EGYPTE
VAN RIEBEECK
land vol onrusi
J7GYPTE, het land, dat op
het ogenblik zo vol van
onrust is, heeft eeuwen
oude tradities en gewoon
ten. De Mohammedaanse
Godsdienst, die diep in de
ziel van het Egyptische
volk is geworteld, brengt
jaarlijks duizenden Egyp-
tenoren er toe, om de reis
naar Mekka te maken, de
plaats, die en terecht
wel eens genoemd wordt:
het „Rome van de Moham
medanen". Een der tradi
ties is, dat bij die jaar
lijkse bedevaartstocht door
de pelgrims een geschenk
wordt meegebracht en de
foto hiernaast laat het
grote ogenblik zienwaar
op het „Heilige Tapijt" de
Egyptische hoofdstad ver
laat, terwijl kanonnen een
ere-saluut brengen. Tien
duizenden Egyptenaren
zijn dan op de been, om
getuige te zijn van de
kleurige stoet, die door de
straten trekt.
gOALS haast overal in de Oosterse
wereld, is na de oorlog de anti-
Westerse stemming ook in Egypte toege
nomen. De studenten met name hebben
nagenoeg geen gelegenheid voorbij laten
gaan, om van hun steeds vijandiger wor
dende gevoelens tegenover Engeland blijk
te geven. De aanwezigheid van Britse
troepen op Egyptisch grondgebied en
daarmede samenhangend de kwestie van
het Suezkanaal hebben herhaaldelijk ge
leid tot ernstige incidenten. De betogers
hebben zich daarbij niet ontzien, trams
omver te werpen, auto's in brand te
steken, kortom, het gehele openbare
leven te verstoren, teneinde kracht bij te
zetten aan hun eisen. Inmiddels heeft de
Egyptische regering het verdrag van
1936 met Engeland, volgens hetwelk er
Engelse troepen gelegerd mogen zijn in
de Suez-zone, opgezegd, maar hoeveel
binnenlandse onrust is er al niet geweest,
vóór het zover wasEr was paniek en
ordeloosheid voor nodig, om het volk rijp
te maken voor de breuk met Engeland.
iyET plan. om een kanaal aan te leggen tussen de Roode Zee en de
Middellandse Zee, dagtekent reeds tut de Griekse oudheid. De Egyp
tische koning Necho is er mee bezig geweest en Darius, de Perzische vorst,
zag er ook wel wat in. Napoleon hep met plannen rond en nu het Kanaal
er nog niet eens honderd jaar is, komt er de grootste ruzie over. Met
praten is al genoeg geprobeerd, om overeenstemming te bereiken, doch de
Egyptenaren zijn steeds een stapje verder gegaan in hun eisen en achter
alle diplomatieke glimlachjes (onder) was een wereld van haat verborgen.
En al deden de Engelsen zo nu en dan een concessie tegenover Egypte,
bijvoorbeeld door de oude historische citadel in Cairo, waar zij sinds 1882
troepen stationneerden, aan de Egyptenaren over te dragen (rechts onder),
zij zagen toch geen kans, om de Egyptische Sphynx te vermurwen. In
tussen wacht de wereld in spanning, wat er uit dit alles voor de wereld
zal groeien
trok naar de Kaap
DOEL WAS:
stichting van een verversingsslat ion
'T IS GEWORDEN
de Unie van Zuid-Afrika I
DE groots-opgezette Van Riebeeck-
feesten in Zuid-Afrika zijn begon
nen. En hoe dichter wij de Lente
maand naderen, hoe meer de alge
mene feestviering zal toenemen.
De hoofdschotel van deze herden
king is de grote internationale ten
toonstelling te Kaapstad, waarvoor
250.000 pond is uitgetrokken. Onge
veer 600 stands zullen een beeld ge
ven van de ontwikkeling van Zuid-
Afrika op economisch en ander ge
bied in de laatste drie eeuwen. Aan
het verleden zal op deze tentoonstel
ling een grote plaats worden inge
ruimd.
In pns laatste Kerstnummer ver
telden we reeds hoe op 19 December
1651, 's middags 2 uur, Johannes
Antonius van Riebeeck en zijn gade
Maria de la Quellerie van de Schrei
erstoren te Amsterdam vertrokken
naar Zuid-Afrika.
De Oost-Indische Compagnie ver
wachtte veel van deze expeditie. De
machtige Heren XVII beseften ten
volle het hoge belang van een vaste
nederzetting aan de Kaap de Goede
Hoop. En na veel wikken en wegen
werden dan ook drie schepen uitge
zonden, bemand met 60 toekomstige
kolonisten, meest boeren en am
bachtslieden uit Holland en Zeeland,
bovendien een dertigtal soldaten,
ambtenaren en matrozen.
beeck getekend als een driftig en
heerszuchtig man. Maar latere (ook
Engelse) geschiedschrijvers hebben
van hem een ander en beter portret
gegeven: Van Riebeeck was zacht
van karakter, welwillend, meelij
dend, flink waar het nodig was, dap
per en ondernemend.
Vóór zijn tocht naar Kaap de Goe
de Hoop had Van Riebeeck reeds ve
le reizen gemaakt. Hy had Batavia
gezien, was naar Atjeh geweest, had
handel gedreven met Japan, later
maakte hij een walvisvaart mee
naar Groenland en ook een handels
expeditie naar West-Indië. Hij be
hoorde tot dat legertje van dappere,
onverschrokken mannen uit de gou
den eeuw, die de driekleur lieten
wapperen op alle wereldzeeën. Aan
vankelijk opgeleid tot scheepsdokter,
voelde hij zich spoedig meer tot de
handel aangetrokken en reeds in 1640
werd hij tot onderkoopman aange
steld.
De Heren XVII wisten dan ook
wel wat zij deden toen zij Van Rie
beeck naar de Kaap zonden! Toch
was het doel allerminst om land te
veroveren of nieuwe handelsbetrek
kingen aan te knopen. Men wilde
aan de Kaap een verversingssta
tion" stichten. De grootste bezoeking,
waarmee onze oude zeevaarders
steeds te kampen hadden, was wel
de gevreesde .scheurbuik". Deze
ziekte ontstond onder zeelieden, wan
neer dezen lange tijd geen verse
groenten of fruit konden nuttigen.
(Tegenwoordig zou men zeggen:
door gebrek aan vitamine
C.) En nu wilde men aan
de Tafelbaai een plaats
zoeken, welke geschikt
was om te verbouwen
alles wat voor de provian
dering van de Indiëvaar-
ders nodig was; ook zou
men er een hospitaal op
richten, waar zieke matro
zen konden verblijven tot
dat zy genezen waren.
Na een reis van vier
maanden zag de expeditie
de Tafelberg aan de hori
zon verschijnen. De blijdschap was
groot en in April 1652 liepen de sche
pen de Tafelbaai binnen.
Historisch onderzoek heeft uitge
maakt, dat het uitgestrekte Kaapse
schiereiland toentertijd zo goed als
onbevolkt was. Er bevonden zich,
vrouwen en kinderen meegerekend,
slechts ongeveer 60 Hottentotten. De
ze mensen leefden als dieren. De
komst van de Hollanders betekende
dan ook voor hen verheffing van het
levenspeil.
Van tijd tot tijd kwamen ook an
dere Hottentotten het schiereiland
bezoeken. Met dezen knoopte Van
Riebeeck handelsrelaties aan. Zo
kwam de kleine kolonie in het bezit
van schapen en ossen. En... de Zuid-
Afrikaanse ,,Boer" was geboren.
Een kleine 50 man verliet de dienst
der Compagnie. Zij oefenden hun be
drijf uit op een plaats met een kring
vormig groepje bomen, welke meer
beschutting tegen de wind boden.
Thans is „Rondebos" nog een der
voorsteden van Kaapstad.
De beschuldiging die later van
Engelse zijde nog wel eens werd ver
nomen dat de Hollanders het land
zouden hebben gestolen, of dat zij
het met wreedheid zouden hebben
veroverd, is ver bezijden de waar
heid.
Van Riebeeck bleek de rechte man
op de rechte plaatis te zijn. Onder
zijn bekwame leiding breidden tuin
bouw, landbouw, wijnbouw, veeteelt
en handel zich steeds meer uit. Door
verschillende land- en zeetochten, op
zijn initiatief ondernomen, werd de
aardrijkskundige kennis van dit deel
van Afrika zeer vermeerderd.
Tot 1662 bleef hij in de door hem
gestichte kolonie. Later had hij zit
ting in de Raad van Justitie te Ba
tavia. Op 18 Januari 1677 overleed
hij aldaar.
HjHHHjjjl
Vlak bij het havenhoofd te Kaap
stad staat zijn standbeeld: als wil
hij inspecteren al wat Zuid-Afrika
langs deze weg binnen komt.
Zo ontstond de stichting van het
verversingsstation aan Afrika's Zuid
punt: het Fort, de groententuin, de
beestenkraal, welke stichting de
grondslag vormde voor de kolonise
ring door Nederlanders van Zuid-
Afrika.
Het handjevol Noord-Nederlanders
en Vlamingen der stichtingsexpeditie
bleef er, de nietsnutten en degenen
die niet wilden deugen werden uitge
stoten door opzending naar Neder
land en Batavia. Een goede kern
bleef over, en na uitzending van
vrouwen uit Nederland ontstond er
een heel kleine groep Nederlandse
mensen aan de Tafelbaai, onder de
strenge bepalingen van de Nederland
se Verenigde Oostindische Compag
nie.
Dit groepje werd versterkt door de
komst van de Hugenoten, om het ge
loof uitgewekenen uit Frankrijk,
maar de Nederlandse stempel bleef
bestaan: taal, godsdienst en gewoon
ten bleven Nederlands. De vele Duit
sers, die in Compagniesdienst naar
Zuid-Afrika kwamen, waren afkom
stig uit plaatsen die toen nog lagen
binnen de Nederlandse taalgrens. Ze
versterkten het Nederlandse element
en de taal, hoewel Nederlands de in
vloed onderging van vreemde volken
en rassen, van de slaven uit de In
dische Archipel, van de Hugenoten
misschien, geleidelijk werd de taal
die we nu kennen als het Afrikaans,
een duidelijke vorm van het Neder
lands.
Verre van volmaakt was alles in de
eerste tientallen van jaren. De zoon
van de Stichter, de enige Zuid-Afri
kaner die het bracht tot Gouverneur-
Generaal van Nederlands-Indic.
klaagt later in een brief, als er een
losbandig Gouverneur aan de Kaap
het bestuur voert: ,,het kan de Caeb
niet wel gaan, soo lang er sulken
godlosen gouverneur en dissolute (is
losbandige) gemeente is. Wat man
sal nu dat alles redresseren en in
wat tijd? Het heeft mijn vader sali-
ger veels te suren arbeyd gekost de
eerste beginselen dier colonie te leg
gen, wanneer d'er geen ontugt nog
dronkenschap vermerkt wierd."
4.:.-
Het huis van de familie Van Rie
beeck te Culemborg, dat door de
Unie van Zuid-Afrika het gemeente
bestuur ten geschenke werd
aangeboden.
Wij kunnen hier hoe verleidelijk
het ook is de historie van Zuid-
Afrika niet gaan schetsen. De hoofd
momenten zijn trouwens iedere Ne
derlander bekend.
Reeds in de eerste helft der vorige
eeuw trachtte Engeland zich meester
te maken van de Kaapkolonie. Ge
volg daarvan was de Grote Trek van
1836, toen 10.000 Boeren besloten zien
aan de Engelse bemoeizucht te ont
trekken. De tocht duurde vele maan
den en de trekkers hadden veel t«
lijden van de bloeddorstige Kaffer
stammen. Maar op 16 Dec. 1838 werd
de Zoeloekoning Dingaan aan de
Bloedrivier verslagen en konden de
Boeren het schone land in bezit ne
men.
Het Engelse gevaar bleef echter
dreigen: in 1877 werd zelfs de an
nexatie van Transvaal afgekondigd.
In de oorlog van 18801881 vochten
de Boeren zich echter vrij en Enge
land moest hun onafhankelijkheid er
kennen.
In Zuid-Afrika werd goud en zelfs
diamant gevonden en weer zocht
Engeland een voorwendsel om in 't
bezit te komen van het rijke land-
Het vond dit in het stemrecht der
z.g.n. „Uitlanders" (merendeels En
gelsen). Van 1899—1902 woedde de
tweede Vrijheidsoorlog, die 't leven
eiste van 4400 Boerenstrijders, 5000
vrouwen en grijsaards en 20.000 kin
deren. De Engelse verliezen worden
op 44000 man geschat.
Op Zaterdag 31 Mei 1902 straks
50 jaar geleden werd de Vreda
van Vereeniging getekend, die een
einde maakte aan de onafhankelijk
heid der twee Bóeren-republieken
Transvaal en Oranje-Vrijstaat.
Toch heeft het vele en kostbars
bloed niet vergeefs gevloeid.
De Unie van Zuid-Afrika waar
van Johannes Antonius van Riebeeck
de grondslag legde is geworden een
bloeiende staat, die onder Gods ze
gen een nog rijkere toekomst wacht.
Dat wordt in Kaapstad en in heel
het schone Zuid-Afrika dankbaar en
•met gerechtvaardigde nationale trot»
herdacht.
En in die vreugde deelt vooral Ne
derland, het oude Moederland!
