken. De voorzitter zegde de heer
De Wilde hartelijk dank voor do steun,
die hij in de afgelopen jaren aan de
vereniging had geschonken en stelde
voor, oud-burg meester De Wilde U>t
erelid te benoemen, hetgeen door de ver
gadering met luid applaus werd goed
gekeurd.
Enige tijd werd er nog gepraat over de
vraag, op welke datum men ln 't vervolg
de Oranjefeesten zou houden, maar tol
een definitieve oplossing kwam
niet. Hierna werden enkele films
toond, die door particulieren tijdens de
laatste feesten en bij de installatie van
burgemeester Van der Harst waren
genomen. Tot slot zong men twee cou
pletten van het Wilhelmus.
Geslaagd
Leen Varkevisser mocht het genoegen
smaken, dat hem het einddiploma va
algemene landbouwcursus in Wassenaar
werd uitgereikt.
Uit de pers
Oorlogswinst
[N het jongste nummer van de Neder-
udentie
we voornaamste overwegingen ge
publiceerd die de Hoge Raad heb
ben geleid tot zijn arrest van 25
Januari 1952 over de zogenaamde Stop
Lobith. Er is een noot aan toegevoegd
prof. dr J. H. W. Verzijl, waaraan we
ontlenen:
.,De stop van Lobith" was zo evident
onrechtmatig, dat het enige wat men,
voordat de eindbeslissing was gevallen,
zich kon afvragen, was, .op welke gron
den de Hoge Raad die onrechtmatigheid
zou aaannemen, of welke weg hij even
tueel zou inslaan om deze beslissing te
ontwijken.
De gehele grondslag van het optreden
in de Staat was antipathiek. Reeds in
het begin van de vijandelijke bezetting,
op 15 November 1940, werd de Neder
landse internationale, vooral Rijn-scheep
vaart in een door een Nederlandse hoofd
ambtenaar, secretaris-generaal van het
Departement van Waterstaat, onderte
kende verordnung (No 216/1940) aan ban
den gelegd. Doel van de Duitsers daarby
was, die scheepvaart aldus beter te kun
nen beheersen, ten einde haar effectiever
te kunnen dwingen, ten dienste van de
Duitse oorlogvoering te varen. Bij vijf
achtereenvolgende Nederlandse regelin
gen (Publ.-blad MiL Gezag IX, no 40,
Staatsblad no E 93, no H 195, 1951 no 25
en 1951 no 584) is die Verordnung van
1940 gehandhaafd, natuurlijk niet met het
oorspronkelijke doel, maar om langs deze
gemakkelijke weg via 'n ln oorsprong an-
ti-Nederl. regeling een „ordening" van de
Rijnvaart in ons nationale recht binnen,
te smokkelen de in ingewijde kringen
al te goed bekende departementale
methode om zonder te veel opzien oor
logswinst binnen te halen, inplaats van
principiële en openbare discussie in
de Staten-Generaal over een echt Neder
lands wetsontwerp uit te lokken".
Ander stelsel beter?
T700R ditmaal enkele gedachten van
prof. dr C. Gerretson, die de laatste
weken weer zo van zich heeft doen
spreken. Zij zijn ontleend aan een artikel
van zijn hand in De Telegraaf:
„Er zijn twee typische ontaardingsvor-
men van de op algemeen kiesrecht ge
vestigde parlementaire democratie. De
eerste is bekend uit Frankrijk: een aan
tal van partyen, wier onderlinge strijd
geen regering een lang leven laat. Ne
derland. vertoont de tweede vorm: ver
starring. Feitelijk hebben we in Ne
derland, ondanks nu en dan een crisis,
een permanent kabinet, politieke onbe
weeglijkheid, die het parlementaire stel
sel doodt. Ons kiesstelsel met zijn partij
lijsten maakt het de kiezers practisch
onmogelijk, de fluctuaties van de volks
stemming tot uitdrukking te brengen.
Verbetering zou tot op zekere hoogte te
vinden zijn In een verbetering van het
kiesstelsel; maar daarop is weinig kans,
daar de partijbesturen de neiging hebben
zelf tot kleine dictaturen te ontaarden en
elk grotere vrijheid van de kiezers de
macht der centrale besturen zou aan
tasten.
Het bestaan van een principiële oppo
sitie is afhankelijk van het bestaan van
onder het volk levende grote beginsel
tegenstellingen, zoals b.v. „vrije maat
schappij versus staatssocialisme". Blijkt
volk echter te uitgeput, om een poli
tieke strijd om beginselen aan te willen,
dan is het oneindig veel beter tot een
ander stelsel over te gaan. B.v. het stel-
ran Zwitserland, de enige echte de
mocratie, die in West-Europa nog
functionneert. Of het nog niet geheel be
kende nieuwe stelsel van Uruguay. Al
deze stelsels vormen de regering door de
verdeling der ministers-portefeuilles naar
gelang van het aantal Kamerzetels, ter
wijl de voordracht door de partijen ge
schiedt.
Natuurlijk wordt in dat geval het
praerogatief des Konings, zijn ministers
naar welgevallen te benoemen, nog ver
der uitgehold. Maar wat is er, onder de
tegenwoordige regeringen, van de con
stitutionele monarchie in dit opzicht nog
overgebleven?
Zo kon men dezer dagen een minister
ln de Eerste Kamer zich. ter ondersteu
ning van zijn beweringen, horen beroepen
op een passage uit de Kerstrede van de
Koningin! Zo wordt, dwars tegen het
grondbeginsel der constitutionele monar
chie in, een persoonlijke mening der
Koningin door de regering in het heetst
van het parlementaire debat gebracht".
Geheime wetenschap?
TN ons blad van 3 Maart hebben we ver-
slag gegeven van de rede, die prof. G.
C. van Niftrik op 1 Maart heeft uitge
sproken. In deze rede veroorloofde de
hoogleraar zich ook enige opmerkingen
aan het adres van het Tweede Kamerlid
J. J. R. Schmal (C.H.). Daarom willen
wij ook iets vermelden van het antwoord,
dat (in het jongste nummer van Konin
gin en Vaderland) de heer Schmal
aan prof. Van Niftrik geeft:
„Gij hebt te Utrecht gezegd, dat ik een
voorstander van de A. R.-dlscipUne ben.
Eilieve, hoe weet ge wit? Ik kan u uit de
beste bron verzekeren, dat lk dit niet ben
en nimmer geweest ben. Heb ik ooit Iets
geschreven, dat daarop wijst? Vandaar
dan deze uw geheime wetenschap? Ge
hebt het grootste (superlatief) bezwaar
tegen het gecoquetteer met de AR. Is het
coquetteren, indien iemand aandringt op
het ten uitvoer leggen van een wettig
genomen besluit om met de A.R. contact
te zoeken? Let wel geen fusie of federa
tie, maar contact! Of staat u wellicht ge
heime wetenschap ten dienste, die u de
zekerheid verschaft, dat gemeld besluit
niet oprecht bedoeld was? Zo ja, dan
verneem ik dit gaarne.
Overigens amice, wat maakt ge u zor
gen! Gij noch ik hebben ooit in het AR.
diensthuis kost en inwoning genoten:
meent ge nu heus, dat ik daarnaar sollici
teer? Is het overigens schande, indien ik
als christenmens ook in politicus contact
met de A.R. broederen begeer? Beschikt
ge wellicht over geheime wetenschap op
grond waarvan men juist dit verlangen
als onchristelijk moet bestempelen?
Nog een woord ten besluite. Gij weet
vermoedelijk op grond van de kortston
dige ministeriële loopbaan van ir Staf te
verzekeren, dat sinds generaties niet zulk
een minister aan Oorlog heeft gezeten.
Geheime wetenschap? Ik hoop, dat de tijd
u in het gelijk zal stellen. Wat hiervan
nader moge blijken, van mijn mening ter
zake van het punt in geding doet uw op
vatting niets af. Die mening is, dat ir
Staf (evenmin als mr Mulderije) in het
huidige Kabinet geen zitting had beho
ren te nemen. Voorts, dat beide genoemde
geestverwanten er geen goed aan hebben
gedaan, eenmaal als minister opgetreden,
door hun aanblijven de rood-roomse poli
tiek te dekken".
