Hoe Leidens industrie en nijverheid
zich ontplooiden
Het metaalbedrijf aan de spits
Overdracht van bevoegdheden
van de raad aan B. en W.
Mr A. van de Sande Bakhuyzen
gisteravond overleden
Negentien eeuwen Engels schrift
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
DINSDAG 24 APRIL IS: g]
Cijleis uit 1930 en 1950
(Van onze medewerker voor slatistiek)
In de laatst verlopen twintig jaar zijn nijverheid en industrie als
bestaansbronnen voor de Leidse bevolking enorm in betekenis toe
genomen. In deze ontwikkeling ging het metaalbedrijl voorop, maar ook
de bouwvakken en de textielnijverheid maakten een krachtige sprong
opwaarts.
Sedert 1930 nam onze stedelijke bevol
king met ruim 26 pet toe, maar het aan
tal arbeidskrachten, dat in de metaal
nijverheid emplooi vindt, steeg in
deze periode met niet minder dan 150
pet! Tot deze bedrijfsklasse behoren zo
wel de ketting- en ankerfabricage en de
constructiewerkplaatsen als bijv. de lood
gieterijen, smederijen, lasinrichtingen en
dergelijke. In 1930 telde deze bedrijfs
klasse in onze stad In totaal 256 kleinere
of grotere ondernemingen, waarin 1562
personen werkzaam waren. Thans zijn
er 350 ondernemingen met 3876 arbeids
krachten, waaronder ruim tweehonderd
vrouwen. In deze bedrijfsklasse is dus
niet alleen het aantal arbeidskrachten,
maar ook het aantal ondernemingen be
langrijk toegenomen.
Anders staat het met de bouwvak
ken. Het aantal arbeidskrachten in deze
bedrijfsklasse ging in twintig jaar om
hoog van 1375 tot 2275 en steeg derhalve
met 65 pet. Het aantal ondernemingen
evenwel steeg slechts van 309 tot 349. De
gemiddelde bezetting per onderneming
liep dus op van vier vijf arbeidskrach
ten per bedrijf tot zes a zeven. Onder de
2275 arbeidskrachten, die de bouwnijver
heid thans in onze stad telt, zijn 226
vrouwen. Een groot deel hiervan vindt
emplooi in de zg. schoonmaakbedrijven,
die ook tot deze bedrijfsklasse worden
gerekend. Het grootste aantal mannen
is werkzaam bij de zg. burgerlijke en
utiliteitsbouw, maar ook de schildersbe
drijven bieden heel wat mensen een be-
Wat de toename van het aantal ar
beidskrachten betreft, volgt als derde de
bedrijfsklasse van de grafische en
fotografische ondernemingen, wier
aantal sedert 1930 in onze stad is
gestegen van 53 tot 80, terwijl het getal
arbeidskrachten omhoog ging van 875 tot
1322, d.w.z. met rond vijftig procent. In
deze groep zijn onder de 1322 werkne
mers 218 vrouwen. In deze bedrijfsklasse
hebben de drukkerijen de meeste werk
nemers.
Met 41 pet steeg voorts het aantal
werkkrachten in de Leidse textiel
industrie. In 1930 beliep hun aantal
2130' terwijl het sindsdien is gestegen tot
ruim 3000. Onder deze drieduizend wer
kers zijn niet minder dan 1176 vrouwen.
In deze bedrijfsklasse hebben de wolspin
nerijen en de wollen dekenfabrieken de
meeste arbeidskrachten, maar ook de
fabricage van touw en van tapijten en
matten geven heel wat handen arbeid.
In de bedrijfsklasse „kleding en
reiniging" heeft de toename van het
aantal arbeidskrachten vrijwel gelijke
tred gehouden met de bevolkingstoe
name; in deze groep bedrijven werken
thans namelijk 27 pet meer arbeidskrach
ten dan twintig jaar geleden. Hun aantal
steeg van 1176 tot 1487," waaronder 794
vrouwen. Hier overtreft het vrouwelijk
element derhalve het mannelijke. Het
aantal ondernemingen steeg van 248 tot
284. In deze bedrijfsklasse zijn het ener
zijds de kleermakerijen en naaisters-ate
liers, anderzijds de kappersbedrijven en
de wasserijen en strijkinrichtingen, die
de meeste krachten te werk hebben ge
steld.
Een sterke teruggang geeft de bedrijfs
klasse „bereiding van voedings- en
genotmiddelen" te zien. Het aan
tal ondernemingen daalde in twintig
jaar tijds van 159 tot 137, het aantal ar
beidskrachten van 3437 tot 2756, hetgeen
een daling is met twintig procent! Onder
de 2756 werkkrachten, die thans in deze
bedrijven werkzaam zijn, zijn 620 vrou-
Aandacht verdient voorts de bedrijfs
klasse „Leder-, wasdoek- en rub-
bernijverheid", waarin het aantal
arbeidskrachten in twintig jaar welis
waar opliep van 211 tot 319, dus met
vijftig procent, maar waarin tezelfdertijd
het aantal ondernemingen daalde van 164
tot slechts 115. Dit verschijnsel doet zich
in de meeste plaatsen van ons land voor
en is vooral te wijten aan een sterke te
ruggang van het aantal schoenmakers-
werkplaatsen. In deze bedrijfsklasse
werken thans 45 vrouwen en 274 man-
In de fabricage van aardewerk,
glas, kalk en stenen zijn in Leiden
thans 482 personen werkzaam tegenover
slechts 198 twintig jaar geleden. Onder
deze 482 arbeidskrachten zijn slechts 30
vrouwen. Het aantal ondernemingen in
deze klasse steeg sedert 1930 van 7 tot
20.
In de groep bedrijven, die zich bezig
houden met de bewerking van „hout,
kurkenstr o", zien wij ook een terug
gang van het aantal ondernemingen en
wel van 93 tot 70. Het aantal arbeids
krachten ging niettemin ook in deze be
drijfsklasse omhoog en wel van 426 tot
477, onder wie slechts 21 vrouwen. Wat
het aantal arbeidskrachten betreft neemt
in deze groep de meubelfabricage de
voornaamste plaats in.
In de chemische nijverheid
nam het aantal ondernemingen in de
laatste twintig jaar sterk toe, namelijk
van 10 tot 33; het aantal arbeidskrachten
steeg van 237 tot 368, waaronder 152
Vermelden wij tenslotte nog de p a-
plernijverheid, waarin het aantal
ondernemingen terugliep van 23 tot
slechts 4, terwijl het aantal arbeids
krachten daalde van 129 tot slechts 61,
onder wie 44 vrouwen. Hier ligt de oor
zaak van de teruggang in hoofdzaak aan
het verdwijnen van een aantal boekbin
derijen.
Gemeenteraad van Leiden
De gemeenteraadsvergadering -
het officiële gedeelte betreft tot de kortste i
Belangrijk legaat voor de Lakenhal
gisteren behoorde althans wat
de laatste tijd. In een half
14 agendapunten afgehandeld, waaronder een, dat principieel genoemd
mocht worden. Het voorstel tot het Instellen door de gemeente van een rechts
vordering tegen J. A. J. v. d. Vooren te Den Haag werd ln geheime zitting behandeld.
W. stuitte echter op
verschillende zijden. De
Achter elkaar werden de volgende
punten goedgekeurd. Een voorstel tot
het verlenen van eervol ontslag aan dr
G- Qulspel als leraar aan het gymnasium
Een voorstel tot het verlenen van een
voorschot op de vergoeding, bedoeld bij
de artikelen 101 en 101 bis der lager-
onderwijs-wet 1920, aan de besturen van
de bijzondere lagere scholen. En een
voorstel inzake het verlenen van een
voorschot op de vergoeding in de kosten
van exploitatie en in de kosten van be
loning van vakonderwijzers der bijzon
dere scholen voor buitengewoon lager
onderwijs.
Brok bureaucratie
Punt 6a was het enige, waarom zich
een uitgebreide discussie ontspon. Eigen
lijk was het een dubbel voorstel. Dijk
graaf en hoogheemraden van Rijnland
hebben B. en W een exemplaar van een
ontwerp tot herziening van de algemene
keur van Rijnland doen toekomen, waar
tegen bij het college van B en W. be
zwaren waren gerezen. De termijn van
inzending, van die bezwaren eindigde op
15 April, zodat het niet. mogelijk was de
raad tijdig een voorstel te doen Daarom
heeft het college in afwachting van de
bekrachtiging door de raad de tegen het
ontwerp bestaande bezwaren ter kennis
van de dijkgraaf en de hoogheemraden
gebracht. Echter was dit geval het
tweede binnen een betrekkelijk kort
tijdsbestek, waarbij het niet mogelijk
was tijdig een bezwaarschrift door de
raad te doen vaststellen. B. en W. zagen
daarom graag, dat de behandeling van
dergelijke gevallen aan het college wordt
overgelaten.
Tegen het bezwaarschrift aan het adres
van Rijnland hadden de gemeenteraads
leden niets in te brengen. De overdracht
van bevoegdheden van de raad aan het
(Advertentie)
VOOR MODERNE
ROTAN MEUBELEN
FERINCA Cr SLUITER
NIEUWE RIJN 26 TELEFOON 25377
De heer M. J. F. Robijns vijftig jaar
bij het onderwijs
Al ruim 25 jaar aan Chr. kweekschool verbonden
Op 2 Mei hoopt de heer M. J. F.
Robijns, die sedert November 1925 aan
de Chr. kweekschool alhier werkzaam is,
fe herdenken, dat hij vijftig jaar geleden
te Amsterdam de onderwijzersakte be
haalde en met ingang van de volgende
dag tot tijdelijk onderwijzer aan de Rijks
leerschool werd benoemd. Tevoren had
de jubilaris reeds als assistent-onder
wijzer gewerkt aan een gemeenteschool
in Haarlem.
Van 1 Juli tot 1 September 1901 was
de heer Robijns tijdelijk onderwijzer te
Beverwijk, van 1901 tot 1906 leraar aan
het Instituut Ingenhousz (later J. H.
Reiziger) te Voorburg. Een soortgelijke
betrekking had hij hierna tot 1912 te Den
Haag. Met ingang van 1 September 1912
werd hij benoemd tot hoofd van de oplei
dingsschool voor H.B.S. en gymnasium
din de Surinamestraat te Den Haag. In 1921
vertrok hij naar Middelburg, waar hij
les heeft gegeven aan de hogere handels
school, de middelbare handelsschool en
de middelbare avondhandelssohool.
In November 1925 aanvaardde hy de
functie van leraar aan de Chr. kweek
school te Leiden. Hier heeft hij de leer
lingen naar zijn beste krachten onder
wezen in de vakken Ned. taal en letter
kunde, aardrijkskunde en later ook
„Groenoord" roerde de
grote trom
De grote Burchtzaal was gisteravond
stampvol, toen het damescomité van de
speeltuinvereniging-},Groenoord" er ver
zamelen had geblazen. De presidente,
mevrouw M. Rijnardus, sprak het wel
komstwoord in deze propaganda-bijeen-
komst. Zü deelde mee, dat in het kader
van de lucifersdoosjes-actie voor 't club
huis 2500 doosjes waren verkocht.
De avond werd in hoofdzaak gevuld
met een zeer vlot gespeeld toneelstuk.
Dat na de verwikkelingen alles ten goede
keerde behoeft geen betoog.
De pittige stemming werd er in gehou
den door een accordeon-duo en een zan
geres nam het meer klassieke deel voor
haar rekening. Verder werd nog een ver
loting gehouden.
tekenen en geschiedenis. Op 1 Sepember
1944 werd hij benoemd tot leraar aan de
Rijks-H.B.S. te Hoorn. Hij bleef daar tot
1949. Toen de kweekschool in 1945 her
rees, hervatte de heer Robijns zijn werk
in Leiden. In November 1946 bereikte hij
de pensioengerechtigde leeftijd, maar het
bestuur deed een beroep op hem om in
de periode van wederopbouw van 4?
school zijn krachten aan deze instelling
te blijven geven.
Op 2 Mei vindt er een huldiging plaats.
Van half 5 tot half 6 is er in het school
gebouw gelegenheid voor gelukwensen
Diaconie Herv. Gemeente
Uit de nalatenschap van mevrouw W.
F. LS te Leiden werd aan de Diaconie
van de Leidse Hervormde Gemeente een
bedrag van f 500 gelegateerd, vrij van
rechten en kosten.
Burgerlijke stand van Leiden
Geboren: Leonardus L J z v Godyla en
J M J van Zeist; Hendrik z v H van Eijgen
en J M Brandt; Marie J z v A de Kort
en K P Kooij; Wilhelmus G M z v J G
le Rutte en M E Paardekooper; Anthonius
SWMzvASW van der Linden en H
M A W Paardekooper; Elizabeth d v I de
en M Bouwhuizen; Dick J z v D J
en M S Laterveer; Gabriëlla MAS
T W M de Grijs en G J Richaerts;
Henricus M H z v P Chrispijn en J M van
Leeuwen; Elisabeth Th M d van H
P Raaphorst en H. P Melet; Barend
n P van der Bent en C Beider;
Jacob z v G Haasnoot en E van der Meij;
Johan z v B Konstapel en C van Biezen;
Peter J z v W J Vijlbrief en E Zegeling;
Alida M G d v A J Verhoogt en A M
Belt.
Overleden: W M van der Neut d 9 jaren;
W Broeksema man, 80 jr; A Lemstra wed.
van Van den Bosch 85 jr; H L Koster,
dochter 29 jr; A van der Boon dochter 5
dagen; P van Duyn huisvr van Wiseh-
meijer 27 jr; H P E van Beek zoon 5 j.
Gehuwd: A Nievaart en J M van der
Linden; H de Groot en J C Verhoog; C
den Nieuwendijk en C Chaudron; A
F Kleijn en P Heins; P Goedhart en L
Beekman.
college vai
tegenstand
heer Lombert (KVP) ging hierin wel het
verst. Hij zag (volgens burgemeester
Van Kinschot ten onrechte) in de ter
mijnstelling van Rijnland een brok
bureaucratie, dat gevaarlijk moet worden
geacht voor alles, wat democratisch is-
De fractieleider van de PvdA. dx Gos
lings. was het in grote trekken met hem
eens. Mr Woudstra (Prot. Chr had het
agendapunt liever in twee aparte voor
stellen gesplitst gezien en de heer A.
van Dijk (KVP) vroeg stemming. Het
resultaat was, dat het voorstel van B.
en W. met 20 tegen 13 werd aangenomen.
Hierna ging het weer met sneltrein
vaart. Aangenomen werd het voorstel in
zake toewijzing ingevolge de wet op de
materiële oorlogsschaden van onteigen
de gronden aan de Stationsweg. Evenzo
het voorstel inzake het verpachten van
de buffetten van de Stadsgehoorzaal.
Ook over het verhuren van perceel
Vliet 43 aan de heer G J- van Leeuwen
werd men het op vlotte manier eens De
hoeve „Stochem" zal niet in de oude
vorm aan de huidige pachter worden ge
laten.* Hij -zal-enkele- gronden moeten" af-r
staan voor tuinbouwdoeleinden.
Aansluiting bij kolenpool
Punt 11 was een voorstel tot medewer
king aan de oprichting van en het toe
treden als lid tot de Coöperatieve Ver
eniging Samenwerkende Cokesproducen-
teu U A gevestigd te Amsterdam. Wet
houder Van der Kwaak stelde de heer
Van Dijk gerust over de houding van de
georganiseerde handel, die er alleen
maar belang bij kan hebben, dat de prij-
zijn op een bepaald peil gehandhaafd
worden.
Het verhogingsvoorschot ad 5% op de
salarissen ontmoette geen enkele tegen
stand. Met punt 13 van de agenda, het
voorstel tot het aanvaarden van een aan
de gemeente Leiden ten behoeve van de
Lakenhal gemaakt legaat, had de raad
moeite.
Aanwinsten
In het testament van dr H- G Martin
te Deventer is door de overledene uit
zijn verzameling antiquiteiten aan de
Lakenhal een aantal zaken gelegateerd
en wel datgene, wat de directeur van
het museum zal kiezen als geschikt om
in de stedelijke verzameling te worden
opgenomen. Het gaat hier vooral om
18e eeuws meubilair, ceramiek en een
voor de aankleding van het museum zeer
welkome verzameling tapijten.
Inauguratie prof. C. C.
Berg te Amsterdam
Prof. dr C. C. Berg, hoogleraar in de
Austronesische linguistiek aan de rijks
universiteit te Leiden, heeft gistermiddag
het nieuwe Amsterdamse professoraat Ln
de geschiedenis en de ontwikkeling der
Bahasa Indonesia, de Indonesische staats-
taal, officieel aanvaard met het uitspre
ken van een rede over „De problematiek
van het Bahasa-Indonesia-experiment".
De bijzondere leerstoel is ingesteld
door het Kon. instituut voor de tropen.
Uitvoerig ging' prof. Berg in op de op
dracht, die het instituut hem had ge
geven. Men is van mening, dat elke Euro
peaan, die in Indonesië een werkkring
vindt en speciaal de universitair-ge-
vormde een zodanige kennis van de
Bahasa Indonesia behoort te hebben, dat
hij in staat is actief en passief deel te
nemen aan het geestelijk verkeer in In
donesië, nu dat in toenemende mate door
de Bahasa Indonesia wordt gedragen.
Onderscheiding voor de
heer J. J. Kanbier
HM. de Koningin heeft aan de heer
J J Kanbier alhier de eremedaille in
brons verbonden aan de Orde van
Oranje-Nassau, toegekend. Gisteren her
dacht de heer Kanbier, dat hij vijftig
jaar geleden in dienst kwam bij de gebr-
Pel. De burgemeester, jhr. mr F- H van
Kinschot, hield een hartelijke toespraak,
waarna hij de verblijdende mededeling
deed. Ook werd het woord gevoerd door
mr J. Pel. die betoogde, dat de heer Kan
bier in zijn functie van bedrijfschef de
directie tot grote steun is geweest.
Vereniging wetenschappelijk
personeel musea
Dr G. W. Locher is ln een vergadering
van de vereniging van wetenschappelijk
personeel der Nederlandse musea geko
zen tot voorzitter van deze vereniging-
Penningmeester is de heer E Pelinck.
Een van de gewone leden van het be
stuur is prof. dr H. van de Waal. Allen
Leiden.
Slachtoffer autobotsing
overleden
Een der slachtoffers van het verkeers
ongeluk, dat vorige week op de Heren
weg tussen Alphen aan den Rijn en Wou-
brugge plaats vond, de heer A. A. Ver
steeg uit Haastrecht, is in het St Jozef
paviljoen te Gouda overleden. Hij laat
een vrouw en zeven kinderen achter.
Vandaag zou hij de leeftijd van 39 jaar
hebben bereikt. Dokter J. P. L. Hulst
uit Leiden heeft de sectie verricht.
De toestand van het andere slachtoffer,
de 46-jarige C. A. J. Mulder, eveneens
uit Haastrecht, is nog steeds zorgwek
kend. Hij is reeds bediend.
Onder groentewagen
Zaterdagmiddag omstreeks half één
geraakte de 60-jarige groenteman S. v.
d M. uit Oegstgeest op het terrein van
de Shell aan de Hoge Morsweg onder
zyn wagen nadat het paard op zijn te
nen had getrapt. S v. d. M. kreeg een
wiel over zijn borst en zijn hoofd kwam
bekneld tussen de as. Het slachtoffer
werd vrij ernstig gewond en per E-H-D.
naar het A. Z. overgebracht.
BUS CONTRA FIETS
Zondag kwam op de Hoge Rijndijk
een Eltax-bus in botsing met de 61-j.
wielrijder E A. V-, van de Middelste-
gracht- Deze brak zijn rechter onder
been en werd per E.H D naar het A- Z.
vervoerd. Zijn fiets werd totaal ver-
Leidse bond huis- en
grondeigenaren
Jaarverslag 1950
De reparatiekosten zijn weer belangrijk
gestegen, zodat het voor de bezitter van
onroerend goed steeds moeilijker wordt
zijn bezit in goede staat te houden, afge-
nog van het feit, dat bok de stijging
der prijzen van de eerste levensbehoeften
zijn inkomen tot een minimum beperkt,
aldus het jaarverslag 1950 van de Leidse
bond van huis- en grondeigenaren, die is
aangesloten bij de Ned. bond.
Het zal nodig zijn, dat de leden meer en
eer gaan inzien, dat hun belangen het
best kunnen worden gediend door een
krachtige organisatie. Door het uitbrei-
van het aantal leden zal met nog
klem bij de regering kunnen wor
den aangedrongen op een zodanige huur
verhoging, dat niet alleen een sluitende
exploitatierekening van het onroerende
goed wordt verkregen, maar dat ook de
verhoogde prijzen van de eerste levens
behoeften kunnen worden geactiveerd.
Het aantal leden bedroeg 957 met een
totaal aantal woningen van 8628. Aange-
n de moeilijkheden met de huurders
:t zo scherp meer naar voren treden als
de jaren direct na de bevrijding, heeft
het bestuur besloten de vergaderingen
de commissie van advies niet meer
regelmatig te doen plaats hebben, maar
de commissie alleen bijeen te roepen
de behandeling van die gevallen,
in de chef de bureau en het personeel
geen beslissing kunnen nemen.
Kappers-contactcommissie
De Leidse kappers-contact-commissie ls
opgericht, bedoeld als overkoepelend
orgaan van de georganiseerde kappers,
te weten: de patroonsorganisatie N.K.B.,
.Hulp en Vriendschap", de werknemers
organisatie S.H.H.D., de Chr. bond van
kapperspèrsoneel en „St Cosmas". Voor
zitter is dé'heer L. van "Tongeren en
secretaris de heer J. Daalmeyer, Flores-
straat 15.
Veel werd in zijn ambtsperiode tot stand gebracht
Gisteravond om tien uur is in het Leidse Diaconessenhuis overleden mr
A. van de Sande Bakhuyzen, oud-burgemeester van Leiden. Mr Van de
Sande Bakhuyzen bereikte vorige week de 77-jarige leeftijd. Vooral in
onze stad zal deze droeve tijding met diepe ontroering worden vernomen
Als zoon van de bekende directeur
van de Leidse Sterrenwacht, prof. Van
de Sande Bakhuyzen, aanschouwde Arie
Van de Sande Bakhuyzen op 18 April
1874 het levenslicht in de Sleutelstad,
waar hij in 1900 aan de Rijksuniversiteit
de studie in de rechten voltooide, om
vervolgens vele jaren werkzaam te zijn
op het Departement van Buitenlandse
Zaken. Hij koos de consulaire loopbaan
en in het najaar van 1911 werd hij be
noemd tot vice-consul in algemene
dienst Mr Van de Sande Bakhuyzen was
consul te New York met de persoonlijke
titel van consul-generaal, welke functie
hij ook te Singapore vervulde.
Vervolgens was hij werkzaam bij de
Nederlands-Indische regering als tijde
lijk hoofd van het kantoor voor buiten
landse aangelegenheden. In 1916 werd
hem ontslag verleend om op te treden
als waarnemend directeur van het rijks
bureau voor de scheepvaart in Neder-
lend. Tijdens zijn verblijf in het vader
land was hij tevens secretaris-generaal
van de Russische conferentie, welke een
uitvloeisel was van de internationale
economische conferentie te Genua.
Enige jaren later keerde hij echter te
rug in zijn consulaire loopbaan, en wel
als consul-generaal te Boedapest, waar
hij werd belast met de functie van zaak
gelastigde voor Nederland. Niet lang
heeft hij dit ambt vervuld, want het was
in 1927, dat hij opnieuw naar Nederland
werd teruggeroepen om burgemeester te
worden van zijn geboortestad, in welk
ambt hij met ingang van 10 Februari
1927 werd benoemd tot opvolger van
wijlen burgemeester jhr N. C. de Gijse-
laar Tot twee maal toe werd hij her
benoemd en zo heeft de Sleutelstad, zij
het met enige jaren onderbreking in de
bezettingstijd, ruim achttien jaren van
zyn arbeid als magistraat mogen profi-
Met ingang van 1 Jan. 1946 werd
mr Van de Sande Bakhuyzen op de meest
eervolle wijze ontslag verleend als bur
gemeester van Leiden onder dankbetui
ging voor de vele en gewichtige diensten
in deze functie bewezen. Een hoge onder
scheiding viel hem ten deel, toen hij
werd benoemd tot commandeur in de
Orde van Oranje-Nassau. Ongetwijfeld
mocht deze onderscheiding worden ge
zien als de officiële erkenning van de
grote verdiensten van de heer Van de
Sande Bakhuyzen voor de Leidse Uni
versiteit in zijn kwaliteit van president-
curator.
Op 7 December 1950 wos het vijftig
jaar geleden, dat de oud-burgemeester
aan de Leidse Universiteit promoveerde
in de rechten.
Wanneer wij de langdurige ambtspe
riode van mr Van de Sande Bakhuyzen
als burgervader van onze stad overzien,
mogen wij zeggen, dat Leiden zeer veel
aan hem heeft te danken. Toen hij on
15 Februari 1927 zijn installatierede
hield, besloot-hij 'met-de woorden:
„Toen ik gisteren hier aankwam, ben
ik thuis gekomen, thuis na lange en verre
omzwervingen, bezield met de oprechte
wens, thans my'n bescheiden krachten te
Instructieve tentoonstelling in de
universiteitsbibliotheek
t is niet de eerste maal. dat de Leidse
universiteitsbibliotheek gastvrijheid
leent aan een tentoonstelling vanwege de
British Council. Enkele jaren geleden
zulks n.l. het geval met een uitgezochte
collectie hand- en studieboeken, in
bruik bij Engelse universiteiten.
Thans organiseert dr A. Kessen, direc
teur van de bibliotheek, een tentoonstel
van reproducties van handschriften,
in de ontwikkeling van het Engelse
schrift gedurende negentien eeuwen
uitdrukking komt.
De expositie, die op uitnodiging va
British Council tot stand kwam, toont de
ontwikkeling van het schrift in één be
paald land, maar geeft daarmee ook een
beeld van de evolutie van het schrift op
het vasteland van Europa, hoewel geen
absolute parallel getrokken kan worden.
Het bijzondere is, dat men in Engeland
sinds dc 19de eeuw een bijzondere be
langstelling aan de dag heeft gelegd
het oude schrift der latere middeleeuwen.
Hieruit is een soort cultivering van
eigen handschrift ontstaan, waarvar
de expositie een aantal uit het dagelijks
De Griekse tragedie
Lezing voor het Klassiek Verbond
De laatste lezing in dit seizoen voor de
afd. Leiden van het Ned. Klassiek Ver
bond was gewyd aan de Griekse tragedie,
waarover dr I. C. Kamerbeek gisteravond
in de docentenkanier van het gymnasium
voor een zeer belangstellend gehoor
sprak.
Spr. begon met er op te wijzen, dat wij
misschien veel missen, doordat wU de
Griekse tragedie niet künnen beleven in
de eigen entourage; maar omdat deze
veel bevat, dat ongetwijfeld ook voor de
Griek slechts bij lezing waarde had, kun
nen wij toch iets van»haar schoonheid
beseffen.
Ontstaan uit het koorlied ter ere van
de god Dionysus beleefde de tragedie in
de 5e eeuw vóór Chr. haar hoogtepunt.
Groot was de invloed van Homerus, maar
het sacraal karakter ging langzamer
hand verloren.
Spr. behandelde en karakteriseerde de
drie grote tragici van deze periode:
Aeschylus, Sophocles en Euripides. De
eerste: dichter van de opbloei van Athe-
geboren in de archaïsche periode en
zijn hoogtepunt belevend in de klassieke
bloeitijd, man van hel bevochten even
wicht. Sophocles, homogeen, klassiek Dij
uitstek, zich onderwerpend aan de goden
zonder aan hun realiteit te durven twij
felen. En dan Euripides, de dichter, die
het conflict leeft met de traditionele
f, maar haar gebruikt om zijn ideeën
te uiten. Man van de zich van de gods
dienst afwendende tijd, geen schrijver
de vlekkeloze tragedies, maar het
langst en het meest geliefd bij het nage
slacht om zijn menselijkheid misschien
hun poëzie nog lang beïnvloedend.
Spr. besloot met een opwekking tot on
verflauwde belangstelling voor de Griek
tragedie. Want deze is inhaerent aan
belangstelling voor de mens.
leven gegrepen voorbeelden aanwezig
Behalve reproducties en eigentijdse
handschriften zijn er op de tentoonstel
ling ook belangrijke middeleeuwse hand
schriften te zien uit het bezit der Leidse
universiteitsbiblotheek, mede geëxpo
seerd om de ontwikkeling te verduide
lijken.
De opening geschiedde gistermiddag
de studiezaal voor moderne letteren door
dr A. Kessen, waarna de vertegenwoor
diger van de British Council in Neder
land, de heel- N. S. WhitWorth, zijn dank
uitsprak voor de verleende gastvrijheid.
Onder de aanwezigen waren de secretaris
van het college van curatoren van de uni
versiteit, mr K. Wiersma, en een aantal
hoogleraren.
De tentoonstelling is voor alle belang
stellenden geopend tot en met 12 Mei.
St Jorisdienst in de Marekerk
In een tot de laatste plaats met pad
vinders en padvindsters bezette Mare
kerk werd gisteravond een St Joris
dienst gehouden. Deze werd geleid door
loodsschipper J. Vink, die sprak over het
onderwerp „Klein maar dapper". Hij be
handelde hierin zij het zonder namen
te noemen de figuren van David en
Goliath. De één ontving de kracht van
God, op wie hij vertrouwde, de ander
vertrouwde op zelfgemaakte goden. Ook
werden twee coupletten van het Wil
helmus gezongen. Tevens is in deze
dienst de Sint Jorisboodschap van de
nieuwe hoofdcommissaris, mr J. M. Ra-
vesloot, voorgelezen.
mogen wijden aan de voorspoed, het wel
varen van deze stad".
Het is deze wens. waardoor de burge
meester zich bij zijn bestuur steeds heeft
laten leiden, want zijn geboortestad lag
hem na aan het hart.
In 1927 lagen vele vraagstukken om
een oplossing te wachten en hij heeft
alles gedaan wat in zijn vermogen lag
om deze tot een goed einde te brengen.
Er kwam een nieuw politiebureau, de
lichtfabrieken werden belangrijk uitge
breid, de Leidsche Duinwatermaatschap
pij werd eigendom der gemeente, de
nieuwe kaasmarkt werd geopend, de
Leidse Hout werd voltooid, een nieuw
veilingscomplex werd gebouwd, de vee
marktplannen werden uitgewerkt, de
riolering werd aanzienlijk verbeterd en
tal van stadsdelen werden verfraaid. De
woningbouw had eveneens zijn hartelijke
belangstelling en de uitbreidingsplannen
hadden dan ook zyn volle aandacht.
Prachtige woonwijken werden aangelegd
en vele arbeiders- en middenstandswonin
gen werden gebouwd, waarbij ook het
wegennet niet werd vergeten.
Een droeve schaduw over zijn ambts
periode viel in het voorjaar van 1929,
toen het mooie stadhuis door brand to
taal werd verwoest. Met onverdroten
ijver heeft hij zich er toe gezet om Lei
den weer een nieuw stadhuis te geven.
Het heeft hem tot dankbaarheid gestemd,
dat nog in zijn ambtsperiode de voltooi
ing van de herbouw werd bereikt. En
het was hem een vreugde, vanuit dit
stadhuis nog enige tijd het stadsbestuJ
te mogen leiden.
Een tweede teleurstelling bracht
jaar 1941, toen hij door de bezetter u
ontslagen, om plaats te maken voor
N.S.B.-er. Zijn hoop toch nog weer
post aan de Breestraat te kunnen betref
ken, ging echter in vervulling e
Mei 1945 is voor hem een onvergetelijk
dag geworden.
Thans is het einde gekomen
leven van mr Van de Sande Bakhuyzej
doch de gehele burgerij kan met voldoi
ning op de arbeid van deze magistral
terugzien. Met sterke banden was 1
Leiden en de burgerij verbonden
minder tevens aan de Leidse un
teit, waarvan hij tal van jaren de fundi
van president-curator bekleedde.
Leiden is mr Van de Sande Bakhuyzej
dankbaar voor hetgeen hij ten behoei
de Sleutelstad heeft gedaan, hetge<jjn
deze opsomming niet volledig kan
Na zijn overlijden blijft de grote dar
van vele inwoners voor zyn veelvuldij
arbeid, ten dienste van de Sleutelsta
verricht.
Jongen in de Steenstraat |di
aangereden
Vanmiddag om 12 uur werd Joop
uit de Willem de Zwijgerlaan te Oegs
geest, die op zijn fiets op de Steei
straat reed, door een vrachtauto aangr
reden. De jongen kreeg een diepe won
aan zijn bovenarm en werd in aoothet
Reyst verbonden. Hij werd naa
acad. ziekenhuis vervoerd.
Amsterdams Beursoverzicht
Amsterdam, 23 ApijJ
Staatsfondsen wederom flauw
Nog steeds blijft de staatstondsennoe
in reactie. Ook vandaag zette de koer
daling zich voort. Met name investering
certificaten lagen flauw in de markt
91 11/16, dus bijna een vol punt lag<
dan Vrijdag. De conversielening goi
92% (92%) en Grootboek 1946 gingen
open hoek voor 91 tot 91% (91 11/1
De aandelenmarkt had een min
meer onregelmatig verloop De openirig
koersen waren vrijwel gelyk aan de slot
noteringen van Vrijdag. Een uitzonderln
vormde Alg. Exploratie, die nog steec
vrij druk verhandeld worden en biinjpi
tien punten lager openden op 72 Hi
volgde een herstel tot 76
In Kon. Olie vond ditmaal de arbitr;
geant verkoper een arbitrageant kopt
tegenover zich, zodat hot hoofdfonds
vankelijk op 298 stabiel bleef Later volj
de een lichte reactie tot 296%. dus slech
een fractie lager. De industriemarkt
nauwelijks prijshoudend.
Voor de scheepvaartsector geldt he'
zelfde al was de tendenz hier eerder
gunstiger. Cultuuraandelen trokken i
welijks de aandacht.
De Amerikaanse sector was in
volging van Wallstreet zo goed als
veranderd. Het agio liep een fracti
achteruit tot ruim 8% procent
Het centrum van de „Molenwijk" 2a
„De goede Herder" heten
Vanavond en morgen wordt het weer geopend
Ds J. VAN DER WIEL deelde gisteravond na de opening van het gebouw v
de-Hervormde wykgemeente „Molenwijk" mee, dat het centrum de nas
„De goede Herder" zal dragen. Deze naam is hem lief, omdat hy gedragen is dc
Degene, Die hem tot de dienst heeft geroepen. En ook droeg de kerk van ds V
der Wiel te IJmuiden de naam „De goede Herder". De naam is zeer schoon, omdl
onder hem alles te vangen is wat er in een centrum als dit zal gaan gehei
aldus ds Van der Wiel.
De grote zaal was stampvol. Vanavond
vindt een tweede opening plaats en mor
genavond moet er nog een derde volgen
De heer D. van der Kwaak zei, dat in de
achterliggende zes jaren in de wykge
meente een sterke band is gegroeid. Nu
we een eigen huis hebben, kunnen
eigenlijk pas flink gaan werken. Spr.
heugde zich er over, dat ook het oude
wijkbestuur bij deze opening tegenwoor
dig was. De groei van de wykgemeente
heeft onder dit bestuur plaats gevonden.
Namens hem bood de heer Van der
Kwaak de voorzitter van de wijkgemeen
te een voorzittershamer aan. Hij sprak de
wens uit, dat in het nieuwe centrum
constructief werk zal worden verricht.
Namens de wijkkerkeraad overhandigde
de heer Van der Kwaak een bijbel. Hy
bracht nog bijzondere dank aan de predi
kant, diè de verbouwing steeds met grote
belangstelling heeft gevolgd. Hij heeft de
zaken stevig aangepakt. Ds Van der Wiel
kreeg hiervoor een vulpen. En ten slotte
ontving hij ook de sleutel van het ge
bouw. Met een slag van de voorzitters
hamer opende ds Van der Wiel hierna
deze eerste bijeenkomst.
Met het zingen van de drie verzen var
Gezang 135: „Dankt, dankt nu allen God'
drukten de wijkbewoners hun dankbaar
heid voor dit „nieuwe begin" uit. Ook
„Inter Nos" o.l.v. de heer L. van Wijn
gaarden zong enkele liederen. Ds Van der
Wiel richtte voorts een speciale groet tot
de vertegenwoordigers van de Centrale
Kerkeraads-Commlssie, de gemeente
commissie, het college van ouderlingen,
he-t college van diakenen en de jeugd
verenigingen. Hij dankte ook speciaal de
bewoners en regenten van het Conincks-
en de medewerkers. De gemeente
leden hebben een ontroerend medeleven
getoond. Door medeleven, medewerken
gebed kon dit alles tot stand worden
De grote zaal van De goede Herder"
Foto N. w. d. Horst.
gebracht. Laten wy schouder aan schot)
der blijven staan.
Bij zijn belichting van de naai
goede Herder" merkte ds Van der Wi«
nog op, dat God belangstelling heeft
al Zijn schapen, voor oud en jong, groo
en klein, voor gewilllgen en weerharsti
gen. Hij staat ook hier in het centrun
en wy staan als een kudde rondom Hen
Van Hem gaat alles uit.
Ook de heren A. Knetsch en Jac. WU
brink, resp. namens de C K.C en de ge
meente-commlssie, voerden nog
woord. Na de pauze vertoonde de
Kleibrink zijn mooie films „Molen
Valk" en „De Zee". Het spreekt var
dat ds Van der Wiel op deze avond he
echtpaar Van der Mark niet vergat. Vat
een concierge hangt ook in derdaai
27 Meiafscheid ds Smi
Duyzentkunst
Naar wy vernemen, hoopt ds J. H
Smit Duyzentkunst. Evang. Luth. predi
kant op Zondag 27 Mei a s. afscheid tl
nemen van de Leidse Evang. Luth. Ge
meente.
Op Zondag 3 Juni zal hij dan zijn ii
trede doen te Amsterdam. Des morgei
wordt hij daar bevestigd door dr C Ri*
mers, predikant-directeur van dr
therse Diaconessen-inrichting te
sterdam.
A.B.C.-EXPRES
Tegen het einde van de reis heeft Win
Kan's A B.C.-expres ook in Leiden ge
stopt, om reizigers op te nemen e
te voeren naar verschillende oorden .4
heeft een trein nog zulke mo
luxueuze wagens, wanneer er geen loco*
motief onder stoom vooraan gaat, die de e
wagens voort trekt, schiet ge nog nie
op. De machine, die deze expres
trekt, is Wim Kan. Zijn conference i
beste gedeelte van het programma
kracht is, dat hij zonder zich uit te
ven om een heleboel moppen te tappen, j
toch zijn publiek „heeft" door zijn ty*
pische herhalingen en plotseling rake op*
lerkingen.
Het programma was niet strikt gebon-T
en aan het onderwerp „trein". Er zal
ogal veel variatie in. waarbij er zoalfj
het behoort voor elk wat wils was
de tekst hebben we geen algehele be* j
wondering. Die dreigde wel eens banaal
;e worden, met name het gedeelte
.Tramlijn Begeerte" had beter we,
laten kunnen worden.
Corry Vonk bewees ook nu weer,
over een uitstekende uitbeeldingsgavi j
beschikt, zowel in mimiek als in dictie.
Waarom ze haar succes ook op soms z<
goedkope manier wil krijgen is ons n
duidelijk. Ze heeft het waarlyk niet i
dig.
De trein was geheel bezet en niemand
zal spijt hebben gehad van deze rit. Ge
durende de reis bespeelde Cor Lemair!
de vleugel.
In het komende seizoen gaat Wim Kan
de bezoekers op de publieke tribune vi
rechtzaal zetten, om de behandelin*
..De Moordzaak A B.C." mee t
ken Beschuldiging: „Moord op de Kleine
Kunst".
Bn.
