Jan vander Heyden.
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 12 JUNI 1952
Met hond en hoed tez kezk
VAN DEK HEYDEN, schrijver,
inrenteur, koopman, tekenaar en schilder
Merkwaardige ontdekkingen in
Overijssels dorp
(Van
onze redacteur)
ALLES OVER DE BRANDSPUIT, die Jan van der Heyden uitvond en
waarmee hij de stad Amsterdam in de zeventiende eeuw de meest
moderne brandblusapparatuur ter wereld verschafte, vind U in Delden.
Dat is niet vreemd. Delden is een Overijssels dorp met een grote traditie.
Het bezit een fraai kasteel en de aanwezigheid van die grafelijke woon
stee maakt, dat Delden zélf het karakter van een kleine residentie aan
genomen heeft.
De boerderijen zijn er voor een groot
deel van de „heer". Vele patriciërshui
len, met hun vele duizenden vierkante
meters tuin, óók. En als er in de Ned
Herv. Kerk op Goede Vrijdag Avond
maal gevierd wordt, gaat de predikant
het avondmaalszilver en de avondmaals-
wijn op het kasteel halen.
Zelfs is het gebeurd, dat de plaatse
lijke predikant eenmaal, bij het thuis-
j] komen van vacantie, timmerlieden ii
/lie pastorie bezig vond met het uitzagen
een belangrijke steunbalk. „Wat doen
Jullie daar in vredesnaam", vroeg de
pastor huiverend. Hij zag zijn r
ruime huis al ruïne worden. Het
woord van de timmerlieden had afdoend
dienen te zijn Zij zeiden: „De gTaaf
hier vanmiddag. Hij stootte z'n hoofd
tegen die balk. Nu moet die balk
De pastorie staat er nog (de dominee
trouwens ook) en dus is er op een o:
indere manier een stokje voor die zage
rij gestoken.
Het is geen wonder, in zo'n land, met
loveel traditie, zoveel hechten aan het
oude, zoveel kwartierstaten, namen van
grootmoeders tot in het vijfde geslacht.
zo rijk aan titels, praedicaten, privileges,
heerlijke rechten en plichten iemand te
vinden, die zich een nazaat van Jan van
da der Heyden kan noemen.
nr A. C. van Eek. Zijn moeder
een was een directe afstammeling van mr
kaaJan Brants, die gehuwd was met een
irlojkleindochter van Jan van der Heylen.
J.HJ En het houdt met de afstamming van
^rgejde uitvinder van de brandspuit niet eens
op ook Want Jan van deT Heyden's zoon
gehuwd met Christine Leeuw en
tine Leeuw was een dochter van
d^Clement v. d. Vondel, zodat ook de Prins
der dichters nauw bij de zeventiende-
familie van mr Van Eek be-
itrokken is!
Familiebezit
Wat is hier. in dit oude Deldense huis
met zijn schilderijen, zijn oude prenten
oude boeken aan Jan van der Heyden
^herinneringen te vinden is, moet men
:looEus a's familiebezit beschouwen. Dèt i«
de waarde van de familietraditie. Er zijn
die het allemaal niets vinden:
Afstammeling te zijn van de een of an-
dere beroemde man, „Het komt op de
lgel«igen persoonlijkheid aan", zeggen zij.
J Natuurlijk is dat waar, doch de per-
egejioonlijkheid wordt mede gevormd' door
neaJde invloed van het voorgeslacht. Con-
-wjjjfrontatie met dat voorgeslacht kan alleen
Leifnaar günstig werken op de nazaten. Al
SepJrien zij in Jan van der Heyden maar een
jvan de groten uit de Gouden Eeuw, die
(het Nederlandse volkskarakter mee heb-
ii ben helpen bepalen!
F Om zijn uitvinding van de brandspuit
lestijds wereldkundig te maken, schreef
n der Heyden zijn „Brandspuiten-
Met de hand. Én hij verluchtte
iet zelf met zeer veel tekeningen. Het
'ormt een van de belangrijkste onder-
Villddelen van de verzameling van mr Van
|ïck. HIJ toont het, als een tempelwach-
reliqui De inkt is in de loop der
wat verbleekt, maar zonder
ioeite leest men het pittige schrift met
vele krullen, die de invloed van de
[tijd verraden.
uit| Die tijd, die in de eerste plaats alles
in de ménsen vroeg. Jan van der Hey-
kon niet, om illustraties bij zijn
lekst te krijgen, in de een of andere
liehé-archiefkast duiken. Hij tekende
Jj'ielf. En hij tekende, zoals men in de ze-
iakVent'ende eeuw tekenen kon. Met grote
indacht voor elk détail. Hij maakte,
de betekenis van zijn brandspuit te
Illustreren, een tekening van zijn eigen,
isterdamse grachtenwoning. En hij
'ergat niets. De vaten in de kelders niet
de appelen op zolder ook niet. Brand
lis hem persoonlijk altijd bespaard geble
ken. doch op deze prent brandt zijn huis
van onder tot boven en de nieuwe slan
kenbrandspuit (de slang was toen ver-
beJvaardigd van leer) bewees goede diens
ten. Terwijl men de spuitgasten met de
Jeuderwetse spuit, die een straalpijp od
-dende pomp had, ziet bedelven onder neer-
het(vallende muurresten. klimmen de Jan
jvan der Heyden-navolgers. met de slang
erenkronkelend achter zich aan, over daken
bur*in schuttingen en bestrijden de vuur
haard.
Merkwaardige ontdekking
De fraaie prenten, die in koperdiep
druk werden uitgevoerd en die zowel in
[origineel als in druk, aanwezig zijn, be-
l*tt (vatten een merkwaardig bewijs voor
'Van der Heydens universeel kunstenaar-
kchap.
Drs.| jot in de jongste uitgaven over Van
Ier Heyden toe (b v. Oosthoeks Encyclo
pedie 1950) wordt gezegd, dat hij zijn
iguren door anderen b v. door Adriaen
in der Velde liet inschilderen.
^"■i Maar mr Van Eek laat u studies voor
^jïnans-figuren van Van der Heyden zien.
:hetbladen, neergekrabbeld in een hoek
'an het papier en dezelfde figuren ko-
i óók voor op de brandspuit-tekenin-
van hem. Waaruit dus volgt, dat Van
Heyden wél zelf figuren tekende,
ij was. behalve scribent én ingenieur
én schilder, ook een uiterst vaardig koop-
!man. En wie kon er beter opper-brand-
beester zijn dan hij, die het materiaal
goed kende?
f. Hjj rekende de vroeden van Amster-
h 'liam voor. dat de oude methode van
en[brandblussen hen op f 87 387 kwam te
grjniltaan. In dat bedrag is begrepen f 23.940
ont-iVoor het gebruik van 12 600 brandemmers
A 38 stuivers per man. Bij de nieuwe
1 methode lag het zwaartepunt veel meer
flu-®Puiten, die Van der Heyden ook
rede,al In eigen werkplaatsen liet vervaardi-
;nd! Een- dan op de brandemmers. Een stad
ter-!1'8 Amsterdam had in die tijd 60 spui-
uT)»,iten nodig, die f 15 000 kostten. Daarbij
keltjkwamen slechts 3000 brandemmers voor
d« 5700. Geen wonder, dat er. van de ka
gen Van d-er Heydens plannen. Een
zet dat, gezien de geweldige voordelen
van zijn systeem, weinig succes
hebben.
Straatverlichting
Er zijn van die eerste Jan van
Heydenspuiten in mr Van Eck's wo
verschillende onderdelen aanwezig. Af
komstig van een oude spuit, die in
selt (O.) nog niet eens zo lang geleden
in gebruik was.
Er hangt echter ook een ouderw
lamp, die een originele Amsterdamse
straatlantaarn uit de zeventiende e
blijkt te zijn, ontsproten aan hetzelfde
brein als de brandspuit nl. dat van Jan
van der Heyden. Het is een raapolie
lantaarn en Jan van der Heyden blijkt
er niet alleen „inventeur" van geweest
te zijn, maar ook fabrikant, leverancier
van de raapolie en, in stedelijke functie,
hoofd van de lantaarnopstekers. In het
zelfde forse handschrift van het brand-
spuitenboek geeft hij voor die lantaarn-
opsteken een uitvoerige instructie met
tijden voor het opsteken van de lan
taarns, de wijze van schoonhouden, het
verzorgen en het schoonhouden van de
apparaten. De titel luidt: ,,'t Licht der
lamplantaarens ontsteken door Jan van
der Heyden, inventeur der selve, opsig-
ter der straatlantaarens van Amsterdam
1679".
een en ander dus wel zeer
taar het moet gezegd: hij
Amsterdam een der modern-
•an zijn tijd.
Hij bezag
zakelijk, ir
maakte van
ste steden v
Behalve al de hierboven genoemde
functies en zelfgevonden mogelijkheden,
bekleedde Jan van der Heyden ook het
ambt van stadstimmerman, waarin
werd opgevolgd door zijn zoon Jan
der Heyden, die van de roem va
vader, behalve een groot vermogen, ook
nog tal van andere restanten erfde.
In die kwaliteit hadden de Van der
Heydens ook het opzicht over de „stads-
wateren" van Amsterdam. Zij hebben
een verhandeling geschreven over d
toestand' van de zeedijk tussen Amstei
dam en Muiden, geillustreerd' op de
wijze, die karakterstiek is voor Van der
Heyden.
Penningen en schilderijen
Jan van der Heyden zorgde ervoo
dat, als er brand was, zijn blussers aar
wezig waren. Hij voerde de z-g. brand-
penningen in, waarmee een spuitgast
zich present meldde bij de brandmeester
Om nieuwe ideeën op te doen én
zijn uitvindingen elders aan de mar
brengen, het was immers de Gouden
Eeuw en het „ach siet ende considereert
wat goede couragie veTmagh" deedi de
vermogens zó groeien, dat ze de Amster
damse huizen uitbarstten, ging Van der
Heyden reizen. En al reizend ontwikkel
de hij nieuwe mogelijkheden voor zich
én zijn nakomelingschap: hij schilderde
Beroemde schilderijen, veelal van zeven
tiende eeuwse stadsgezichten in Neder
land, maar ook in het buitenland, vooral
Duitsland, maakte hij. Hij kwam me
schetsen thuis, die hij uitwerkte tot schil
derijen of, door zijn graveur van Vianen
vermenigvuldigen liet.
Die reizen bedropen zichzelf dus dub
bel en dwars.
Ja, Jan van der Heyden was een groot
man. Hij heeft het eens bestaan me
grote hond aan de riem en zijn hoed op,
de Nieuwe kerk in Amsterdam binnen
te gaan. Dat heeft hem toen een correc
tie van de stedelijke overheid bezorgd
Zelfs al laat men aan het nageslacht 30C
kostbare schilderijen, een kast vol pren
ten, de mogelijkheid voor een modern
brandweerwezen en de straatverlichting
na, (in zijn tijd werd die al in Leipzig
toegepast), zoiets kan geen man
straffeloos veroorloven.
IN AMSTERDAM.
ANNO 1726.
Tegens Donderdag den IÖJ' January
i ten üSctocii mircn
Werd U li. ter Bcgrüvinge verzogt, met
Op de Fluweelc Burgwalc
y' A c p
<t v ftrK±r//n 't +ittnM-
Het overlijdensbericht 1
OUDE KERK.
1 der Heyden Jr.
Leidse Athletiek Commissie
Uitslagen van de vierde competitiedag
Meisjes A 4x80 mtr: 1 W.I.K. 45.7;
2 BI. Zwart 48.7; K.I.K. 4 punten; BI.
Zwart 2 pnt.
Dames Relais: 1 Nw Brunhilde 62.2;
2 Sportief I 62.7; 3 Bataven 64.3; 4 BI.
Zwart 64.6; 5 Sportief II 67.Nw Brunh.
10 pnt; Sportief I 8 pnt; Bataven 6 pnt;
BI. Zwart 4 pnt; Sportief II 2 pnt.
Dames Discuswerpen: 1 P. Veldho-
;n (Bataven) 29.96; 2 J. Robbers (Nw
Brunh.) 24.92; 3 J. v. Leeuwen (Spor
tief I) 24.67; 4 A. v. d. Kloot (Nw Brunh.)
24 54; 5 L. Meerburg (Sportief I) 22.43;
6 Th. Brakel (Bataven) 22.19; 7 S. Mul
der (Sportief II) 21.98; 8 E. Mulder
(Sportief II) 2035; 9 Cl. Clement (BI.
Zwart) 16.53: 10 N. Compeer (BI. Zwart)
12.29. Sportief I 14 pnt; Sportief 2—7;
Bataven 15 pnt; BI. Zwart 3; Nw Brunh.
16.
Meisjes B Verspringen: 1 C. Onder-
ater (Sportief) 4.41; 2 J. Halverhout
(Sportief) 4.35: 3 N. Beiersbergen (BI.
Zwart) 4.34: 4 E. Gordijn (Bataven) 4.26;
5 S. Rietbergen (Nw Brunh.) 4 01; 6 D.
Huigsloot (Bataven) 3.99; 7 R. Smit (Nw
Brunh.) 3.39; 8 Ch. Brakel (BI. Zwart)
3.13. Sportief 15 pnt; Bataven 8 pnt; BI.
Zwart 7 pnt; Nw. Brunh. 6 pnt.
Meisjes B Kogelstoten: 1 B. de Boer
(Sportief) 8.19: 2 C. Onderwater (Spor
tief) 7.87; 3 E. Gordijn (Bataven) 7.81;
4 D. Huigsloot (Bataven) 7.51; 5 N
Beiersbergen (BI. Zwart) 7.08; 6 R. Smit
(NwBrunh.) 6.85; 7 L. Jonk (Nw Brunh.)
6 01; 8 Ch. Brakel (BI. Zwart) 5 34 Spor
tief 15 pnt: Bataven 11 pnt; BI. Zwart
5 pnt; Nw Brunh. 5 pnt.
Totaalstand van de competitie voor
dames enmeisjes:
Dames: 1 Nw Brunhilde 124 pnt;
Bondselftal Woensdag
tegen Degerfors
Woensdagavond aanvang 7 uur. speelt
Degerfors, nummer drie van de Zweedse
hoofdklasse competitie achter Malmö en
Raa, in het Feijenoord-stadion te Rotter
dam een wedstrijd tegen een Nederlands
bondselftal
De bondsploeg komt uit in de volgende
samenstelling:
Doel: Landman (Sparta); achter: De
Jong (ADO) en Busschers (Enschede);
midden: Van Schijndel (SW), De Kroon
(Feijenoord) en Dijkgraaf (AGOW);
voor: Van Overbeek (BW). Van Beur
den (BW), Van Melis (Eindhoven), v. d.
Tuin (Hermes DVS) en v. d. Weerd (Wa-
geningen).
Reserves: v. d. Bijl (Feijenoord), v. d.
Hurk (Eindhoven), Bennaars (Dosko) en
De Voogd (Haarlem).
Degerfors zal met het volgend elftal
uitkomen: doel: Bertil Tingloef; achter
Bertil Nordh en Tore Karlsson; midden:
Ernst Bohlin, Goesta Lundin en Sven
Bengsten; vor: Lennart Lindskog, Olof
Olsson, Karl Erik Jacobson, Henry Nils-
cer gildebrocders, nogal verzet rees te- son en Rolf Hillerberg.
Sportief I 121% pnt; 3 Bataven 101 pnt;
4 Sportief II 61 pnt; 5 BI. Zwart 34% pnt.
Meisjes A: 1 W.I.K. 30 pnt; 2 BI. Zwart
26 pnt.
Meisjes B: 1 Sportief 74% pnt; 2 Ba
taven 60 pnt; 3 Nw Brunhilde 35% pnt;
4 BI. Zwart 30 pnt.
Seriewedstrijden van
L.D.W.S.
Evenals vorige jaren organiseert L.D.
'.S. seriewedstrijden, thans met deel
neming van de verenigingen U.VS.,
Stormvogels, A.D.O., D.W.S., L.F.C., Lug-
dunum, Rijnsb. Boys en Warmunda. De
wedstrijden worden op Zaterdag en
nodig op Woensdagavonden gespeeld.
Het programma voor de eerste ronde
luidt: A.D.O.L.F.C.; Stormvogels—
U.V.S.; LugdunumD.W.S.; Rijnsb. Boys
•Warmunda.
Zaterdag om 7 uur wordt gespeeld
A.D.O.—L.F.C.
Zomeravondtournooi U.V.S.
L.F.C. versloeg A.S.C.
met 23
In het kader van het zomeravond
tournooi van U.V.S. kwam gisteravond
A.S.C. tegen L.F.C. uit. A.S.C. was vol
ledig, terwijl L.F.C. twee invallers lelde.
1 Voor de rust gaf A.S.C. de toon aan en
nam na 12 minuten spelen door Wolte-
nnk de leiding (1—0). L.F.C. speelde
daarna wat te nonchalant om succes te
hebben. Kort voor de rust bracht J. de
Troye de stand op 20.
De rood-zwarten kwamen na de thee
iet W. Aniba voor Wolterink in het veld.
Allengs nam L.F.C. de touwtjes in han-
werd het klasseverschil duidelijk.
Door geknoei in de achterhoede van
A.S.C. kon Bijl vry gemakkelijk 2—1
maken en een ogenblik later werd het
door dezelfde speler 22.
A.S.C. was de kluts kwijt en het was
dan ook niet te verwonderen, dat LJVC.
met de volle winst ging strijken. Bijl
doelpunt voor zijn reke
ning (2—3) en hoewel de derde klasser
nog legio kansen kreeg, bleef het bij
deze stand.
Vrijdagavond om half 8 speelt U.V.S.
tegen Ter Leede.
Prins kampioen te Madrid
Onze landgenoot Prins heeft het inter
nationale schaaktournooi in Madrid ge-
In de laatste beslissende partij
sloeg hij de Spanjaard Roman Toran
(zwart) in 47 zetten. Het was een Cata
laanse partij.
Prins werd eerste met 12% punt. Ach
ter hem komen de Amerikaan Steiner,
Bernstein (Frankrijk) en de Argentyn
H.K.H. Prinses Wilhelmina liet gisteren te Muiden de nieuwe, voor Den
Helder bestemde reddingboot „Prins Hendrik" te water. Daarna onderhield
H.K.H. zich opgewekt met enige Helder se zeeredders, die ook bij deze officiële
gebeurtenis tegenwoordig waren.
Gemeenteraad van Noordwijk
Voorstel tot verhoging van electriciteits-
tarieven aanvaard
Wethouder Van Leeuwen is nog niet
goochem genoeg
De voltallige gemeenteraad van Noord-
wijk vergaderde gisteravond onder
zitterschap van de burgemeester, mr Van
Berckel. Als eerste punt vermeldde de
agenda de beëdiging van mej.
Wiel (P.v.d.A.), die de plaats ir
de heer P. F. Janzen. Nadat mej. Van
der Wiel de vereiste eden had afgelegd,
werd zij door de burgemeester hartelijk
toegesproken. Spr. verheugde zich
dat thans weer een dame haar
trede in de Raad had gedaan.
In de vac. Wils werd tot lid van
>mmissie voor het uitbreidingsplan
de bouwverordening gekozen de heer
Rippen, tot lid van de commis:
personeelsaangelegenheden in
Janzen de heer L. van Beelen. Aan de
Noordwijkse golfclub werd een stuk
grond in huur gegeven voor f 100 per
jaar en van de heer P. J. Groot werd
17 M2 grond aangekocht voor verbreding
de Van Limburg Stirumstraat.
wordt dan het urinoir aldaar afge
broken en op een stuk grond van de
Ned. Herv. Gemeente een nieuw ge
plaatst. De kosten van een en ander be
dragen f 1565. Na enige discussie werd
dit voorstel aanvaard, evenals een voor
stel tot aankoop van grond aan de Lijn-
baanweg voor verbreding van deze weg.
Aan de N.V. J. van Kan werd vergun
ning verleend tot het plaatsen van een
bezinepomp en een kiosk gedeeltelijk op
gemeentegrond. B. en W. stelden
de overeenkomst mét J. C. de Haas in
zake de vuilnisophaaldienst te wijzigen,
daar gebleken is dat deze ondernemer
verlies werkt. Voorgesteld werd de
eemsom van f 20.000 op f 24.000 te
brengen. De heer Van Rhijn kreeg op
vraag te horen dat de gemeente tot deze
geste niet verplicht was. De heer Rippen
bereed bij deze gelegenheid een stok
paardje door te pleiten voor een ge
meentelijke vuilnisophaaldienst. Dit
bleek een vechten tegen windmolens te
zijn, want alleen de veel hogere kosten
vormden hiervoor een beletsel.
De burgemeester stelde vervolgens
>or aan Ged. Staten te verzoeken de
jaarwedden van de wethouders met 10
pet te verhogen en op 1650 te brengen.
Onder hilariteit deelde weth. Van Leeu-
mede deze verhoging, indien ze
werd goedgekeurd, te zullen besteden
»n het volgen van een cursus: „Hoe
ord ik een goocheme wethouder?"
Vervolgens werd besloten een regeling
te treffen voor uitkeringen aan nage
laten betrekkingen van onderwijzend
personeel.
Het belangrijkste punt was wel het
voorstel om de electriciteitstarieven te
verhogen. Op een vraag van de heer
Mesker, die de verhoging nogal dras
tisch vond, gaf weth. De Witt een uiteen
zetting van de factoren die deze
hoging noodzakelijk maakten. Leiden
berekent een prijs van 3.8 ct per Kwh,
een stijging van 1 ct betekent in
korte tijd. Als men dit neemt
omzet van 2 millioen Kwh, betekent
dit dat men 20.000 zal moeten derven.
Bovendien is de omzetbelasting ver
hoogd, zodat het verlies wel tot 30.000
stijgt. Volgens de prijsberekening mag
tot 47.000 verhoging gaan;
de voorgestelde verhoging komt men
27.000. Naar de mening van het college
het volkomen verantwoord met
deze verhoging te komen. De geraamde
winst van ruim 48.000 blijft zodoende
gehandhaafd en die heeft men bij de
huidige begroting hard nodig. De raad
opperde nog verschillende ideeën,
tenslotte werd het voorstel van B.
aanvaard.
De verhoging komt hierop ne<
Valkenburg verzet zich tegen beper
kingen verkeer Veerdam
Van besluit Gedeputeerde Staten in beroep
bij de Kroon
Gisteravond kwam de gemeenteraad in voltallige zitting onder leiding van burge-
neester A. C. de Wilde bijeen. Onder de ingekomen stukken bevond zich een
sluit van Ged. Staten, waardoor het verkeer op de Veerdam, die toegang geeft tot
de veerpont, zeer beperkt zou worden. Practisch zou het hier op neer komen, dat
alleen voetgangers en wielrijders van deze pont gebruik zouden kunnen maken,
zeer tot ongerief van de vele tuinders, die met gemotoriseerde bakfietsen en hand
en kruiwagens hun producten langs deze weg naar de veiling in Rijnsburg brengen.
B. en W. van Valkenburg hebben dan ook gemeend, van dit besluit bij de Kroon in
hoger beroep te moeten gaan. Het pad is zeker te smal voor vrachtauto's er
spannen rijtuigen, maar de beperkingen zyn door het besluit van Ged. Staten
te ver doorgevoerd. De gehele raad kon zich met het standpunt van B. er
In Korea gesneuveld
De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen op 1 Juni jL
in Korea aan bekomen verwondin
gen is overleden de soldaat eerste
klasse Th. J. Leenders, legernum-
mer 250225228, afkomstig uit
's-Hertogenbosch.
De naaste familieleden zyn ver
wittigd.
De soldaat eerste klasse Th. J.
Leenders werd 25 Februari 1925
geboren en was ongehuwd. Hij was
afkomstig van het regiment stoot
troepen.
Het aantal Nederlanders dat bil
het Ned. detachement in Korea de
dood heeft gevonden, is thans ge
stegen tot 51.
Pilnik, allen met 11% pnt.
Junioren spelen om wereld
titel schaken
Het tournool om het wereldkampioen
schap schaken der juniores is gisteren te
Coventry geopend. Vertegenwoordigers
van 18 landen nemen aan de wedstrijden
deel. Eén der favorieten voor de titel is
de 17-jarige Joegoslaviër B. Ivkov.
Fanny won te Middlesbrough
Fanny Blankers-Koen heeft gisteren te
Middlesbrough tijdens Festival of Bri-
tain-athletiekwedstrijden de 100 yards ge
wonnen in 10.8 seconden, slechts 0,1 se
conde boven het wereldrecord.
het enkel tarief gebracht wordt van 24%
ct op 27 ct p. Kwh. Het dubbeltaricf
wordt van resp. 27% en 14 ct gebracht
op 30' en 15 ct. Het woonhuistarief wordt
thans berekend a 8 ct p. Kwh, met een
vastrecht van 22 ct per lichtpunt. Het
winkeltarief wordt eveneens 8 ct p. Kwh,
met een vastrecht van 10 p. maand
per Kwh. Het vcrwarmingstarief komt
van 7 ct op 9 ct p. Kwh en het nacht-
stroomtarief van 5 ct op 7 ct.
De R.K. U.L.O. school had een aan
vrage ingediend om medewerking inge
volge art. 72 der L.O. wet, voor gebruik
van sportvelden. De bedoeling is
terrein aan de Van Panhuysstraat enkele
uren per week te gebruiken
lichamelijke oefening. De heren Rippen
en De Monge opperden enkele bezwaren,
maar besloten werd aan het verzoek te
voldoen. We vrezen echter dat dit be
sluit voor de toestand van de prachtige
sportvelden niet zeer profijtelijk zal zijn.
Tenslotte werden enkele begrotings
wijzigingen aanvaard.
De rondvraag was weer een staalkaart
van wensen en verlangens: bijkans alle
raadsleden voerden hierbij het woord.
Tenslotte ging de raad in besloten
zitting, waarin aan de orde kwam een
bespreking over de principes van de
sportstichting en over ingebruikgeving
van openbare grond voor kronings
feesten.
De communistische atmosferische
druk in Azië en Afrika
-p\E INTERNATIONALE POLITIEK
verkeert nog in een stadi
grootste onzekerheid. De haastige spoed
der Westelijke „Grote Drie" om Rusland
uit te nodigen voor een ministersconfe
rentie op 23 Juli heeft nog geen goed
resultaat opgeleverd. Immers de Sowjet-
Unie bijt wel in deze invitatie, maa
verbindt er de onaangename eonditi
aan, dat dan ook het Atlantisch Pact e
de Amerikaanse bases in Europa op de
gemeenschappelijke agenda moeten wor
den geplaatst. Men zal zich herinneren,
dat de Westelijke plaatsvervangers te
Parijs deze voorwaarde „onaannemelijk"
verklaarden en derhalve verkeert men
nog steeds in een impasse. Het enige
lichtpunt is nu, dat deze eindelo:
mise"-partij kan worden voortgezet. Met
een eventuele conferentie van de „Grote
Vier" hangt de oplossing
Koreaanse probleem en de diverse ande
re brandende vraagstukken nai
Momenteel zijn er nog geen
gingen, dat de Chinezen, ondanks hun
enorme verliezen, bereid zullen zijn in
vredespogingen te treden. Uit het feit,
dat Marshall, de Amerikaanse min. van
Defensie, een bezoek heeft gebracht aan
Korea, mag men concluderen, dat
Washington er op gebrand is. zo spoedig
mogelijk een oplossing te bereiken voor
het Koreaanse probleem. Het Amerikaan
se milliardenprogram voor „wederzijdse
veiligheid" duidt er echter op, dat men
voorbereid wil zijn op alle eventuali
teiten.
Het gaat hier om enorme dollarbedra
gen voor militaire en economische steun
aan het buitenland en wel voor Europa,
het Nabije Oosten, Noord-Afrika, Azië
Latijns Amerika. Voor de eerste maal
'ilde Truman ook
*t Verklaarde
uitzicht
gelden besteden
voor hulp
Arabische landen
en Palestina. Waar
om dit alles? Om
dat Korea tenslotte slechts één aanvals-
object betekent, één schakel
de keten der communistische aggressie
pénétratie. Het behoeft derhalve
betoog, dat een éclatant
Washington en de "Ver. Naties op Korea
grote invloed zou zijn op
munistische aggressie-politiek
Verre Oosten, of andere gebieden in
Azië en Afrika.
Indien echter het Koreaanse geschil op
bevredigende wijze geregeld zou kunnen
orden, is men er toch nog lang niet
Dit besef kwam tot uiting op de con
ferentie van Amerikanen, Britten en
Fransen, die te Singapore gehouden werd.
alwaar maatregelen getroffen werden
>r de defensie van Zuid-Oost-Azië"
Voor een toenemende Sowjet-druk op het
Aziatische front is een innige alliantie
tussen Mao Tse Toeng en Stalin
voorwaarde en zelfs een Omar
Bradley, hoofd van de Amerikaanse staf
chefs, verklaarde niet te weten, hoe groot
de invloed van het Kremlin is op de
Chir
communistische regering.
verenigen.
Een groot aantal wijzigingen in de be
groting van 1951 werd met een hamer
slag goedgekeurd. In de verordening var
de keuringsdienst Vee en Vlees werd de
volgende verandering aangebracht;
male slachtingen moeten ten allen tijde
op het gemeentehuis aangegeven
den; noodslachtingen ook, maar indien
de secretarie op een moment gesloten is,
dan kunnen deze slachtingen aangege
ven worden bij de politiepost aar
Broekweg.
„Sole Mio" vroeg om een bydrag
het tekort over 1949. Deze subsidie
73 cent per verpleegdag bedragen. B
W. hebben zich echter in verbinding ge
steld met Leiden en daar was men var
mening, dat de exploitatie van deze in
richting wel op een andere wijze gere
geld zou kunnen worden. Vandaar, dat
het voorstel van B. en W. thans luidt
een subsidie van 34 cent per verpleeg
dag. Aldus besloten.
Het visrecht op de Rijn werd wederom
voor een jaar verpacht aan de heer G.
Nasveld. De riolering van de Lange
Commandeursstraat is van een derge
lijke urgentie, dat langer uitstel onmoge
lijk is. Ondanks de moeilijke toestand var
de gemeentelijke financiën, zal dit werk-
object toch moeten worden uitgevoerd.
Een zeer breedvoerige bespreking ont
spon zich over de verbetering van de
Castelweg. Reeds enige jaren ligt de kom
van het dorp te wachten op allerlei
anderingen. De wethouder van Openbare
Werken is doordrongen van de noodza
kelijkheid. Verschillende begrotingen
zyn er al voor gemaakt, maar een af
doende oplossing is nog niet gevonden.
Na veel heen en weer gepraat werd be
sloten, dat de raadsleden zich persoonlijk
nog eens op de hoogte zullen stellen
de plaatselijke situatie. In een volgende
STAUNTON-SCHAAKTOURNOOI
Te Leamington werden de afgebroken
partijen van het Internationaal Staunton-
tournooi uitgespeeld. De uitslagen luiden:
5e ronde: StahlbergTartakower
7e ronde: TrifunovicPirc afgebroken;
BroadbentUnzicker KleinGo-
lombek 8e ronde: Bogoljubow
Matanovic 10; GligoricGolombek
1—0.
De stand luidt thans: 1. Gligoric 5%
pnt; 2 en 3. Alexander en Matanovic elk
5 pnt; 4. Trifunovic 4% pnt -f 1 afgebr.
partij; 5 en 6. Stahlberg en Unzicker 4%
pnt; 7. Pirc 4 pnt 1 afgebr. partij; 8.
10. Klein, Broadbent cn Rossolimo
4 pnt; 11, 12 en 13. Bogoljubow, Donner
Tartakower 3% pnt; 14. 15 cn 16. Van
Scheltinga, Golombek en Wade 2% pni.
vergadering kan men dan met 'n defini
tief besluit de zaak afhandelen.
Er zal een kasgeldrekening van f 55.000
worden aangegaan voor de financiering
van de acht marinewoningen, die
menteel in aanbouw zyn.
De heren P. C. van Eede, Th. -
Mey en K. Postmus werden aangewezen
voor het nazien van de rekeningen
1948.
Aan het gemeenjepersoneel zal, ook
over het jaar 1951, een vacantietoelage
worden verstrekt, terwyl op de vergoe
dingen van de wethouders de bekende 15
procent verhoging zal worden toegepast.
't Was al niet vroeg meer, maar het
scheen wel, dat de tongen van de raads
leden pas goed los kwamen, toen d<
voorzitter de besprekingen over het per
ceel Hoofdstraat 66 opende. Hier woont
nl. de burgemeester zelf en kort geleden
is dit pand door de gemeente aange
kocht, blijkbaar met de bedoeling, hier
in een postkantoor te vestigen.
B. en W. hadden echter verder vooruit
gekeken. Aan het einde van 1951 zal bur-
gemeester De Wilde de pensioengerech
tigde leeftHd bereikt hebben en zal Val
kenburg dus een andere eerste burger
ontvangen. Waar zal deze zich dan m
ten huisvesten? Vandaar het voorstel
het pand aan de Hoofdstraat ook ev
tueel als ambtswoning aan te wijzen.
Verscheidene raadsleden konden zich
moeilijk hiermede verenigen. Zij meenden
dat het huis aangekocht was uitsluitend
voor postkantoor. Na lange discussies
ontvingen B. en W. toch meer armslag.
Zij kunnen naar bevind van zaken han
delen en de vraag: ambtswoning of post
kantoor, behoeft niet direct beantwoord
te worden.
Hierna bracht de voorzitter de leden
op de hoogte van een transactie tussen
de gemeente en de heren Corsel en Sloot
weg. Door een fout van de gemeente
opzichter waren B. en W. namelijk ge
noodzaakt een schadepost van f 350 te
noteren. Ook had de heer Slootweg nog
een behoorlijke schadevergoeding ge
vraagd voor onbruikbaar geworden
bloembollen. Het een en ander houdt
verband met riolerlngs- en onteigenings
kwesties. De raad was over deze zaak
slecht te spreken en de heer Th. v. d.
Meij deed dan ook het voorstel, in de vol
gende vergadering een rapport te behan
delen, dat door de gemeente-opzichter
opgesteld zou moeten worden over dc
verrichte werkzaamheden van de laatste
jaren. Hij meende, dat de gedragslijn, die
hierbij gevolgd is, wel zeer aanvechtbaar
is. De voorzitter zou graag willen, dat
de gemeente-opzichter bij deze bespre
kingen tegenwoordig is. Aldus besloten.
De rondvraag leverde niet veel bijzon
ders op. Het was over half 12, toen men
huiswaarts keerde.
Wy mogen er de ogen niet voor slui
ten. dat Peking in Tibet een belangrijk
succes heeft behaald. Immers onder pres
sie heeft Tibet zich bij de Chinese Volks
republiek moeten aansluiten. De Chinese
souvereiniteit moest door Tibet worden
erkend, de communistische troepen in
dit gebied toegelaten, terwijl Tibet moest
gedogen, dat de centrale regering de lei
ding der buitenlandse zaken in handen
nam. Het imperialistische communisme
kan nu gemakkelijker knagen aan Voor-
Indië, speciaal aan Kashmir en NepaL
Het is bovendien een vurige rode wens,
dat Formosa weer onder het gezag van
Peking zal komen. De toekomst van For
mosa zou slechts kunnen worden bepaald,
indien de Westelijke mogendheden het
met de Sowjet-Unie en China eens kon
den worden over een vredesverdrag met
Men zal zich herinneren, dat de Sowjet-
Unie voorstelde over Japan een conferen
tie te houden, waaraan vier landen zou
den moeten deelnemen, namelijk Ameri
ka. Engeland, de Sowjet-Unie en commu
nistisch China. In de betreffende later
herhaalde nota werd als eis gesteld, dat
Formosa weer bij de Volksrepubliek
moest worden gevoegd.. Zoals men weet.
werden in een Amerikaanse nota al deze
absurde eisen verworpen. Het ziet er
naar uit, dat de Westelijken een apart
vredesverdrag met Japan zullen moeten
sluiten, hoewel ten aanzien van dit punt
onder de Westelijken onderling verdeeld
heid schijnt te heersen. John Foster Dul
les, de speciale gezant van Truman, die
naar Londen toog, om besprekingen over
een vredesverdrag t<» voeren, heeft er de
nadruk op gelegd, dat ook Japan een der
belangrijkste doelen van het Russische
communisme is. Vandaar dat Japan
krachtig weerbaar moet worden ge
maakt. om in samenwerking met de
Amerikaanse zee- en luchtmacht het
gebied van de Stille Oceaan te kunnen
verdedigen tegen Russische aggressie.
Van Franse zijde schijnen echter be
zwaren te zijn gerezen tegen een tot
standkoming van een formeel vredesver
drag met Japan en Foster Dulles zal nu
trachten te Parijs die speciaal Franse be
zwaren te ontzenuwen. In dit verband
wijzen wij er nog op, dat Londen inder
tijd de Chinese regering erkend heeft,
terwyl Washington daar zelfs momenteel
nog niets voor voelt. Het is dus alles
behalve gemakkelijk de toekomstige sta
tus van Formosa te bepalen.
Perzië, Indo-China,
Kashmir
TTET IS OOK in andere Aziatische ge-
bieden, dat de druk der Sowjet-Unie
zich doet gelden. President Truman gaf
in zijn boodschap aan premier Mossadeq
te kennen, dat er in Perzië een „explo
sieve" toestand bestaat. Weliswaar reist
ér nu een Britse delegatie naar Perzië, en
wel een afvaardiging van de Anglo Ira
nian Oil Company, maar volgens de laat
ste berichten zal Teheran „delegatie of
niet" de naasting der oliebronnen ten
uitvoer brengen. Ook de boodschap van
Truman schijnt niet de minste invloed
te hebben op de gang van zaken in Per
zië. Met een merkwaardig „dédhin" heeft
Teheran het intermediair van het Inter
nationale Hof van Justitie genegeerd. De
Britten hebben hun parachutisten naar
Cyprus gezonden en mocht Londen de
tijd gekomen achten om in te grijpen,
dan bestaat inderdaad het gevaar, aldus
Omar Bradley, dat Russische troepen
Perzië binnentrekken en een nieuwe ag
gressie op touw zetten. Alsdan ligt een
explosie in het Midden-Oosten voor de
hand. Men onderschatte de perfide tac
tiek der Russen de kracht van hun vijf
de colonne, de Toedeh-partij, in Perzië
Maar ook elders in Indo-China. Malak-
ka, Birma en niet te vergeten Kashmir
blijft het gekuip van het imperialistische
;me voortduren. Wij herhalen
daarom, dat Korea slechts één aanvals-
object betekent. Kashmir bijvoorbeeld
grenst aan Afghanistan, aan Sinkiang,
de Russische economische penetra
tie slaagde, en aan het genoemde Tibet,
dat geheel van Peking afhankelijk werd.
Het is dus van het grootste belang, dat
het geschil om Kashmir tussen India en
Pakistan wordt bijgelegd. Helaas staan
deze beide landen geheel verschillend
tegenover de jongste resolutie van de
Veiligheidsraad.
Ook op een ander gevaarlijk punt, in
Indo-China, bestaat nog steeds de drei
ging van een Chinees leger aan de grens.
In Amerikaanse bladen werd daarom
aangedrongen op een coördinatie der ge-
■echtsfronten in Korea, Indo-China en
Malakka. Gelukkig hebben sterke strijd
krachten der Franse Unie met succes het
tegenoffensief der communisti
sche Vietminh-troepen in Indo-China
weten te weerstaan. Bij al deze spannin-
précaire situaties is het de grot*
vraag, in hoeverre het Westen kan
bouwen op de Arabische staten, bijvoor
beeld op Egypte, dat het Westen er van
tracht te overtuigen, dat de zone van het
Suez Kanaal door de Britten moet wor
den ontruimd en de Soedan bij Egypte
moet worden gevoegd.
In dit verband vermelden wij nog, dat
de Egyptische kamer van Afgevaardigden
het Pact van de Arabische Liga voor col
lectieve veiligheid heeft geratificeerd,
zijnde een alliantie op militair en econo
misch gebied. Moeilijkheden in Azië,
moeilijkheden in Noord-Afrika, waar de
Fransen de handen vol hebben met het
ontwaakte nationalisme in Marokko en
in Tunis. Het behoort tot de tactiek van
het imperialistische communisme deze
nationalistische vuurtjes aan te wakkeren
en de „koude oorlog" te doen uitgroeien
tot een haat-actie der Mohammedanen
tegen de Christelijke Westerse wereld.
-1Z
