Mensen en leeuwen werden vreedzame
buren m Brits Oost-flfrika
Stenen huisjes vervangen stadje van
platgeslagen petroleumblikken
Roden slopen in het duister de
Ned. stellingen binnen
cLiitleró
cjeltetme wapenen^
-Qen zaaier
ZONDAGSBLAD 3 MAART 1951
NAIROBI: moderne stad
in het ganse Britse koloniale gebied. Deze „verheffing" geschiedde ter college, dat op zijn beurt de burgemees-
gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van Nairobi. Veel, heel veel is er ter kiest. In 1946 kregen ook de Afrika-
gebeurd in die halve eeuw van Nairobi's bestaan.
Thans is Nairobi
Het begin was eenvoudig: Een kampe- donkere dandies tot
ment voor de pioniers, technici, arbeiders te bewegen.
en gelukzoekers, die daar ter plaatse sa-
menkwamen om een „ijzeren baan" te
leggen de Oeganda Spoorlijn ter
verbinding van Afrika's Oostkust met
het bronnengebied van de Nijl. Een moe
rasachtige, ondiepe rivier stroomde na
bij dat kampement De herders en krij
gers der Masai, forse pekzwarte kerels,
brachten hun vee naar de rivier om het
te drenken. Des nachts brulden de leeu
wen in de nabijheid van de nederzetting.
Groot wild van vele soorten kwam In
groten getale In de streek voor. Twee
strepen rail maakten een einde aan dit
wilde paradijs.
De eerste Europeaan, die daar,
nu Nairobi ligt, ging wonen, kwam
enige jaren voordat met de bouw
de stad werd begonnen, aan. Zyn na
was Ellis; van beroep was hij oud-s
geant In 1896 begon hij voor eigen reke-
Practisch gesproken is Nairobi nu
„zelfbesturend" geworden en de uitkom
sten van deze proef zijn zo goed, dat da
Britse regering voort wil gaan op de
weg naar democratische staatsinstellin
gen ook in die andere gebieden, waar
de bevolking uit verschiUende rassen
bestaat.
Jaren lang is Nairobi als een magneet
geweest voor de vele negerstammen, die
in Kenya te vinden zün. De vlucht naar
dere grote gebouwen, rijen geparkeerde de stad verschijnsel, dat ook bui
auto's, restaurants en snack bars, waren- Europa te constateren valt. Deze
grote invloed van nieuwe burgers maak
te het woningvraagstuk tot een moeilijk
probleem. De bouwcapaciteit was te ge
ringer kwam een achterstand. Dus
liet men de Afrikanen aanvankelijk hun
DE HERTOG VAN GLOUCESTER, broeder van de Engelse koning, ver- In 1900 kreeg Nairobi een eigen be- eigen huizen bouwen.
richtte op 30 Maart 1950 een daad van historische betekenis. Op die E' °",s"'"den "e«en- d'e
j Ai 4 sturende stad werd het pas in 1919, toen om vele redenen ongewenst waren. De
dag reikte hy aan het stadsbestuur van de Afrikaanse stad Nairobi in de gemeenteraad van Nairobi het levens- Somali s bijvoorbeeld hadden een stadje
Kenya een koninklijke oorkonde uit, krachtens welke Nairobi de status licht aanschouwde. Van 1928 af kiezen in de stad gebouwd uitplatgeslagen
hevolkingsgroe- petroleumblikken. Heel schilderachtig,
- -• maar ioch 0p de duur geen houdbare
situatie.
Daarom begon reeds vóór 1940 de ge
meenteraad van Nairobi met de oprui
ming der sloppen. De Britse regering on
dersteunde deze campagne. Zij verschaf
te de middelen, nodig om modelwonin
gen voor Afrikanen te bouwen. Het zijn
huisjes, gemaakt van grijze steen. De da
ken zijn van rode pannen. Zij staan niet
dicht op elkaar. Zij zijn voorzien van
stromend water, electrïsch licht en an
dere nuttige en prettige dingen. Een aan
tal van deze huizen vormt een „estate"
en iedere „estate" heeft een middelpunt,
een grote zaal, waarin gezongen, gespeeld,
gegeten en gedronken kan worden. Het
onderhoud dier neger-nederzettingen
wordt bestreden uit de opbrengst der
brouwerijen merkwaardigerwijs wordt
het vak van bierbrouwer daar alleen
door vrouwen uitgeoefend en bier
huizen.
Nairobi is trots op zijn vele beziens
waardigheden en attracties, zoals het
raadhuis, het paleis van justitie, de prach
tige tuinen met de purperen bloesems der
jacanda-bomen, de scholen vol met kin
deren van velerlei rassen, de concerten
en bibliotheken, het museumJa, en
wat het eten betreft, iedere dag wordt
vers fruit en verse groente in grote hoe
veelheden aangevoerd en tegen lage prij
zen verkocht. En dan is er nog een plan
om weldra een technische hogeschool te
openen voor Afrikanen, Indiërs en Euro
peanen. De keerzijde? Natuurlijk is die
er ookDe Gouverneur van Kenya,
Sir Philip Mitchell, wees er korte tijd
geleden op, toen hij de burgers van Nai
robi vermanend voorhield, dat zij welis
waar negen golf-terreinen bezaten, maar
dat de kathedraal nog steeds slechts half-
voltooid was.
Maar Nairobi's eigenlijke glorie
zijn de wilde dieren in het kleine Natio
nale Park, gelegen aan de buitenrand
der stad. Naar dit Nationale Park komen
na afloop van hun werk typisten en
klerken, hoge ambtenaren en zaken lie
den, ja, huismoeders met hun kinderen
toe Z\j blijven echter in hun auto's zit
ten, want deze te verlaten, zou wel eens
gevaarlijk kunnen zijn, ook al zijn de
leeuwen dan zo gewend aan mensen en
auto's, dat zij geen angst meer koesteren
voor dat gedoe en rustig met hun staart
wuiven of rondlopen, terwijl zij de men
sen met onverschilligheid of verachting
bekijken.
En behalve leeuwen kunt u daar dan
- MairoW w* «w» vu b.~v.. tevens giraffen en wildebeesten, gazel-
onze stellingen at. Jtok^ riepen ze, „Rok troops, all O.K." (Roks zün
lust had. een winkel te openen in de Zuid-Koreanen Red.). En zo kwamen de eersten, omdat nog geen vyand wen en 7ft|fs ais giraffen, hun sehuw-
jonge stad, was een Voor-Indiër, de heer verwacht werd, tot op enkele meters afstand eer zy hun aanval begonnen, heid bijna geheel verloren hebben.
a trnmAmemeêsm Daar drinkt u op een begroeide
kopje thee en u ziet dan
wapens. Mortieren kwamen in actie. En gevoerd. We leven weer van de „rations".
stad in India. Inderdaad behoren de overal klonk het sinistere geschal van de die^uit de lucht worden aangevoerd,
meeste winkels en huizen aan Voor-In-
hoofdzaak Voor-Indische arbeiders. Be
wakingsmanschappen hadden tot taak te
voorkomen, dat de inheemse krijgers de
rails stalen om er apeerpunten van te
maken en de telegraafdraden ontvreemd
den om er armbanden van te construeren
Het kwam voor, dat nijlpaarden een
trein deden dérailleren en vele pioniers
werden opgepeuzeld door de beruchte
mensenetende leeuwen van Tsavo, die
de arbeiderskampen danig terroriseer
den.
Gevolg van adempauze
In 1899 maakte men bij de rivier van
Nairobi een pauze in de aanleg
de spoorlijn, terwijl de Ingenieurs
kenningstochten
Zelfs koks in de vuurlinie
Vrijwilligers stonden klaar voor vertrek, toen
Den Ouden werd neergeschoten
HET IS ONBEGRIJPELIJK, waar de vijand vandaan is gekomen, schrijft
de le luitenant W. Dussel uit Korea over de gevechten, waarbij
plannen maakten
aanval op het beboste berg-
de wanden van het Rift-dal,
de spoorlijn verder moest
lopen. In de rusttijd werd de nederzet
ting Nairobi geboren ruim 800 kilo
meter van de kust en circa 1800 meter
boven de zee,. Aan de ene zijde een uit
gestrekte, open vlakte met heel veel
wilde dieren, aan de andere zijde de
koel-klamme bossen, dalen en moeras
sen, waarachter dan. weer het Victoria
Meer. In 1905 verplaatste de Brits- rege
ring de zetel van het bestuur over het
gebied rond Nairobi toen nog Oost- luit.-kol. Den Ouden en ds Timens sneuvelden. Met de handen omhoog
Afrika Protectotaat geheten van de kwamen mannen in het wit en in het groen door het avondlijke duister op
A. Visram. Veel van zijn landgenoten
volgden Vlsrams voorbeeld en rieden ten Zy smeten met handgranaten. De ach- Ook koks en schrijvers liggen thans In ti
riaae maken tal van wiiken van Nairobi ter hen komenden vuurden met hand- de vuurlinie. Het keukenmateriaal is af- 1
oo^ de^TeemdellruT de üSnlk van een wapens. Mortieren kwamen in actie. En gevoerd. We leven weer van de „rations". halve eeuw geleden troepen kar-
J~ overal klonk het sinistere geschal van de die uit de lucht worden aangevoerd. bouwen voorbijtrekken onder de hoede
hoornsignalen, die ledereen met een Bijna onmogelijk lijkt de taak van onze uan woeste Masax-negers, gewapend met
diërs^Naar^het aantal"ovèrwegea echter soort panische angst vervullen, 's Mor- nieuwe commandant, majoor Eekhout, «peermaar zij kijken zelfs niet
de Afrikanen, die met 65.000 zielen In gens was er al een aanval van een kleine omdat het bataljon dat al met een te ge-
Nairobi vertegenwoordigd zijn tegen- groep geweest. De hoofdmacht kwam nnge sterkte uit Nederland vertrok en In geen plaats ter wereld kan men zo
over 40 000 Indiërs en 15.000 Europeanen '8 avonds om half negen. Onze mannen thans zulke gevoelige klappen heeft ge- dicht bu elkaar de wildernis en de mo-
Ai sDoedlg bleek de grond bij Nairobi hebben gevochten als leeuwen, maar zij kregen, te leiden. De mannen zijn al deme stad zien als in Nairobi, waar
vpsehikttezlin voor de koffiecultuur en moesten tenslotte wijken voor de over- weken In de weer. Het bataljon is echter mens en leeuw vreedzame buren zijn
van 1903 af kon men ln de stad de plan- weldigende meerderheid van Chinezen en wel geslagen, maar niet verslagen. geworden
ters aantreffen, als zü gingen winkelen Noord-Koreanen. die van alle kanten de riiiiïmiMI lllllilil m M
of zich wilden verpozen. Nu komen zij stellingen binnenslopen. Tot nu toe had
per auto maar vroeger per mullezelwa- nog nooit een vijandelijke eenheid het ge-
gen of te paard Nairobi had toen nog waagd ons detachement aan te vallen. --
maar één straat Government Road omdat het de naam had een der beste te ff&M*
en de blanke kolonisten plachte^ ach zün.
gerande hoeden, geruite hemden.^tleu- de'éCTV^le^opdracht ^e^é
gers keken aanvankelijk hun ogen uit. rugtocht van twee Amerikaanse ba-
expedities vp*grx>o?* wild* Sfari's"^- al gepasseerd. Het wachten was op jj -- -IfeA&SmKfife-:y, i g
noemd. met van dragers' het tweede. Maar het tweede kwam jffl
de inheemse wachtten De wagens
blanken Negerkrijgers in groot tenue, waren gepakt en gezakt. Men zou zo -
ingewreven met^vet en gele okcr^een kunnen vertrekken. Doch eerst moest j
^m^^hxM.^radeeVden^tn Govern- der deze omstandigheden kon de S pfc. l' A
ment RoacL Eens kondigden de Britse overval plaats hebben op het hart
in de stad verplicht waren een deken te v»n het detachement, de stafcompag- "M
dragen. Studentikoos aangelegde jonge n,e- Hg - JBaËj ^jmÊÊÊb JjgR-4 v
strijders stelden de Overheid voor een Ten slotte moest men terugtrekken.
moeilijk vraagstuk, toen zij. als gewoon- Maar de orders luidden: „Wonjoe moet J
Iijk, naakt in de stad kwamen, maar.... behouden blüven". En zo zün onze vrü-
met een deken als tulband gewrongen willigers, van wie velen niets meer be-
om het hoofd! Er was heel wat over- zitten dan hun wapens en wat ze aan
redingskracht nodig om die overmoedige, hebben, opnieuw ln de stellingen gegaan.
ENGELAND EN ZELFS AMERIKA BEDREIGD
DOOR GASOORLOG EN RAKETPROJECTIELEN I
&Ls öe oorIoq enkeLe
m&4noen unqgR riiö qeöuuRö
TJet was de 7e November 1944,
toen een Amerikaans marinier op
zijn radarscherm plotseling de vage
schaduw zag van een raketprojec-
tiet, dat pijlsnel vanuit zee in le
richting van New Yorks wolkenkrab
bers vloog, naar de niets vermoeden
de stad, waar men zich .'.ruk bezig
hield met de verkiezingen, die ïuist
die da^ werden gehouden. Officiële
personen zwegen angstvallig over
dit voorval, vooral toen onderzoekin
gen uitwezen dat de V 1, die vermoe
delijk van een duikboot werd afge
schoten, zijn doel niet bereikte, doch
onderweg was neergestort.
Slechts een klem berichtje ver
schee de volgende dag in de Ame
rikaanse kranten, onopvallend weg
gestopt tussen de veie pagina's met
verkiezingsuitslagen. „Men moest het
niet als een waarschuwing opvatten,
doch robotaanvalien op Washington
en New York zyn volkomen moge
lijk", zo heette het.
Enkele maanden later, op 8 Januari,
verklaarde Admiraal Ingram, dat dit
niet alleen mogelijk, maar zelfs zeer
waarschijnlijk was. maar reden voor
opwinding was er niet. Misschien zou
den een paar hoge gebouwen worden
beschadigd of sneuvelen en zou brand
gevaar ontstaan.
Ook zouden er ongetwijfeld ilachtof-
fers te betreuren zijn, maar dit alles
zou geen invloed hebben op het ver
loop van de oorlog". Onmiddellijk na
dat des admiraals mededeling door
de telex wereldkundig was gemaakt,
volgde een tegenverklaring van net
Amerikaanse Departement van Oor
log, waarin werd gezegd dat er geen
enkele reden was om te geloven dat
Duitsland Amerika met raketbom-
men zou aanvallen.
De manschappen van de Ameri
kaanse luchtmacht, die de vliegbasis
Mitchell Field bezetten, lazen het en
grinnikten en zagen naar de bedrij
vigheid van de tientallen uitstekende
jachtvliegtuigen, die opstegen voor
en daalden van operaties boven de
kust en de zee met slechts één op
ia iet oude Gelderse stadje Baret» k
in de Rodenbeldeasttaat een bouw
vallig buisje uit de 16e eeuw. dat
dreigde ia te storten, gebeel ge
restaureerd. Gedop. Staten en Monu
mentenzorg verleenden medewerking
en op onze loto ziet men boe keurig
't buisje er au weer uitziet.
dracht: uitkijken naar robottoestel
len, die zonder bestuurder naar New
York vlogen. En later, veel later
werd bekend, dat de Duitsers inder
daad verschillende keren V I's van
af onderzeeers afschoten naar Ame
rikaans grondgebied.
Hitler's laatste hoop
Terwijl dit in het Amerikaanse
moederland plaats vond. rukten de
verbonden legers Duitsland binnen.
De Duitse troepen gaven zich over of
probeerden hen met inferieure wape
nen tegen te houden. Hun Führer
beval hen staande te olijven en het
nog even vol te houden, tot zijn ge
heime wapent in actie zouaen komen.
De Duitse soldaat en de burger uit
het Derde Rijk klemden zich vast
aan de laatste strohalm der hoop,
die Hitiers belofte voor hen was,
maar in het Westen en het Oosten
drongen Amerikaanse, Engelse en
Russische eenheden steeds dieper in
Duitsland door en er ging geen dag
voorbij, waarop geen honderden of
duizenden vliegtuigen hun weg von
den naar de Duitse spoorweg-, ver-
keers- en industriecentra, waarvan
luchtmaarschalk Goering eens poch
te, dat er geen bom op zou vallen.
En geheime wapens kwamen er
niet...
Was Hitiers mededeling van het
gebruik van deze wapens een ver
zinsel? Wij, in de bezette gebieden
geloofden er niets van. Wij vertelden
in het geheim het grapje, dat slechts
één geheim wapen Duitsland van het
verderf kon redden, n.l. de onvoor
waardelijke overgave. Maar uit be
richten, die do hoofdkwartieren van
de Britse en de Amerikaanse gehei
me dienst bereikten, bleek dat Duitse
technici met koortsachtige haast
werkten en dag en nacht proeven
werden genomen. Er waren fabrie
ken, die vier en twintig uur werkten
en dat in een omgeving, die zó streng
werd bewaakt, dat de veiligheids
maatregelen zijn te vergelijken met
die, welke getroffen worden op de
plaatsen van Amerika, die iets met
de atoombom te maken hebben.
Gilgas
Intussen rukten de geallieerde le
gers op. Rusland zette zijn winterof
fensief in, dat het in het begin van
1945 tot diep in Duitsland bracht. In
de bossen bij Dygenfurth, veertig
kilometer benoorden Bresl; u, vonden
zij een fabriek, die zo goed was ge
camoufleerd, dat de meest nauwkeu
rige luchtverkenningen de gebouwen
complexen nooit hebben opgespoord.
Dank zij de fantastisch snelle opmars
was de hele installatie onbeschadigd.
Uit verhoren bleek, dat de Duitsers
hier oorlogsgassen produceerden, die
uiterst gevaarlijk waren en aange
duid werden met de codenaam Tri-
lons. Er waren drie soorten: Tabun,
een bruine vloeistof, dik als olie,
maar zwaarder dan water en weinig
vluchtig, die binnendrong door de
ademhalingsorganen en wonden en
ook langs de slijmvliezen, vooral bij
de ogen. Na de vergiftiging traden
brakingen, aiemhalingsstoornissen en
tetanus- (klem) schijnselen op. Bij het
nemen van proeven op dieren bleek
dat zes milligram per kg gewicht van
het proefdier voldoende waren om het
binnen een kwartier te doden.
Vijf en zeventig milligram in een
kubieke meter lucht deed een hond in
een half uur sterven. En van deze
vreselijke stof lag een hoeveelheid
van 10000.000 kg klaar by de fa
briek..
Het tweede gas was Sarin, drie
maal zo giftig als Tabun, maar nog
slechts beperkt aanwezig, omdat de
£roductie werd belemmerd door de
ivretende eigenschappen van deze
stof. Nóg gevaarlijker was het So
man, waarvan de bereiding in de fa-
briekslaboratoria in onderzoek was.
Uit ondervragingen bleek, dat de
producten werden ontdekt in de on-
derzoekstations van de I. G. Farben
te Leverkusen en Hoechst. In 1940
werd besloten tot de bouw van de
fabriek, die in 1942 moest gaan wer
ken. Door allerlei omstandigheden
werd dit vertraagd tot eind 1943 en
bleef de productiecapaciteit geluk
kig! ver beneden de verwachting
tengevolge van gebrek aan grond
stoffen en geschoolde arbeidskrach
ten. Na de verovering hebben de Rus
sen de installatie gedemonteerd en
laar Rusland ove gebracht.
Een catastrophe afgewend
Behalve op het gebied der oorlogs
gassen, deden ook de luchtmachtdes
kundigen verbijsterende ontdekkingen
in het veroverde Duitsland. Zij
bezochten en bestudeerden wat zij
vonden in geheime fabrieken en on
deraardse werkplaatsen en kort na
,,V.E-day" vermeldde een Britse
commissie in haar rapport:
„Inderdaad, de bewering dat Hitier
geheime wapenen had, is juist, zelfs
(Van onze medische medewerker)
EEN. vraag, die bij u opgekomen zal
zijn tijdens het lezen en overden
ken van de vorige artikelen, die han
delden over tuberculose, luidt als
volgt: Als er ongemerkt, nu eens hier,
dan weer daar, tuberkelbacillen rond
gestrooid worden, waarom krijgen dan
niet veel meer mensen t.b-c. dan nu
het geval is?
De alombekende gelijkenis van de
zaaier kan ook hierop het antwoord
geven. De zaaier is de persoon, die al
hoestend en pratend tuberkelbacillen
om zich heen verspreidt. Het zaad, de
bacillen, treft goede aarde aan in de
organen van die mensen, die weinig
of geen weerstand hebben ten opzichte
van deze gevreesde ziekte en hun or
ganen worden aangetast. Een ander
deel daarentegen valt op onvruchtbare
bodem: de bacillen krijgen geen kans
zich te vermenigvuldigen. Deze mens
blijft gezond.
Nu staan er tussen deze twee uiter
sten een reeks van voedingsbodems in,
die meer of minder vruchtbaar zijn en
de bacillen na korter of langer tijd
doen kwijnen, waardoor de patiënt
met succes uit de strijd komt en zijn
gezondheid herkrijgt. Het is dus maar
de vraag, op welke wijze men 'de voe
dingsbodem, de organen van de mens,
tot een onvruchtbare voedingsbodem
voor bacteriën kan maken. We werken
vanuit twee gezichtspunten naar de
ondergang van de tuberculose: ten
eerste door besmettingsmogelijkheden
op te sporen en te verwijderen, ten
tweede door de weerstand tegenover
de tuberkelbacillen te vermeerderen.
Een reeks van factoren is hierbij
van invloed. Enkele wil ik er noemen.
In de oorlog hebben we gezien hoe be
langrijk de voeding is. Om de weer
stand van het lichaam te vermeerde
ren is een dieet nodig, waarin naast
voldoende meelspijzen en aardappelen,
velien, eiwitstoffen en vitaminen in
voldoende mate voorkomen. In deze
dure tijd is het van belang hier nog
eens met nadruk op te wijzen. Iemand
Eea V 2 die te vroeg neerstortte en
daardoor zijn doel nief bereikte.
zó juist, dat de werkelijkheid onze
verwachtingen verre overtreft. Wan
neer ze enkele jaren vóór het einde
van de oorlog zouden zijn gebruikt
zou een catastrophe het gevolg zijn
geweest".
t Vervolg op pag. 4)
met een gezonde eetlust streeft naar
een flinke hoeveelheid voedsel, zodat
hij zich verzadigd gevoelt als hij van
tafel opstaat. Ak er minder geld voor
voedingsmiddelen beschikbaar komt,
laat men de duurste artikelen van het
dieet het eerst weg: boter en vet, vlees,
kaas, eieren.
Het is niet voor niets, dat men de
laatste tijd een campagne gevoerd
heeft om het melkverbruik te doen
toenemen. Melk is vergeleken met
vlees en eieren een uitstekend en goed
koop voedingsmiddel. Het eiwit er van
bestaat uit 80 pet caseïne, doch daar
naast bevat het nog eiwitstoffen van
lagere orde, die van grote betekenis
zijn. Een halve liter melk per dag
voorziet voor meer dan 20 pet. in de
eiwitbehoefte van een volwassen man.
Verder bevat melk vet in fijn ver
deelde vorm, diverse vitaminen en
kalk. Melk moet gerekend worden tot
de voedingsstoffen met een bescher
mende functie van de eerste orde-
Vijf en twintig jaar geleden heeft men
al aangetoond, dat de groei en presta
ties van schoolkinderen verbeterden
als per dag ruim een halve liter melk
aan een overigens goed dieet werd
toegevoegd.
Voor één gevaar bij het gebruik van
melk moet ik uitdrukkelijk waarschu
wen: het drinken van rauwe, onge
kookte of niet gepasteuriseerde melk.
Verschillende ziekten kunnen door
melk overgebracht worden. Ik noem
slechts de buiktyphus. Maar ook tuber
culose kan van de koe overgebracht
worden op de mens. Het aantal infec
ties, dat door het drinken van rauwt
melk tot stand gebracht is, is ontel
baar.
Als factoren, die de weerstand ten
opzichte van de tuberkelbacil vermin<-
deren, wil ik verder nog noemën
slechte behuizing, gebrek aan zonlicht,
overbevolkte woningen met slechte
ventilatie, overwerken, geestelijke
spanningen en angst, ontspanning zoé^
ken i» verkeerde gelegenheden, enek
GING UIT OM TE ZAAIEN
x-
Krijgen de tb.c.-bacillen kans zich te vermenigvuldigen?
