oen
ter haringvangst
nog
uitroeren
Ruim dertig Katwijkse loggers
pronken in IJmuiden
Juffrouw Maashofje bestaat
op 1 Juni vijftig jaar
Groen van Prinsterer
Sassenheim zal
onderzocht
sociologisch
worden
IEUWE LEIDSCHE COUEAWt
s
ZATEHDAG 19 MEI 1951
liTTTTE SCHEEPJESWOLKEN drijven loom en langzaam langs.de wa-
||V iigbiauwe lucht. Traag glijden hun donkere schaduwen tegen de met
halgroene helm begroeide duinrand omhoog, opspringend tegen de wit-
hpleisterde lage visserswoningen met hun zwartgeteerde plinten en hun
leuren, luiken en schuttinkjes van eenzelfde groene vaalheid als de be-
Iroeiing van de omringende duinen, en deinend over de rode pannedaken
liet de wit aangestreken vorsten. Op de werven langs de Zuidstraat en het
Ijrins Hendrikkanaal draagt dezelfde wind, die de schaduwen over Kat-
"ijk heendrijft, de doordringende geuren mee van versgetaande netten en
lpnieuw geoliede zeilen, van pekel en teer en vis. En als je door de kron-
HQplende straatjes om de Zuid, door Waaigat of Voorstraat je weg zoekt,
imidden van ongekende drukte en bedrijvigheid van mannen, vrouwen
(i kinderen, zie je al gauw de hoogoprijzende masten soms wel 64 voet
it het zaathout! merendeels nog keurig in het gelid, en de lange
jeugels (wimpels), traag uitwaaiend op het briesje uit zee, die de duin-
oet tussen Voorstraat en Oude Kerk bekronen.
Voorbij is de tijd van de korte reizen
d®K>r de platvdsserij, waarbij je 'sMaan-
deigs zee koos en in de naoht van Vrijdag
veen jZaterdag weer voor de kust kwam. om
'ig op tijd te zijn voor de afslag van
eter-jterdagmorgen, Wullem Taet met
zUnjn rood-wit-blauwe stok de partijen
en de al te veel opdringenden
een afstand hield. Voorbij is ook <le
jd van de laatste voorbereidingen voor
grote dag, waarop de bomschuiten
eenfuóen gaan „overlopen", d.w.z. onder de
toenpgelse kust de haringvisserij gaan be
lt de|fenen- De verf glanst in fris rood-wit-
eerd. [-blauw op de breeltjes, die aan de
reikt.fote giek bungelen. De zeilen oker-
om-iel en roodbruin zijn naar de eis
zonneglimpen spelen op de vers-
om [teerde, vierkante en massieve rompen
In de bomschuiten. Weg zijn de want-
d en agens, die vóór bij de schuit stonden.
op, [i zout voor de lange reis zes weken
iging j langer te laden, of bij de midscheeps
zaakp het want voor het netruim over te
hel Voorbij...
is ook de tijd van de geeste-
ke voorbereiding van dit ieder jaar
eerkerend groot gebeuren: de Zondag-
orgen vóór kruisjesdag 1), waarop de
;rk tot de nok toe gevuld is met ver-
genwoordigers van de Katwijkse ge-
achten in alle formaten, terwijl de
•edikant onder hun machtig psalm-
izang de kansel besteeg voor het leiden
de bidstond voor de visserij. En
lorbij is ook de „vlootschouw op het
■oge", die onafscheidenüjk daarmee ver-
onden was: de Zondagmiddag na kerk-
jd, als de Katwijkse stammen in stem-
ig zwart de vrouwen in de wappe-
tn blauw gevoerde schouder-
antels een halve pas ten achter bij hun
langs het strand drentelen,
rwijl hun ogen keurend gaan langs de
arade der houten schepen, en nieuws-
ierig langs de opschriften op de geest-
lankjes 2). Het kennersoog herkent
nmiddellijk de eigenaar aan de kleuren
ormen aan vóór- en achtersteven:
liggen de schuiten van Willem Taat,
et hun witte harten ter weerszijden van
boeg. En de rode hartemannen van
lirk W. Ouwehand. En die „witneuzen"
genoemd vanwege de witte halve
laantjes ter weerszijden van de boeg
erraden Meerburg als hun eigenaar. En
ijk, daar heb je warempel ook de
lerken met sterren van Dirk Haasnoot
de vlerken met klavers van Been Pari!
In Schoonenbergs prinseharten (rood-
üten lót-blauw) ter weerszijden van de witte
naast de roodneuzen van Piet en
laart Haasnoot! En de schuiten met de
van de Rederij Katwijk aan Zee, die
Oude Kerk gekocht heeft en er een
•ingpakhuis en boetzolder van gemaakt
leeft3) En met een zekere trots
ïof" (aten de mannen hun vrouwen en kinde
de sohuit zien, waarop ze zelf zee
ir-
g te
anderen voor „gek" werd uitgemaakt.
En de jongens.' die verkering hebben,
zeggen hun „maid" vaarwel, terwijl ze
haar het „kerkboukje" en de oorringen
in bewaring geven tot behouwe teelt.
Nog even draaien de mannen zich om,
voor een „wauifje", terwijl ze aan boord
van de niet zelden meer dan tweemaal
manshoge bomschuiten gaan. Terwijl de
vrouwen en kinderen doorgaan met
wuiven, roepen en elkaar hun mannen
wijzen, worden de okeren, roodbruinen
of gebroken zeilen ontrold en gehesen
boord van de op de vloed vlot-
komende schuiten. Voorop is een aantal
neix bezig het klijn één van de
twee, waaraan de schuit vóór ver
trek voor anker lag in te winden. En
als het klijn gehieuwd is, volgt opnieuw
wuif je, en kiest de schuit onder
hartstochtelijk geroep vanaf het strand
/an „Dag Aai", „Jakob, goede reis!" en
,Dag Teunis!" het ruime sop, op weg
ïaar de haringgronden. En de oude
schippers waarvan een enkele nog de
hoge hoed draagt, ook al vaart-ie zelf
niet meer denken er aan, hoe straks
de schipper met een kort-aangebonden
,Toe-aên!" bevel zal geven de vleet te
schieten. En hoe eei
later, de wacht de
komen porren met e
drie of vier
„Haelen, mers haelen,
we zelle gaen haelen!
Trék an je wanten
Haelen, mans haelen.
verstae je me wel?!!"
Tol 1917
voeren onze /vissers van de kust
dorpen een halve eeuw geleden nog ter
haringvangst. Zo was vroeger „kruisjes-
ook voor dorpen als Katwijk,
Noordwijk of Zandvoort een plaatselijk
feest met een sterk locale inslag. Van
het strand voeren de vissers uit, op dat
zelfde strand keerden zij als wind en
hen mee waren, terug. Datzelfde
strand, waar de vrouwen bij het thuis-
n stonden te wachten, tot de schuit
het strand terug was en de klijn-
haalder op zijn paard de eerste verbin
ding met de wal maakte, en weerkeerde
met het eerste nieuws van boord
Maar in 1917 ankerde de laatste bom
schuit voor goed op het Katwijkse
strandDe bomschuit was verdrongen
door de logger. Maar de haringvisserij
bleef. En met de haringvisserij de ge
spannen verwachting bij het schieten en
halen van de vleet. Die is in 1951 dezelfde
als in 1900 en eeuwen daarvóór. Omdat
van een goede of een slechte teelt het
wel of wee van duizenden gezinnen af
hangt.
Daarom ook in 1951: „Aai, Jacob,
Teunis, een goeie reis en goeie vangst!"
W. A. Poort.
1) Tot ca. 1870: 12 September. Nadien
eerder 2) Plankjes tussen de geest
koppen, teneinde het wegspoelen van d£
haring, die in de vleet over de geestrollen
binnenboord kwam, te verhinderen.
3) In 1886 was de Oude Kerk imn
door het in gebruik nemen van
nieuwe overcompleet geworden. In 1921
werd zij door de Hervormde gemeente
teruggekocht en gerestaureerd.
Een bomsóhuit ~komt
Heel wat eenvoudiger dan thans de loggers.
Geestplankjes
ge- Evenzo spreken de geestplankjes hun
eigen taal meer de taal van de schip
per dan van de reder. Een vroom visser
•- „godzaelig manneke" zoals de Kat-
pijkers dat noemen had „allegaer in
een hartje" het volgende treffende op
schrift gewrocht:
an- Alleen in Jezus' hart kan
mijn hart ruste vinden
j*e" 'k Wil mijn hart
aan zijn hart
I binden.
van optimistisch Godsvertrouwen
getuigde de schipper, die op het geest
plankje van zijn sohuit geschreven had:
j Loof Hem, vissers, aan het strand,
steek gerust en blijf van land;
vreest geen onrust op de zee,
alles, alles is in vrêe!
Looft Hem, zeeman, langs de baren
kunt gij weer uit ieders oord
voorspoed voor uw land vergaren!
Maar ook deze dag, deze hoogtijdag,
[was voorbij! Want vandaag zouden ze
er- Niet zoenen
De voerlui van de Noordduinse en
i Zuidduïnse paardenploeg hebben de
handen vol gehad, om met hun paarden
de schuiten „nere-werdón" (omlaag, in
het water) te trekken. Hun „Alle hens
t'er onder! Effen rijzen! Hoger!
Nóg hoger!!" als de schuiten met de
schouders van tientallen mannen omhoog-
i gevijzeld werden, om er de beukenrollen
i onder te brengen voor het afbrengen, hun
i in alle toonaarden weerlinkend „Hoi!"
en „Ho!!" bij het aftrekken zelf heeft
dagen lang opgetornd tegen het geruis
van wind en aanrollend water.
Vandaag, de grote dag, wordt het
strandbeeld beheerst door de aanwezig
heid van veel vrouwvolk: daar trekken
de gezinnen naar het strand! De vrouwen,
de omslagdoek of schoudermantel om,
ïl" j dragen hét groene houten kistje met ver-
snaperingen voor man of zoon, de z.g.
„stoop" of „stop". Haar hoofdijzer en
j overige fooi van goud of zilver hebben
zij afgenomen; die zullen ze niet eerder
1 dragen, vóór haar man behouden weer-
i gekeerd is. Vaders dragen hun jongsten
op de arm, en vriendjes, die het allemaal
erg gewichtig vinden, brengen hun kame-
al raad van 13 of 14 jaar weg, die zijn
al eerste reis gaat maken.
e Dan komt het grote ogenblik van het
,a j afscheid. Een afscheid zonder zoenen.
in maar alleen met een stevige handdruk.
el J en een enkel kernachtig, maar welge-
14 meend woord. Want bij de afvaart werd
door een Katwijker niet gezoend. Dat
deed alleen zen enkele schipper, die bij
Vandaag vlaggetjesdag
Vandaag is het weer „vlaggetjesdag". In IJmuiden, Scheveningen en Vlaardingen
liggen de loggers te pronk. Ja, ook in IJmuiden! Wilt U weten hoeveel? Twee
loggers, die de letters IJM dragen, twee Scheveningers en 32 of 33 Katwykers
Ze pronken daar in het Noorden immers met andermans veren. En op „die enkele
IJmuidense logers is het óók byna alles „Kettiks" wat de klok slaat.
Reder*] C. Ouwehand Sr: KW 56 (Henk)
der Plas.
Nog steeds stuwt het vissersbloed in
de aderen van jong Katwijk- Heeft me
neer Varkevisser niet een 46 jongens
van 13 jaar op zijn visserijschool? En
moet de Leidse kantonrechter niet tel
kens weer vermanen, dat de 6Chool niet
voor het schip mag worden verzuimd?
Zo lang over Katwijk nog zulke dingen
kunnen worden verteld, heeft het zijn
optimisme en vasthoudendheid niet te
verliezen.
Dat wil niet zeggen, dat
sluiten voor de moeilijkheden. Die zijn
er te over. De kosten van de loggerex-
ploitatie zijn. zoals men weet, schrikba
rend gestegen. Reeds zijn in Katwijk
de eerste slagen gevallen- En er zal van
de zomer meer getrawld worden dan
ooit. Maar voorlopig gaat men dan toch
op de zoute, de Hollandse nieuwe!
De Karei Doorman (voorheen KW 227.
thans SCH 105) vaart as. Dinsdag niet
uit, maar eerst op 29 Mei. De bemanning
bestaat uit Katwijkers en Willem van
Leeuwen is voorlopig nog schipper.
Hieronder volgt een staatje van de
loggers, die in de eerste groep zitten en
Dinsdag dus uitvaren. De namen van de
schippers zijn tevens vermeld- We wen
sen allen goede vangsten, goede prijzen
en behouden teelt.
De loggers varen in IJmuiden om 6
uur uit.
Groep Deka
N.V. Kenncmcrland: KW 32 (Sakina)
C. Duindam; KW 29 (Margaritha Maria,
indieti gerepareerd) G. van Duyn; KW 20
(Grietje) P. van den Oever; KW 49 (Eli
sabeth) Jac. Guyt.
N.V. Drie Haringen: KW 78 (Excel
sior) II) P. Hoek.
Firma C. den Duik: KW 18 (Hollan-
dia) M. Meyvogel; KW 83 (Zeezwaluw)
Jac. Plug; KW 67 (Noordster) C. Varke
visser; KW 144 (Wilhelmina V) A: Nijgh.
Groep-Parl
Redery Joh. Parlevllet Lzn: KW 175
(Onderneming) Jac. Groen; KW 127
(Borneo) C. van Duyn.
N.V. Toenadering: KW 151 (Vooruit)
G. Hoek.
N.V. Nederland: KW 167 (Nederland
IV) D. ^n der Plas; KW 130 (Neder
land VII) H. Plug.
Combinatie Rijnstroom—Ouwchand
N.V. Ouwehand: KW 50 (Jan) C. Dub-
belaar; KW 173 (Everdina Jacomina) J.
den Hollander.
N.V. Rijnstroom: KW 15 (Rijnmond IV)
KI. van der Plas; KW 42 (Rijnmond I)
Jac. van Duyn; KW 43 (Rijnmond II)
Jeroen den Hollander; KW 44 (Rijnmond
III) W. L. van der Plas.
Groep Sitoh
Reder'j Schoonenberg: KW 70 (Nelly
Marie) C. Krijgsman.
N.V. Insulinde: KW 163 (Janne) J.
van Duyn.
Rederij Gcbr. Taat: KW 161 (Katwijk
Gebr. Parlevliet: KW 168 (Eendracht)
A. Guyt.
Groep Adeco
N.V. A. den Duik: KW 14 (Anna
Cornelia) K. Dubbelaar; KW 23 (Marga-
retha Maria) A. Dubbelaar; KW 138 (Wil
helmina II) P. van der Plas.
Firma N. Haasnoot: KW 47 (Noordzee)
J. v. d. -Bent; KW 54 (Annie) W.
onze ogen Beelen.
c.V. Meerburg: KW 2 (Mr D. Donker
Curtius) B. Varkevisser; KW 3 (Piet
Leendert Huibert) Th. de Niet; KW
(Huberta Gerarda) C. Kuyt.
Rederij J. C. Pronk te IJmuiden: IJM 75
(Gorredijk) B. van Duyn; IJM 283 (Mar-
tenshoek) L. van Duyn.
Rederij V. d. Toorn cn Pronk te Sche
veningen: SCH 36 (Jacoba Gezina) J. Bal;
SCH 353 (Hyacinth) G. Verbaan.
de „kofferdij" gevaren had en door dei ITT) A. van Beelen Jac.zn.
De wachtlijst vermeldt al tientallen namen
HET IS EEN KLEIN HOFJE, dat achter de gevel van Kalvermarkt 8
verscholen ligt. Maar het is ook een fijn hofje. Vraag het de weinige
bewoners en zij zullen het allen zeggen, dat het Juffrouw Maashofje het
fijnste is van alle Leidse hofjes. Dit piep-kleine „dorpje" midden in de
Sleutelstad zal op 1 Juni a.s. een halve eeuw bestaan. De Geref. Kerk
eigenaresse van het hofje zal dit jubileum sober vieren: op 20 Juni
gaan de bewoners met z'n allen gezellig uit. En dat is geen weggegooid
geld.
Het hofje is een onderdeel van een
legaat aan de Geref. Kerk, vroeger Chr.
Geref. Kerk geheten, van mejuffrouw
Maas. Enkele oude bewoners weten nog
dat juffrouw Maas dikwijls op de stoep
haar huis (gelegen "naast het hofje)
e zon zat. Het was een eenvoudige
w. Haar man was eigenaar van een
pottenfabriek. Men zegt, dat haar voor
nemen om geld aan de Geref. Kerk te
legateren moeilijkheden met haar man
gaf. die Hervormd was en ook aan zijn
Kerk een schenking wilde doen. Hij is
eerder gestorven dan zijn vrouw en daar-
ee was de kwestie bepaald opgelost.
In haar testament, opgemaakt in 1889,
schrijft zij haar laatste wens neer:
„te stichten een hofje, hetwelk zal
moeten worden genaamd „Juffrouw
Maashofje" en hetwelk zal moeten wor
den gebouwd en ingericht zoals het be
hoort, ter beoordeling van haren execu
teur testamentair, en zal moeten dienen
tot vrije kosteloze bewoning voor onver
mogende lidmaten van genoemde Ge-
Zij stelde een aantal huizen en ƒ25.000
beschikbaar om het hofje te bouwen,
onder de voorwaarde, dat het binnen 2
jaar na haar overlijden gebouwd moest
zijn. Dit is ook gebeurd. Juffrouw Maas
stierf op 20 Juli 1899 en op 1 Juni 1901
stond het hofje er.
is nog niets aan het hofje ver
bouwd. Het bestaat uit zes huisjes, in
clusief een portierswoning. Slechts 12
mensen bewonen het wereldje-op-zich-
zelf.
In zo'n kleine gemeenschap is het
saamhorigheidsgevoel zeer sterk. Wan
neer er iemand jarig is, zijn ze allemaal
jarig. En wanneer er een bewoner ziek is,
is iedereen er bij wijze van spreken
ziek. Lief en leed worden er gedeeld,
ook letterlijk, want de verjaarstaart die
het bestuur altijd aanbiedt, wordt onder
alle bewoners verdeeld. Dat is regel. Het
bestuur wordt gevormd door een com
missie uit de kerkeraad, waarin twee
diakenen en drie ouderlingen zitting
hebben.
Het Juffrouw Maashofje is nog jong.
Geschiedenis heeft het nog niet gemaakt.
In de hal vindt men slechts een moderne
steen, waarop staat: Ter herinnering aan
het 25-jarig bestaan van het Juffrouw
Maashofje. 1901 tot 1 Juni 1926. ..Gij
hebt Mij geherbergd" Matth. 25 vers
35b. En in de commissiekamer hangt een
oorkonde, die de bewoners aanboden bij
het zilveren jubileum. Uit een geopende
poort steken twee zorgzaam geopende
handen, die bereid zijn een oude man en
vrouw liefderijk te ontvangen.
Voor de commissie is het moeilijk de
begroting van het hofje sluitend te krij
gen. Volgens het testament moet de in
woning immers kosteloos zijn. De ex-
Een goed Waterstaatswerk
Nieuwe Leebrug te Warmond vanmorgen
officieel geopend
TER GELEGENHEID van de opening van de Leebrug heeft de dijkgraaf van
Rijnland, mr J. Slagter, hedenmorgen in „Meerrust" te Warmond een rede
uitgesproken, waarin hy betoogde, dat er twee redenen waren om de opening van
de Leebrug officieel te doen geschieden: 1. dat het bouwen van de brug mede
mogelijk werd gemaakt door de medewerking van het provinciaal bestuur en
van de provinciale Waterstaat van Zuid-Holland en van de gemeenten Leiden,
Oegstgeest en Warmond; 2. dat Rijnland, tot welks taak niet behoort de zorg
voor het verkeer te land, bij de vervanging van de oude brug rekening heeft ge
houden met de wens om de nieuwe brug op een andere plaats te leggen, waar
door aan de moeilijke verkeerstoestand, die de oude opleverde wegens de steile en
kromme oprit van de Abtspoelweg, een eind werd gemaakt.
De openbare aanbesteding van het werk
geschiedde op 17 Mei 1950. Een maand
later werd het werk gegund aan de
N.V. Van Splunders Aannemingsmaat
schappij te Ridderkerk voor 148.240
Terwijl de oude brug was geconstrueerd
uit stalen leggers, waarop een houten
dek, gedragen door gietijzeren kolom
men. rustende op houten jukken, is de
nieuwe met fundering en landhoofden
geheel gemaakt van gewapend beton. De
trottoirs zijn zo gemaakt, dat ze. wan
neer later een grotere rijdekbreedte ge
wenst is, gemakkelijk kunnen worden
verwijderd. Daardoor is het mogelijk een
toekomstige rijdekbreedte van 6.30 meter
te verkrijgen.
Voor de scheepvaart zijn twee openin
gen* onder de brug beschikbaar; de
grootste doorvaarthoogte is 2.53 meter, de
doorvaartbreedte 7.60 meter.
Mr Slagter bracht dank aan het pro
vinciaal bestuur en de prov. Waterstaat
van Zuid-Holland, de gemeentebesturen
van Leiden. Oegstgeest cn Warmond
de verschillende directeuren van
meentewerken, aan de aannemer en
uitvoerders en tenslotte aan Rijnlands
technische dienst, die onder ir P. d»
Gruyter een belangrijk aandeel heeft
gehad in de totstandkoming van de brug.
Wij hebben een goed waterstaats
werk tot stand gebracht, een brug,
die door de betonconstructie slechts
minimale onderhoudskosten zal ver
gen: wy hebben ook voor het weg
verkeer een belangrijke verbetering
geschapen; wij hebben drie gemeen
ten binnen Rijnland dichter bij
elkaar gebracht en op die wijze ook
in overdrachtelijke zin een brug ge
slagen.
Op het verdere van de plechtigheid
hopen wij Maandag terug te komen.
langstelling
mag wonen als
heeft bereikt.
lijst tientallen
Waarlijk, me
korenen, als n
doorbrengen
het hofje,
men de 65-jarige leeftijd
zo groot, dat de wacht-
namen vermeldt.
behoort tot de uitver-
n zyn levensavond mag
deze rustige, gelijkge
stemde Christelijke omgeving,
geen geheimen voor elkaar heeft e
kaar bijstaat als in een groot en
gezin.
ei-
Brabanders zonder pokken
briefje niet over de grens
De Belgische regering heeft de grens-
maatregel die t.a.v. Tilburg gold. uitge
breid tot de gehele provincie N.-Brabant.
Dit houdt dus in dat bewoners van N.
Brabant de Belgisch-Nederlandse grens
niet mogen passeren zonder in het bezit
te zijn van een geldig pokkenbewijs. Dit
pokkenbewijs moet minstens 12 dagen
geleden' afgegeven zyn en niet ouder zijn
dan drie jaar.
21 Augustus 180119 Mei 1876
PR IS een merkwaardige wisseling op
te merken in de waardering voor het
leven van Groen van Prinsterer. Be
schouwde men hem een kwart eeuw
geleden zonder reserve als een der groot
ste Nederlandse historici, als een der
bekwaamste staatslieden, als een der beste
kenners van de betrekking tussen gods
dienst en wetenschap, in onze dagen is
verschillende kant critiek uitge
oefend op zijn arbeid, niet in het minst
de zijde van hen. die men tot zijn
geestverwanten rekent.
~r is dus zeker thans, driekwart eeuw
zijn sterven, ruimte voor de vraag,
welke plaat Groen van Prinsterer in
neemt in het geestesleven van de vorige
eeuw. Heeft zijn werk blijvende beteke
nis gehad voor ons volk? Aan een enkel
punt willen wij die vraag trachten te be
antwoorden.
Het tijdperk, waarin Groen tot ontwik
keling kwam, droeg naast vele andere
kenmerken ook dit als teken, dat
een andere betrekking nastreefde tussen
de godsdienst en het maatschappelijke
Vóór de Franse revolutie was men ei
vrij algemeen van overtuigd, dat de reli
gie niet beperkt bleef tot het hart. maai
haar invloed deed gelden in de gehele
samenleving. Godsdienst droeg niet alleen
een subjectief karakter, maar objecti
veerde zich in zeden, gewoonten rechts
instellingen; in het onderwijs zowel als
in de ziekenverzorging, in de viering
de rustdag als in de behandeling van
dadigers.
Bij de omwenteling werd dit anders.
Doelbewust trachtte men de godsdienst
van de staat te scheiden. Men bleef de
godsdienst waarderen, als uiting
menselijke geest, als openbaring
Eeuwige in het mensenhart, maar men
weigerde aan te nemen, dat de religie
als zodanig vormgevende kracht had
het volksleven.
Men ging zelfs verder. Overal waai
de nawerking gevoeld werd van de gods
dienstige overtuiging van het voorge
slacht, moest deze worden uitgeroeid.
Van de handhaving van de christelijke
rustdag in het openbare leven was reeds
geen sprake. De staatsschool moest van
haar christelijk karakter worden beroofd.
De eed, als uiting van eerbied voor Gods
tegenwoordigheid, moest in discrediet
worden gebracht.
Zo werd eerst het Protestants karak
ter van ons volk aangetast en weldra
zelfs al wat christelijk was verwijderd.
Men besefte niet, dat men op deze wijze
het volk van een van zijn samenbindende
elementen ontdeed. Men bevroedde nog
minder, dat dit het Nederlandse volk tot
in de wortels aantastte. Want de Neder
landse natie, zoals die tot ontwikkeling
was gekomen in de Noordnederlandse
staat, had in de laatste drie eeuwen als
vormgevend beginsel gekend het prin
cipe der Reformatie.
In deze eeuw is Groen geboren en op
gegroeid. Aanvankelijk heeft hij deze
strekking van de historische ontwikke
ling niet gekend en nog veel minder
doorzien. Hy was afkomstig uit een kring,
waarin het, naar het geestige woord van
Gerretson, behaaglijk was te leven, mits
men beschikte over veel geld en veel
vry'e tyd.
Toegerust met een uitnemend verstand,
was het hem vrij gemakkelijk door zijn
studie een eerste plaats in te ni -
na de voltooiing van zijn universitaire
voorbereiding scheen het hem gemakke
lijk naar voren te komen in de
schappelijke klasse, die onder Willem I
Alphen aan den Rijn
Oud en jong waren in „Avifauna" bijeen
Het was gistermiddag in het jarige
vogelpark „Avifauna" een enorme drukte.
Nu is men daar wel wat gewend, maar
een vijfduizend jongens en meisjes, saam
gedrongen rondom het restaurant en
allen vervuld met het verlangen spoedig
een ballon, een ijsje en een flesje coca
cola te bemachtigen, bleken toch wel in
staat een organisatorische opzet in de
war te sturen. Want de ouden van dagen
zijn hiervan wel enigszins de dupe ge
worden. O ja. hun natje en droogje is
hun niet onthouden en ze zyn Avifauna's
directie daarvoor stellig dankbaar. Maar
van een rustige bezichtiging van de tuin
is voor velen niet veel gekomen.
Reeds om 1 uur voerden de bussen de
eerste oudjes aan en die hebben nog ge
ruime tijd kunnen genieten. Ongeveer
twee uur begon de schooljeugd te komen,
die ook al per boot, auto enz. „aange
voerd" werd.
Zoals gezegd, de eerste wens was, een
Nieuwe dienstregeling Citosa
Maandag gaat de nieuwe Citosa-dienst
regeling in. die ook op het traject
AlphenLeiden weer verbeteringen
geeft. Naar Leiden vertrekt de eerste bus
van het station 6.45 uur; daarna 705
en voorts de gehele dag door tot 's avonds
20.45 uur steeds kwart voor en vijf
het hele uur; dan nog 21.45. 22.05, 22.45
en 23.35 uur. Van Leiden naar Alphen:
6.30, 7.30, 8.05, 8.30 uur en zo steeds op
het halve uur en 5 over het hele tot 20.
uur; daarna 21.30. 22.05. 22.30 en 23.35
uur. Voor de Zondag zijn de vroege
diensten vervallen.
Strijd i
r bruggenbouw
„Alphens Belang" heeft in een schrij
ven haar bezorgdheid kenbaar gemaakt
over het uitstellen van bruggenbouw. Zij
ziet mede daardoor de veiligheid van de
Alphenaren in gevaar komen. Zij wil
een krachtige actie bij het provinciaal
bestuur instellen om in elk geval de brug
bij Gouwsluis voltooid te krijgen en roept
alle daarvoor in aanmerking komende
bedrijven, middenstanders, instanties en
particulieren op hun belangen op schrift
te stellen en God. Staten kenbaar te
maken.
Internationaal Pctroleum-Congres.
Woensdag 6 Juni wordt in „Avifauna"
een internationaal oliecongres gehouden,
waarvoor talrijke bezoekers uit binnen-
en buitenland worden verwacht. Het
park is die dag voor particulier bezoek
gesloten.
Raadsvergadering.
De gemeenteraad zal op Donderdag 31
Mei. 's avonds om half 8. een openbare
vergadering houden.
50 Jaar getrouwd.
Het echtpaar H. Windhorst en A. Wind-
horst-v. 't Wout. Jan Nieuwenhuizen-
straat 9. hoopt 23 Mei zijn gouden huwe
lijksfeest te vieren.
Zondagsdienst
De Zondagsdienst der huisartsen wordt
waargenomen door dokter .Van Eek. I
ballon te bemachtigen. Het was een aller
aardigst gezicht, de vele kleurtjes tegen
het plafond van het restaurant te zien
kleven.
Omstreeks half vier werd het sein „los"
gegeven en het was een fantastisch ge
zicht. de duizenden ballonnen met grote
snelheid te zien verdwijnen. Ongetwijfeld
zyn velen in de Noordzee aan hun eind
gekomen. Met spanning wordt gewacht
op berichten, wie prijswinnaars zullen
zijn. Er waren ook pechvogels, die hun
ballon reeds in het park zagen dalen.
Toen de ballonnen de lucht in gingen,
zaten de oudjes op het terras rond de
vijver. Burgemeester en mevrouw
schey, vergezeld van de heer Van den
Brink, maakten met velen een praatje.
Aardig was dat enkele attenties werden
geboden. Zo ontving het echtpaar Wind-
horst. dat dezer dagen zijn gouden huwe
lijksfeest viert, een „Avifauna"-taart.
De heer Jasperse, onderwijzer van de
Mulo-school, hoofd de heer C. H. Krook,
trad op met een zanggroep, die enkele
„Avifauna"-liedjes deed horen. Ook deze
zang kwam rond de vijver echter minder
tot zijn recht.
Resumerend menen we stellig, dat
„Avifauna" er deze middag weer talrijke
ambassadrices en ambassadeurs
gekregen heeft.
de leiding had overgenomen. Totdat hem
door de zegenrijke invloed van de hof
prediker Merle d'Aubigné de ogen zijn
geopend. Hij getuigt daarvan in die ont
roerende brief aan Van Rappard, waar hij
schrijftIn de laatste drie of vier
jaren was ik gedwongen meer en meer
te denken over de oorzaken van het
kwaad, totdat mij eindelijk de hoofd
oorzaak. namelijk de stelselmatige afval
het Christendom duidelijk werd.
Sedert die tijd zijn duizenden zaken my
duidelijk geworden, die ik vroeger als
onoplosbare raadsels had beschouwd en
de ganse geschiedenis wordt mij een
doorgaande bevestiging der waarheden,
die de Heilige Schrift openbaart
„Maar", aldus gaat Groen verder, en
cn proeft de smart, die hij er in legt,
u vraagt gij my, welke invloed deze
overtuiging heeft op mijn hart? En dan
ik met schaamte bekennen, dat die
invloed nog zeer gering is. Dat geloof,
waardoor men een nieuw schepsel wordt,
waardoor in plaats van eigen wil en drift,
de zucht om God te dienen de heersende
•aardoor men zich volkomen bevre
digd en gerust en gelukkig en reeds op
aarde zalig gevoelt, dat geloof bezit ik
niet, of althans in nog zo geringe mate.
dat ik mij zelf er nog bijna onbewust van
ben. En evenwel, dat geloof, waaruit al
leen ware hoop en liefde ontstaat, is vol
strekt nodig
Veel later, als Groen gekomen is tot
het eigen persoonlijk geloof, zegt hij:
„De moeder-idee. waaruit de gehele zede-
leer, en dus de leer van staat maat
schappij voorvloeit, ligt besloten in den
zoendood van het Lam. Alle richtlijnen
het menselijk leven, vinden in het
Kruis hun oorsprong. Daar is tegelijker
tijd voldaan aan het recht en aan de
barmhartigheid. Als men zich verdiept in
de betekenis van dat feit, ziet men de
gehele zedeleer voor zich liggen".
IGENLIJK heeft men hier in beide
1 citaten de betekenis van Groen van
Prinsterer voor het staatkundige leven
gepeild. Velen van zijn geestverwanten
:n met hem gelijkgezind ten opzichte
de betekenis van het christendom
het mensenhart. De zoendood op
Golgotha was ook hun een levenskracht
kracht ten leven. Het was die
overtuiging, die Groen aanvankelijk zo
gaarne zou bezitten en die hij nog te veel
miste. Maar reeds was toen bij hem aan
wezig het inzicht, dat de godsdienst ten
grondslag moest liggen aan de leer van
de staat en van de maatschappij, omdat
het Christendom vorm had gegeven aan
de samenleving. Het waren Christelijke
grondslagen, waarop onze staat en maat
schappij rustten. Daarin lag de levens
adem van onze nationaliteit.
Deze zyde van de godsdienst heeft
en slechts weinig willen zien. Daardoor
kwam Groen in conflict met allerlei fi
guren. die hem eigenlijk godsdienstig zo
stonden. En deze overtuiging was de
drijfkracht van Groens bestaan op het
ogenblik, dat hij zelf op de belijdenis der
kerk kon antwoorden met: Amen, Jezus
Christus. Amen.
deze overtuiging, die Groen
deed strijden voor een christelijke staat
oor een christelijke staatsschool,
ook deze overtuiging, die Groen
deed strijden voor de echt Nederlandse
verhouding van Oranje en Nederland.
Toen in de jaren 1866 tot 1868 de bekende
parlementaire - strijd werd gevoerd,
schreef Groen: Het gaat over de gewich
tigste vragen van staatsrecht, over de
verhouding van de natie tot de kiezers.
de kiezers tot de Kamers, van de
Kamers tot de Kroon, van het Huis van
Oranje tot het Nederlandse volk. En die
zelfde dagen schreef hij. dat het ogen-
blik bij uitnemendheid gewichtig is....
Ide deugdelijkheid der constitutionele in
stellingen is op het spel.Dit is echter
geen formele staatkundige kwestiede
verhouding van Nederland en Oranje tot
de levende God staat in 't midden.'t gaat
de handhaving van de grondslagen
godsdienst, zedelijkheid en recht.
TT IER ligt de grote betekenis van Groen
van Prinsterer. In een tijd, waarin
het Christendom nog wel wilde aan
vaarden als zaak des harten, heeft hij,
dwars tegen de geest der eeuw. het pleit
gevoerd voor de objectieve betekenis van
de godsdienst, voor de christelijke grond
slagen van ons volksleven. Zijn tegen
standers hebben dit niet begrepen.
De geestelijke leider der liberalen, de
leer, en dus de leer van staat en maat-
Leidse hoogleraar Buys, waardeerde wel
de vruchten: ..geen onpartijdige zal loo
chenen". aldus Buys, „dat de heer Groen
herhaaldelijk voor de belangen van waar
achtige constitutionele vrijheid in de bres
is gesprongenMisschien heeft sedert
1848 geen lid van de Tweede Kamer meer
gedaan, om de bevoegdheid van 't Parle
ment uit te breiden dan de heer Groen.
Voor Groen was dit echter alles uit
vloeisel en resultaat, geen doel. Hij wilde
door de handhaving van de christelijke
grondslagen het Nederlandse volk houden
bij de Bybel, bij God. En zo wordt zinrijk
de uitspraak van Groen zelf: ..Een' staats-
niet, een Evangeliebelyder".
Prof. dr L. W. G. Scholten.
Initiatief van het instituut voor
praeventieve geneeskunde
Het Instituut voor praeventieve geneeskunde stelt zich ten doel middelen te vin
den om ziekten te voorkomen. Om dit te kunnen bereiken, moet men ook de
levensomstandigheden kennen, die de gezondheid van mensen kunnen beïnvloe
den. Zo zullen de sociologische medewerkers van het Instituut aan ongeveer
vierhonderd mensen in Sassenheim van alle standen, leeftijden, politieke en gods
dienstige gezindheid enz. een aantal vragen gaan stellen. Op deze wyze hoopt
men het gewone leven, de gewoonten, de houdingen van de bevolking ten op
zichte van belangrijke levensvraagstukken en ook de verenigingen cn organisa-
ies, die daarbü een rol spelen, goed te leren kennen.
Ongetwijfeld zijn ook de omstandighe-1 beziggehouden met het putten van ge-
I _J~ zij" gewone dage- gevens uit boeken, archieven, geschriften,
grote beteke- enz. Ook werd door een beperkt aantal
lijkse leven leidt
nis voor de gezondheid, vooral ook
de geestelijke gezondheid.
Omtrent de invloed van bepaalde sec-
jren van het maatschappelijk leven is
'el iets bekend, maar een goed inzicht
de werking van dc maatschappij als
geheel is nog niet verkregen. Om hier
over iets meer te weten te komen, heeft
de afdeling geestelijke gezondheid van
het genoemde Instituut gemeend een
sociologisch onderzoek te moeten in-
Om verschillende redenen is de keuze
oor het eerste onderzoek op Sassenheim
gevallen. Hier zijn sedert enige tijd en
kele onderzoekers van het Instituut bezig
met het verzamelen van allerlei gegevens
de bevolking en dc wijze, waar
op deze leeft. Tot nu toe hebben zij zich
personen al een en ander ovet
leving van Sassenheim meegedeeld.
Thans zijn de werkzaamheden zo ver
gevorderd, dat een grote groep mensen
aan de beurt is, waaraan bepaalde din
gen omtrent het dagelijks leven zullen
worden gevraagd. De groep is zo samen
gesteld, dat zij een juiste afspiegeling
vormt van wat er te Sassenheim leeft.
De vragen zijn van uiteenlopende aard.
Zij houden echter alle verband mot de
gewone dingen van het dagelyks leven.
De aan de onderzoekers verstrekte me-
delingen worden strikt geheim gehouden.
Niemand buiten dc onderzoekers krijgt
ooit te horen of te zien wat iemand heeft
geantwoord. Dit geldt evenzeer voor par
ticulieren als voor dc overheid.
