Katyn
ZONDAGSBLAD 2 JUNI 1951
zoekt. Er is hoegenaamd niets bijzonders
gebeurd in de Harskamp.
Aan het verhoor van majoor Scholten
voegt de betrokken rapporteur eigener
beweging toe, dat ds Moll van Oharante
hem tijdens een onderhoud meedeelde,
dat majoor Scholten zich meer in de
cantine met zijn officieren ophield bij de
daar aanwezige drank, dan dat hij zich
met zijn taak bemoeide.
Zo hier en daar plukken wij nog iets
uit de bloemlezing omtrent de gebeur-
,E VOOR EN NA GEUITE klachten over misstanden in de kampen van tenissen in de Harskamp. Wij lezen de
politieke delinquenten hebban de parlementaire enquête-commissie volgende uitingen van „bewakers"
Als er één schot viel, gingen
alle geweren vanzelf los
Maar de commandant vond dat helemaal
niet zo erg
d j i J
aanleiding gegeven mr A. M. baron van Tuyll van Serooskerken, procu- gij^^kop iuÏÏ wig,ïndere
reur-generaal bij de Bijzondere Raad van Cassatie te verzoeken een onder- wa5 hij er aan gegaan. Enfin, de volgende
zoek in te stellen naar de gegrondheid van deze klachten. Baron Van is raak, reken maar!"
Tuyll heeft daartoe vele mensen gehoord en doen horen. De klachten ..Er een venta^oum^^a^Dun
waren het meest ernstig over het kamp Harekamp. Over de toestanden daanl. geloof ^'üVkerel^tolid
daar laten wij hieronder een deel volgen van de verklaring, afgelegd door Voor het venster van de barak. Hij moet
ds G. H. Moll van Oharante, die als geestelijk verzorger in dit kamp werk- dood zijn, ^naar^ het is niet erg, het is
zaam was. jk heb er wel achttien omgelegd.
„Op een middag in begin October werd het eveneens psychologisch verklaarbaar, Nou van mij liggen er wel in bloed te
mü door meerdere gedetineerden mede- dat, wanneer één schot gevallen was, de baden in dat witte tentje daar met dat
gedeeld dat zij vreesden dat er die nacht geweren aan alle zijden van het kamp wasgoed. En nog doen die (volgt een niet
ongelukken zouden gebeuren. De op gelijk los gingen. voor herhaling vatbaar woord» het licht
yacht gekomen vierde Compagnie van Mij werd eenmaal medegedeeld, dat niet uit, maar dan schiet ik het hele
1-14 R.I. had namelijk medegedeeld, dat men ai deze gevallen steeds ter kennis kamp in puin".
zij het wel merken zouden, dat de vierde bracht van de Officier van Justitie te H t waariHk peen wonder dat
Compagnie stond aangetreden. Die nacht Arnhem, die daarop eens zou hebben ge- et S waarllJk g^n wonde da
werd er een reeks salvo's op het kamp antwoord: „Is het een S.S.-er? Stop hem de enquete-commissie de wenselijk-
afgegeven. waarbij een dode en meerder# dan maar onder de grond". (Uit een on- heid uitspreekt, dat strafrechtelijke
ernstig gewonden te betreuren waren Al derzoek te Arnhem is gebleken, dat de uibbliiven Immers
deze personen werden op hun bed lig- gevallen zelden of nooit werden door- rePercus9ies niet uibDl jven. lm e
gende getroffen Toen ik de volgende gegeven. Red.) zo zegt zij, in Nederland behoren
morgen dit aan het ontbijt in de officiers- Qok de in bovenstaand verhoor genoem- praktijken, welke aan die der nazi's
cantine vernam, zeide de kamp-comman- de majoor Scholten is verhoord. Deze niot straffeloos fp knn-
dant majoor Scholten. dat hij dit hele- verklaarde o.a.: Ik begrijp echter niet hennnererL niet Straffeloos te kun
maal niet zo erg vond, omdat die schof- waj men achter deze gebeurtenissen nen geschieden,
ten dat wel hadden verdiend.
De drie daarop volgende weken werd
steeds bij nacht in het kamp geschoten,
waarbij steeds doden en gewonden vielen
en deze waren altijd op hun bed liggende
getroffen.
De leiding van het kamp en de bewa
kingstroepen nam hierbij steeds een lij
delijke houding aan en menige uiting van
de heren gaf te kennen, dat zij een en
ander met leedvermaak aanzagen. Op
mijn regelmatige protesten hiertegen bij
de Kamp-commandant ontving ik het
stereotype antwoord, dat de schildwacht
meende iets gezien te hebben en deze
daarom onaantastbaar was. Men noemde
Drie maal
Bezwaren tegen het ministerschap van
prof. dr J. E. de Quay
Kabinetscrisis van Jan '45 op ongelegen moment
HET ONTSLAG van minister Burger was tevens aanleiding voor de
ministers Albarda en Van den Tempel, om ontheffing uit hun ambt
te vragen. Deze ontslagaanvragen werden echter doorkruist door het be
sluit van alle ministers, hun portefeuilles ter beschikking te stellen. Het
kabinet worstelde nl. met enige problemen. Zo blijkt uit het onlangs ver
sohenen vijfde deel van het rapport van de parlementaire enquête-com
missie.
De voornaamste hiervan waren: 1. de was een der leden van 't Drieman-
positie van de Staten-Generaal, waarbij h d Nederlandse Unie,
toen bijzonder acuut was de vraag, of F
een regeling met betrekking tot de Sta- waartegen dusdanig bezwaren, op
ten-Generaal te Londen tot stand moest grond van de door de Nederlandse
galiteit meende, dat ztf hiervoor door me^moes^wachten^totdat°na de bevrjj- Unie tlJdens bezetting gevoerde
het M.G. moest worden ingeschakeld. De ding consultatie in Nederland kon politiek, bestonden, dat alom de op-
procureur-generaal te 's-Hertogenbosch plaats vinden. 2. de verhouding Rege- vatting heerste, dat naar de daden
daarentegen was van oordeel, dat in de ring-Militair Gezag. 3. de noodzakelijk- bedoel ini»en van de leden van
eerste plaats de (reeds grotendeels ge- heid om te k0men tot een reorganisatie en de bedoelingen van de leden van
het kabinet in die zin, dat de samen- het Driemanschap na de bevrijding
beantwoorden eerst een onderzoek moest worden
^bevryd ingesteld. Daarbij komt nog, dat
i, terwijf in het kabinet op'dat mo- prof. De Quay uitgerekend minister
ment geen katholieken zitting hadden. van Oorlog werd, waaronder ook het
De commissie ziet vooral Ir hel laat- Mmlalr Gezaf, vieli dal juisl in be-
In drie gevallen heeft de parlemen
taire enquête-commissie gemeend te moe
ten uitspreken, dat een justitieel onder
zoek gewenst zou zijn. De procureur-
generaal te 's-Hertogenbosch, mr Speyart
van Woerden is via een anoniem briefje
uit het bevrijde Zuiden geëlimineerd. De
herkomst van dit briefje heeft de com
missie niet kunnen nagaan, maar zij heeft
de indruk, dat niet alle gehoorde getui
gen de waarheid hebben gesproken. ZIJ
acht dit een feit van dusdanig belang,
dat naar haar ordeel een justitieel on
derzoek in deze gewettigd is.
Het tweede geval heeft betrekking op
de misstanden in de kampen van poli
tieke delinquenten.
Het derde geval is van geheel andere
aard. Het is de commissie nl. gebleken,
dat de heer Lunshof, die twee brochures
geschreven heeft tegen de heer Van Heu-
ven Goedhart (van welke brochures in
het verslag geen spaan heel gebleven is)
gegevens heeft gekregen, die afkomstig
zijn van een voormalig lid van het Bu
reau Inlichtingen. Dit is de heer Somer,
die stukken heeft gegeven aan een vroe
gere ondergeschikte officier, die ze weer
heeft doorgegeven aan de heer Lunshof.
Aangezien de heer Somer onbevoegdelijk
geheime, tot het archief van het B I. be
horende stukken aan een derde heeft ter
hand gesteld, heeft de commissie de
minister van Justitie hiervan op de
hoogte gebracht, daarbij te kennen ge
vende, dat het naar haar mening ge
wenst is een justitieel onderzoek in te
stellen naar de vraag in hoeverre hier
sprake is geweest van schending van de
geheimhoudingsplicht.
Vijf maal
Politiek van verdeel
en heers
In het eerst bevrijde Zuiden van
land is, kort na het optreden van
Militair Gezag grote ruzie geweest
de z.g. arrestatie-bevoegdheid. De ille- WOrden gebracht dan wel of
galiteit nfgti
het M.G.
zuiverde) politie hier een taak had. Veel
onverkwrkkelijkheden zijn hierdoor ont- stelling
staan, die wel het hoogtepunt hebben aan het feit,"dat het deel
gevonden in een tot op zekere hoogte dat overwegend katholiek
gedaagde poging om de heer Speyart -
van Woerden, de proc. gen., te elimine
ren. De parlementaire enquête-commissie WSÊ
is van oordeel, dat de visie van de heer ste~probiëëm de eigenlöke" oorzaak
Speyart van Woerden formeel gesproken het ontslag van het kabinet. Hier kwam langrijke mate belast was met de
de juiste is geweest. BU een behoorlijk nog hjj, dat de ministers Van den Tem- zuivering op alle mogelijke gebieden,
overleg zou het echter wel mogelijk np,] pn v«n don Broek ernstie ziek
zijn geweest, de beide standpunten te
overbruggen. Aan direct overleg tussen
proc.-gen. en de illegaliteit stond de
Tot een reconstructie van het ka-
commissie achl het echter een feit van men- Het demissionnaire kabinet was
generaal Kruis, dat deze niet de minste niet homogeen ten aanzien van ver
poging heeft gedaan, om dit overleg tot schillende punten en uit het bevrij-
stand te brengen. In plaats daarvan
heeft generaal Kruis, mogelijk mede ter
versterking
Een tweede kamp Bathurst
in Australië
Omdat in het emigrantenkamp Bathurst
in Australië een opstopping ontstond, is
in de staat Victoria een tweede kamp
ingericht, Bonegilla. De verzorging zal
dezelfde zijn als in Bathurst. Emigran
ten met bestemming Bonegilla gaan in
De parlementaire enquête-commissie
is over het algemeen in haar conclusies
lofwaardig eenstemmig.. In het onlangs
verschenen vijfde deel van haar verslag
komt echter vijf maal een afwijkende
mening van één lid voor.
Zo betreurt een lid, dat men in de
Londense Buitengewone Raad van Advies
niet een figuur had opgenomen als mr H.
P. L. Wiesstng, die beschouwd had kun
nen worden als vertegenwoordiger van
de uiterst linkse groeperingen.
Verder meent een lid, dat het kabinet-
Schermerhorn veel sneller had moeten
handelen en verder had moeten gaan
met de voorbereidingen van de vorming
van een nationale omroep en tegelijker
tijd acht ditzelfde lid het volkomen on
bevredigend, dat destijds in de door de
regering opgerichte tijdelijke stichting
„Radio Nederland in den Overgangstijd"
niet ook een communist als lid en zelfs
niet als adviserend lid, is aangewezen.
Een andere keer acht een lid het par
ticuliere briefje van prof. Gerbrandy
aan mr Burger voldoende duidelijk om
deze te doen begrijpen, dat de minister
president loenste, dat hü zich van optre
den voor de microfoon zou onthouden.
De vierde afwijkende mening is van
een lid, dat het gevoelen is toegedaan,
dat de commissie ten onrechte al te diep
is ingegaan op de door de heer Lunshof
geuite beschuldigingen aari het adres
van de vroegere minister Van Heuven
Goedhart.
Tenslotte vindt een lid, dat in het col
lege van Vertrouwensmannen door de
regering ook een communist aangewezen
had behoren te zijn.
de Zuiden kwam de eensgezinde aan-
i zijn positie tegenover de drang tot de vorming van een ka-
regering, de politiek van verdeel en binet van personen, die dragers van
1944Sengbïïnrd1945 OTerhgeheM*aar' hit de vernieuwingsgedachte genoemd Melbourne van boord. De duur
standpunt van dc party, die de meeste konden worden. verbluf in deze ontvangstcentra wo
T 10.r beperkt, om verdere opstoppingen te
De kabinetscrisis van 24 Januari 194j voorkomen De emigranten zullen na
is op een zeer ongelegen moment ge- enif,e tijd met hun gezinnen worden
y- komen, waardoor aan het Nederlandse „„„-„ij n.,~r hnldimr centres"
sies teruggenomen. Door deze weinig be- helane eeen eoed is gedaan Meer dan vorsPr®ld °ver g' »,,f, ccmre?
wonderenswaardige opportunistische po- ft» aan een krnoh- meestal gebouwen die eertijds voor le-
litlek van generaal Kruis is de impasse,
waarin het arrestatie-probleem was
komen te verkeren, maanden en maan
den voortgesleept, zulks ten nadele
moeilijkheden zou kunnen veroorzaken:
de illegaliteit. Later heeft hjj verschil
lende aan de Illegaliteit gedane
de gearresteerden
i de onschuldigen onder hen.
toen behoefte aan een krach
tige regering.
De wensen van het Zuiden zijn niet
geheel in vervulling gegaan. Immers
v 4 v.-4 J niet de heer De Quay. dooh Prof- Ger"
in het bijzonder brandy kreeg de opdracht tot formatie,
kennelijk met het oog op de handhaving
gering van militairen werden gebruikt
Er zal naar worden gestreefd om vrou
wen en kinderen zoveel mogelijk onder
te brengen in de nabijheid van de plaat
sen waar de kostwinner werk heeft ge
vonden.
Ook betreurt de commissie het, dat van de continuïteit, in 't bijzonder tegen-
noch door de regering, noch door de over 4e Keallioerden. Bovendien zön er
een aantal ministers, voornamelijk wier
chef staf Militair Gezag schijnt te zijn taak hen voortdurend in aanraking met
Overwogen een wijziging van de de geallieerden had gebracht, in het
arrestatie-politiek voor het nog niet ^eede ka!>.inJfhGcr^r?rdy ov.ergeR?^!I'
De omstandigheden hebben er toe geleid,
bevrijde Noorden voor het geval bij dat in dit nieuwe kabinet, dat gebleven
de bevrijding daarvan tegelijk de is tot 24 Juni 1945, de datum waarop
oorlog zou zijn afgelopen. Hierdoor
United States, snelste
passagiersschip
In verband met de tewaterlating op
i Juni van het grootste passagiersschip
in Amerika, de United States, zijn van
XT j t». j functie trad, geen sociaal-democraten officiële zijde enige bijzonderheden be-
ncDben in het Noorden en Westen des konden worden opgenomen. Het nieuwe kend gemaakt over het schip. Tot dus-
lands arrestaties op dezelfde grote kabinet bestond nl. uit personen, los van ver had men over de bouw de grootste
schaal plaats gevonden als in het tStS?"'
zal
hiertoe dwong. Het probleem
politieke delinquenten is hierdoor
uitgegroeid tot een zodanige omvang,
De „United States'
51.000 bruto register ton meten,
grootste schoorsteen ter wereld hebben
en zal, volgens verwachtingen, de trans-
atlantische „blauwe wimpel" voor het
van prof. dr J. E. de Quay als mi- ,nclsU, „chip
politieke groepering.
Tegen het opnemen in dit kabinet
dat Overheid en volk in de eerste nister van Oorlog heeft de commis- bezit is van de Engelse schepen Queen
jaren na de bevrijding op dit stuk sie bezwaren. Zij ziet hierin geen Mary (81.000 ton) en „Elizabeth" (83.000
j, Li i ton). Men verwacht dat het nieuwe zee
van zaken voor welhaast onoplos- daad van wijs beleid van prof. Ger- kaateel een snelheid van meer dan 30
brandy. De heer De Quay immers knopen zal kunnen ontwikkelen.
bare problemen werden gesteld.
De Valera achter bij Ierse
verkiezingen
Bij de algemene verkiezingen in Eire
heeft dc regeringscoalitie van de aftre
dende minister-president John Costello
samen met de Onafhankelijken volgens
de tot nog toe bekende uitslagen 67 ze
tels in het parlement behaald. Dat is
tien zetels meer dan de partij van Eamon
de Valera, die slechts 57 zetels behaalde.
Hoewel de verdeling van de overige 23
der 147 zetels nog bekend moet worden,
schijnt het bijna zeker te zijn, dat Eir®
wederom een coalitieregering zal krij
gen.
Het doodgezwegen drama
uit de Tweede Wereldoorlog
NEURENBERG MAAKTE ER ZICH MET 18 WOORDEN AF..
De eerste berichten
in April 1943 toen de Duitse
pers en de gelijkgeschakelde bladen
in ïle bezette gebieden de eerste berich
ten publiceerden. Ze waren zo groot
ongemaakt, dat de vette koppen de
indere mededelingen in een hoek druk-
MASSAMOORD
OP POOLSE OFFICIEREN
VERMOORDDE MEER DAN
10.000 POLEN
HE
Poolse officier
Dit ia vermot
storting
Polen
letgebied bevindenc
Poolse o
De opgravingen geschiedder
woordigheid van hoge officieren
Duitse weermacht, alsmede van
Poolse delegatie. Ondanks de ged«
lhke ontbinding
gelijk om de 5.
daar z(j in het bezit van hun papu
"'aren gelaten. Onder de ongelukk
Di. Orsis uil Boedapest (links) veiricht eea sectie op bet dodenveld van Katyn. De
twee andeie beren in burgerkleding zijn dr. Sasen uit Helsinki en dr. de Burlet
uit Groningen.
We lazen deze Duitse berichten, we
zagen de afschuwelijke foto's en we
mompelden iets van .propaganda". Wa
ren we in drie jaar bezetting niet zó
gewend geraakt aan Duitse misdaden,
dat deze massamoord weinig indruk
maakte? Bovendien zouden de Duitsers
het zelf wel op hun geweten hebben en
nu de schuld op de Russen schuiven. Zo
ging het leven verder. Spoedig namen
andere gebeurtenissen alle aandacht in
beslag: het Nederlandse leger moest in
gevangenschap, de Duitsers verloren de
laatste slag in Noord-Afrika en zo raak
te het drama van Katyn in het vergeet
boek, totdat er na de oorlog nu en dan
rechtstreekse of zijdelingse publicaties
over verschenen. „Vrij Nederland"
liggen ontstaat
het volgende ontstellende beeld van de
tragedie, die zich afspeelde in het bos
van Katyn, een schouwspel, zo triest dat
men zich huiverend afvraagt hoe de ene
mens de andere zo iets kon aanooen
Voorspel
In de herfst van 1939 vaardigde de
Russische generaal Timosjenko een be
vel uit, gericht aan de manschappen van
het gecapituleerde Poolse leger. In dit
bevel werd opdracht gegeven dat zij ten
spoedigste hun officieren uit de weg
moesten ruimen. Zij weigerden eensge
zind.
Onnodig te zeggen, dat het Duitse Pro.
paganda-ministerie allo zeilen bijzette
om politieke munt
i Katyn bevond zieb ook bet lijk
on rosenkrans. een buisaltaar, een
visitekaartje.
ring had namelijk haar zetel in Londen
en daar kwam het eerste bericht als een
donderslag uit een heldere hemel. Men
was niet gerust en hechtte waarde aan
de mededelingen. Er werden harde
woorden gesproken en geschreven, er
werden nota's gewisseld en op een
avond maakte de nieuwsdienst van de
B.B.C. bekend, dat de diplomatieke be
trekkingen tussen Rusland en de Poolse
regering in Londen waren verbroken.
Rusland had liever geen pottenkijkers en
daar de grote mogendheden in het meest
kritieke stadium van de oorlog vóór
alles hun eenheid moesten bewaren,
werd er niet meer over gesproken.
De internationale commissie
De wrijving tussen de Poolse en Rus
sische regering was kolen op de Duitse
molen en deze stunt moest nóg meer
worden uitgebuit. Daarom werd bekend
gemaakt, dat een internationale commis
sie Katyn zou bezoeken en daarna vol
ledig rapport zou uitbrengen van de be
vindingen. De leden van dit gezelschap
waren: dr. Speleers uit Gen>t, dr. Markov
uit Sofia. dr. Tramsen uit Kopenhagen,
dr. Sasen uit Helsinki, dr. Palmiri uit
Napels, dr. Miloslavitsj uit Zagreb, dr.
Hayek uit Praag, dr. Biokle uit Boeka
rest, dr. Naville uit Genève, dr. Subis
uit Bratislawa, dr. Orsis uit Boedapest
en tenslotte prof. dr. HM. de Burlet,
hoogleraar in de anatomie aan de Rijks
universiteit te Groningen.
In Mei 1943 publiceerde prof. de Bur
let zijn ei-varingen in het „Nieuwsblad
van het Noorden". Behalve wat Nazi-
propaganda schrijft hij: als anatoom
schrik je niet zo gauw, maar de aanblik
van deze massa's lijken met uniformen
en laarzen aan was" ontzettend. Er is
geen plaats denkbaar, die meer luguber
is dan het bos van Katyn. De lijken
lagen alle op de buik en van vele waren
de handen op de rug gebonden. Volgens
een ruwe schatting moeten er ongeveer
twaaLf duizend liggen. Het bos heeft
hoge bomen en waar zich 'plekken met
jonge boompjes bevinden liggen de
lijken. Deskundigen verklaarden, dat de"e
boompjes er ongeveeT drie jaar hadden
gestaan. Ik was uiteraard a priori ge
neigd de Duitse verklaringen te geloven,
doch onder de deskundigen bevonden
zich ook mensen, die niet pro-Duits wa
ren en min of meer sceptisch naar deze
plaats waren gegaan. Zij waren nn het
eerste onderzoek overtuigd van de juist
heid der mededelingen. Men vond twee
legeraalmoezeniers, kenbaar aan een
houten crucifix, een medicus, die zijn
stetoscoop nog bij zich droeg en twee
brigade-generaals. De officieren waren
gedood door een nekschot en gekleed
in hun winteruniform. waardoor de
Russische bewering, dat de Duitsers zelf
de moord hadden gepleegd in Augustus
1941, werd gelogenstraft, wat nog werdi
geaccentueerd door het feit, dat er geen
sporen van insecten werden gevonden.
Het touw was van Russische horunep en
geknoopt m«t de door de Gepeoe voorge
schreven modelknopen
Dr. Orsis, die de Russische taal be
heerste. ondervroeg in de omgeving wo
nende Russen. Zij vertelden, dat het bos
al sedert 1920 een moordplaata van da
Gepeoe was. zoals door het vinden van
in verdere staat van ontbinding verke
rende lijken werd bevestigd. In het
voorjaar van 1940 werden geregeld Pool
se officieren aangevoerd en dagelijks
hoorden de bewoners in de omtrek het
knallen van de schoten.
Later werd het lichaam van de lijfarts
van maarschalk Pilsoedski gevonden en
werden foto's gepubliceerd van de Pool
se Pastoor Jansinsiki, gebogen over een
tafel met nalatenschappen en van spaar
bankboekje No. 122 137 D, uitgereikt
aan Officier Biernacki, Franciszek, ge-
boren 2-4-'97 te Krakau, een der onge-
lukkigen van Katyn.
De halve ruiltransactie
Na de oorlog maakten de Amerikaan
se legers documenten in Duitsland buit.
Hieronder bevond zich een verslag over
de onderhandelingen, die Berlijn en
Moskou tussen 1938 en 1941 voerden.
Onder meer waren er notities over der
tig duizend Oekraincrs. die in het Derde
Rijk tot Duitse militairen werden opge
leid, een aangelegenheid, die Moskou
heel niet naar de zin was. Een protest
was het gevolg en tenslotte deed het
Kremlin een voorstel aan Wilhelmstras-
se: als Duitsland nu die dertig duizend
Oekrainers aan Rusland over deed ont
ving het daarvoor tienduizend Poolse
officieren in ruil. Het handeltje kwam
voor elkaar, maar later deelde Berlijn
mede, dat men wèl de Oekrainers zou
leveren, maar geen prijs stelde op de
Polen. Die bleven in het kamp, totdat
de autobussen van het Rode Leger voor
reden om hen naar Smolensk te bren
gen, waar Ln het woud van Katyn hel
prille lentegroen boom en struik sierde..
Conclusie van generaal
Anders
Generaal Wladyslaw Anders, die in
1939 de Russen bevocht, werd gevangen
genomen. Twee jaar zat hy in Moskou
gevangen, maar toen Hitiers legers ln
1941 beangstigend dicht de hoofdstad
der Sowjet-Unie naderden, werd hij vrij
gelaten en kreeg toestemming om uit do
Poolse krijgsgevangenen een vrijwilli
gerslegioen te vormen. Zijn mannen on
derscheidden zich op vele plaatsen en
waren de bevrijders van grote streken
van ons land. Na de wapenstilstand in
1945 weigerde Anders naar zijn commu
nistisch geworden vaderland terug te
keren, waardoor hij zijn nationaliteit
verloor. Honderdduizend soldaten volg
den het voorbeeld van hun commandant
en weigerden eveneens naar Polen te
rug te gaan. In zijn mémoires vertelt
de generaal van het grote enthousiasme,
dat zijn plan ontmoette. Tot zijn verba
zing had hij echter alleen enorme be
langstelling van de soldaten, die oo deze
manier èn de vrijheid kregen èn de kans
geboden zagen om zich opnieuw op de
gehate Duitse vijand te werpen. Offi
cieren meldden zich niet. Daarom wordt
Anders' adjudant, luitenant-kolonel Jo
seph Czapski op onderzoek uitgestuurd.
Hij kwam terug zonder enig resultaat
daar hem de toegang tot de kampen
werd geweigerd. En in Generaal Anders'
boek staat deze passage: „Tussen de
tien- en elfduizend Poolse officieren, die
gevangen waren ln Rusland, zijn spoor
loos verdwenen"....
't Oordeel van een
eerlijk man
Mr. Roman Martini was een advocaat
in de Poolse stad Krakau, een man van
grote bekendheid en kennis.
Na de oorlog ontving hij van de toen
malige Poolse regering de opdracht om
opnieuw een onderzoek in te stellen naar
het drama van Katyn.
Zo reisde mr. Martini in 1947 van Kra
kau naar Katyn, Hij was de stellige
overtuiging toegedaan, dat hij een mis
daad van de Duitsers ging, onderzoeken.
Hij inspecteerde vele lichamen en zag
de wonden, veroorzaakt door de meer-
kantige Russlsdhe bajonetten. Ook zag
hij de kogels, waarmee de ongelukkiigen
werden afiiemaalkt. Zij behoorden tot de
munitie, die volgens het in 1922 gesloten
verdrag van Rapallo door de DuiU
grote hoeveelheden i
geleverd.
We zeiden reeds, dat (mr. Roman Mar
tini een eerlijk nian was. Daarom stelde
hij zijn bevindingen en het resultaat van
zijn onderzoek naar waaihekl op schrift
en reisde terug naar Warschau. Zijn re
gering was odhter die communistische
kant uitgezwonlkt cn toen Martini rel
wot hij wist, had men voor hem slechte
één antiwoord: hij werd vermoord on
deelde het lot van de duizenden onder
de naaVdbomeai in het bos van Katyn.
Zijn rapporten bleven echter gespaard,
omdat een vriend or me® naar Zwedoa
(Bie voor vervolg peg.
i de Russen werd
