Maar wij denken er zó over
RENAULT
In
de voetstappen van Paulus door
havens en steden der Grieken
de
N7E.UWE LEIDSCHE COURAJff
ZATERDAG 28 JULI 1951
Alles
goed
en wel
Dempen I
Bij het tramhuisje Lammenschansweg-
Konmginnelaan bevindt zich een groot
gat in de grond. Anders kan ik het niet
noemen Vroeger was dit een slootje. Nu
zie ik er geen water meer in. Kan. dat
gat niet worden gestopt? Het dient ner
gens toe- Alleen: het ontsiert de omge
ving. Demping zal er ook toe leiden, dat
deze hoek beter wordt voor het verkeer
Het verkeer uit de Zeemanlaan ziet nu
gewoon niet wat er op de Lammen -
schansweg aankomt. Omgekeerd is dit
natuurlijk ook het geval. Die hoge strui
ken precies op de hoek moeten ter wille
van de veiligheid op de weg weg. Voor
Gemeentewerken of voor de Plantsoe
nendienst ligt hier een taak. waarvan de
uitvoering al te lang op zich heeft laten
wachten.
Leiden De G
Dierenbescherming
Men heeft in de pers kunnen lezen, dat
een ezel met een motor op zijn rug in
Engeland een akker besproeit. Een zeer
hoogstaande uitvinding! Voorts las men
dat duizenden duiven ten offer zijn ge
vallen aan de „sport", enige tijd daarna,
dat in Hazerswoude een legbatterij is,
waarin 1000 kippen op 100 m2 worden
gehouden. Ook al weer voor eigen voor
deel, maar ten koste van de dieren. De
kippen kunnen zich net draaien in een
ijzeren kooitje. Een triest surrogaat als
men dat met de natuur vergelijkt Men
schrijft wel, dat de kippen er zich wel
bij voelen en dat men aan alles went
aan hangen ook. maar niemand doet het
graag maar zet de kippen maar eens
in het vrije veld. Dan zou men eerst eens
Men kan, meen ik, eerstdaags weer een
bijeenkomst van het wereldcongres voor
de dierenbescherming tegemoet zien.
Daarbij zijn heel hoge personen geïnte
resseerd. Is het nu niet mogelijk, dat er
bij de regering een verzoek wordt inge
diend om een verordening uit te vaardi
gen, die verbiedt, dat dieren bij de sport
ten offer vallen of blijvend van de minste
vrijheid worden beroofd?
Wat stelt dat congres zich ten doel en
wat tracht men te bereiken? Wie vertelt
me dat eens? Ik zie alle verkeerde din
gen maar doorgaan!
W. HUGE,
Leiden Formosastraat 6.
Al dertig jaar geleden
Naar aanleidng van uw bericht betref
fende ,.V3" deel ik u mee. dat dit appa
raat al ongeveer dertig jaar geleden door
de Bataafse Petroleum Mij voor het
schoonmaken van waterleidingen werd
gebruikt. Gedurende mijn werkzaamheid
te Balik Papan is onder mijn leiding in
1932 de „duvel", zoals wij het ding noem
den, gebruikt voor het schoonmaken van
twee waterleidingen, elk met een dia
meter van dertig cm. Deze leidingen
waren ongeveer 20 km lang en liepen
©ver heuvels, boven moerassen en door
ravijnen. Op bepaalde afstanden warer
in de leidingen zogenaamde schoon-
maakstukken aangebracht. Moest nu eer
leiding worden sohoongemaakt. dar
werd in het pomphuis, waar, dicht bij
de pomp, ook zo'n schoonmaakstuk
het deksel losgemaakt, de „duvel" In de
leiding gezet en verder in de leiding
het deksel van het sohoonmaakstuk „los
genomen".
De pompmaohine, die de watertoevoer
verzorgde, werd dan in werking ge
steld en de duvel begon zijn taak. Om
te controleren, of het apparaat niet vast
liep, door de grote hoeveelheid roest,
moesten er enige mensen, voorzien van
veldtelefoon, langs de pijpleiding lopen.
Het ding was namelijk duidelijk te ho
ren door een schrapend geluid.
Bij het schoonmaakstuk. waarvan het
deksel was „lósgenomen", stonden enige
mensen om. als de duvel arriveerde,
voorafgegaan door grote hoeveelheden
water en roest, het apparaat op te
gen. Per veldtelefoon werd dan het
pomphuis gewaarschuwd de pomp te
stoppen. Was dit geschied, dan werd het
apparaat weer in de leiding gezet, het
deksel werd gesloten en de verdere tocht
tot het volgende schoonmaakstuk
een aanvang, nadat de pomp weer in be
drijf was gesteld. Als er geen tegenslag
kwam, waren de twee leidingen in twee
dagen volkomen gereinigd.
Missdhien stelt u belang in deze uit
eenzetting, waaruit blijkt, dat wij in
Indië nog wel aardig „bij" waren.
Leiden DIEKMAN,
Van de Brandelerkade 31
Nog eensde doodstraf
Op het ingezonden stuk van Mr Dr H.
D. M. Knol te Leiden, zou ik het volgen
de willen antwoorden:
De toon is onzakelijk, stekelig, hate
lijk. Ik vind dit jammer. Wie in deze
kwestie uitsluitend met zijn gevoel te
rade gaat, bewijst niets. Er zitten in ieder
van ons zoveel overgeleverde meningen
dat het soms moeite kost er een eigen
mening op na te houden. En wanneer
men, zoals ik deed, uit de volheid van
zijn gemoed, een soort van geloofsbelij
denis aflegt, daartoe door zijn geweten
gedrongen, dan verwacht men van zijn
tegenstanders een andere toon dan die
van Dr Knol.
Bewijzen: 1. „Horatius uit zich ergens
in scherpe bewoordingen over schrijvers.
De door de schr. gebezigde argumen
ten vinden wij buitengewoon slap".
(Maar weerlegd worden ze niet! F C. D.).
2. Ik heb nergens beweerd dat de opvat
ting van mr Terpstra „onjuist" ls. Dit
heeft dr K. toch in mijn stuk gelezen.
Onplezierig vind ik verkeerd aanhalen.
3. „Dr Dominicus is blijkbaar ook theo
loog". De heer K. weet beter, daar hij
mij kent. Maar moet men bepaald theo
loog zijn om iets met zijn gezond ver
stand te beoordelen? Dat komt mij
vreemd voor. 4. „Op welke wijze de schr.
een moordenaar wil laten werken als
kostwinner voor de nabestaanden van
de overledene. Is ons niet goed duide
lijk. Dit zal echter wel aan ons liggen".
Ik heb dit toch in mijn stuk aangege
ven, zij het niet in bijzonderheden. In
Zuid-Afrika b.v. heeft men dwangarbeid
voor zware misdadigers. Ik zie niet in,
waarom dit hier niet zou kunnen.
Tot zover over de onplezierige en on
zakelijke toon.
Dan heeft Dr K. bezwaar tegen de
uitdrukking: „Niemand is ooit terugge
keerd van de reis". Deze komt herhaal
delijk in „Elckerlyc" voor. En aangezien
dit stuk pas in een naburige stad ls op-
jevoerd. verwachtte ik dat Dr K. dit
wel zou weten.
JCan een deftig rechter zich goed In
denken, wat een gevangenisstraf bete
kent?"'. Neen, misschien niet, maar laat
Dr K. zich herinneren wat mr Francois
Pauwels over dit onderwerp schreef en
hij zal toestemmen dat een rechter al
thans meer over de gevangenisstraf kin
te weten komen dan over de doodstraf.
(„Rechter Thomas"). „Wij zijn het niet
(n.l. theoloog) dus zullen wij dit terrein
aan bevoegden overlaten". Wat niet be
let. dat Dr K. 25 regels theologische
beschouwingen ogenblikkelijk hier aan
toevoegt.
Nu vind ik dit geen gevaar. Ik houd
niet van hokjesgeest. En ik geloof niet
in de alwetendheid van de vakman
Multatuli heeft gezegd: ,Een bezem die
niet vegen kan en geen ander vak ver
staat dan niet te kunnen vegen, dat is
een specialiteit". En Busken Huet (pre
dikant met 4 jaar studie aan een Ne
derlandse Universiteit en een jaar aan
een buitenlandse) schreef: „Sedert ik
Potgieter en Alberdingk Thym leerde
kennen ben ik genezen van de waan, dat
er alleen aan hogescholen hoger onder
wijs te bekomen is. een inbeelding, al
gemener en van een schadelijker wer
king dan men veelal meent. Bij al tiet
goede dat zij hebben, zijn akaderhien
kweekscholen van pedi
voorbeeld van Thym leert, hoe vele
jaren het duren kan eer sommige
oordelen ten aanzien van niet-gegradu-
eerder overwonnen worden".
Maar om Dr K. het volle pond
ven wijs ik hem er op dat op 12 Juli
1951 ds D. J. Hoens te Utrecht promo-
veerde en dat een zijner stellingen was
..De motivering die Thomas Aquinas
van de doodstraf geeft is niet bijbels".
Deze orthodoxe predikant is tegenstan
der van de doodstraf. Ik mag
licht op zijn oordeel beroepen, als de
heer K. dan met alle geweld alleen
naar argumenten van „vakmensen"
wil luisteren.
Voor hen, die zweren bü de Joodse
wetten uit het Oude Testament ls het
misschien dienstig te wijzen op Lev. 20
10, waarin geboden wordt dat een ovei
speelster z e k e r 1 k zal gedood worden
en op Joh. 8 11 waar Christus zegt tot
de overspelige vrouw: „Ga henen er
dig niet meer." Ik ben benieuwd
voor kronkelredenering hier te vinden ls
om vol te houden dat Jezus alle Joodse
wetten ook voor later tijd geldig heeft
verklaard,
Dr F. C. DOMINICUS
Den Haag Van Boetzelaerlaan 41
(De discussie wordt nu gesloten. De
dactie stelt zich voor, binnenkort zelf
over deze kwestie een en ander op te
merken Het onderwerp ts de belangstel
ling waard. Red. N.H.C.).
„De kinderen Pijnbank"
Het onlangs in deze rubriek geschreven
verhaal van de heer Van Dijk was be
paald aangrijpend. En helaas nog wear
ook. De diagnose van de gesignaleerde
kwaal werd zuiver gesteld. De therapie
echter was hopeloos. Ga maar
Genoemde kinderen slaagden
toelatingsexamen van de H E S. Toch
bleken ze ongeschikt voor studie
middelbare school. De studie wi
fiasco. Wie zijn voor deze gang van zaken
verantwoordelijk? Het betoog van dj
heer Van Dijk bewijst, dat het toelatings
examen weinig zin heeft Een eerlijke be
kentenis van een HB.S.-leraar. Bij dit
examen wordt een verkeerde maatstaf
aangelegd. Want waarom werden de kin
deren Pijnbank niet afgewezen? Of waar
om werden ze na gebleken ongeschikt
heid niet van de school verwijderd?
ïsen, die zich mèt testen bezig
houden, geven onjuiste adviezen. Het in
telligentie-quotiënt heeft geen waarde
volgens de heer Van Dijk. Overigens een
geruststelling voor lieden, die met een
laag I Q uit de testerij komen. De mees-
irs van de lagere school zeggen maar
•at Die hebben er ook al geen verstand
an. Die moesten ..ter opfrissing maar
»ns een dag bij de heer Van Dijk gaan
kijken".
Vervolgens richt schrijver zich tot de
ouders Die vormen de laatste groep,
welke nauw bij deze kwestie betrokken
Maar, vraag ik me af, als deze HBS-
leraar leerlingen zoals de kinderen Pijn
bank toch toelaat, en de meesters het niet
weten en het testen waardeloos is. hoe
moeten wij. ouders, dan te weten komen,
of onze kinderen kunnen doorleren'' De
onderwijsbladen beweren, dat de ouders
t o.v. deze materie neg al dom en ijdel
zijn. Ik voor mij wil liever niet dom zijn
niet ijdel. Wel zou Ik willen weten,
of b v. mijn jongen kan doorleren. Maar
hoe kom ik er achter! Ik wil in geen ge-
pijnbank van hem maken.
J. S
Roulette nu ook B zeggen
Ik stem volkomen in met de opvattin-
jen van minister Mulderije. die de rou
lette in Nederland wenst te zien als een
zaak. ons land onwaardig. Hij veroordeelt
de roulette, zoals hij ieder ander hazard
spel veroordeelt. En uit die overwegingen
gaf hij de politie opdracht, zo energiek
mogelijk tegen het gokken op te treden.
Doch dit neemt niet weg, dat de rou
lette op verschillende plaatsen lustig ver
der draait en dat bijvoorbeeld de speel-
gelegenheid te Noordwijk aanmerkelijk
uitgebreid. Men kan dus daar nog méér
gokkers ontvangen! En de politie staa'
ondanks haar instructies, machteloos
tegenover Want alles speelt zich af in
besloten clubs waarvan men
el a la minute lid kan worden
gemaakt.
Op die manier schiet de overheid
atuurlijk haar doel voorbij. Hetgeen ze
zelf ook wel heeft aangevoeld, daar de
voorts meedeelde, zo nodig tot
wetswijziging te willen overgaan. Maar
dan ook terstond spijkers met
koppen slaan en nu men A gezegd heeft.
spoedig mogelijk de B op laten vol
gen. De roulette-kwestie is waarlijk al
oud genoeg, zodat men m.i. geen maan-
nodig heeft, om zo'n wetswij
ziging aanhangig te maken Laat men nu
»ns tonen, dat de ambtelijke molens ook
el snel kunnen malen!
Mevr. G.
Geen werk meer?
De laatste maanden is er in het land
bouwbedrijf overvloed van werk. Maar
toch lopen er vele arbeiders langs de
trekken wachtgeld. Hoe moet
Nederland er zo bovenop komen? Er
moet gewerkt worden om Nederland er
bovenop te krijgen, maar zulke
in breken de maatschappij met
eigen handen af. Waarom moet de een
doen en de ander hard werken?
A. W. v. d. M.
(Ingezonden stukken)
V 3 al in 1908 I
In een bericht in uw blad wordt ver
meld. dat de „V3" een primeur is van
de Kamper waterleiding.
Indien u „De Ingenieur" jaargang 1908
leest, vindt u hierin een beschrijving van
de reiniging der hoofdaanvoerleiding van
de Leidse Duinwater Mij van Katwijk,
via Valkenburg tot aan Leiden, Haagweg
bij de ambachtsschool.
Ik was toen opzichter bij de L D M
had bij het schoonmaken van de leiding
het toezicht en maakte de tekeningen,
die voor de cliché's nodig waren. Het
werk werd uitgevoerd dóór een Duitse
firma, die de nodige „V 3's" had voor
buizen van 80 mm tot 300 mm diameter.
En zo ziet u maar weer, dat Salomo
gelijk had. toen hij zei. dat er niets
nieuws onder de zon is. De bedoelde
buisleiding was van 1877 en had na de
reiniging een aanmerkelijke grotere ca
paciteit.
JAC VALLENTGOED.
Noordwijk aan Zee Duinweg 39.
Die Protestanten I
Van bevriende zijde ontving ik twee
recente foto's, ontleend aan het boek „Ik
geloof in de Kerk, maar niet in de Pro
testanten" van de Italiaanse schrijver
Vittorio Genovasi. Wat deze foto's te zien
geven is overtuigend genoeg.
Op de ene foto is afgebeeld een he
meltroon waarop alleen Maria luisterrijk
glorieert, omringd door een aantal voor-
dochteren der „Heilige
Kerk", zoals Franciscus, Colombo. Volta.
St Katharina. Dante enz., allen om hulp
smekend vanwege de hen belagende Pro
testanten. Verder een aartsengel, i
een gewet zwaard in de hond, dat j
keert tegen een kluwen van afschU'
lijke vurige slangen, die de namen dra
gen van Lutheranen, Calvinisten, Wal
denzen. Methodisten, Baptisten enz. De
tweede foto stelt al die Protestantse ker
ken voor als een troep grijpende wolven,
die het Vaticaan bedreigen....
Rokende vrouwen en meisjes
Het roken
meisjes is na de laatste wereldoorlog
enorm toegenomen. Waar de sigaret bij
veelvuldig gebruik al een verwoestende
invloed heeft op het mannelijk geslacht,
hoeveel te meer moet dan de
toch een zwakkere constitutie heeft, de
schadelijke gevolgen hiervan c
vinden.
Vooral de vrouw als toekomstige
der moesi zich verre houden van deze
onvrouwelijke gewoonte. Medische rap
porten hebben uitgewezen, dat babies
rokende moeders allen ziek geboren w
den en dat 60 van hen ten dode is i
geschreven. Gods Woord geeft een wa
diger vers ersel voor de vrouw, dan de
sigaret in de mond. Petr 3 3-5 toont
het onverderfelijke versiersel van
stille en zachtmoedige geest, die kostelijk
is voor God.
Laten onze jonge meisjes en vrot
zich meer daar naar uitstrekken, opdat
ze door haar levenswandel anderen tot
jaloersheid wekken. Want zulke vrou
wen zijn een zegen voor de wereld en
oefenen een grote invloed uit op haar
omgeving. Zou het niet broodnodig zijn,
ereniging werd gesticht, die
propaganda gaat voeren tegen het roken
meisjes?
P. C. S
Advertentie
safari?
Predikbeurten voor Leiden en omgeving
BENZINEVERBRUIK 1 op 17 LAAGSTÈ WEGENBELASTING
AGENT VOOR DISTRICT LEIDEN:
ZIJLPOORT-CARAGE
HAVEN 1—3 a
Fa A. C. MEESTER
LEIDEN
LEIDEN: Ned. Herv. Gemeente: Pie
terskerk, 10 uur dr Oppenheimer, 5 uur
ds Kuilman: Hooglandse kerk. 8.30 uur
ds Locher van Eindhoven, 10.30 uur ds
Swijnenburg van Nijverdal: Woensdag
7.30 uur Avondstilte: Oosterkerk. 10 uur
ds Groot; Marekerk. 10 uur ds Van der
Velde van De Bilt, 7 uur ds De Ruiter;
Kooikapel, 10 uur ds Sirag van Vlaar-
dingen; Morsweglokaal, 10 u. ds Locher;
tehuis voor ouden van dagen, Donderdag
7 uur de heer De Groot; jeugdkerk (Chr
school Noordeinde), 10 uur jeugdkerk-
dienst (onderwerp: „David en Jona
than"); Eglise Wallonne, 10.30 uur ds Le
Cornu van Utrecht; Academisch Zieken
huis, 10 uur ds Vermet; Diaconessenhuis
niet bekend.
Geref. Kerk: Zuiderkerk. 10 u. ds Ko-
renhoff van Tweede Exloërmond. 5 uur
ds Maaskant: Herengracht. 10 u. ds Ous-
van Hazerswoude. 5 u. ds Van Dijk
Gouda; Oude Vest, 10 uur ds Van
Dijk, 5 uur ds Oussoren; Mors-Rijndijk.
10.30 uur ds Maaskant, 5 uur ds Koren-
hoff.
Gereform. Kerk (art. 31): 10 en 5 uur
ds Keizer.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u. ds Jansen
(H Avondmaal).
Geref. Gemeente: 10 en 5 u. ds Rijksen.
Evang. Lutherse Gemeente: 10.30 uur
ds Herrmann van Bodegraven.
Rem. Gem.: 10.30 uur da Poortman.
Doopsgez. Gem.: 10.30 uur ds Siccama
jr. Rotterdam.
Vereniging van Vryz. Hervormden:
10.30 uur ds Werner.
Evang. Christen-Gemeenschap: heden
8 uur openluchtsamenkomst; morgen 10
en 5.30 uur de heer Van der Horst.
Leger des Heils: heden 7 u. bidstond.
8 uur openluchtsamenkomst; morgen 10
en 7.30 uur br. en zr. Den Ouden van
Schiedam; Donderdag 8 uur heiligings-
dienst.
Jeruël: 10 uur de heer Kranenburg,
5.30 uur de heer Hederik; Dinsdag 8 uur
„Om Afijn naam le dragen
Waar de zendingsapostel „eerstelingen
van Europa" maakte
(Door prof. dr W. C. van Unnik)
Een UITVERKOREN VAT (beter: instrument) om Mijn naam te dragen
voor de heidenen". Aldus wordt in het verhaal van Paulus' roeping
door de Heer zelf zijn toekomstige taak aangeduid. De apostel kan later
(Hand. 26 19) met een gerust hart verklaren, dat hij dit hemels gezicht
niet ongehoorzaam is geweest. Hij is een aantal jaren na zijn bekering op
reis gegaan en heeft zichzelf in grote reizen gegeven om de naam
Christus bekend te maken. Klein-Azië, Griekenland, Italië, wellicht
als velen tegenwoordig aannemen, ook Spanje heeft hij een- of meermalen
bezocht om te prediken, gemeenten te stichten en straks te versterken.
Bij de Paulusherdenking van vorige
maand zijn we in gezelschap van vele
Grieken en vele buitenlanders (vertegen
woordigers van In de Oecumenische Raad
verenigde kerken en van universiteiten
in Noorwegen, Duitsland, Zwitserland,
Frankrijk, Engeland en Amerika) langs
allerlei plaatsen getrokken, voorzovei
althans op Griekse bodem liggen, dii
het Nieuwe Testament genoemd worden
erblijfplaats van Paulus.
t was uiteraard een korte visite.
Menige plaats lokte tot langduriger ver
blijf of herhaald bezoek. Maar toch heeft
irgetelijke indruk achter
gelaten om zo in Paulus' spoor te gaan
onderweg door de lezing
Schrift Sterk bepaald te worden bij het
grote werk, dat Paulus In Gods kracht
heeft mogen volbrengen.
Neapolis - (oen en nu
Daar ligt onze boot want de tocht
erd op zeer comfortabele wijze per
schip gedaan in de haven van Cavalla
eind ter. Oosten van Saloniki
Macedonië). Dat is de plaats van
oude Neapolis (Hand. 16.11).
Terwijl we over de verschansing
naar de kade zien, waar een grote
menigte in dichte drommen ons staat
op te wachten, zinken als het ware
voor ons oog de vriendelijke huizen,
felle kleuren lachend
tegen de bergen liggen, met het drei
gende kasteel uit de Turkse tijd, dat
de haven beheerste, weg. Dan zien
alleen nog maar enkele huisjes en
winkeltjes als in Paulus' tijd.
1900 JAAR GELEDEN
de
vorige maand een grootscheepse her
denking georganiseerd van het feit
dat het waarschijnlijk 1900 jaar ge
leden was. dat Paulus in het Noorden
van Griekenland voet aan wal zette
op Europese bodem Geleerden mogen
disputeren over de nauwkeurigheid
van deze datum, over het geweldige
belang van dit feit op zichzelf echter
niet.
Prof. dr IV. C. van Unnik, hoog
leraar in de theologie aan de Utrechtse
Universiteit, heeft voor Nederland
deze herdenking meegemaakt en voor
ons blad hierover enkele artikelen
geschreven. Daarin vertelt hij wat hij
gezien en ervaren en ook overdacht
heeft.
Vandaag plaatsen we het eerste
artikel
Aan de haven staat een kantoortje met
het opschrift „Teloncion" en ineens flitst
het door ons heen. dat dit hetzelf'
woord is, dat in Paulus' dagen boven ei
„huis" van een tollenaar stond. Ons oog
zoekt de grote verkeersweg, de Via
Ignatia. Straks zien we uit de bus nog
een oud gedeelte ter zijde van de weg
liggen in ongestoorde orde als eeuwen
geleden, voor ens begrip maar heel smal
De bussen en karren volgen tegen
woordig een andere route, meer slinge
rend. niet ko steil naar beneden Maar
beide bereiken zij de plaats waar eens
Paulus' „blijdschap en kroon" lag, Phl-
lippi. De moerassen, die eens in de nanij-
heid waren, zijn nu gedempt en daardoor
is ook het riviertje, waar eens de Joodse
samenkomst was. droog gelopen. Thans
is er nog slechts een veld met ruïnen
Franse onderzoekers hebben een '»e-
deelte van de binnenstad blootgelegd.
Duidelijk ziet men de markt met daar
omheen de overdekte winkelgalerijen
Het meest in het oog vallend zijn de r°s-
ten van een Christelijke kerk uit de 5de
eeuw Een eind verderop heeft
resten van heiligdommen van Egyptische
goden en van een theater opgegraven.
iet men stukken steen met op
schriften uit allerlei tijden, want de stad,
die gesticht werd in 356 voor Chr. en
later een Romeinse kolonie werd, trots
op zijn verbinding met de rijkshoofdstad
(Hand. 16:21), verviel in de 11de
a Chr.
Terzijde van de weg toont mei
lort grot. die de gevangenis van Paulus
i Silas heet te zijn, ai is het
mogelijk gebleken te ontdekken, waarop
rlevering eigenlijk berust,
ien uit over de wijde vlakte, be
groeid met mais en tabak, omsloten, maar
i beëngd door bergen Daar zijn in 42
Chr. Cassius en Brutus, de moorde-
ir van Julius Caesar verslagen en hun
nederlaag was de eerste etappe op weg
de vorming van Augustus' keizer
rijk
Hier heeft Paulus de „eerstelingen
van Europa" gemaakt, Lydia en haar
hui9, en in de wenkende verten
heeft hij andere plaatsen gezien, een
geopende deur", die toegang gaf tot
een ander rijk dan dat van de Ro
meinse keizers.... Het gezicht van
de Macedonische man is geen drog
beeld geweest!
De volgende dag ligt ons schip In de
haven van Saloniki. Het oude Thessalo-
nika. Bussen brengen ons over een stof-
hobbelige weg naar Berea (Hand
17:10 w.) Het ls een lange afstand van
twee uur. In de verte tekent zich
de oude godenberg, de Olympus, af. Heb
ben de oude Bereërs Paulus met grote
liefde opgenomen, hun nageslacht was
niet minder hartelijk voor ons. waamij
overigens gezegd moet worden, dat op
andere plaatsen de bevolking eveneens
overweldigende ontvangst zorg
de.
de stad doorgaande brengt men
de bezoekers naar een plein, waar een
kleine verhoging is, van een altaar voor
zien. Dat is de „Bêmar Pavlou", het
spreekgestoelte van Paulus: daar zou hij
de gemeente, die zulk een belangstelling
Gods Woord had, hebben toege
sproken. Tastbare herinneringen aan
Paulus' verblijf heeft men in dit stadje,
met zijn typische Turkse huizen, niet
Ook Thessalonika, toen evenzeer een
belangrijke haven als thans men zou
't niet zo direct zo zeggen als men de lege
kaden ziet is radicaal gewijzigd. Na
tuurlijk zijn hier en daar nog wel over
blijfselen uit de Romeinse tijd te zien.
maar veel is het niet. Daar is door de
eeuwen heen zoveel gebouwd op de oude
fundamenten, dat men vergeefs zoekt
naar iets, wat Paulus gezien kan hebben
Wel ls het merkwaardig, dat tot op de
Duitse bezetting van 1941 e v. hier een
sterke Joodse kolonie was. Nazaten van
hen. die Paulus het leven zuur maakten
en de eerste gemeente daar deden lijden
(vgt Hand. 17:5, 1 Thess. 2:14). In de
benauwende hitte van de zomerdag lezen
we nog eens over de moeite, die Paulus
en zijn gemeente geleden hebben, waar
het geloof niet alleen met woorden, maar
ook met kracht openbaar geworden is.
De Schone Havens"
Het zou vermoeiend zijn, als lk u nog
verder uitvoerig ging beschrijven ons
bezoek aan Nicopolis (Tit 312), een
ruïnenstad aan de Westkust bij Preveza.
aan Creta (Brief van Titus) en aan bet
stralende Rhodus met zijn weelde van
roodbloeiende oleanders (Hand
21 1), want over Paulus' verblijf aan die
plaatsen is hoegenaamd niets bekend. Wel
et een merkwaardige belevenis om
de „Schone Havens" (Hand. 278)
voorbij te varen. Het is een kleine baai,
zoals Griekenland er zoveel kent, een
natuurlijke schuilplaats, aan de Zuidkust
Creta. Wij genoten een prachtige iag
met kalme zee. Welk een genot,
ook welk een tegenstelling met die
aarvan Hand. 27'vertelt!
7n 2 Cor. U 25 geschreven vóór de
i.' van Hand 27 vertelt Paulus zeil
dat hij maat liefst driemaal schipbreuk
geleden heeft. Wonderlijke zeeèn daat
ond Griekenland, nu zo rustig en vrolijk
blauw in steeds wisselende tinten. Het is
liet te geloven, dat hel hier zo
kan, dal In de Oudheid de scheeo-
vaart in de winter practisch stil lag. Ure
vlakke zee stemt tot meditatie, tot oe-
schouwing. In allerlei richtingen heeft
de Apostel deze watervlakten doorkruist,
deze eilanden links en rechts zien op
doemen en verdwijnen. Zijn zeilschepen
liepen niet de 13 mijl per uur van onze
.Aegeon". Men zou zo zeggen, dat alles
tem tot beschouwelijkheid gebracht moet
hebben. Maar in zijn brieven vinden we
geen spoor! Het ts daar alles
activiteit in dienst van het Evangelie:
■valt mij dagelijks de zorg van
al de gemeenten".
In deze omgeving voelt men eerst
recht, hoe sterk dat geweest moet
hoe geweldig Paulus zich ge
stuwd wist door de boodschap, die
hem toevertrouwd was; wat het be
tekent, dat zo dikwijls bij hem spra
ke is van de „dunamis", de dynami
sche kracht van het Evangelie.
Bijbelbespreking; Woensdag 8 uur open-
luchtwerk; Vrijdag 8 uur bidstond.
Oud-Kath. Gemeente: 10 uur hoogmis.
Vergadering van gelovigen (Volders
gracht 10c): 10.30 uur broodbreking.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Ned. Herv.
Gemeente: 9 uur ds Schoneveld van Den
Haag. 10.30 uur ds Tromp van Boskoop.
6.3') uur dr Lekkerkerker van Utrecht
«jeugddienst); Jonathan. 10 uur ds Lam-
bour; Gouwsluis, 6.30 uur ds Lambour;
Martha-stichting geen dienst; Ouds-
hoornseweg, 10 u. ds Veenendaal: Hooft-
straat, 9.30 en 6.30 uur de heer Van dei
Sluys.
Geref. Kerk: Zuiderkerk, 10 u. ds Mul-
dei, 6.30 uur ds Van der Zee van Nieuv-
Vennep; Noorderkerk, 10 u. ds Kamper
Wierden. 6.30 uur ds Mulder; aula,
ir ds Van der Zee. 6.30 u. ds Kamper:
Oudshoorn, 10 en 6 30 u. ds Hartvelt van
Bodegraven.
Geref. Kerk (art. 31): 10 u. leesdienst,
6.30 uur ds Koenekoop van Gouda.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u. ds De
Bruin van Boskoop.
Leger des Hells: 10 u. heiligingsdiens
7.30 uur verlossingssamenkomst.
Oud-Geref. Gem.: 9.30 en 4 uur lees
dienst: Dinsdag 7.15 u. ds v. d. Breevaart
van H.I. Ambacht.
Evangelisatie IJsclubgebouw: 9.30 uur
v.v.v., 6.30 u. de heer Gubler uit Spanje.
HAZERSWOUDE: Ned. Herv. Gem
9 30 en 6.30 uur ds Van der Leeden (des
morgens H. Doop).
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 uur ds Van
Rhijn van Leiderdorp.
HILLEGOM: Ned. Herv. Gem.: geen
opgave ontvangen.
Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds Krabbe.
Chr. Geref. Kerk: geen opgave ont
vangen.
Geref. Kerk (art. 31): idem.
HOOGMADE: Ned. Herv. Gemeente:
l uur ds De Jong (H. Avondmaal).
DE KAAG: Ned. Herv. Gemeente: 10 u.
ds Van Leeuwen, 5 uur ds mr Alma van
Amsterdam (jeugddienst).
KATWIJK AAN DEN RIJN: Ned.
Herv. Gemeente: 9.30 en 5 u. ds Goverts.
Geref. Kerk: 11 en 6 30 uur ds Gille-
baard van Zeist.
KATWIJK AAN ZEE: Ned. Herv. ;i
meente: Nieuwe Kerk. 10 u. ds Pras, 6
ds Monster; Oude Kerk. 8 u. ds Monster,
ds Bouman, 6 u. ds Baas van Val
kenburg; Kapel, 10 uur ds Moerenhout
Geref. Kerk: 8.30 en 10.30 uur ds Pij l-
an; 4.30 en 6.30 uur' ds Pijlman van
Schiebroek-Hillegersberg.
Chr. Geref Kerk: 10 en 5 uur ds Van
der Bijl.
Geref. Gemeente: 10 en 5 u. leesdienst
Geref. Kerk (art. 31): 10.30 en 5 uur
ds Schilder van Utrecht
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Ned
Herv. Gemeente: 10 uur ds Poort (H.
Dorp), 7 u. ds Postma van Zoeterwoude
Geref. Kerk: 10 en 7 uur ds Wolven.
LEIDERDORP: Ned. Herv. Gemeente:
en 6.30 uur ds Honnef.
Geref. Kerk: 10 en 6.30 uur ds Dijk.
LEIMUIDEN: Ned. Herv. Gemeente:
30 uur cand. Van den Bogert van Rot
terdam.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u. ds Timmf
sn Den Haag.
LISSE: Ned Herv Gemeente: 9. 1030
i 5 uur ds Jongeboer.
Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds Mees
Oever van Kamerik.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 3.!
land (H. Avondmaal).
Geref. Kerk (art. 31): 10
cis Verleur.
Geref. Gemeente: 10 en 4
Gier (H. Avondmaal).
Oud-Geref. Gemeente: 9.30 en 3 aur
leesdienst.
Ned. Prot. Bond: geen dienst.
NOORDWIJKERHOUT: Ned Herv.
Gemeente: 10 uur ds Meuzelaar van
Noordwijk-Binnen.
NOORDWIJK AAN ZEE: Ned. Herv.
Gemeente: 10 u. ds Wessel van Schaars-
bergen, 5 uur ds Visser van Oegstgeest.
Geref. Kerk: 8.30. 10.30 en 5 u. ds Wil
schut van Genderen.
NOORDWIJK-BINNEN: Ned Herv
Gemeente: 10 uur cand. Monteban van
Oegstgeest, 7 uur ds Meuzelaar.
Geref Kerk: Vinkenlaan, 9.30 en 5 uur
dr Visser van Spakenburg; v. d. Bergh-
stichting. 11 uur idem.
OEGSTGEEST: Ned. Herv. Gemeentj
Groene Kerk, 1030 uur ds Monster va:
Katwijk aan Zee (jeugddienst); 7 uu
ds Callenbach; Pauluskerk. 10 u. ds Vis
eer; Hoge Mors. 9 uur ds Callenbach
Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds Peliicaan
van Maassluis: voor MorsRijndijk zie men
Leiden.
Geref. Kerk (art. 31): 8.30 en 3 uur
ds Van Venetië van Wormerveer.
Vereniging van Vrijz. Hervormden:
10.30 uur ds Van Royen van Amersfoort.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Ned.
Herv. Gemeente: 10 uur ds Knottnerus.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u. ds Krijger
an Lochem.
RIJNSA TERWOUDE: Ned. Herv. Ge-
imeente: 9.30 u. cand. De Bie van Utrecht.
Chr. Geref. Kerk: 9 30 en 5 u. de heer
Van Leeuwen van Rijswijk.
RIJNSBURG: Ned. Herv Gemeente:
Grote Kerk, lO uur ds Groenewoud, 5 u
ds Bonting; Kleine Kerk, 10 u ds Bon-
ling (H. Doop), 5 uur ds Groenewoud.
Geref. Kerk: Voorhouterweg, 10 uur
dr Impeta van Dinteloord, 5 uur ds Van
dei Linde: Rapenburg, 9 uur ds Van dor
Linde, 10.30 en 5 u. ds Hajer van Leiden;
30 uur dr Impeta.
Chr. Gereform. Kerk: 10 en 5 uur ds
Brandsma; Maandag 7.45 u.
•amenkomst in „Buitenlust'
Geref. Kerk (art. 31): 10.30 en 5.30 uur
is De WaL
SASSENHEIM- Ned. Herv. Gemeente:
10 en 5 u. ds Knjkamp (II Avondmaal).
Geref. Kerk: 9.30 en 5 uur ds Kuiper.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u. ds Visser.
Ned. Prot. Bond: geen dienst.
TER AAR: Ned. Herv. Gemeente: 9 30
iui de heer Hoek, 6.30 u. ds Van Amstel.
Geref. Kerk: 10 en 6.30 u. ds Hoytema
ran Monster (H. Avondmaal).
VALKENBURG: Ned. Herv Gemeente:
10 uur ds Kamstra van Nijemirdum. 6 30
ïur ds Pras van Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds Nijhuis.
Geref. Kerk (art. 31): 8.45 en 3 uur
ds Schilder van Utrecht
ds De
ngelisatie-
Verweesde jeugd
beweren, dat de
ouw en de vrouw
zonder de man een incomplete, een halve
mens is Beiden zijn zij volledige mensen,
aan wie de menselijke natuur eigen is.
Maar in een huwelijk kan men, zonder
veel kans op tegenspraak, deze bewe
ring wel volhouden.
Blijft een man als weduwnaar achter,
vooral als er kinderen zijn, dan is hij
slechts een half mens. Hij voelt zich ook
als zodanig. Hij moet nu vader en moe
der tegelijk zijn en al heel spoedig ont
dekt hij, dat dit onmogelijk is.
Ook bij het wegvallen van de moeder
is men geneigd de man te beklagen, die
als weduwnaar achterblijft. Maar men
vergete niet, dat de kinderen hier meer
te beklagen zijn. De verzorging, welke
zij krijgen, kan nooit gepaard gaan met
die spontane liefde, die alleen een moe
der vermag te geven. Een moeder is niet
te vervangen.
Er zal ook bij de vader veel minder
begrip zijn voor de moeilijkheden van
de kinderen, 'it manco kan ook niet
worden weggenomen bij een tweede
•elijk. De goeden niet te na gespro
ken moet van menige stiefmoeder wor
den gezegd, dat ze veel „stief" en weinig
„moeder" is.
.ve nemen nu het geval, dat de
De jeugd zal
dan die warme teerheid moeten missen.
moeder haar kinderen om
ringt. Dat kan ook niet anders, want d<=
anders gericht. Terecht wordt h'
het hoofd van het gezinsleven genoem
aar moeder het hart is.
De nood van zulk een weduwnaar is
schreiend groot. Hij verstaat zijn kinde
de diepste roerselen van
hun ziel. Hij -taat vaak onbeholpen. IS
moeder er nog, dan is alles anders. Haar
liefdevol hart weet ook het stugge hart
vader te ontdooien en zodoende kan
hij zijn kinderen dan meer liefde geven.
Zakelijk komt alles wel in orde Heeft
i vrouw veelzins de blik naar binnen
gericht, bepaalt zij zich voornamelijk bij
het ogenblikkelijke, de man ziet naar de
toekomst. Bij hem domineert niet de
zucht om zijn kinderen bij en om zich
te houden.
Vertroeteld worden de kinderen in het
;zin van een weduwnaar doorgaans niet,
èl gehard. Ze leren vroeg op eigen
benen te staan, zichzelf te redden, uit
eigen ogen kijken Vader laat zich veel
minder als klaagmuur" gebruiken,
'aarom verduwen ze hun verdriet Ze
•orden doorgaan? zelfstandige, volhar-
dende mensen, maar deze deugden wor
den betaald met een hoge prijs: l.et ge
tart warme moederliefde.
>ET een moeder er in haar weduw
schap voor waken, dat ze de kin-
n niet een teveel aan liefde geeft,
r moet in zijn berooide staat er voor
en, dat hij de kinderziel niet laat
verkommeren en verschrompelen door
gebrek aan liefde Want meer dan op
lig ander terrein is in de opvoeding de
liefde de band der volmaaktheid
Men kan wel beweren, dat er van
are opvoeding geen sprake kan zijn
zonder liefde. Waar deze ontbreekt,
krijgt men een Spartaanse opvoeding, die
heid achteruit brengt. De moei
lijkheden. welke zich voordoen bij de
erzorging vooral van jonge kinderen,
1 wel de oorzaak zijn, dat niet zo heel
eel weduwnaars ongehuwd blijven.
Dagelijks zonder de moederlijke zorgen
moeten leven het is voor de kinde-
n ook een altijddurende kwelling. Maar
ook de nood van de vader is groot Hij
heeft zijn aandacht nodig bij zijn dage
lijks werk en daarenboven wordt hij ge
roepen zich t bemoeien met allerlei
kleinigheden, die moeder aan de lopen
de band opknapt.
J\ FERKWAARDTG. dat de apostel Jaro-
l'T bus. sprekende over de redelijke
godsdienst, daarbij alleen noemt het be
zoeken van weduwen en wezen in hun
'erdrukking Over de weduwnaar wordt
laar niet gesproken. Toch verkeert ook
ill in bittere nood.
Bij de gebeden in de kerk wordt wel
menigmaal gedacht om weduwen cn we-
doch de keren zijn te tellen, dat het
gebed opgaat voor de vader, die zónder
in kinderen moet trachten
op te voeden. Ook hier ligt zeker voor de
Christelijke genr-enschap een taak. al zal
"e met zeer veel tact moeten worden
De nood van de verweesde jeugd mag
is niet onberoerd laten Ze verdient de
volle aandacht van de Christelijke barm
hartigheid en naastenliefde. Daarom
wilden we er de aandacht eens op ves
tigen Er iijn natuurlijk vele facetten
:aak. Het ging niet aan, ze alle
men Hoofdzaak was, te doen
eel de verweesde jeugd kan te
kort komen God legde in Zijn wijsheid
de opvoeding ip handen van vader èn
ieder een regel waarop alleen Hij
i uitzondering mag maken.
P. DE ZEEUW JGzn.
VOORHOUT: Ned. Herv. Gemeente:
u. ds Eggink van Oegstgeest.
VOORSCHOTEN: Ned Herv. Gem:
Dorp, 10 u. ds Van der Wiel van Leiden,
r ds mr Alma (jeugddienst); Rijn
dijk. 10 uur ds Fortgens.
Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds Lammens
er Heinkenszand.
Geref. Kerk (art. 31): 10.15 en 5 uur
Van Venetië van Wormerveer.
WARMOND: Ned Herv. Gemeente: 10
i 7 uur dr Zandee.
WOUBRUGGE: Ned. Herv. Gemeente:
3u en 10.30 u. de heer Groenendijk van
Scheveningen; 6.30 uur ds Van Ieperen
er Katwijk aan Zee (jeugddienst).
Geref. Kerk: 8.30 u. ds Tom van Ouds»
hoorn, 2.30 u. ds Timmer van Den Haag.
ZOETERMEER: Ned. Herv Gemeente:
i en 6.30 uur dr Woldendorp.
Geref. Kerk: 10 en 6.30 u. ds Van den
os van Pijnacker.
Geref. Gemeente: 10 en 6.30 uur lees
dienst.
Hervormde Evangelisatie: 10 en 6.30 u.
de heer Kruithof van Monster
Vereniging van Vryz. Hervormden:
geen dienst.
ZOETERWOUDE: Ned. Herv. (Usli
l uur ds Postma.
